Quaestio 88

ARTICULUS PRIMUS UTRUM VOTUM CONSISTAT IN SOLO PROPOSITO VOLUNTATIS

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod votum consistat in solo proposito voluntatis. Quia secundum quosdam, votum est conceptio boni propositi, ani-- mi deliberatione firmata, qua quis ad aliquid faciendum vel non faciendum se Deo obligat. Sed conceptio boni propositi, cum omnibus quae adduntur, potest in solo motu voluntatis consistere. Ergo votum in solo proposito voluntatis consistit.

2. PRAETEREA, ipsum nomen oli videtur a voluntate assumptum: dicitur enim aliquis proprio voto facere quae voluntarie facit. Sed propositum est actus voluntatis: promissio autem rationis. Ergo votum in solo actu voluntatis consistit,

3. PnaETEREA, Dominus dicit, Luc. ix: Nemo millens manum ad aratrum et aspiciens 9 retro aptus est regno Dei. Sed aliquis ex hoc ipso quod habet propositum bene faciendi mittit manum ad aratrum. Ergo, si aspiciat retro, desistens a bono proposito, non est aptus regno Dei. Ex solo igitur bono proposito aliquis obligatur apud Deum, etiam nulla promissione facta. Et ita videtur quod in solo proposito voluntatis votum consistat.

SEp coNTRA EsT quod dicitur Eccle. v: Si quid vovisti Deo, ne moreris reddere: displicet enim ei infidelis et stulta promissio. Ergo vovere est promittere, et votum est promissio.

RESPONDEO DICENDUM quod votum quandam obligationem importat ad aliquid faciendum vel dimittendum. Obligat autem homo se homini ad aliquid per modum promissionis, quae est rationis actus, ad quam pertinet ordinare: sicut enim homo imperando vel deprecando ordinat quodammodo quid sibi ab aliis fiat, ita promittendo ordinat quid ipse pro alio facere debeat. Sed promissio quae ab homine fit homini, non potest fieri nisi per verba vel quaecumque exteriora signa. Deo autem potest fieri promissio per solam interiorem cogitationem: quia ut dicitur I Reg. xvi, homines vident? ea quae parent, sed Deus intuetur cor. Exprimuntur tamen quandoque verba exteriora vel ad sui ipsius excitationem, sicut circa orationem dictum est: vel ad alios contestandum, ut non solum desistat a fractione voti propter timorem Dei, sed etiam propter reverentiam hominum. Promissio autem procedit ex proposito faciendi. Propositum autem aliquam deliberationem praeexigit: cum sit actus voluntatis deliberatae. Sic igitur ad votum tria ex necessitate requiruntur: primo quidem, deliberatio; secundo, propositum voluntatis; tertio, promissio, in qua perficitur ratio voti. Superadduntur vero quandoque et alia duo, ad quandam voti confirmationem: scilicet pronuntiatio oris, secundum illud Psalm.: AReddam tibi vota mea, quae dislinxerunt labia mea; et iterum testimonium aliorum. Unde Magister dicit, xxxvi dist. IV lib. Sent., quod votum est testificatio quaedam promissionis spontaneae, quae Deo et de his quae sunt Dei fieri debet: quamvis testificatio possit ad interiorem testificationem proprie referri.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod conceptio boni propositi non firmatur ex animi deliberatione nisi promissione deliberationem consequente.

AD SECUNDUM DICENDUM quod voluntas movet rationem ad promittendum aliquid circa ea quae eius voluntati subduntur. Et pro tanto votum a voluntate accepit nomen quasi a primo movente.

AD TERTIUM DICENDUM quod ille qui mittit manum ad aratrum iam facit aliquid. Sed ille qui solum proponit nondum aliquid facit. Sed quando promittit, jam incipit se exhibere ad faciendum, licet nondum impleat quod promittit: sicut ille qui ponit manum ad aratrum nondum arat, iam tamen apponit manum ad arandum.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM VOTUM SEMPER DEBEAT FIERI DE MELIORI BONO

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod votum non semper debeat fieri de meliori bono. Dicitur enim melius bonum quod ad supererogationem pertinet. Sed votum non solum fit de his quae sunt supererogationis, sed etiam de his quae pertinent ad salutem. Nam et in baptismo vovent homines abrenuntiare diabolo et pompis eius, et fidem servare: ut dicit Glossa, super illud Psalm., Vovete et reddite Domino Deo vestro. lacob etiam vovit quod esset e Dominus in Deum, ut habetur Gen. xxvii: hoc autem est maxime de necessitate salutis. Ergo votum non solum fit de meliori bono.

2. PRAETEREA, lephte in catalogo Sanctorum ponitur, ut patet Heb. xi. Sed ipse filiam innocentem occidit propter votum, ut habetur Zudic. x1. Cum igitur occisio innocentis non sit melius bonum, sed sit secundum se illicitum, videtur quod votum fieri possit non solum de meliori bono, sed etiam de illicitis.

3. PRAETEREA, ea quae redundant in detrimentum personae, vel quae ad nihil sunt utilia, non habent rationem melioris boni. Sed quandoque fiunt aliqua vota de immoderatis vigiliis et ieiuniis, quae vergunt in periculum personae. Quandoque etiam fiunt aliqua vota de aliquibus indifferentibus et ^ ad nihil valentibus. Ergo non semper votum est melioris boni.

SEp coNTRA EsT quod dicitur Deut. xxii: Si nolueris polliceri, absque peccato eris.:

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut dictum est, votum est promissio Deo facta. Promissio autem est alicuius quod quis pro aliquo voluntarie facit. Non enim esset promissio, sed comminatio, si quis diceret se contra aliquem facturum. Similiter vana esset promissio si aliquis alicui promitteret id quod ei non esset acceptum. Et ideo, cum omne peccatum sit contra Deum; nec ali- quod opus sit Deo acceptum nisi sit virtuosum: consequens est quod de nullo illicito, nec de aliquo indifferenti debeat fieri votum, sed solum de aliquo actu virtutis,

Sed quia votum promissionem voluntariam importat, necessitas autem voluntatem excludit, id quod est absolute necessarium esse vel non esse nullo modo cadit sub voto: stultum enim esset si quis voveret se esse moriturum, vel se non esse volaturum. - Illud vero quod non ha-. bet absolutam necessitatem, sed necessitatem finis, puta quia sine eo non potest esse salus, cadit quidem sub voto inquantum voluntarie fit, non autem inquantum est necessitatis. — Illud autem quod neque cadit sub necessitate absoluta neque sub necessitate finis, omnino 9 est voluntarium. Et ideo hoc propriisime cadit sub voto. Hoc autem dicitur esse maius bonum in comparatione ad bonum quod communiter est de necessitate salutis. Et ideo, proprie loquendo, votum dicitur esse de bono meliori.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod hoc modo sub voto baptizatorum cadit abrenuntiare pompis diaboli et fidem Christi servare, quia voluntarie fit, licet sit de necessitate salutis.

