Quaestio 1

ARTJCVLVS PRJMVS.

Opinio S. Thomae par. I. q. 43. art. 1. 6 2.

CIRCA primum ergo dixerunt aliqui, quod nomine missionis duo importantur, quorum vnum est habitudo missi ad eum, a quo mittitur, quod quidem videtur procedere, vel secundum imperium, sicut dominus mittit seruum, vel secundum consilium, sicut consiliarius dicitur mittere regem, vel secundum originem, sicut dicitur, quod flos emittitur ab arbore, aliud non importatur per missionem, quam habitudo mis si ad terminum, quia oportet, vt aliquo modo ibi de nouo esse incipiat, vel omnino de nouo, quia ibi prius non erat, vel aliquo modo de nouo, quia prius illo modo non erat, & quia personae diuinae alicui competit procedere, etsi non secundum imperium, & consilium, saltem secundum originem, tamen competit etiam sibi, vt de nouo alicubi esse incipiat, non quidem sim pliciter, sed secundum aliquem modum, & aliquem effectum, ideo sibi competit, quod mittatur.

Est autem differentia inter processionem, & dationem, & missionem, quia in diuinis quaedam important solam habitudinem originis ad principium, sicut generatio, & spiratio, quaedam vero cum habitudine ad principium important terminum temporalem, sicut missio, & datio. mittitur enim aliquid ad hoc, vt in aliquo sit datus, sicut ad hoc, vt habeatur, quaedam vero important habitudinem ad principium, & ad terminum aeternum, & temporalem, sicut pro- cessio, & exitus, processit enim ab aeterno filius a patre, vt esset Deus, procedit aut ex tempore, vt sit homo.

Haec autem opinio quoad aliqua irrationaliter procedit, primo siquidem in hoc, quod ait missionem importare processionem secundum originem eo modo quo dicitur, quod flos emittitur ab arbore, missio prout de ea hic loquimur non est idem quod productio, nec missus est idem quod productus, immo missio sumitur pro legatione, missus dicitur legatus, sicut de filio dicitur Abdiae primo auditum audiuimus a Domino, & legatum ad gentes misit, sed flos non dicitur legari ab arbore, nec originari, legari est: ergo missio prout hic accipitur non importat habitudinem originis.

Praeterea: Missio non importat processionem ab aliquo secundum rationem consilij, vel impe rij, sed magis secundum acceptionem potestatis, auctoritatis & dominij, vnde legatus dicitur in humanis, qui potestatem, & auctoritatem accipit a legante, sed in diuinis filius, & Spiritus san ctus, accipiunt auctoritatem, & potestatem a pa tre, ille quidem nascendo, sed iste procedendo: er go quamuis sit habitudo ibi originis, non tamen secundum eam dicetur persona legari, seu mitti, sed secundum acceptionem auctoritatis, & potestatis.

Et si dicatur quod acceptio non est aliud quam origo, non valet, quia si esset origo absque hoc quod communicaretur auctoritas sicut est in flo re qui oritur ab arbore talis origo non induceret missionem, & similiter si esset auctoritatis communicatio absque origine, sicut est in huma nis, saluaretur vera legationis ratio, propter quod origo filij non dicitur legatio inquantum origo, sed inquantum auctoritatis transfusio, & communicatio quaedam

Praeterea: Si filius diceretur mitti a patre secundum rationem illam, qua flos emittitur ab ar bore, missio filij esset ab aeterno, namque filius est a patre, vt radius a sole, & flos, seu ramus ab arbore, sed in illo dicit quod filij missio sit aeterna. non ergo accipitur missio secundum illam rag?a, ss ero irrationabilis in hoc quod ait de ratione missionis esse, quod missus in termino, ad quem mittitur de nouo aliquo modo essse incipiat, hoc quidem verum non est, immo sufficit quod ibi prius existens de nouo auctoritatem accipiat vel prius ibi existens, & auctoritatem habens de nouo auctoritate incipiat, sicut patet in humanis, nam existenti Parisijs potest Papa auctoritate committere causam aliquam ventilandi, & decidendi, & talis quidem dicetur legatus, non quia de nouo veniret Parisiis, sed quod iam ibi existens de nouo auctoritatem acciperet, similiter etiam si auctoritate accepta, mandaretur sibi de nouo, vt ea vti inciperet, non dubium, quod diceretur quodammodo de nouo legari, sic. ergo in proposito non est de ratione personae diuinae quando legatur, quod de nouo es se incipiat, sed quod accepta auctoritate de nouo vtatur.

Quid dicendum secundum veritatem, & primo quid sit missio.

