Quaestio 72

ARTICULUS PRIMUS UTRUM CONTUMELIA CONSISTAT IN VERBIS

AD PRIMUM SIC. PROCEDITUR. Videtur quod contumelia non consistat in verbis. Contumelia enim importat quoddam nocumentum proximo illatum: cum pertineat ad iniustitiam. Sed verba nullum nocumentum videntur inferre proximo, nec in rebus nec | in persona. Ergo contumelia non consistit in verbis.

2. PRAETEREA, contumelia videtur dd quandam | dehonorationem. pertinere. Sed magis aliquis potest inhonorari. seu vituperari factis quam verbis. Ergo videtur quod contumelia non consistit in verbis, sed magis in factis.

3. PRAETEREA, dehonoratio quae fit in verbis dicitur convicium vel improperium. Sed contumelia. videtur differre a. convicio et improperio. Ergo contumelia non consistit in verbis.

SED contra, nihil auditu percipitur nisi verbum. Sed contumelia auditu percipitur: secundum illud Ierem. xx: "Audivi contumelias in circuitu". Ergo contumelia est in verbis.

RESPONDEO DICENDUM quod contumelia importat dehonorationem alicuius. Quod quidem contingit dupliciter. Cum enim honor aliquam excellentiam consequatur, uno modo aliquis. alium dehonorat cum privat eum excellentia propter quam habebat honorem. Quod quidem fit per peccata factorum, de quibus supra dictum est. - Alio modo, cum aliquis id quod est contra hnorem alicuius deducit in notitiam eius et aliorum. Et hoc proprie pertinet ad contumeliam. Quod quidem fit per aliqua signa. Sed sicut Augustinus dicit, in ll de Doct. Christ., omnia signa, verbis comparata, paucissima sunt: verba enim inter homines obtinuerunt principatum significandi quaecumque animo concipiuntur. Et ideo contumelia, proprie. loquendo, in verbis consistit. Unde Isidorus dicit, in libro Etymol., quod contumeliosus dicitur aliquis quia velox est et tumet verbis iniuriae. Quia tamen etiam per facta aliqua significatur aliquid, quae in hoc quod significant $ habent 8 vim verborum significantium; inde est quod contumelia, extenso nomine, etiam in factis dicitur. Unde Rom. 1, super illud, contumeliosos, superbos, dicit Glossa quod. contumeliosi sunt qui dictis vel factis contumelias et turpia inferunt.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod verba secundum suam ' essentiam, idest inquantum sunt quidam soni audibiles, nullum nocumentum alteri inferunt: nisi forte gravando auditum, puta cum aliquis nimis alte loquitur. Inquantum vero sunt signa repraesentantia aliquid in notitiam ? aliorum, sic 8 possunt multa damna inferre. Inter quae unum est quod homo damnificatur quantum ad. detrimentum honoris sui vel reverentiae sibi ab aliis exhibendae. Et ideo maior est contumelia si aliquis alicui defectum suum dicat coram multis. Et tamen si sibi soli dicat, potest esse contumelia, inquantum ipse qui loquitur contra.: audientis reverentiam agit.

AD SECUNDUM DICENDUM quod intantum aliquis aliquem factis dehonorat inquantum illa facta vel faciunt vel significant illud quod est contra honorem alicuius. Quorum primum non pertinet ad contumeliam, sed ad alias iniustitiae species, de quibus supra dictam est. Secundum vero ;Locctincorr. pertinet ad contumeliam inquantum facta habent vim verborum in significando.

AD TERTIUM DICENDUM quod convicium et improperium consistunt in verbis, sicut et contumelia: quia per omnia haec repraesentatur aliquis defectus alicuius in detrimentum honoris ipsius. Huiusmodi autem defectus est triplex. Scilicet defectus culpae, qui repraesentatur per verba contumeliosa. .Et defectus generaliter. culpae et poenae, qui repraesentatur per convitium: quia vitium consuevit dici non solum animae, sed etiam corporis. Unde si quis alicui iniuriose dicat eum esse caecum, convicium quidem dicit, sed non contumeliam: si quis autem dicat alteri quod sit fur, non solum. convicium,.sed etiam. contumeliam infert. - Quandoque vero repraesentat aliquis alicui defectum minorationis sive indigentiae: qui etiam derogat honori consequenti quam- cumque excellentiam. Et hoc fit per verbum improperii, quod proprie est quando aliquis iniuriose alteri ad memoriam reducit auxilium quod contulit ei: necessitatem patienti. Unde dicitur Eccli. xx: Exigua dabit, et multa improperabit. Quandoque tamen unum istorum pro alio ponitur.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM CONTUMELIA, SEU CONVICIUM, SIT PECCATUM MORTALE

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod contumelia, vel convicium, non sit peccatum mortale. Nullum enim peccatum amortale est actus alicuius virtutis. Sed conviciari est actus alicuius virtutis, scilicet eutrapeliae, ad quam pertinet bene conviciari, secundum Philosophum, in IV Ethic. Ergo convicium, sive contumelia, non est peccatum mortale.