Et similiter potest dici de voto lacob. Quamvis etiam possit intelligi quod Iacob vovit se habere Dominum in Deum per .specialem cultum, ad quem non tenebatur: sicut per decimarum oblationem, et alia huiusmodi quae ibi subduntur.

AD SECUNDUM DICENDUM quod quaedam sunt quae in omnem eventum sunt bona: sicut opera virtutis et alia quae Y absolute possunt cadere sub voto. - Quaedam vero in omnem eventum sunt mala: sicut ea quae secundum se sunt peccata. Et haec nullo modo possunt sub voto cadere. - Quaedam vero sunt quidem in se considerata bona, et secundum hoc possunt cadere sub voto: possunt tamen habere malum even- tum, in quo non sunt observanda. Et sic accidit in voto lephte, qui, ut dicitur Zudic. xi, votum vorit Domino, dicens: Si tradideris filios Ammon in manus meas, quicumque primus egressus fuerit de foribus domus meae mihique occurrerit reverlenti in pace, eum offeram holocaustum Domino. Hoc enim ? poterat malum eventum habere, si occurreret ei aliquod animal non immolativum, sicut asinus vel homo: quod et accidit. Unde, ut Hieronymus dicit, in vovendo fuit stultus, quia discretionem non adhibuit, et in reddendo impius. Praemittitur tamen ibidem quod factus est super eum Spiritus Domini: quia fides et devotio ipsius, ex qua motus est ad vovendum, fuit a Spiritu Sancto. Propter quod ponitur in catalogo Sanctorum: et propter victoriam quam obtinuit; et quia probabile est eum poenituisse de facto iniquo, quod tamen aliquod bonum figurabat.

AD TERTIUM DICENDUM quod maceratio proprii corporis, puta per vigilias et ieiunia, non est Deo accepta nisi inquantum est opus virtutis: quod quidem est inquantum cum debita discretione fit, ut scilicet concupiscentia refrenetur et natura non nimis gravetur. Et sub tali tenore possunt huiusmodi sub voto cadere. Propter quod et Apostolus, Rom. xu, postquam dixerat, Exhibeatis corpora vesira hostiam viventem, sanctam, Deo placentem, addidit: rationabile obsequium vestrum. - Sed quia in his quae ad seipsum pertinent de facili fallitur homo in iudicando, talia vota congruentius secundum arbitrium superioris sunt vel servanda vel praetermittenda. Ita tamen quod si ex observatione talis voti magnum et manifestum gravamen sentiret, et non esset facultas ad superiorem recurrendi, non debet ^ homo tale votum servare.

Vota vero quae sunt de rebus vanis et inutilibus sunt magis deridenda quam servanda.

ARTICULUS TERTIUS UTRUM OMNE VOTUM OBLIGET AD SUI OBSERVATIONEM

AD TERTIUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non omne votum obliget ad sui observationem. Homo enim magis indiget his quae per alium. hominem fiunt quam Deus, qui bonorum nostrorum non eget. Sed promissio simplex homini facta non obligat ad servandum, secundum institutionem legis humanae: quod videtur esse institutum propter mutabilitatem humanae voluntatis. Ergo multo minus simplex promissio Deo facta, quae dicitur votum, obligat ad. observandum.

2. PRAETEREA, nullus obligatur ad impossibile. Sed quandoque illud quod quis vovit fit ei impossibile: vel quia dependet ex alieno arbitrio, sicut cum quis vovet aliquod monasterium intrare cuius monachi eum nolunt recipere; vel propter emergentem defectum, sicut mulier quae vovit virginitatem servare et postea corrumpitur, vel vir qui vovet pecuniam dare et postea amittit pecuniam. Ergo non semper votum est obligatorium.

3. PRAETEREA, illud. ad. cuius solutionem est aliquis obligatus, statim solvere tenetur. Sed aliquis non statim solvere tenetur illud quod vovit: praecipue cum sub conditione futura vovet. Ergo votum non semper est obligatorium.

SED CONTRA. EST quod dicitur Eccle. v: Quodcumque. voveris, redde. Multoque melius est non vovere quam post votum promissa non reddere.

REsPONDEO DICENDUM quod ad fidelitatem hominis pertinet ut solvat id quod promisit: unde secundum Augustinum, fides dicilur ex hoc quod fiunt. dicta. Maxime. autem. debet homo Deo fidelitatem: tum ratione dominii; tum etiam ratione beneficii suscepti. Et ideo maxime obligatur homo ad hoc quod impleat vota Deo facta: hoc.enim pertinet ad fidelitatem quam homo debet Deo, fractio autem voti est quaedam infidelitatis species. Unde Salomon rationem assignat quare sint vota reddenda, quia displicet Deo infidelis promissio.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod secundum honestatem. ex qualibet promissione homo homini obligatur: et haec est obligatio iuris naturalis. Sed ad hoc quod aliquis obligetur ex aliqua promissione obligatione civili, quaedam alia requiruntur. Deus autem etsi bonis nostris non egeat, ei tamen maxime obligamur. Et ita votum ei fa€tum est maxime obligatorium.

AD SECUNDUM DICENDUM quod si illud quod quis vovit ex quacumque ? causa impossibile reddatur, debet homo. facere quod in se est: ut saltem. ha- beat promptam voluntatem faciendi quod potest. Unde ille qui vovit monasterium aliquod intrare debet dare operam quam potest ut ibi recipiatur. Et si quidem intentio sua fuit se obligare ad religionis ingressum principaliter, et. ex consequenti elegit hanc religionem vel hunc locum quasi sibi magis congruentem, tenetur, si non potest ibi recipi, aliam religionem intrare. Si autem principaliter intendit se obligare ad hanc religionem vel ad hunc locum, propter specialem complacentiam huius religionis vel loci, non tenetur aliam religionem intrare si illi eum recipere nolunt.