RESTAT ergo dicere quod videtur sub tribus propositionibus, prima quidem quod mittere actiuum prout accipitur in diuinis, non est aliud quam auctoritatem transfundere, & po testatem respectu alicuius operationis, & detrahere ad vsum illius auctoritatis, mitti vero passiue, non est aliquam auctoritatem accipere, & determinari ad vtendum illa auctoritate, ad illud autem dicitur missio fieri, contra quod exercetur vsus auctoritatis.

Ad cuius euidentiam considerandum est, quod licet pater personae filij communicet in diuinis omnem perfectionem simpliciter, & omnem po testatem & auctoritatem, ex modo tamen emanationis communicat sibi specialem auctoritatem super cognoscibilem veritatem, ex qua ema nat vt pulchritudo perfectissima, & vnitas summa, in nulla parte patri dissimilis vt Augustinus dicit 6. de Trin. vnde filio appropriatur veritas Ioan. I4. Ego sum veritas, via & vita, & appropriatur sibi illustratio mentium ad cognitionem veritatis iuxta illud Ioannis primo, vita erat lux homo, & erat lux vera quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, ratio autem istius appropriationis est, quia de ratione verbi est, vtper ipsum nunc dicatur & proferatur, nam verbum dcitur verum bonum, vnde verbum ex suo modo emanationis connotat creaturam, quam pater dixit verbo similiter omnem veritatem, verbo namque suo aeterno dicit quaecumque dicit secundum Augustinum, quia ergo eruditio veritatis per verbum fit, Doctor enim docet per verbum, competenter dicitur pater per verbum hominem erudire, sicut & per verbum omnia facere. ergo quando mentem humanam, vel angelicam Deus illustrat, & erudit in notitia veritatis, tunc filius dicitur mitti, nec est aliud mittere, quam filium determinare ad vtendum auctoritate communicata sibi a patre, haec autem auctoritas est eru ditio veritatis, similiter est de Spiritu sancto in ordine ad charitatiuum impulsum, & amorosum egressum animae in Deum, quia enim emanat Spi ritus in diuinis per modum doni, & cuiusdam egredientis in amatum, idcirco ex modo emanationis videtur habere causalitatem quodam appretiato modo super omnem amorosum impulsum: cum ego determinatur Spiritus ad illum effectum, itavt mens amorose moueatur in Deum, tunc dicitur mitti Spiritus sanctus, hoc est legatione sua fungi & auctoritate appropriate sibi collata.

Sed forte dicetur quod eruditio veritatis aeque est a Spiritu sancto, sicut a filio, & amorosus impulsus mittitur in Deum aeque a filio, sicut a Spiritu sancto, sunt enim communiter a tota Tri nitate, & verum forte dicetur, quod si filius ex vi emanationis habet habitudinem ad veritatis eruditionem, spiritus vero ad amorosam redamationem, videtur, quod aliquam causalitatem, & habitudinem ad perfectionem simpliciter habeat vna persona, quam alia non habet, & ita non dicitur verum, quia dictum est de auctoritatefilio sibi appropriata, vel Spiritui sancto. Sed dicendum ad hoc.

Ad primum quidem, quod eruditio veritatis, & omne verum, habet quidem habitudinem cō- munem ad totam Trinitatem in ratione producti, & effectus, ex hoc vero impeditur, quin ex modo emanationis auctoritas huiusmodi causalitatis appropriate sibi donetur, & communicetur. non enim communicans auctoritatem, spo liat se illa, nec oportet si vnus specialiter destinetur secundum vnam auctoritatem, quod alij careant illa. pater ergo, & filius, & spiritus sanctus vtique docent & instruunt veritatem, sed nihilo minus ex modo communicationis, qua filio omnia dantur per modum obiecti veritatis, sermo autem significatiuus principium est doctrinae secundum Philosophum in de sensu, & sensato, competit appro priate filio, vt per eum doceat pater, tamquam per verbum proprium & sermonem suum, & idem intelligendum est de spiritu sancto respectu impulsionis amorosae. amans enim excirat amatum ad redamandum per suum amorosum impulsum; quia amor meretur redamationem secundum quod Philosophus dicit 8. Ethic.

Ad secundum vero dicendum, quod nulla perfectio simpliciter est in filio, quae non sit in spiritu sancto, nec aliqua auctoritas, nihilominus omne verum habet aliquam specialem habitudinem ad verbum, ratione cuius appropriatur veri eruditio ipsi verbo, & similiter amoris condonatio habet aliquam habitudinem ad spiritum sanctum, qui est primus impulsus, & prima condonatio amorosa, propter quod charitatis diffusio per spiritum sanctum appropriate fieri dicitur in cordibus nostris secundum Apostolum ad Roman. 6.

Quod missio passiua est semper notionalis, actiua vero quandoque essentialis, quandoque notionalis.

