Quaestio 2

QVAESTIO SECVNDA.

De diuisione voti.

Tho. vbi supra arti. 2.

SECVNDO quaeritur, de diuisione voti. Et videtur quod diuisio magistri prima sit mala. scilicet in votum commune & singulare: quia votum commune est necessitas: sed quod est necessitatis non est li berum nec voluntarium, nec per consequens votum, ergo &c.

Contra auctoritas magistri.

Respondeo, dicendum, quod cum omnis diuisio reducatur ad bimembrem primo & per se: sic etiam votum prima diuisione diuiditur in votum consequentiae et necessitatis, & votum singulare & voluntatis. Videntur tamen. 12. esse diuisiones voti.

Prima est legistarum: quia votum aliud est personale vt continentiae, aliud reale vt eleemosynae, aliud mixtum pariter ex vtroq,: vt de religione: quia ingressi monasteria se & sua Deo dedicant: vnde istud est perfectius vtroq, sicut oblatio Nazaraei omni sacrificio: & omnibus votis perfectior est religio: quia omne totum est ma ius sua parte: & vt personale, quia totam personam: & vt reale quia omnia, vt Petrus obtulit plus quam zachaeus licet minus in quantitate.

secunda, quia votum aliud temporale vt abstinentiae certi temporis: vel continentiae, aliud perpetuum vt per perpetuae abstinentiae: ab aliquo: vel perpetuae continentiae vt in religione et sacro ordie, & istud est perfectius: quia bonum quanto diuturnius tanto melius.

Tertia diuisio est Hosti. & Ray. quia votum aliud necessitatis, vt de his quae sunt necessaria ad salutem: aliud voluntatis, vt de his quae sunt supererogationis: inter quae est talis differentia, quod in vo tis necessitatis vnus potest alium ignorantem obligare, vt patrinus puerum. Tenetur enim baptizatus in pueritia seruare fidem & cogitur, sicut baptizatus in adulta aeta te. In votis autem voluntariis non: vnde quantumcunque mater voueat pro puero infirmo quod ieiunet: non tenetur nisi consentiat cum habet aetetem legitimam: filius etiam quem pater puerum in religione posuit, nisi cum ad annos discretionis peruenerit sponte consenserit potest exire: & sic loquitur canon. 20. q. 1. &. 2.

Quarta diuisio est voti necessitatis, in votum primae necessitatis quod emittitur in Baptismo: & secundae necessitatis quod emittitur in poenitentia, quae facit praeterita mala plangere & plangenda iterum non committere: sicut Baptismus praeteritum infidelitatis errorem abiicere: sed tamen non requiritur promissio in poenitentia, sicut in Baptis. sed sufficit propositum: nec est proprie votum hic & ibi. Votum ergo necessita tis est eorum ad quae implenda omnis homo tenetur, sine quibus non est salus: sicut abrenuntiare diabolo & pompis eius, tenere fidem: seruare decalogum, ad quae se obligat quilibet in Baptismo. de conse. di. 4 postea. 7. q. 1. Ecce non tamen quando pro duobus peccatis poenitentia est iniungenda. sed pro vno transgressionis circumstantia aggrauato. Guil. dicit quod nec in poenitentia: nec in Baptis. emittitur votum, quia in illis est magis renuntiatio vitae praeterite malae, & professio fidei, quam obligatio respectu futurae: vnde in poenitentia non est exigendum sacramentum: nisi in casibus expressis. nec votum de non recidiuando vel promissio: sed sufficit habere propositum de cauendo a peccato in posterum. large tamem dicitur duplex votum necessitatis. scilicet necessitatis primae quod emittitur in Baptis. et secundae quod emitti tur in poenitentia, & quoncunque sit certum est, quod in eodem genere peccati plus peccat fidelis quam infidelis, et qui post poenitentiam recidiuat: quia melius erat eis viam veritatis non agnoscere, &c. 1. Pe. 2. votum vero voluntatis est eius boni ad quod aum votum aliquis non tenctur: sed pervotum astrin gitur: vt continentiae, abstinentiae & peregrinationis & hu iusmodi: de quibus psal. vouete & reddite &c. vt primum ad consilium. secundum ad imperium referatur, extra. e. Magnae. sicut vouere virginitatem est consilium: non confirmari est praeceptum. Vnde etiam imperator indicit vniuersis castitatem quae sola potens est cum fiducia Deo animas prae sentare. Auc. de lenonibus. 5. sancimus. coll. 2. non quod ipsa sufficiat sine charitate. sed quod sine ea nulla alia virtus suf ficit: vnde auc. quibus mo. na. efficiuntur sui. 6. illud quoque. coll. 6. per quas corriguntur antiquae leges quae concubinas concedebant: vnde Augu. Fornicari hominibus nunqᷓ; licet. 88. di. fornicari nunquam licet. 32. q. 4. Nemo. quod ve rum est licet culpae: quia semper est mortale peccatum: sed quandoq, licet licentia poenae: quia Ecclesia non semper punit. 1. q. hac ratione. distinct. deniq, ibi. & ideo abstinere aut icinuare quandoque est necessitaris, puta diebus quibus Ecclesia ieiunium indicit: sed quicquid promittatur in Baptismo: tamen in poenitentia nulla est promissio, nisi absoluere ab iniectione in qua percussor iurat non percutere amplius, & in illa ab vsuris, in qua vsurarius cauet vel iurat reddere non autem abstinere: & est periculum tales promissiones extorquere. de coha bi. cleri. & mu. c. Clericus in sacramentis.