Si vero incidit in impossibilitatem implendi ? votum ex propria culpa, tenetur insuper.de propria culpa praeterita poenitentiam agere. Sicut mulier quae vovit virginitatem, si postea cor- rumpatur, non solum debet servare quod potest, scilicet perpetuam continentiam, sed etiam de eo quod admisit peccando poenitere.

AD TERTIUM DICENDUM quod obligatio. voti ex propria voluntate et intentione causatur: unde dicitur Deut. xxiu: Quod semel egressum est de labiis tuis, observabis: et facies sicut promisisti Domino Deo tuo, et propria voluntate et ore tuo locutus es. Et ideo si in intentione et voluntate voventis est obligare. se ad statim solvendum, tenetur statim solvere. Si autem ad certum tempus, vel sub certa conditione, non tenetur statim solvere. Sed nec debet tardare ultra quam intendit se obligare: dicitur enim. ibidem:. Cum votum voveris Domino Deo tuo, non tardabis reddere: quia requiret illud Dominus Deus tuus; et si moratus fueris, reputabitur tibi in peccatum.

ARTICULUS QUARTUS UTRUM EXPEDIAT ALIQUID VOVERE

AD QUARTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod non expediat aliquid vovere. Non enim alicui expedit ut privet se bono quod ei Deus donavit. Sed libertas est unum de maximis bonis quae homini Deus dedit, qua videtur privari per necessitatem quam votum imponit. Ergo non videtur expediens homini quod aliquid voveat.

2. PRAETEREA, nullus debet se periculis iniicere. Sed quicumque vovet se periculo iniicit: quia quod ante votum sine periculo poterat praeteriri, si non servetur post votum, periculosum est. Unde Augustinus dicit, in epistola ad. Armentarium et Paulinam: Quia iam vovisti, iam te obstrinxisti, aliud tibi facere non licet. Non talis eris si non feceris quod vovisti, qualis mansisses si nihil tale vovisses. Minor enim tunc esses, non peior. Modo autem, tanto, quod absit, miserior si fidem Deo fregeris, quanto beatior si persolveris. Ergo non expedit aliquid vovere.

3. PRAETEREA, Apostolus dicit, I ad Cor. iv: Imitatores mei estote, sicut et ego Christi, Sed non legitur neque Christum aliquid vovisse, nec Apostolos. Ergo videtur quod non expediat aliquid vovere.,

SED CONTRA EsT quod dicitur in Psalm.: Vovele et reddite Domino Deo vestro.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut dictum est, votum est promissio Deo facta. Alia autem ratione promittitur aliquid homini, et alia ratione Deo. Homini quidem promittimus aliquid propter eius utilitatem, cui utile est et quod ei aliquid exhibeamus, et quod eum de futura exhibitione prius certificemus. Sed promissionem Deo facimus non propter eius utilitatem, sed propter nostram. Unde Augustinus dicit, in praedicta epistola: Benignus exactor est, non egenus: et qui non crescat ex redditis, sed in se crescere faciat redditores. Et sicut id quod damus Deo non est ei utile, sed nobis, quia quod ei redditur reddenti additur, ut. Augustinus ibidem dicit; ita etiam promissio qua Deo aliquid vovemus, non cedit in eius utilitatem, qui a nobis certificari non indiget; sed ad utilitatem nostram, inquantum vovendo voluntatem nostram immobiliter firmamus ad id quod expedit facere. Et ideo expediens est vovere.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod sicut non posse peccare non diminuit libertatem, ita etiam necessitas firmatae voluntatis in bonum non diminuit libertatem: ut patet in Deo et in beatis. Et talis est necessitas voti, similitudinem quandam habens cum confirmatione beatorum. Unde Augustinus in eadem epistola dicit quod felix necessitas est quae in meliora compellit.

AD SECUNDUM DICENDUM quod quando periculum nascitur ex ipso facto, tunc illud factum non est expediens: puta quod aliquis per pontem ruinosum transeat fluvium. Sed si periculum immineat ex hoc quod homo deficit ab illo facto, non desinit propter hoc esse expediens: sicut expediens est ascendere equum, quamvis peri- culum immineat cadenti de equo. Alioquin oporteret ab omnibus bonis cessare quae per accidens ex aliquo. eventu possunt esse periculosa. Unde dicitur Eccle. xi: Qui observat ventum non seminat: et qui considerat nubes nunquam metet." Periculum autem voventi non imminet ex ipso voto, sed ex culpa hominis, qui voluntatem mutat transgrediens votum. Unde Augustinus: dicit in^ eadem. epistola: Non. te vovisse poeniteat. Immo gaude iam tibi sic non licere quod cum tuo detrimento licuisset.

AD TERTIUM DICENDUM quod. Christo secundum se non competebat vovere. Tum quia Deus erat. Tum etiam quia, inquantum homo, habebat firmatam voluntatem in bono, quasi comprehensor existens. Quamvis per quandam similitudinem ex persona eius dicatur in Psalm., secandum Glossam: Vota mea reddam in conspectu timentium eum: loquitur autem pro ? corpore suo, quod est Ecclesia. — Apostoli autem intelliguntur vovisse pertinentia ad perfectionis statum quando relictis omnibus, sunt secuti.

ARTICULUS QUINTUS UTRUM VOTUM SIT ACTUS LATRIAE SIVE RELIGIONIS

AD QUINTUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod votum non sit actus latriae sive religionis. Omne enim opus virtutis cadit sub voto. Sed ad eandem virtutem pertinere videtur promittere aliquid et facere illud. Ergo votum pertinet ad quamlibet virtutem, et non specialiter ad religionem.

2. PRAETEREA, secundum Tullium,. ad religionem pertinet cultum et caeremoniam Deo offerre. Sed ille qui vovet nondum aliquid Deo offert, sed solum promittit. Ergo votum non est actus religionis.:

3. PRAETEREA, cultus religionis n non debet exhiberi nisi Deo. Sed votum non solum fit Deo, sed etiam sanctis et praelatis, quibus religiosi profitentes obedientiam vovent. Ergo votum non est religionis actus.