SECVNDA vero propositio est, quod missio passiua semper est notionalis, actiua vero quandoque essentialis, quandoque vero notionalis, & primum quidem patet, quoniam mitti est determinari ad vtendum auctoritate communicata & condonata. nulla ergo persona mitti dicitur, quae habeat auctoritatem aliunde communicatam. omnis namque communicatio in diuinis fit per originem, & per consequens mitti includit originem passiuam, haec autem estno tionalis. secundum vero patet ex hoc, quod mittere potest dupliciter accipi. Primo quidem per hoc quod est auctoritatem communicare alteri; & ipsum determinare ad vsum illius auctoritatis, & sic includit notionale, cum communicare in diuinis sit per productionem, & actiuam originem: vnde mittens hoc modo personam origi nat, & producit. Secundo vero sumi potest, pro sola determinatione auctoritatis ad vsum, & quia persona, quae auctoritatem accipit in diuinis, puta filius, velspiritus sanctus determinatur ad vsum huiusmodi auctoritatis praeter voluntatem diuinam, quae communis est, & essentialis, necessario personam determinare ad vsum auctoritatis commune est tribus, vnde spiritus san ctus determinat filium ad erudiendum veritatem, & pater determinat ipsum & ipsemet determinat seipsum, velle enim erudire est determinare ipsum ad erudiendum, hoc est commune tribus.

Quod processio, missio & datio differunt in diuinis.

TERTIA propositio est, quod processio, missio & datio differunt circa personas diuinas inquantum ad hoc, quod important ex parte termini, processio namque, & missio includunt emanationem ex parte personae procedentis, & missae, propter quod Trinitas mitti non dicitur, nec procedere, datio vero ex parte dantis originem non includit, quilibet enim potest dare seipsum; nec oportet, quod donum suum sit productum ab eo, alioquin non posset dare pecuniam, qui pecuniam non fecisset, sed hinc est, quod totaTrinitas dicitur nobis data. Est tamen hoc aduertendum, quod aliquid dari dicitur dupliciter; vno modo, sicut impulsus amorosus, qui est ipsummet donum, & sic spiritus sanctus dicitur dari a patre, & filio, quae quidem datio non est aliud, quam processio, & per consequens talis datio sicut & processio emanationem includit, alio mo do aliquid dicitur dari, sicut datum amoroso impulsu, non sicut ipse impulsus, quomodo dicitur dari pecuniam, vel aliud quodcumque, quod transfertur in alterius potestatem, & quia tota Trinitas est in potestate illius, qui existit in gratia. amicus enim est inter illa quae sunt in hominis potestate, quoniam illa possumus, quae per amicos possumus, vt philosophus dicit in primo Ethic. amicus enim computatur inter personas tamquam nobilissima, & potissima vt patet 8. Ethic. vnde ditior est qui habet multitudinem amicorum, quam habens multitudinem thesaurorum & opum, secundum hanc itaque considerationem Deus secundum ternarinm personarum dicitur dari, & possideri ab homine, primum tamen, quod Deus dat, est amorosus suus impulsus, propter quod spiritus sanctus habet rationem primi doni, ex parte autem termini dicuntur ista tria, quoniam processio accipitur secundum proprietatem. proprius nãq. ter minus processionis aeternae participatur ab ani ma existente in gratia, vt dictum est supra, propter quod spiritus sanctus proprie procedit, & transfertur in animas sanctas; missio vero accipitur secundum appropriationem, eruditio namque veritatis, secundum quam mittitur filius, est quidem ab eo appropriate, est autem a Deo proprie quoniam simul fit a tribus personis, datio vero accipitur secundum amicitiae rationem, inquan tum illud, cui Trinitas datur, habere dicitur, vel possidere ipsam secundum leges amicitiae, sicut homo solet habere amicum, & reductum ad sui potestatem, quoad procurationem vtilium, & completionem votorum, vt Philosophus dicit in 2. Rhet. patet ergo ex praedictis quid sit mitti personae dininae. non enim est aliud personam diuinam mitti, quam auctoritate ab aeterno accepta ex tempore vti. non enim de nouo legatur, quia nouiter auctoritatem accipiat, sed quia auctoritate aeternaliter accepta ex tempore vtitur profluendo in actum, mittere vero nil aliud est, quam personam determinare ad huiusmodi vsum auctoritatis, quod fit per diuinam voluntatem, quae communis est tribus, & in hoc primur Articulus terminetur.

ARTJCVLVS SECVNDVS.

Quae dona mittantur a persona diuina opin. S. Thom. par. I. quaest. 43. art. 5.

