Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 74, de Trinitate [Erlangen Transcription]
De modo imaginando Trinitatem
Consequenter visis et bene inspectis doctorum antiquorum difficultatibus circa trinitatis materiam nichil penitus supra materiam inducunt scilicet probantis sed potius obscurant Circa igitur modos trinitatis recitandi sunt alii modi quilibet facilior veritatis comprehensio videatur
Primus Modus
Unde primo tangit unum magister henricus de harcia ymaginando sic videlicet quod summa intelligentia ab aeterno producat unam intelligentiam perfectione infinita deinde ab istis quarum una est producens et alia producta ab aeterno emanaverit 3a et hoc est possibile cum ita sit quod deus ab aeterno potuerit creaturam sibi coevam producere
deinde quo?ods et intelligentia producta emanat 3a / secundum hoc habebimus trinitatis ymaginatio nunc / nam prima potest vocari pater / 2a intelligentia producta / vocari filius et 3a vocatur amor scilicet spiritus sannctus qui a duobus producitur ratione emanationis Et istum modum sentierunt aliqualiter haeretici / nam ipsis enim non poterant negare quin scriptura cogeret eos trinitatem concedere Arrius quoque profitebatur vel saltim profiteri videbatur trinitatem tenendo secundum quod sibi videbatur sacram scripturam / non tamen ydemptitatem essentiae mihi trinitate nam ymaginabatur quod ab aeterno deus produceret intelligentiam infinitam quae producatur per modum verbi et ideo sortiebatur rationem filii
et 3a procedebat ab eis tamquam amor ex quo sortiebatur rationem sive nomen spiritus sancti non obstantibus istis istis sic positis dicebat solum patrem esse deum et 2am intelligentiam deum participatione et 3am intelligentiam concedebat esse spiritum sanctum ex eo quod ab ambabus intelligentiis procedebat unde ponebat filium supremam creaturam ab ipso deo procedentem Et hoc videtur avicenna in sua metaphysica tractare / nam videtur velle quod deus intelligendo suam essentiam expresse producit primam intelligentiam per modum verbi expressivi / unde quidquid intelligit producendo suam essentiam expresse producit
Secundus Modus
2us modus ymaginandi praesumptio prima esset quod stante emanatione iam dicta ponatur quod prima uniat 2am et 3am ypostatice / tunc in isto casu pater et filius et spiritus sanctus erunt unitum suppositum et tamen remanebit trinitas tam essentiarum quam relationum quia non obstante unione personali adhuc remaneret relativa oppositio ratione cuius negatur pater esse filius
nam licet ad primum casum conceditur quod ex hoc tamen non sequeretur nisi conversus articulus nam unitas personalis et unitas essentialis sine cum trinitate essentiarum Sed si trahatur per modum similitudinis viceversa prout supponatur quod magister henricus de harcia ferrit in casu essent 3es naturae et una essentia superna Et sic debet ymaginari oppositis
Tertius modus
Alius modus ymaginandi nam considerando divinam essentiam secundum triplicem habitudinem potentiae ut intellectus primo repraesentans / 2o ut practice omnes res creatas cognoscens 3o sicut volens etc /
Quartus modus
Alius ymaginandi modus ponendo personas non esse proprie substantias vel accidentia sed se habere per quemdam modum sicut quidam posuerunt per modum substantiae vel accidentis Ita quod dicunt quod in diffinitio deo non est distinctio nec sunt substantiae nec accidentia si personae intrinsece sed sicut in nobis Sed quia istae positiones sunt contempnendae et in ecclesia catholica abi?dae nihilominus earum falsitas aliqualiter m?at ad veritatis mihi hac materia cognitionem
Quintus modus
Idcirco dicitur quod in deo est unitas essentialis quae realiter pater et filius et spiritus sanctus dicitur et tamen pater non est filius neque filius spiritus sanctus etc et tamen non conceditur quod sit numerus nisi per ymaginatione quam dam Et ista videtur sequi magister sententiarum distinctione 24a primi / unde licet aliqui in hoc sibi contradicat / nihilominus si bene resolvitur / magister bene dicebat /
Sextus modus
Ultimus modi ymaginandi quod trinitas est unica essentia et immensa natura simplicissima quae ratione suae immensitatis et plenitudine summae bonitatis redundat in tribus subsistentiis suppositis ypostasibus et ista est conditio immensae trinitatis
primo producit verbum per modum intellectus et ideo genitum vocatur secludendo tamen omnem imperfectionem quae posset in creaturis repperiri quia aeterna generation est et semper existens nam ipsa est tanta in productio quanta in producente
Consequenter ab ambabus producitur producitur 3a ypostasis sive subsistentia quae realiter minor amor sive donum ambarum ypostasum et est spiritus sanctus Et in istis includitur tota latitudo ipsius immensae et individuae trinitatis et iste modus ymaginandi est magistri plaoust a quo lectura ista fit Consequenter dicit quod tenenda est beati anselmi regula videlicet quod praecise distinctio relativa in divinis est ponenda nam sic dicit quod tanta ydemptitas concedenda est in divinis quanta fides patitur modo fides hoc patitur igitur etc. Et sequendo istam viam multae difficultates eva?tus Consequenter vi amoris producitur tertium suppositum ypostasis vel subsistentia et in istis includitur tota latitudo ymaginabilis perfectionis unde requiritur quod sit ibi aliquod productum notitiae et etiam requiritur amor Consequenter tenenda est pro regula autentica regula anselmi scilicet quod praecise distinctio relativa pondenda est in divinis et potest ex primi sub aliis verbis quod tanta est ydemptitas concedenda est in divinis quanta fides katholica patitur modo omnem patitur pater distinctionem personarum Et sequendo hanc viam evitant difficultates innumerabiles in quas gratis inplicant se doctores aliqui