SED CONTRA EST quod dicitur Isaiae xix: Colent eum in hostiis et muneribus, et vota vovebunt Domino et solvent. Sed colere Deum est proprie religionis sive latriae. Ergo votum est actus latriae sive religionis.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, omne opus virtutis ad religionem seu. latriam. pertinet per modum imperii, secundum quod ad divinam reverentiam ordinatur, quod est proprius finis latriae. Ordinare autem alios actus in suum finem pertinet ad virtutem imperantem, non ad virtutes imperatas. Et ideo ipsa ordinatio actuum -cuiuscumque virtutis in servitium Dei est proprius actus latriae. Manifestum est autem ex praedictis quod votum est quaedam promissio Deo facta: et quod promissio nihil est aliud quam ordinatio quaedam. eius quod. pro-

mittitur in eum cui promittitur. Unde votum est ordinatio quaedam eorum quae quis vovet. in divinum cultum seu obsequium. Et sic.patet quod vovere. proprie est actus latriae seu religionis.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod illud quod cadit sub voto quandoque quidem est actus alterius virtutis, sicut ieiunare, continentiam servare; quandoque vero est actus religionis, sicut sacrificium offerre vel orare. Utrorumque tamen promissio Deo facta ad religionem pertinet, ratione iam dicta. Unde patet quod votorum quoddam pertinet ad religionem ratione solius uvm Deo factae, quae est essentia voti: quandoque ? etiam ratione rei promissae, quae est voti materia.

AD SECUNDUM DICENDUM quod ille qui promittit, inquantum se obligat ad dandum, iam quodammodo dat: sicut dicitur fieri aliquid cum fit causa eius, quia effectus virtute continetur in. causa. Et inde est. quod non solum danti, ed etiam promittenti gratiae aguntur.

AD TERTIUM DICENDUM quod votum soli Deo fit; sed promissio potest etiam fieri homini: et ipsa promissio boni quae fit homini potest. cadere sub voto, inquantum est. quoddam opus virtuosum. Et per hunc modum intelligendum est votum quo quis vovet aliquid sanctis vel praelatis: ut ipsa promissio facta sanctis vel praelatis cadat sub voto materialiter, inquantum scilicet. homo vovet Deo se impleturum quod sanctis vel praelatis promittit.

ARTICULUS SEXTUS UTRUM MAGIS SIT LAUDABILE ET MERITORIUM FACERE ALIQUID SINE VOTO QUAM EX VOTO

AD SEXTUM SIC: PROCEDITUR. Videtur quod magis sit laudabile. et meritorium. facere aliquid sine voto quam cum: voto. Dicit enim Prosper, in II de Vita Contempl. Sic abstinere vel ieiunare debemus ut non nos necessilati ieiunandi subdamus ne iam non devoti, sed inviti rem. voluntariam faciamus. Sed ille qui vovet ieiunium subdit se: necessitati ieiunandi. Ergo melius esset si ieiunaret sine voto.

2. PRAETEREA, Apostolus dicit, II Cor. ix: Unusquisque .prout. destinavit in corde suo, non ex trislitia. aut. ex necessitate: hilarem enim datorem diligit Deus. Sed quidam ea quae vovent ex tristitia faciunt: et hoc videtur procedere ex necessitate quam. votum imponit, quia necessitas contrisians .est, ut. dicitur V Metaphys. Ergo melius est aliquid facere sine voto quam cum voto.

3. PRAETEREA, votum necessarium. est ad. hoc quod firmetur voluntas hominis ad rem dang vovet, ut supra habitum est. Sed non magis potest firmari voluntas ad aliquid faciendum quam cum actu facit illud.. Ergo. non melius. est facere aliquid cum voto quam sine voto.

SED CONTRA EST quod super illud Psalm., Vovele et reddite, dicit Glossa: Yovere voluntati consulitur. Sed consilium .non est nisi de meliori bono. Ergo melius est facere aliquod melius opus ex voto quam sine voto: quia qui facit sine voto, implet tantum unum consilium, scilicet de faCiendo; qui autem facit cum voto; implet duo consilia, scilicet et vovendo. et faciendo.

RESPONDEO DICENDUM quod triplici ratione facere idem opus cum voto est melius'et magis meritorium quam facere sine voto. Primo quidem, quia vovere, sicut dictum est, est actus latriae, quae est praecipua inter virtutes morales. Nobilioris autem virtutis est. opus melius et magis meritorium. Unde actus inferioris virtutis est melior et magis meritorius ex hoc quod imperatur a superiori virtute, cuius actus fit per imperium: sicut actus fidei vel spei melior. est si imperetur a caritate. Et ideo actus aliarum virtutum. moralium, puta ieiunare, quod est actus abstinentiae, et continere, quod est actus castitatis, sunt meliora et magis meritoria si fiant ex voto: quia sic iam pertinent ad divinum cultum, quasi quaedam Dei sacrificia. Unde Augustinus dicit, in libro de Virginitate, quod neque ipsa virginitas quia virginitas est, sed quia Deo dicata ? est, honoratur; quam fovet et servat continentia pielalis.

Secundo, quia ille qui vovet aliquid et facit, plus se Deo subiicit quam ille qui solum facit. Subiicit enim se Deo non solum quantum ad actum, sed etiam quantum ad potestatem, quia de cetero non potest aliud facere: sicut plus daret homini qui daret ei arborem cum. fructibus quam qui daret ei fructus tantum, ut dicit Anselmus, in libro de Szmilitud. Et inde est quod etiam promittentibus uratine sigitithrs ut dictum est

Tertio, quia per votum immobiliter voluntas firmatur in bonum. Facere autem aliquid ex voluntate firmata in bonum pertinet. ad perfectionem. virtutis, ut patet per. Philosophum; in ll - Ethic.: sicat: 'etiam" peccare" mente obstinata aggravat peccatum, et dicitur peccatum 'in SE ritum. Sanctum,. ut supra dictum est.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod auctoritas illa est intelligenda: de necessitate coactionis, quae involuntarium causat et devotionem excludit. Unde signanter dicit: Ne iam non devoti, sed inviti rem voluntariam JA CUATHMS. Necessitas autem voti est per immutabilitatem.?. voluntatis: unde-et voluntatem «confirmat et devotionem auget. Et ideo ratio non sequitur.