CIRCA secundum autem considerandum quod cum filij missio non sit aliquid aliud, quam vti auctoritate, & legatione sua fungi, iuxta potestatem quae a patre sibi collata est, ap propriate haec missio nil aliud erit, quam mentis eruditio in hanc missionem veritatis, missio vero spiritus sancti non est aliud, quam mentis excitatio ad amorosum egressum, & impulsum charitatis in Deum, sunt autem hic duo dubia: primum quidem quod eruditio veritatis attribuitur filio, quia donum intellectus, sapientiae, & scientiae, & consilij spectant ad eruditionem veritatis, & tamen Isaiae 11. attribuitur spiritui sancto. vnde & appellatur spiritus veritatis, qui dodet omnem veritatem. Ioan. 15. secundum vero quod dicitur filius mitti, dum mens percipit veritatem: secundum hoc enim missus fuisset Philosophis, & peccatoribus multis, quod quidem inconueniens videtur esse, propterea dixerunt quod non in quacumque cognitione veritatis dicitur mitti filius, sed in dono sapientiae, quod est sapientia, & notitia amorosa, & quod a charitate causari non potest. vnde missio spiritus sancti fit per donum charitatis, & missio filij per donum sapientiae, differunt quidem realiter, quia charitas, & sapientia realiter distinguuntur, non tamen differunt per actualem separationem, quia sapientia mitti non potest, nec da ri absque charitate, & hinc est, quod tota ista attribuuntur spiritui sancto.

Quod autem missio filij a missione spiritus sancti separari non possit, patet: tum quia non mittitur filius, nisi in cognitione perfecti boni, ad quam de necessitate sequitur dilectio, quia in bono perfecto non inuenitur aliqua ratio mali, aut ratio non diligibilis: tum quia non in diuinis spirat, quia vero qui non spirat amorem, non assimilatur personae filij, & ita non mittitur filius secundum notitiam talem, quia notitia, secundum quam dicitur filius mitti, est Dei notitia experimentalis a Deo, & practica, & suauitatem induceret, quae quidem absque charitate haberi non potest, vnde patet, quod non separatur missio filij a missione spiritus sancti: sed haec opinio videtur in duobus deficere. Primo quidem, quod ait missionem verbi non posse separari a missione spiritus sanctti per hoc innuens, quod non per omnem perceptionem veritatis dicitur mitti verbum, hoc autem non est verum, cum sa pientia aliquorum malorum hominum attribuatur dono Dei, vnde sapientia Salomonis perseuerauit in eo tempore, quo extitit in peccato, & tamen secundum eam missum sibi verbum, quod est sapientia, quam postulat: vbi ait mitte n'unt c&e frt, futs tuitu itceius cerges qust

Praeterea: Eccles. 1. dicitur, quod omnis sapientia a Domino Deo est, & quod fons sapientiae est verbum Dei in excelsis, & loquitur ibi sapiens de cognitione veritatis creaturarum, non so lum de diuinorum cognitione, vnde ait altitudinem coeli, & altitudinem terrae, & profundum abissi quis dimensus est, & tunc subdit, quod fons sapientiae est verbum Dei in excelsis, sed hoc non esset, nisi filius mitteretur, dum percipitur omnis profunda veritas, esto etiam, quod spectet ad charitatem. ergo illud quod prius.

Secundo vero deficit, quia dicit missionem spiritus sancti, & filij esse idem per quandam concomitantiam, quamuis formaliter distinguantur, ex hoc inuenere videtur, quod donum sapientiae, & eruditio veritatis non spectet causaliter ad spiritum sanctum, nec dicatur mitti spiritus sanctus, dum anima eruditur in notitiam veritatis.

constat enim, quod scriptura, spiritui sancto illud attribuit, vt Sap. 7. optaui & datus est mihi sensus, inuocaui, & venit in me spiritus sapientiae. Ecclesiastici primi dicitur, quod ipse creauit eam, in quocumque dicatur a spiritu sancto esse videtur. ergo donum sapientiae, & cognitionis videtur ad spiritum sanctum, aliter quam per concomitantiam pertinere.

Quid dicendum secundum quod videtur.

Nvnc ergo dicendum, quod adistum articulum, quod primum donum diuinum in quo omnia dona donantur, est donum spiritus sancti, sicut & inter homines. Primum quoddam est ipsemet amans, quando seipsum tribuit, per amorem, & ex hoc dat alia per seipsum primo, de secundo autem in esse dato potius est spi, ritus sanctus, sicut dictum est saepe, propter quod in causa dono naturali gratuito, & morali procedit spiritus sanctus, vt declaratum prae extitit in praecedenti q. Tertio haec cognitio veritatis, & donum sapientiae attribuitur spiritui sancto: vlterius autem secundum specialem rationem attribuitur sibi donum gratuitae causalitatis, secundum quod causalitas habet specialem, habitudinem a spiritu sancto, qui est causalitas impulsus, & per consequens numerum, & mensuram: vnde charitatiua inflammatio appropriatur legationi spiritus sancti similiter, quia verbum in diuinis est propria veritas, & per consequens primum numerum, & mensura veri conceptus, idcirco in omni vero videtur esse aliqua diuinatio, seu destinatio, & legatio primi, verbi, vnde conceptus verbi dicemus, occurrens menti videtur quidam nuntius verbi aeterni secundum hoc generaliter loquendo de omni dono, omnia sunt a spiritu sanctto, prout tamen ab ipso specialiter charitas diffundi, dum conformiter, & a verbo dicitur mitti verus actus, vnde vtitur verbum auctoritate sibi appropriata, dum verum percipitur, & spiritus sanctus, dum anima inflammatur.