Corollaria
Primum corollarium
Primum igitur correlarium quod male dicunt plures illa distingui aliqualiter de quorum nominibus dicuntur praedicata / contradictoria vel id verbum affirmatur et negatur sicut in istis pater generat et essentia non / nam ex hoc quod generat vocant patrem et ex hoc quod essentia non generat dicunt aliqualiter a patre distingui sed haec videtur esse contra regulam anselmi iam positam Unde sciendum est quod haec propositio pater generat etiam essentia non reducitur ad 3m genus propositionum in theologia posterioris et superius narratur nec aliquid difficultatis includunt / patet quia nihil addunt penitus supra positionem principalem quia non addunt nisi quod pater non est haec duae res vel quod essentia divina est 3es res / et pater non / sed sua proprietas essentiae est quod sit 3es personae et tamen manet eadem essentia
Secundum corollarium
Ex quibus equitur oppinio gilberti poretarii qui posuit relatione divina esse distincta realiter ab essentia ymmo et a personis / sed quasi affixa ipsis et assistentem Unde ymaginatio sua fuit quod si ponerentur sic tunc non est pa?re nisi essentiam et nisi repetere tunc essentialem / Et sic oportet ponere 3es personas in esse distinctio unius ab altera / et ista ymaginatio elegalis et subtilis valde
Sed nihilominus ad rationem suam dicitur quod ratio sua petit terminationem ab oculo quae in divinis non potest fieri ymmo impossibile videtur / In speculabile enim videtur revera proprietas inmensae naturae talis est quod omnes res transcendit nec hoc postremus in creaturis experiri quia res immensa / non habet quo ad im ingenii capacitatem propter ipsius ingenii et intellectus debite nam tales personae in trinitate sunt tanta ydemptitate inter se quod non potest exprimi et nihilominus personae distinguuntur et hoc est sibi pp?m ut per auctoritatem ancelmi iam praeallegatum est Ex quo sequitur quod rationes in contrarium adductae nihil penitus contra trinitatis articulum concludunt
Tertium corollarium
/ Scotus enim dicit quod inter essentiam et personam nullam penitus est distinctio formalis nam composita contraria dicantur de non arguunt haec contra fidei passionem nec difficultatem inducit unde essentia est 3es et tamen pater non / nec propter hoc oportet ponere distinctione
Okam et de heuta coincidunt unde dicunt quod essentia non generat et tamen pater generat et sic videtur quod non supponant praecise et adaequate pro eodem ex quo videtur tunc distinctio quae potest vocari modalis
Sed videntur coincidere cum positione nostra Nam okam resoluit sic quod sit distinctio formalis quia essentia est aliqua res quae non est pater / quia filius qui distinguitur a patre / unde si vocaretur quod pater esset res quae non esset essentiae coincideret nobiscum / quia essentia est 3es res sive personae non p??
Et ideo magis est resolutio theologicalis quod non est distinctio patris ad essentiam / cum hoc tamen stat quod etiam 3 a quae res quae non sunt pater Et hoc totum ad trinitatis immensitatem est resolvendum nec est vivens in numere qui posset scire adhuc solum in haesionem materiae ad formam quod quidem non est ita mirabilius sicut de beatissima et individua trinitate / unde statis debemus in positione nostrae fidei catholicae quietari
Quintum corollarium
Sequitur ulterius probabilitas positionis praepositini videlicet quod propter aliud personam nullam est distinctio nec personae distinguantur a suis proprietatibus nisi quod una non est alia / Et quicumque hoc pure concedit obligat se ad articulum trinitatis concedendum et qui aliter vel pura dicit ad oppositum articuli trinitatis
Sextum corollarium
Ulterius sequitur quod tales conclusiones sive argumentationes haec essentia est pater haec essentia est filius igitur filius est pater nullam contra articulum adducunt difficultatem / nam quilibet gentilis adhuch diceret sive in deus quod ibi peteretur principium nam de directo sumit fidei oppositum
Septimum corollarium
Octavum corollarium
Ulterius sequitur quod ista propositio pater generat et essentia non / non adducit difficultatem attento dicto augustini videlicet quod nihil generat seipsum id est ut sic quare oportet quod inter gignens et genitum sit quid distinctivum / hoc non addit qua trinitatis articulum / Tamen sunt aliquae particulares difficultates et de hiis postea deo dante cras videbitur
Sequitur ergo conclusio prima supra distinctionem et 4am 2i sententiarum si quod primis parentibus fuit da?m auxilium ubi posset stare licet non mereri ex puris naturalibus et resolvitur ad haec quia ad haec requiritur actus intrinsecus et immanens scilicet acceptatio divina
On this page