AD SECUNDUM DICENDUM quod necessitas coactionis, inquantum. est contraria voluntati, tristitiam. causat, secundum Philosophum Necessitas autem voti in. his qui sunt. bene dispositi, inquantum voluntatem confirmat, non causat tristitiam, sed gaudium. Unde Augustinus dicit, it in epistola ad Armentarium et Paulinam: Non. 1e vovisse poeniteat: immo gaude iam tibi sic .non licere quod cum tuo detrimento licuisset.

Si tamen ipsum opus, secundum se consideratum, triste et involuntarium redderetur- post votum, dum tamen remaneat voluntas votum. implendi, adhuc est magis meritorium quam. si fieret sine voto: quia impletio voti est actus religionis/quae est potior virtus quam abstinentia, cuius actus est ieiunare.

AD TERTIUM DICENDUM quod ille qui facit aliquid sine voto habet immobilem voluntatem. respectu. illius operis singularis quod facit, et tunc quando facit: non autem manet voluntas eius omnino firmata in futurum, sicut voventis, qui suam xo luntatem obligavit ad aliquid faciendum. et. antequam. faceret illud singulare opus, et fortasse ad pluries faciendum.

ARTICULUS SEPTIMUS UTRUM VOTUM SOLEMNIZETUR PER SUSCEPTIONEM SACRI ORDINIS, ET PER PROFESSIONEM AD CERTAM REGULAM

AD SEPTIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod votum non solemnizetur per susceptionem sacri ordinis, et per professionem ad certam regulam. Votum enim, ut dictum est, promissio Deo facta est. Ea vero quae exterius aguntur ad solemnitatem pertinentia non videntur ordinari ad Deum, sed ad homines. Ergo per accidens se habent ad votum. Non ergo solemnitas talis est propria conditio voti. 2. PRAETEREA, illud quod pertinet ad conditionem alicuius rei, videtur posse competere omnibus illis in quibus res illa invenitur. Sed multa possunt sub voto cadere quae non pertinent neque ad sacrum ordinem, neque perti- nent ad aliquam certam regulam: sicut cum quis vovet. peregrinationem, aut aliquid huiusmodi. Ergo solemnitas quae fit in susceptione sacri ordinis vel in promissione P certae regulae, non pertinet ad conditionem voti.

3. PRAETEREA, votum solemne idem videtur esse quod votum publicum. Sed multa alia vota possunt fieri in publico quam votum quod emittitur in susceptione sacri ordinis vel professione certae regulae: et huiusmodi etiam vota possunt fieri in occulto. Ergo non solum huiusmodi vota sunt solemnia.

SED coNTRA EsT quod solum huiusmodi vota munt iam contractum; quod est effectus voti solemnis, ut infra dicetur in Tertia huius operis Parte

RESPONDEO DICENDUM quod unicuique rei solemnitas adhibetur secundum illius rei conditionem: sicut alia est solemnitas novae militiae, scilicet in quodam apparatu equorum et armorum et concursu militum; et alia solemnitas nuptiarum, quae consistit in apparatu sponsi et sponsae et conventu propinquorum. Votum autem est promissio Deo facta. Unde solemnitas voti attenditur secundum aliquid spirituale, quod ad Deum pertineat: idest secundum aliquam spi- - ritualem benedictionem vel consecrationem, quae ex institutione Apostolorum adhibetur in. professione certae regulae, secundo gradu post sacri ordinis susceptionem, ut Dionysius dicit, vi cap. Eccles. Hier.

Et huius ratio est quia solemnitates non consueverunt adhiberi nisi quando aliquis totaliter mancipatur alicui rei: non enim solemnitas nuptialis adhibetur nisi in celebratione matrimonii, quando uterque coniugum sui corporis potestatem alteri tradit. Et similiter voti solemnitas adhibetur quando aliquis per susceptionem sacri ordinis divino ministerio applicatur; et in professione certae regulae, quando per abrenuntiationem saeculi et propriae voluntatis aliquis statum perfectionis assumit.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod huiusmodi solemnitas pertinet non solum ad homines, sed ad Deum, inquantum habet aliquam spiritualem consecrationem seu benedictionem, cuius Deus est auctor, etsi homo sit minister: secundum illud Num. vi: Invocabunt nomen meum super filios Israel, et ego benedicam eis. Et ideo votum solemne habet fortiorem obligationem apud Deum quam votum simplex; et gravius peccat qui illud transgreditur. - Quod autem dicitur quod votum simplex non minus obligat apud Deum quam solemne, intelligendum est quantum ad hoc quod utriusque transgressor peccat mortaliter.

AD SECUNDUM DICENDUM quod particularibus actibus non consuevit solemnitas adhiberi, sed assumptioni novi status, ut dictum est. Et ideo cum quis vovet aliqua particularia opera, sicut aliquam peregrinationem vel aliquod speciale ieiunium, tali voto non congruit solemnitas: sed solum voto quo aliquis totaliter se subiicit divino ministerio seu famulatui; in quo tamen voto, quasi universali, multa particularia opera comprehenduntur.

AD TERTIUM DICENDUM quod vota ex hoc quod fiunt in publico possunt habere quandam. solemnitatem humanam: non autem solemnitatem spiritualem et divinam, sicut habent vota praemissa, etiam si coram paucis fiant. Unde aliud est votum esse publicum, et aliud esse solemne.

ARTICULUS OCTAVUS UTRUM ILLI QUI SUNT ALTERIUS POTESTATI SUBIECTI IMPEDIANTUR A VOVENDO

AD OCTAVUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod illi qui sunt alterius potestati subiecti non impediantur a vovendo. Minus enim vinculum superatur a maiori. Sed obligatio qua quis subiicitur homini est minus vinculum quam votum, per quod aliquis obligatur Deo. Ergo illi qui sunt alienae potestati subiecti non impediuntur a vovendo.