Et circa hoc patet ad instantias superius inductas, ad primam quidem, quod spiritui sancto cognitio veritatis attribuitur, propter rationem iam dictam, non quod habeat se per concomitantiam, vt opinio illa dicebat. Ad secundum ve ro, quod omne verum, a quocumque percipitur siue pagano, siue Philosopho, Deo debet attribui, iuxta illud Apostoli ad Rom. 1. nam Deo illa manifestantur, vnde omnis verus conceptus est nuntius primi conceptus, qui est verbum Dei, in excelsis, & secundum omne verbum, & mente perceptum, si verum sit, mittitur verbum Dei- quia tamen verbum salutare, & notitia amorosa, & sapida perfectior est, & vltimior, secundum illam perfectius mitti dicitur sapientia increata, quae filius Dei est; vnde secundum dona pertinentia ad gratiam, & ad gloriam perficientia intellectum, vt sunt sapientia, & visio aeterna, filius dicitur maxime inuisibiliter mitti.

ARTJCVLVS TERTJVS.

Inquiritur, an quilibet persona mittat, & mittatur. Opinio Magistri in praesenti dist.

CIRCA tertium autem considerandum, quod Qopinio fuit Magistri Sententiarum, sicut pa tet in littera, quod persona quaelibet non mittatur, quia non pater propter auctoritatem principij, omnis tamen persona mittit, & filius mittit seipsum, vt probat. & pro hac opinione sunt rationes, & auctoritates, quas Magister inducit in littera cap. 1. & 2.

Opinio Scoti, I. Sent. dist. I4. & I5. quaest. vnica. & multorum aliorum.

FVERVNT autem alij, qui dixerunt, quod in diuinis est vna persona, quae non mittitur, sed tantum mittat, scilicet pater, & una tantum mittitur, & non mittit, scilicet spiritus sanctus, & vna, quae mittitur, & mittit, scilicet filius: & secundum hoc sunt duae mittentes, & duae missae. ratio autem istorum fuit, quod sicut mitti includit originem passiuam, ita mittere originem actiuam. hoc autem potest multipliciter declarari secundum eos. mittere enim, & mitti sunt realiter opposita, sed mitti includit produci. ergo & mittere includit suum correlatiuum, quod est producere.

Praeterea: Hoc, si oppositum de opposito, & propositum de proposito, sed mittere, & mitti sunt opposita. ergo mittere erit originare, cum mitti sit originari.

Praeterea: Mittere, & mitti videntur eandem rem significare secundum diuersos modos gram maticales, sed mitti significat respectum originis ad intra; vnde cum significet actiue illud, quod mitti significat passiue, mitti includit originari. ergo mittere includet originare. Praeterea: Mittere est authentice dare secundum acceptionem Sanctorum: sed dare authentice non potest diuina persona, nisi secundum auctoritatem originis. ergo omnis persona, quae aliam mittit, ipsam originat.

Praeterea: Si de ratione mittentis non est, quod ipsam originet, intantum potuit mittere patrem, sicut spiritus sanctus producitur a filio, sicut filius a patre: sed Augustinus expresse dicit 4. de Trinitate, quod pater non legitur missus propter auctoritatem principij. ergo spiritus sanctus non mitter filium, a quo procedit.

Praeterea: Persona mittens dicitur operari per missam, sicut pater dicitur diffundere charitatem per spiritum sanctum, erudire per filium: sed nulla persona operari dicitur per aliam, nisi quatenus originat eam. ergo illud, quod prius.

Opinio aliorum.