Quinta est diuisio magistri in votum commune quod est necessarium: & singulare quod est voluntarium: vnde redit in tertiam diuisionem: non tamen votum commune addit nouum pec catum secundum doctores, sed nouam deformitatem: sed illud videtur implicate contradictionem: quia secundum eos circunstantia aggrauans quae per se, non ex suppositione primi, importat deformitatem, mutat speciem vel addit nouam peccati speciem. Fractio autem voti ex se deformitatem habet: quia etiam in re ad quam quis allas non tenetur: vnde votum singulare facit de non peccato peccatum, ergo & commune mutat speciem quod videtur concedendum, quando est expressum per modum propriae & singularis obligationis: vt si voueat vel iuret non amplius fornicari, non solum peccat peccato luxuriae fornicando: sed etiam peccato periurij vel fractionis voti. sed quando non est votum proprium et expressum, sed solum ritus susceptionis sacramenti, sicut in baptismo: non videtur esse alia species peccati.

sexta diuisio est etiam magistri voti singularis: quia aliud simplex vel priuatum: aliud publicum vel solenne. Priuatum vel simplex dicitur etiam quod in publico fit, vel cum aliqua solennitate: sicut in voto peregrinationis adhibetur solennitas per susceptionem perae et baculi benedicti a sacerdote, vel per susceptionem crucis in votunterrae sanctae: dum tamen non fiat alia solennitas cum qua secundum modum Ecclesiaedicitur votum solennizari, quae est duplex tantum vt sequetur. Et sciendum quod omne non solenne est simplex: etiam si publice fiat quia accidit sibi, cum etiam solo corde posiit fieri: sed solenne nunquam solo corde nec furtiue sed solenniter. Et horum aliud con sistit in faciendo: vt ire ad sanctum Iacobum orare. Aliud in non faciendo: vt non contrahere matrimonium, de quo est dubium, vtrum qui sic vouet post matrimonium contractum possit debitum petere: quia si simpliciter vouisset castitatem non posset, & aliud videtur vouere non contrahere matrimonium, et allud vouere castitatem: quia primus fornicando non frangit votum: sed secundus econtrario videtur: quia vouendo vnum vouet quod implicatur in illo.

septima diuisio est voti solemnis: quia aliud solenni zatur per susceptionem sacri ordinis: aliud per professio nem approbatae religionis: nec sunt plures modi quantum ad post contractum matrimonium dirimendum. extra de voto et voti redem. c. Vno. li. 6. Inter quas solennitates talis est differentia: quia si quis profiteatur religionem quam non potest: nihilominus voto simplici ad continentiam obligatur: qui autem ordinatur ab eo qui nec characterem imprimere potest: puta quia non Episcopus non tenetur continere. secus autem si ab eo qui ordinem da re potest, licet non executionem.