2. PRAETEREA, filii sunt in potestate patris. Sed filii possunt profiteri in aliqua religione etiam sine voluntate parentum. Ergo non impeditur aliquis a vovendo per hoc quod est subiectus potestati alterius.

3. PRAETEREA, maius est facere quam promittere. Sed religiosi qui sunt sub potestate praelatorum possunt aliqua facere sine licentia suorum praelatorum: puta dicere aliquos psalmos, vel facere aliquas abstinentias. Ergo videtur quod multo magis possunt huiusmodi vovendo Den promittere.

4. PRAETEREA, quicumque facit quod de iure facere non potest, peccat. Sed subditi non peecant vovendo: quia hoc nunquam invenitur prohibitum. Ergo videtur quod de iure possunt vovere.

SED coNTRA EsT quod Num. xxx mandatur quod, s? mulier in domo patris sui, et adhuc. in puellari aetate, aliquid voverit, non tenetur rea voti nisi pater eius consenserit. Et idem dicit de muliere habente virum. Ergo, pari ratione, nec aliae personae alterius potestati subiectae possunt se voto obligare.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, votum est promissio quae Deo facta. Nullus autem potest per promissionem se firmiter obligare ad id quod est in potestate al- terius, sed solum ad id. quod est omnino in sua potestate. Quicumque autem est subiectus alicui, quantum ad id in quo est subiectus, non est suae potestatis facere quod vult, sed dependet ex voluntate alterius. Et ideo non potest se per votum firmiter obligare, in his in quibus alteri subiicitur, sine consensu sui superioris.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod sub promissione Deo facta non cadit nisi quod est virtuosum, ut supra dictum est. Est autem contra virtutem: ut id quod est alterius homo offerat Deo, ut supra dictum est. Et ideo non potest omnino salvari ratio voti, cum quis in potestate constitutus vovet id quod est in potestate alterius, nisi sub conditione si ille ad cuius potestatem pertinet non contradicat.

AD SECUNDUM DICENDUM quod ex quo homo venit ad annos pubertatis, si sit liberae conditionis, est suae potestatis quantum ad ea quae pertinent ad suam personam: puta quod obliget se religioni per votum, vel quod matrimonium contrahat. Non autem est suae potestatis quantum ad dispen- sationem domesticam. Unde circa hoc non potest aliquid vovere quod sit ratum, sine consensu patris. - Servus autem, quia est in potestate: domini etiam quantum ad personales operationes, non potest se voto obligare ad religionem, per quam ab obsequio domini sui abstraheretur.

AD TERTIUM DICENDUM quod religiosus subditus est praelato quantum ad suas operationes secundum professionem regulae. Et ideo etiam si aliquis ad horam aliquid facere possit quando ad alia non occupatur a praelato, quia tamen nullum tempus est exceptum in quo praelatus non possit eum circa aliquid occupare, nullum votum religiosi est firmum nisi sit de consensu praelati. Sicut nec votum puellae existentis in domo, nisi sit de consensu patris: nec uxoris, nisi de consensu viri.

AD QUARTUM DICENDUM quod licet votum eorum qui sunt alterius potestati subiecti non sit firmum sine consensu eorum quibus subiiciuntur, non tamen peccant vovendo: quia in eorum voto intelligitur debita conditio, scilicet si suis superioribus placuerit, vel non renitantur.

ARTICULUS NONUS UTRUM PUERI POSSINT VOTO SE OBLIGARE AD RELIGIONIS INGRESSUM

AD NONUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod pueri non. possint voto se obligare ad religionis ingressum. Cum enim ad votum requiratur animi deliberatio, non competit vovere nisi illis qui habent usum rationis. Sed hoc deficit in. pueris, sicut et in amentibus vel furiosis. Sicut ergo amentes et furiosi non possunt se ad aliquid voto adstringere, ita etiam nec ueri, ut videtur, possunt se voto obligare religioni.

2. PRAETEREA, illud quod rite potest ab aliquo fieri, non potest ab alio irritari. Sed. votum religionis a puero vel puella factum ante annos ertatis T a parentibus revocari, vel a ture: ut habetur XX, qu. it, cap. Puella. Ergo videtur quod. puer vel puella, ante quatuordecim annos, non possit rite vovere.

2. PRAETEREA, religionem intrantibus annus probationis conceditur, secundum regulam beati Benedicti et secundum. statutum Innocentii IV, ad hoc quod probatio obligationem voti praecedat. Ergo illicitum videtur esse quod pueri voto obligentur ad religionem ante probationis annum.

SED coNTRA, illud quod non est rite factum non est validum, etiam si a nullo revocetur. Sed votum puellae, etiam P ante annos pubertatis emisssum;, validum est si infra annum. a parentibus non revocetur: ut habetur XX, qu. n, cap. Puella. Ergo licite et rite possunt pueri voto " obligari ad religionem, etiam ante annos pubertatis.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut ex praedictis patet, duplex est votum: scilicet simplex, et solemne. Et quia solemnitas voti in quadam spirituali benedictione et consecratione consistit, ut dictum est, quae fit per ministerium Ecclesiae; ideo solemnizatio voti sub dispensatione Ecclesiae cadit. Votum autem simplex efficaciam. habet ex. deliberatione animi, qua quis se obligare intendit. Quod autem talis obligatio robur non habeat, dupliciter potest contingere. Uno quidem modo, propter defectum rationis: sicut patet in furiosis et amentibus, qui se voto non possunt obligare ad aliquid, dum. sunt in furia vel amentia. Alio modo; quia ille qui vovet est alterius potestati subiectus, ut supra dictum est. Et ista duo concurrunt in pueris ante annos pubertatis: quia et patiuntur rationis defectum, ut in pluribus; et sunt naturaliter sub cura parentum, vel tutorum, qui sunt eis loco parentum. Et ideo eorum vota ex duplici causa robur non habent. - Contingit tamen, propter naturae dispositionem, quae legibus humanis non subditur, in aliquibus, licet paucis, accelerari rationis usum, qui ob hoc dicuntur doli capaces. Nec tamen propter hoc in aliquo eximuntur a cura parentum, quae subiacet legi humanae respicienti ad id quod frequentius accidit.