FVERVNT autem alij, qui nixi sunt ad concordiam reducere opinionem istorum, dicentes, quod cum dicitur persona mitti, designatur, quod ipsa persona ab alia existens est effectus inuisibilis, secundum quem missio diuinae personae, attenditur. si ergo mittens designetur, vt princi pium personae, quae mittitur, sic non quaelibet perso na mittit, sed solum illa, cui conuenit esse principium personae missae. Si vero persona mittens intelligatur principium effectus, secundum quem attenditur missio, sic tota Trinitas mittit personam: sed hoc modo dicendi nil facit nos scire. de hoc enim est dubium, vtrum persona mittens. per hoc, quod dicitur mittere, designetur esse principium, sicut persona, quae mittitur, designatur ex hoc, quod mitti dicitur esse principiata. In hoc enim difficultatem facit opinio secunda, mitti quidem, & mittere videntur idem significare, sed vnum actiue, & reliquum passiue, propter quod si mitti importat originari, videretur, quod mittere importet originare, & in hoc est difficultas huius quaesiti, quae non tollitur per istum modum dicendi.

Opinio S. Bonauenturae I. Sent. dist. I5. quaest. 3.

FVERVNT alij, qui magis visibiliter nixi sunt concordare, dicentes, quod mitti significat & manifestationem personae, quae est ab alio, & quod existat ab alio, secundum illud Augustini 4. de Trin. dicens, quod filium mitti est cognosci, quod a patre sit. secundum hoc ergo in significato missionis includitur manifestatio emanationis principaliter, & directa emanatio, nec secundario, & indirecte; vnde nil aliud est mitti personam, quam manifestari de illa, quod ab aliqua persona procedit: mittere vero est manifestare, quod illa persona procedit, & quia tota Trinitas manifestat, quod persona procedit. hoc enim manifestatur per donum creatum, quod creaturae a tota Trinitate infunditur, rationabiliter dici potest, quod tota Trinitas mit tit, nec tamen mittitur, nisi persona producta. Haec tamen opinio videtur insufficiens in duobus.

Primo quidem, quia missio videtur directe dicere habitudinem inter personam mittentem, & missam. persona enim missa mittitur a mitten te. secundum autem istum modum dicendi missio dicit habitudinem principaliter, & directe inter effectum creatum, & Trinitatem efficientem, vnde non est aliud mittere, quam donum manifestatiuum infundere, nec mitti est aliud, quam donum declaratiuum infundi, & ita mitti, & mittere non sunt habitudines directe existen tes inter personam, & personam: sed ista, quod tamen esse non potest.

Secundo, quia non videtur verum, quod manifestari sit mitti. licet enim per donum, in quo persona mittitur, fit manifestatio, & forsitan fit missio ad manifestationem, tamquam ad finem, non tamen manifestari mitti formaliter, vel legari, aut destinari.

Quid dicendum secundum quod videtur.

PROPTEREA dicendum, quod legatio sumi potest dupliciter, vno modo pro ipsius auctto ritatis commissione, alio modo pro vsu auctoritatis, quod non est aliud, quam fungi legatione. quandoque enim dicitur legari, seu destinari aliquid pro illo tunc, quo sibi committitur auctoritas, quando vero pro illo tunc, quo destinatur ad vtendum auctoritate. secundum hoc ergo si primo accipiatur missio in diuinis, mittere nil aliud est, quam auctoritatem personae communicare, & delegare, & sic soli personae producenti competit mittere. pater enim mittit filium, quia sibi auctoritatem communicat, & potestatem. vnde filius nil agit, nisi auctoritate delegata, sicut ipse testatur Ioan. 14. dicens, Verba, quae ego loquor, a me ipso non loquor, pater autem in me manens, ipse fatit opera. & ita intelligendum est de spiritu sancto. Si vero accipiatur secundo modo legatio pro destinatione missi ad vsum legationis & vt fungatur auctoritate, sic mittere competit toti Trinitati, cum per voluntatem diuinam, quae essentialis est, & communis destinetur, & determinetur persona ad vsum auctoritatis, & vt operetur secundum eam. vnde non solum filius determinatur ad erudiendum intellectum a voluntate paterna, immo & a voluntate propria, & a voluntate spiritus sancti, cum sit vna voluntas. sic ergo intelligendum est, cum dicitur filius a spiritu sancto missus est. si enim eius mis sio sit auctoritatis, per quam agit susceptio, tunc filius mittitur a solo patre, & spiritus sanctus ab vtroque, si vero missio sit legari ad operandum destinatio, & determinatio, sic mittitur filius a tota Trinitate, quia in diuina voluntate filius vtitur delegata sibi auctoritate a patre: eadem namque auctoritas, quae in patre videtur authentice, est in filio modo subauthentico, & quasi subdele ga to.

Iste ergo modus dicendi concordat opinionem Magistri cum opinione secundario posita aliorum doctorum. Magister enim accipit mittere secun do modo, & ideo concessit, quod tota Trinitas mittit, & quod persona legat seipsam: alij vero missionem intellexerunt secundum primum mo dum, & ideo dixerunt, quod sola persona mittit, quae missam originat, & producit, & quia ille modus est maxime proprius, idcirco persona producens propriissime dicitur mittere, quamuis omnis diuina persona mittat large, & secun dario accipiendo missionem.