Quod autem dicitur in illa decrerali noua, quod solennitas est per Ecclesiam introducta: videtur contram, quia ordo est a Deo.

solutio in voto solemni est considerare materiam. i. essentiam voti & formam. scilicet solemnitatem. In solemnitate autem religionis materia est a iure diuino vel naturali: quia ipsemet obligat se: sed solemnitas est ab Ecclesia: econuerso autem in ordine sacro: essentia voti est ab Ecclesia quae ipsam annectit ordini: etiam si non exprimatur solemnitas a Deo: quia licet Ecclesia multa superaddiderit, si tamen sine illis fieret solum id in quo character imprimitur solemne esset· Et ideo professio indebita obligat voto simplici: quia ipsemet se obligat Deo quod Ecclesia prohibere non potuit. sed ordinatio indebita non obligat si character non imprimitur: quia nec per se: cum non promittat aliquid, nec per Ecclesiam quia cessante principali cessataccessorium. Inter solennizationem ergo per sacrum ordinem et per professionem est differentia: quia in susceptione sacri ordinis est votum praesumptum praesumptione iuris, & de iure contra quam non admittitur probatio: vnde si quis non intendens vi uere caste, nec se obligare nihilominus volens suscipit subdiaconatum: nihilominus obligatur ad continentiam vi statuti & non voti: sed quia hoc statutum est quicumque suscipit ordinem praesumitur consentire in id quod est annexum ordini: & propter hoc dicetur esse votum cum sit magis statutum: imo etiam si contrarium protestaretur: nihilominns obligaretur: sed in professione est verum votum & expressum: si est expressa. vel tacitum, si ta cita.

Octaua diuisio est de voto solemnizato per professionem: quia aliud per expressam quae fit verbis in capitulo ad modum homagij, quibus aliquis promittit obedientiam vel conuersionem morum secundum regulam approbatam: aliud per tacitam in ordine approbato: vnde per tria vota substantialia religionis in saeculo emissa non dicitur quis votum emittere solemne: quamuis apud magnos dubium sit vtrum liceat ad tria illa vota inducere in saeculo remanentes. Expressa autem praesentibus duabus partibus conuentus, & maiore parte consentiente: aliter non debet fieri nec facta tenet. Tacita autem per tacitum consensum de quo post dicetur. Est autem differentia inter professionem expressaui, quae potest fieri habitu non mutato: & tacitam quae non. Nam si est idem habitus saecularis & religionis: non profitetur per lapsum amni: si etiam est distinctus habitus nouitiorum a professis: adhuc non profitetur per lapsum temporis, nisi recipiat saltem triduo habitum professorum. argu. contra de testi. c. 2. vbi non potest testari quae habitum non mutauerat: quia per annos plurimos in monasterio fuerat.

solutio, illa fuerat expresse professa, alias non fuisset in abbatissam ordi nata declec. Cum causam.

Nona diuisio est de voto solemnizato per professionem tacitam, quia illa fit dupliciter. vno modo per lapsum anni: cum quis pubes habitum re ligionis qui communis est nouitiis & professis, per annum continuum gestauit: ex tunc religionem assumptam intelligitur professus: nisi ibi tanta indistinctio habitus habeatur, quod non solum nouitij & professi: sed etiam alij cum eis vitam communem ducentes simili penitus habitu induuntur, sicut forte apud illas moniales, quae se dicunt quasi canonicas saeculares. secus in illo qui ante annos discretionis assumpsit habitum regularem: nisi per totum annum sequentem pubertatem in monasterio remanserit spontaneus: extra de regu. c. 1. li. 6. vbi requiritur distinctio regularis & saeculariset etiam distinctio nouitij & professi. Dicunt autem quod quidam requiritur cum anno dies, forte propter annos bisextiles vt sit vniformis professio nouitiorum in annis bisextilibus & communibus sed quia sumenda est ratio quae pro religione facit: non videtur dies necessario superaddendus quo ad hoc quod ille exire possit, nec vsqᷓ; legitur: sed respectu alterius qui eum extrahere potest bene anno additur dies: vnde impuberem intrantem religionem potest extrahere pater vel tutor infra annum & diem. 20. q. 2. Puella. Circa quod etiam licet sit digressio est aduertendum, quod pater vel tutor non de bet propria auctoritate cum violentia extrahere: sed aucto ritate illius qui in monasterium habet auctoritatem: nec etiam magister filij familias, vel quicunque alius custos hoc potest, quia ei qui est in potestate patris sanae mentis: nec tutor nec curator dari potest. Quod de violentia dictum est ad hoc pertinet, quod licet pater vel tutor possunt pupillum iunitum disciplinare etiam clericum: non tamen possunt eum corrigere aliis iniuriam inferendo: quod facerent si vel habitum disrumperent, vel vi de monasterio extraherent: quia iam erat in eius possessione. Alio modo fit per susceptionem habitus professi si aetatis aptae sciens & voluntarius sic triduo perseueret: extra de regu. c. Constitutionem. li. 6. ergo in professione tacita per lapsum anni non requiritur dies, nisi in anno bisextili: quia tunc non est vltra hunc annum: licet sit vltra alios. Item quando stetit per annum vbi est distinctio habitus inter saecularem & nouitium & professos: licet non sit obligatus illi religioni: quia nec gessit se vt professus: tamen est obligatus religioni absolute: quia gessit se vt religiosus: vnde non posset contrahere. de regu. ca. significatum est. de conuer. coniu. Ad apostolicam.