Est ergo dicendum quod si puer vel puella, ante pubertatis annos, nondum habeat usum rationis, nullo modo potest se ad aliquid voto obligare. Si vero ante annos pubertatis attigerit ? usum rationis, potest quidem, quantum in ipso est, se obligare, sed votum eius potest irritari per parentes, quorum curae remanet adhuc subiectus. Quantumcumque tamen sit doli. capax, ante annos pubertatis non potest obligari voto solemni religionis, propter Ecclesiae statutum, quod respicit id quod in pluribus accidit. - Post annos autem. pubertatis, possunt iam se voto religionis obligare, vel simplici vel solemni, absque voluntate parentum.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod ratio illa procedit de pueris qui nondum attigerunt usum rationis: quorum vota sunt invalida, ut dictum est.

AD SECUNDUM DICENDUM quod vota eorum qui sunt in potestate aliorum habent conditionem implicitam; scilicet si non revocentur a superiori, ex qua licita redduntur, et valida si conditio extat, ut dictum est.

AD TERTIUM DICENDUM quod ratio illa procedit de voto solemni quod fit per professionem.

ARTICULUS DECIMUS UTRUM IN VOTO DISPENSARI POSSIT

AD DECIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod in voto dispensari non possit. Minus enim est commutari votum quam in eo dispensari. Sed votum non potest commutari: dicitur enim Levit. xxvu: Animal quod immolari polest Domino, si quis vorerit, sanctum. erit, et mutari non poterit, nec melius malo nec peius bono. Ergo multo minus potest dispensari in voto.

2. PRAETEREA, in his quae sunt de lege naturae et in praeceptis divinis non potest per hominem dispensari: et praecipue in praeceptis primae tabulae, quae ordinantur directe ad dilectionem Dei, quae est ultimus praeceptorum finis. Sed implere votum est de lege naturae; et est etiam praeceptum. legis divinae, ut ex supradictis patet; et pertinet ad praecepta primae tabulae, cum. sit actus latriae. Ergo in voto dispensari non potest.

3. PRAETEREA, obligatio voti fundatur super fidelitatem quam homo debet Deo, ut dictum est. Sed in hac nullus potest dispensare. Ergo nec in voto.

SED CONTRA, maioris firmitatis esse videtur quod procedit ex communi voluntate quam quod procedit ex-singulari voluntate alicuius personae. Sed in lege, quae habet robur ex communi voluntate, potest per hominem dispensari. Ergo videtur quod etiam in voto per hominem dispensari possit.

RrsPONDEO DICENDUM quod dispensatio voti intelligenda est ad modum dispensationis quae fit in observantia alicuius legis. Quia, ut supra dictum est, lex ponitur respiciendo ad id quod est ut in pluribus bonum: sed quia contingit huiusmodi in aliquo casu non esse bonum, oportuit per aliquem determinari in illo particulari casu legem non esse servandam. Et hoc proprie est dispensare in lege: nam dispensatio videtur importare commensuratam quandam distributionem vel applicationem communis alicuius ad ea quae sub-ipso continentur, per quem modum dicitur aliquis dispensare cibum familiae.

Similiter autem ille qui vovet quodammodo sibi. statuit legem, obligans se ad aliquid quod. est secundum se et in pluribus bonum. Potest tamen contingere quod in aliquo casu sit vel simpliciter malum, vel inutile, vel maioris boni impeditivum: quod est contra rationem eius quod cadit sub voto, ut ex praedictis patet. Et ideo necesse est quod determinetur in tali casu votum non esse servandum. Et si quidem absolute determinetur aliquod votum non esse servandum, dicitur esse dispensalio. voti. Si autem pro hoc quod servandum erat aliquid aliud imponatur, dicitur commutatio voti. Unde minus est votum commutare quam in voto dispensare. Utrumque tamen in potestate Ecclesiae consistit.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod animal quod immolari poterat, ex hoc ipso quod vovebatur, sanctum reputabatur, quasi divino cultui mancipatum: et haec erat ratio quare non poterat commutari; sicut nec modo posset aliquis rem quam vovit, iam consecratam, puta calicem vel domum, commutare in melius vel in peius. Animal autem quod non poterat sanctificari quia non erat immolatitium, redimi poterat et debebat, sicut ibidem lex dicit. Et ita etiam nunc commutari possunt vota si consecratio non interveniat.

AD SECUNDUM DICENDUM quod sicut ex iure naturali et praecepto divino tenetur homo implere votum, ita etiam tenetur ex eisdem obedire superiorum legi vel mandato. Et tamen cum dispensatur in aliqua lege humana, non fit ut legi humanae non obediatur, quod est contra legem naturae et mandatum divinum: sed fit ut hoc quod erat lex, non sit lex in hoc casu. lta etiam auctoritate superioris dispensantis fit ut hoc quod continebatur sub voto, non contineatur, inquantum determinatur in hoc casu hoc non esse congruam materiam voti. Et ideo cum praelatus Ecclesiae dispensat in voto, non dispensat in praecepto iuris naturalis vel divini: sed determinat id quod cadebat sub obligatione deliberationis humanae, quae non potuit omnia circumspicere.

AD TERTIUM DICENDUM quod ad fidelitatem Deo debitam non pertinet quod homo faciat id quod ad vovendum est malum, vel inutile, vel maioris boni impeditivum: ad quod tendit voti dispensatio. Et ideo dispensatio voti non est contra fidelitatem Deo debitam.

ARTICULUS UNDECIMUS UTRUM IN VOTO SOLEMNI CONTINENTIAE POSSIT FIERI DISPENSATIO

AD UNDECIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod in voto solemni continentiae possit fieri dispensatio. Una enim ratio dispensandi inn voto est si sit impeditivum melioris boni, sicut dictum est. Sed votum continentiae, etiam si sit solemne, potest esse impeditivum melioris boni: nam bonum commune esi divinius quam bonum unius; potest autem per continentiam alicuius impediri bonum totius multitudinis, puta si quando per contractum matrimonii aliquarum personarum quae continentiam. voverunt, posset pax patriae procurari. Ergo videtur quod in solemni voto continentiae possit dispensari.

2. PRAETEREA, latria est nobilior virtus quam castitas. Sed si quis voveat' aliquem actum latriae, puta offerre. Deo sacrificium, potest in illo voto dispensari. Ergo multo magis potest dispensari in voto continentiae, quod est de actu castitatis.