Sed forte dicetur, quod auctoritatis communicatio competit filio ab aeterno, & ita ab aeterno mittetur, & non ex tempore, & iterum iegati destinatio ad operandum, non vide tur alicuius auctoritatis commissio, & iterum secundum hanc idem pater mitteret seipsum, & tota Trinitas simul mitteretur, cum voluntate communi ad operandum simul determinetur.

Sed dicendum, quod ista non obuiant. Primum siquidem nō, quia licet ab aeterno concedatur aucto ritas operandi, non tamen circa istum vel illum, nisi identitate, propter quod cum determinate concedatur sibi auctoritas respectu alicuius dicitur persona mitti ad illum, vnde vero incongrue potest concedi, quod ab aeterno filius missus est indetermi nate, inquantum, vt missibilis generatus est, secun dum Illud Greg. homil. 26. dicentis, quod missio filij, iuxta naturam diuinitatis potest intelligi. eo enim ipso filius a patre mitti dicitur, quoa patre generatur, determinate tamen loquendo, non dicitur ad istum, vel ad illum missus.

Secundum etiam non obsistit. non est enim ve rum, quod auctoritatis commissio, & auctorita tis vsus sit idem, nec lgeatio infringi legatione, vnde nec auctoritatemcommittere est vsum im perare, immo patet, quod commissio potest prae cedere vsum legationis.

Tertium quoque non obuiat. licet enim tota Trinitas simul operetur, & determinetur sua libera voluntate, nihilominus in operando pater se habet, vt authenticus, spiritus autem, & filius quilibet se habet, vt legatus, inquantum agit au ctoritate sibi communicata, non habita a se, quemadmodum habet pater, & ideo primum nun quam mitti dicitur, nec agere, vt legatus, quanuis eandem operationem agat cum aliis; filius autem, & spiritus agunt per modum legati, sed filius in operatione, qua mens illustratur, spiri tus autem in operatione, qua animus per chari tatem inflammatur. Et in hoc Articulus tertius terminetur.

Responsio ad obiecta.

AD ea ergo, quae superius primitus inducum tur dicendum est. Ad primum quidem, quod donum veritatis, & fortitudinis etiam cor poralis, quando supernaturaliter datur, attribuitur spiritui sancto. vnde & de Sansone legitur Iudic. 15. quod spiritus domini irruit inSansonem, & vincula, quibus ligatus erat, dissipata sunt. ratio autem istius attributionis superius posita est, quod spiritus sanctus est primum donum, in quo omnia dona donantur, nec pater mitti dicitur secundum donum fortitudi nis, quamuis furtitudinem largiatur, pro eo, quod non dat fortitudinem auctoritate delegatt, sed authentice, & sicut habens potestatem a se. Et per idem patet ad secundum. licet enim pater legatur apparuisse, vel reuelatus fuisse, non tamen auctoritate aliunde accepta, propter quod non apparuit, vt legatus.

Ad tertium dicendum, quod pater nullo modo dicitur missus, quantumcumque veniat ad mentem fidelem, pro eo, quod numquam venit auctoritate habita aliunde. vnde venit authentice, nullo modo, vt legatus, vel missus: filius autem, & spiritussanctus veniunt, vt legati, inquan tum operantur auctoritate aliunde accepta.

Et si dicatur, quod filius non accepit auctoritatem a spiritu sancto, nec etiam a seipso, & per consequens non debet dici missus a spiritu vel a se ipso dicendum, quod verum est, si missio accipia tur pro auctoritatis commissione; non autem si accipiatur pro destinatione legati iam habentis auctoritatem ad vsum legationis.

Quod si dicatur vlterius, quod a simili pater potest dici legatus, quia a communi voluntate omnium trium determinatur ad operandum vna cum duabus. dicendum, quod non quaecumque determinatio auctoritatis ad vsum dicitur legatio, sed determinatio appellatur legatio, vt faepe dictum est.

Responsio ad secundo obiecta.

AD ea vero, quae secundario inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod mittere, & mitti non important maioritatem, vel minoritatem, sed important potestatis auctoritatem, & delegationem, hoc locum habet in diuinis, inquantum in patre est omnis potestas authentice, & a se: in filio autem, & spiritu est communicata, & transfusa, & quasi dele gata; vnde verbum Athanasij negat potestatis maioritatem in diuinis personis, non tamen com municationem, & auctoritatem.

Ad secundum dicendum, quod missio personae diuinae non importat, quod sit alicubi, vbi an te non erat, sed incipiat vti auctoritate, qua antea non vtebatur, aut etiam vbi erat.