Decima diuisio est, quod professio tacita per lapsum anni subdiuiditur: quia quaedam est illius qui intrauit impubes: secunda eius qui intrauit iam pubes. Et impuberis illa duplex. Vna respectu patris, illa respectu sui. si enim impubes patre vel tutore ignorante vel inuito intrauit infra annum & diem, retrahi vel extrahi potest etiam inuitus a patre vel tutore: quod si ab eis scientibus non fuerit ante annum et diem extractus: quam tum ad illos professus est etiam impubes existens: quia ipsum petere non possunt: sed quantum ad se quousque sit pubes nullam professionem nec expressam nec tacitam facere potest, quae valeat vt solennis sed si professionem de facto factam in pupillari aetate factus pubes ratu habeat expresse, vel de nouo profiteatur: vel professorum habitum per triduum portet, fit professus. similiter vbi ante annum profiteri non est prohibitum fit professus. Item si per totum quintumdecimum annum remaneat, vbi non est habitus nouitiorum distinctus ab habitu proprofessorum, est tamen distinctus ab habitu saecularium degentium: alias non. si autem pubes intrauit & est distinctio habitus nouitij & professi, etiam si cum hoc sit indistinctio habitus saecularium: sicut si essent canonici regulares et clerici saeculares cum eis in choro et refecto rio, sicut ipsi in superpelliceis vtuntur, lapsu anni tacite profitetur. de regu. c. 1. Dico autem distinctio: velmaterialis vt in panno, vel colore, aut huiusmodi: vel formalis vt per benedictionem, sicut ibi dicitur in fine.

Vndecima diuisio est, quia alia est professio mendi cantium: alia non mendicantium. Est enim differentia inter religiones mendicantium et alias quo ad professio nem: quia in primis non potest fieri nec tacite nec expresse ante annum: in alijs sic: quod est, quia sunt arctiores: vnde ad eas licet aliunde transire non econuerso, & similiter ab aliis mendicantibus ad praedicatores vel minores. Nam quod sunt arctiores argumentum est: quia olim in eis solis annus probationis requirebatur. Nam arctior dicitur religio non quae maioris austeritatis, sed quae est perfectioris & maioris meriti: propter quod religioso licet migrare ad episcopatum, tanquam ad perfectiorem statum, & non ad au steriorem: non autem ad saeculum vel heremum: dato o ibi austerius sit victurus. Item est differentia inter tacitam per lapsum anni & expressam ex vna parte, & tacitam per susceptionem habitus: quia duae primae obligant illi religloni specialiter: alia verogeneraliterreligioni: ita. scilicet quod ad saeculum redire non potest. Est etiam differentia inter expressam ex vna parte & tacitam ex alia: quia expressa potest fieri habitu non mutato: aliae vero non. Haec omnia probantur. li. 6. de regula. c. 1. 2. &. 3. Quod autem distinctum est inter mendicantes & alios sciendum est, quod illi soli reputantur religiosi mendicantes, quibus non ha bentibus reditus nec possessiones ex sua professione, incerta mendicitas victum praebet. secusde illis qui ex sua professione reditus et possessiones habent, vel habere possunt & nihilominus mendicant: & ante annum nusquam debet fieri professio: sed ante facta tenet in aliis, non in istis. Quod autem dictum est infra annum non posse fieri professionem in ordine mendicantium: verum est nisi in ordine sororum nostrarum, & minorissarum: quia non sunt mendicantes. si autem concessa sunt cis omnia priuilegia fratrum ad hoc, non propter hoc habent hoc ipsum: cum illud non sit priuilegium: & quia hoc conue nit fratribus vt sunt mendicantes, in quo distinguuntur ab eis quae habent reditus & possessiones.