2. PRAETEREA, peccatum mortale non invenitur in viris perfectis. Qui tamen aliquando convicia vel contumelias dicunt: sicut patet de Apostolo, qui, ad Gal. i, dixit: O znsensati Galatae! Et Dominus dicit, Luc. ult.: O stulti, et tardi corde ad credendum! Ergo convicium, sive contumelia, non est peccatum mortale.

3. PRAETEREA, quamvis id quod est peccatum veniale ex genere possit fieri mortale, non tamen peccatum quod ex genere est mortale potest esse veniale, ut supra habitum est. Si ergo dicere convicium vel contumeliam esset peccatum mortale ex genere suo, sequeretur quod semper esset peccatum mortale. Quod videtur esse falsum: ut patet in eo qui leviter et ex subreptione, vel ex levi ira dicit aliquod verbum contumeliosum. Non ergo contumelia vel convicium ex genere suo est peccatum mortale.

SED coNTRA, nihil meretur poenam aeternam inferni nisi peccatum mortale. Sed convicium vel contumelia meretur poenam inferni: secundum illud Matth. v: Qui dixerit fratri suo, Fatue, reus erit gehennae ignis. Ergo convicium vel contumelia est peccatum mortale.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, verba inquantum sunt soni quidam, non sunt in nocumentum aliorum, sed inquantum significant aliquid. Quae quidem significatio ex interiori affectu procedit. Et ideo in peccatis verborum maxime considerandum videtur ex quo affectu aliquis verba proferat. Cum igitur convicium, seu contumelia, de sui ratione importet uandam dehonorationem, si intentio proferentis ad hoc feratur ut aliquis per verba quae profert honorem alterius auferat, hoc proprie et per se est dicere convicium vel contumeliam. Et hoc est peccatum mortale, non minus quam furtum vel rapina: non enim homo minus amat suum honorem quam rem possessam.

Si vero aliquis verbum convicii vel contumeliae alteri dixerit, non tamen animo dehonorandi, sed forte propter correctionem vel propter aliquid huiusmodi, non dicit convicium vel contumeliam formaliter et per se, sed per accidens et materiliter, inquantum scilicet dicit id quod potest esse convicium vel contumelia. Unde hoc potest esse quandoque peccatum veniale; quandoque autem absque omni peccato. - In ? quo tamen necessaria est discretio, ut moderate homo talibus verbis utatur. Quia posset esse ita grave convicium quod, per incautelam prolatum, auferret honorem eius contra quem proferretur. Et tunc posset homo peccare mortaliter etiam si non intenderet dehonorationem alterius. Sicut etiam si aliquis, incaute alium ex ludo percutiens, graviter laedat, culpa non caret.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod ad eutrapelum pertinet dicere aliquod leve convicium, non ad dehonorationem vel ad contristationem eius in quem. dicitur, sed magis, causa delectationis et ioci. Et hoc potest esse sine peccato, si debitae circumstantiae observantur. Si vero aliquis non reformidet contristare eum in quem profertur huiusmodi iocosum convicium, dummodo aliis risum excitet, hoc est vitiosum, ut ibidem dicitur.

AD SECUNDUM DICENDUM quod sicut licitum est aliquem verberare vel in rebus damnificare causa disciplinae, ita etiam et causa disciplinae potest aliquis alteri, quem debet corrigere, verbum aliquod conviciosum dicere. Et hoc modo Dominus discipulos vocavit stultos, et Apostolus Galatas insensatos. - Tamen, sicut dicit Augustinus, in libro de Serm. Dom. in Monte, raro, et ex magna necessitate obiurgationes sunt. adhibendae, in quibus non nobis, sed ut Domino serviatur, instemus.

AD TERTIUM DICENDUM quod, cum peccatum convicii vel contumeliae ex animo dicentis dependeat, potest contingere quod. sit peccatum veniale, si sit leve convicium, non multum. hominem dehonestans, et proferatur ex aliqua animi levitate, vel ex levi ira, absque. firmo. proposito aliquem dehonestandi: puta cum. aliquis intendit aliquem per huiusmodi verbum leviter contristare.

ARTICULUS TERTIUS UTRUM ALIQUIS DEBEAT CONTUMELIAS SIBI ILLATAS SUSTINERE

AD TERTIUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod aliquis non debeat contumelias sibi il2X latas sustinere, Qui enim sustinet con62 Nytumeliam sibi illatam, audaciam nutrit conviciantis. Sed hoc non est faciendum. Ergo homo non debet sustinere contumeliam sibi illatam, sed magis convicianti respondere.

2. PRAETEREA, homo debet plus se diligere quam alium. Sed aliquis non debet sustinere quod alteri convicium inferatur: unde dicitur Pro». xxvi: Qui imponit stulto silentium, iras mitigat. Ergo etiam aliquis non debet sustinere contumelias illatas sibi.

3. PRAETEREA, non licet alicui vindicare seipsum: secundum illud: Mihi vindictam, et ego retribuam. Sed aliquis non resistendo contumeliae se vindicat: secundum illud Chrysostomi: Si vindicare vis, sile: et funestam ei dedisti plagam. Exgo aliquis non debet, silendo, sustinere verba contumeliosa, sed magis respondere.