Ad tertium dicendum, quod pater non est missus, quamuis mittantur alij duo propter rationem iam tactam, quod additur de filio, dicendum est, quod mittitur non solum in dono sa pientiae charitatiuae, quod debetur existenti in gratia, immo & in qualibet reuelatione veritatis. ipse enim est, qui reuelat mysteria, & nouit in tenebris constituta, & lux cum eo est, vt dicitur Daniel 2. vnde & Balaam, qui fuit malus propheta, & Salomoni, & multis aliis locutus est Deus verbo suo coaeterno, ipsos erudiens.

Et si dicatur, quod talis notitia non assimilatur personae filij, qui non spirat amorem, nec ha bet ante eum saporem, nec est donum perfectum, dicendum, quod si non spirat amorem Dei in omnibus malis, spirat tamen amorem sal pientiae, & delectationem, & est donum perfectum in genere suo. De philosophis autem vtrum ad eos illustrandum missum fuit verbum Dei; dicendum est, quod sic, vbi aliqua profunda veritas fuit illis vltra humanum ingenium reuelata, quod non est dubitandum aliquando factum fuisse. non enim attribuere debemus solo humano ingenio, quidquid ab eis dictum. legitur, Apostolo testante, quod Deus illis manifestauit: quod autem additur de spiritu sancto, quod eiusdem rationis cum aliis personis, dicendum, quod spiritus sanctus in hoc non est eiusdem rationis cum patre, quia pater omnia habet a se; illi vero a patre, & quod dicitur de angelicis spiritibus, dicendum, quod omnes dicuntur missi in ministerium propter eos, qui hae reditatem capiunt salutis, vt dicitur ad Hebr. 2. vel quod hoc perfectionis non est in angelis, quia non sunt missi. hoc enim prouenit ex limitatione officiorum, quia angelorum, quidam sunt assistentes, quidam administratores creaturarum existentes, nec habet vnus vtrumque officium propter limitationem eorum, quia dicit Damasc. lib. 1o. quod cum a Deo mittuntur in terram, non remanent in caelo.

Responsio ad tertio obiecta.

AD ea vero, quae tertio inducuntur, dicendum est. Ad primum quidem, quod omnis diuina persona habet auctoritatem, quam exigit determinatio vsus legationis, non autem auctoritatem, quam exigit communicatio, & commissio potestatis. fit enim communicatio potestatis per originem; vsus vero determinario per potestatis voluntatem, quae communis est tribus.

Et per idem pater ad fecundum, quia non competit alicui personae diuinae, quod a seipsa procedat per originem, sed bene sibi congruit, quod procedat in actum secundum voluntatem.

Ad tertium dicendum, quod sicut pater solus dicitur mittere, hoc est auctoritatem operandi communicare, & potestatem, sic & solus spiritus dicitur tantum missus, hoc est auctoritatem tantummodo accepisse, filius vero & accipit auctoritatem a patre, & praestitit illam spiritui sancto, & ita dicitur missus, & misisse accipiendo vero legationem pro determinatione legati ad vsum commissae auctoritatis, solus pater di citur non legatus, quia tota. Trinitas com muni voluntate: se determinat ad agendum, sicut se habet ad actionem, quod filius, & spiritus sanctus agunt auctoritate delegata; pater vero potestate authentica vnde respectu patris determinatio potestatis, non est legatio, cum non sit eius potestas delegata.

Responsio ad oppositum.

AD ea vero, quae in oppositum inducuntur, uicendum est, quod veritatem concludunt, accipiendo mittere pro hoc, quod est legatum determinare ad agendum. tale enim taittere est essentiale, & commune tribus, cum non sit aliud, quam diuinum velle, vnde sic accipiendo ommis diuina per sona mittit, intelligendo veroper mittere, potestatem committere, & delegate, non est commune tribus, sed tantum personis produ centibus in diuinis: mitti autem semper includit, quod auctoritas eius, qui mittitur, delegata sit, & communicata fuit, vt ita accipiatur mitti pro acceptione auctoritatis in ordine ad certum terminum, siue pro vsu illius aucoritatis, & sic patet, quod mitti semper aliquid notionale includit cum hoc essentiale. dicendum, quod haec operatio non est de intraneitate mislionis, sed passiua determinatio personae ad operandum, haec autem communis est tribus, non essentialis; quod autem principalius includatur in missione passiua. dicendum, quod si accipiatur missio pro acceptatione auctoritatis, & potestatis ope ratiue, respectu alicuius determinati termini, tunc est proprie notionalis, cum vero. accipiatur pro passiua determinatione ad operandum circa terminum per potestatem commissam, & communicatam, tunc potestatis communicatio dat determinationi passiuae ad operandum, quod mislio dici possit propter illud, quod formale, & determinatiuum est; & per consequens principale, vndenotionale formalius includitur missione, sic sumpta.