Duodecima diuisio est, quia professio alia habet effectum quo ad religionem in qua fit specialiter. Alia vero quo ad re ligionem absolute et indifferenter: vnde vbi est indistin ctio habitus nouitij & professi et saecularis est dubitatio an lapsus anni faciat professionem. Et dicendum est quod sic, quo ad religionem absolute: sed non quoad istam: quia tenetur manere in religione aliqua, sed non in illa: vnde si contrahit matrimonium est nullum: quia sicut se habet lapsus anni cum veste religionis, ad obligandum isti religioni: sic lapsus anni cum veste religionis simpliciter distincta a veste seculari: sed primum obligat huic religioni: vt quando est distinctio nouitij & professi: quia vestis professi est proprie vestis religionis illius, ergo secundum obligatreligioni absolute.

Propterea nullus per censuram Ecclesiasticam compellitur manere in re- ligione nisi reputetur professus: sed indisticte qui vltra an num steterunt in religione sinc expressa professione, coguntur regulam ordinis expresse profiteri & seruare: ergo praesumitur vouisse non solum voto simplici, propter quod ecclesia non excommunicat, sed solemni tacito non ex presso, de regula. c. Ex parte. Et si coguntur in claustre manere: ergo coguntur in matrimonio non manere: & sic nullum est matrimonium, quando iam puberes intrauerunt, & idem si impuberes si puberes facti, non tantum vno anno, sed pluribus remanserunt.

Propterea cum annus sit datus ad probandum: eo ipso quod per annum stetit nec reprobauit sed remansit, videtur approbasse religionem ex quo habitum religionis & formam religiosi per annum tenuit: sed non religionem illam, quia habitum professi qui est proprius religioni illi non suscepit: vnde illi religioni determinate obligatus non est: vnde de regula c. 1. lib. 6. frustra fieret mentio de habitu indistincto, si idem iuris esset in habitu distincto. Haec est ergo differentia quia vbi est habitus indistinctus: ibi lapsus anni obligat illi religioni determinate, de regula. c. 1. libr. 6. vbi autem distinctus, obligat religioni in communi, maxime si per plures annos sic stetit, de regul. Ex parte. Vnde quod ibi dicitur regulam ordinis supple approbati, & non illius determinate, quia promptum est iura iuribus concordare, verum est quod in quibusdam locis est consuetudo, quod in monasteriis nobiles puellae nutriuntur multis annis, & vtuntur vestibus nouitiarum, non tamen est intentio profiteri nec probare, sed postquam fuerint bene instructae eas maritare. Et haec consuetudo ostendit, q non intendunt profiteri sed contrahere, sicut olim in tem plo nutriebantur puellae virgines vsque ad annos nubi les. Vbi etiam esset consuetudo quod de nouitiis passim: nunc istae maritentur, nunc illae profitentur, lapsus temporis, nunquam eas obligat, sed vbi nulla induitur nisi animo probandi, & profitendi si possit sustinere, & aliis placeas & in recipiendo hocipsum dicitur ei in cap. si sic recepta stet per annum integrum reputatur vere professa. Et si nunquam consensit, nihilominus vi statuti ecclesiae est ligata. Et similiter qui intrat animo remanendi & Deo perperpetuo famulandi, & si non sit ligatus vi voti: quia non promisit sed solum proposuit: est tamen ligatus vi statuti in religione aliqua viuere, de regul. Consulti. Vn de quod hoc non sit vi voti apparet, quod votum est promissio, & non intentio: & quia habebat propositum in ista remanendi: vnde si vi propositi maneret, tunc in ista rema neret nec ad laxiorem transire liceret.

Ad argumentum dicendum, quod votum necessarium, non est yotum nisi large, vt dictum est.