SED coNTRA EsT quod dicitur in Psalm.: Qui inquirebant mala mihi, locuti sunt vanitates; et postea subdit: Ego autem tanquam surdus non audiebam, et sicut mutus non aperiens os suum.

RESPONDEO DICENDUM quod sicut patientia necessaria est in his quae contra nos fiunt, ita etiam in his quae contra nos dicuntur. Praecepta autem patientiae in his quae contra nos fiunt, sunt in praeparatione animae ^ habenda, sicut Augustinus, in libro de Serm. Dom. in Monte, exponit illud praeceptum Domini, S quis percusserit te in una maxilla, praebe ei et aliam: ut scilicet homo sit paratus hoc facere, si opus fuerit; non tamen hoc semper tenetur facere actu, quia nec ipse Dominus hoc fecit, sed, cum suscepisset alapam, dixit, Quid me caedis? ut habetur Ioan. xvi. Et ideo etiam circa verba contumeliosa quae contra nos dicuntur, est idem intelligendum. Tenemur enim habere animum paratum ad contumelias tolerandas si expediens fuerit. Quandoque tamen oportet ut contumeliam illatam repellamus: maxime propter duo. Primo quidem, propter bonum eius qui contumeliam infert: ut videlicet eius audacia reprimatur, et de cetero talia non attentet; secundum illud Prov. xxvi: "Responde stulto. iuxta stultitiam suam, ne sibi sapiens videatur". Alio modo, propter bonum. multorum, quorum profectus impeditur per contumelias nobis illatas. Unde Gregorius dicit, super Exech., homil. IX: "Hi quorum vita in exemplo imilationis est posita, debent, si possunt, detrahentium sibi verba compescere: ne eorum praedicationem non audiant qui audire poterant, et in pravis moribus remanentes, bene vivere contemnant".

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod audaciam conviciantis contumeliosi ? debet aliquis moderate reprimere: scilicet propter officium caritatis, non propter pupiditeress privati honoris. Unde dicitur Prov. xxv1: Ne respondeas stulto iuxta stultitiam suam, ne ei similis efficiaris.

AD sECUNDUM DICENDUM quod in hoc quod aliquis alienas contumelias reprimit, non ita US cupiditas privati honoris sicut cum aliquis repel it contumelias proprias: magis autem videtur hoc provenire ex caritatis affectu.

AD TERTIUM DICENDUM quod si aliquis hoc animo taceret ut tacendo contumeliantem ad iracundiam provocaret, pertineret hoc ad vindictam. Sed si aliquis taceat volens dare locum irae, hoc es laudabile. Unde dicitur Eccli. viu: "Non litiges cum homine linguato, et non struas in ignem illius ligna".

ARTICULUS QUARTUS UTRUM CONTUMELIA ORIATUR EX IRA

AD QUARTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod contumelia non oriatur ex ira. Quia dicitur Prov. xi: "Ubi Spei ibi contumelia". Sed ira est vitium distinctum a superbia. Ergo contumelia non oritur ex ira.

2. PRAETEREA, Prov. xx dicitur: "Omnes stulti miscentur contumeliis". Sed stultitia est vitium opsapientiae, ut supra habitum est: ira autem opponitur mansuetudini. Ergo contumelia non oritur ex ira

3. PRAETEREA, nullum peccatum diminuitur ex sua causa. Sed peccatum. contumeliae diminuitur si ex ira proferatur: gravius enim peccat qui ex odio contumeliam infert quam qui ex ira. Ergo contumelia non Oritur ex ira.

SED CONTRA EsT quod. Gregorius dicit, XXXI Moral., quod ex ira oriuntur contumeliae.

Respondeo DICENDUM quod, cum unum peccatum possit ex diversis oriri, ex illo tamen dicitur princip alius habere otiginem ex quo frequentius procedere consuevit, propter propinquitatem ad finem ipsius. Contamelia autem magnam habet propinquitatem ad finem irae, qui est vindicta: nulla enim vindicta est irato magis in promptu quam inferre contumeliam alteri. Et ideo contumelia maxime oritur ex ira.

Ab PRIMUM ERGO DICENDUM quod contumelia non ordinatur ad finem 'superbiae, qui est celsitudo: et'ideo non directe contumelia oritur ex superbia. Disponit tamen superbia ad contumeliam: inquantum illi qui se superiores aestimant; facilius alios contemnunt et iniurias eis irfogant. Facilius etiam irascuntur: utpote reputantes indignum ' quidquid: contra eorum "voluntatem agitur. ^'^

AD SECUNDUM DICENDUM quod, secundum Philosophurm, in VIT Ehic., "ira non perfecte audit rationem": et sic iratus patitur rationis defectum, in quo convenit cum stultitia. Et propter hoc ex stultitia oritur contumelia, secundum affinitatem quam habet cum ira.

AD TERTIUM DICENDUM Quod; secundum Philosophum in II Rhet., iratus intendit. manifestam offensam, quod non curat" odiens. "Et ideo contumelia, quae importat manifestam iniuriam, magis pertinet ad iram quam ad odium.