3. PRAETEREA, sicut votum abstinentiae observatum potest vergere in periculum personae, ita etiam observatio voti continentiae. Sed in voto abstinentiae, si vergat in corporale periculum voventis, potest fieri dispensatio. Ergo etiam ?, pari ratione, in voto continentiae potest dispensari.

4. PRAETEREA, sicut sub professione religionis, ex qua votum solemnizatur, continetur votum continentiae, ita etiam et votum paupertatis et obedientiae. Sed in voto paupertatis et obedientiae potest dispensari: sicut patet in illis qui post professionem ad episcopatum assumuntur. Ergo videtur quod in solemni voto continentiae possit dispensari.

SED coNTRA EsT quod dicitur Eccl. xxvi: Omnis ponderatio non est digna animae continentis.

2. PRAETEREA, Extra, de Statu Monach., in fine illius. decretalis, Cum ad monasterium, dicitur: Abdicatio proprietatis, sicut etiam custodia. castilatis, adeo est annexa regulae monachali ut contra eam nec Summus Pontifex possit indulgere.

RESPONDEO DICENDUM quod in solemni voto continentiae tria possunt considerari: primo quidem, materia voti, scilicet ipsa continentia; secundo, perpetuitas voti, cum scilicet aliquis voto. se adstringit ad perpetuam observantiam continentiae; tertio, ipsa solemnitas voti. Dicunt ergo quidam quod votum solemne est indispensabile ratione ipsius continentiae, quae non recipit. condignam recompensationem,, ut patet ex auctoritate inducta. Cuius rationem quidam assignant quia per continentiam homo triumphat de domestico inimico: vel quia per continentiam homo perfecte conformatur Christo, secundum puritatem animae et corporis. - Sed hoc non videtur efficaciter dici. Quia bona animae, utpote - contemplatio et oratio, sunt multo. meliora. bonis corporis, et magis nos Deo conformant: et tamen potest dispensari in voto orationis vel contemplationis. Unde non videtur esse ratio quare non possit dispensari in. voto. continentiae, si respiciatur absolute ad ipsam continentiae dignitatem. Praesertim. cum Apostolus, 1 ad Cor. vii, ad continentiam inducat propter contemplationem, dicens quod mulier innupta cogitat quae Dei sunt: finis autem potior est his quae sunt ad finem.

Et ideo alii rationem huius assignant ex perpetuitate et universalitate huius voti. Dicunt enim quod votum continentiae non potest praetermitti nisi per id. quod est omnino contrarium: quod nunquam licet in aliquo voto. - Sed hoc est manifeste falsum. Quia sicut uti carnali copula est continentiae contrarium, ita comedere carnes vel bibere vinum est contrarium abstinentiae a talibus: et tamen in huiusmodi votis potest diso pensari.

Et ideo alis videtur quod in voto MAC continentiae possit dispensari propter aliquam communem utilitatem seu necessitatem: ut patet in exemplo praemisso de oet an terrarum ex aliquo matrimonio contrahendo

Sed quia decretalis inducta expresse dicit. quod: nec Summus Pontifex potest contra custodiam castitatis monacho licentiam dare, ideo aliter videtur dicendum: quod, sicut supra dictum est, et habetur Levit. ult., illud quod semel sanctificatum est Domino, non potest in alios usus commutari. Non autem potest facere aliquis Ecclesiae praelatus ut id quod est sanctificatum sanctificationem amittat, etiam in rebus inanimatis: puta quod calix consecratus desinat esse consecratus, si maneat integer. Unde multo minus ho potest facere aliquis praelatus, ut homo Deo consecratus, quandiu vivit, consecratus esse desistat. Solemnitas autem voti consistit in quadam consecratione seu benedictione voventis, ut dictum est. Et ideo non potest. fieri. per aliquem praelatum. Ecclesiae quod ille qui votum solemne emisit desistat ab eo ad quod est consecratus, puta quod ille qui est sacerdos non sit sacerdos: licet. possit praelatus ob aliquam causam executionem ordinis inhibere. .Et simili ratione, Papa non potest facere quod ille qui est professus religionem non sit religiosus: licet quidam iuristae ignoranter contrarium dicant.

Est ergo considerandum utrum continentia sit essentialiter annexa ei ad quod votum solemni- zatur: quia si non est ei essentialiter annexa,. potest manere solemnitas consecrationis sine debito continentiae; quod non potest contingere si sit essentialiter annexum .ei ad. quod votum solemnizatur. Non est autem essentialiter annexum debitum. continentiae ordini sacro, sed ex statuto Ecclesiae. Unde videtur quod per Ecclesiam possit dispensari in voto continentiae solemnizato per susceptionem sacri ordinis. - Est autem debitum continentiae essentiale statui religionis, per quem homo- abrenuntiat saeculo, totaliter Dei servitio mancipatus; quod non potest simul stare cum matrimonio, in quo incumbit necessitas procurandae uxoris et prolis et familiae, et rerum quae ad hoc requiruntur. Unde Apostolus dicit, I ad Cor. vii, quod. qui est. cum uxore: sollicitus est quae sunt mundi, quomodo placeat uxori, et divisus est. Unde nomen monachi ab unitate sumitur, per oppositum ad divisionem praedictam. Et ideo in voto. solemnizato per professionem religionis non potest per Ecclesiam dispensari: et rationem assignat decretalis, quia castitas est annexa regulae monachali.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod periculis rerum humanarum est obviandum per res humanas: non autem per hoc quod res divinae convertantur in usum humanum. Professi autem religionem mortui sunt mundo et vivunt Deo. Unde non sunt revocandi ad vilam humanam occasione cuiuscumque eventus

AD SECUNDUM DICENDUM quod in voto temporalis continentiae dispensari potest: sicut et in voto temporalis orationis vel temporalis absti- nentiae. Sed quod in voto continentiae per professionem solemnizato non possit dispensari, hoc non est inquantum est actus castitatis, sed inquantum incipit ad latriam pertinere per professionem religionis.

AD TERTIUM DICENDUM quod cibus directe ordinatur ad conservationem ^ personae: et ideo abstinentia cibi directe potest vergere in periculum personae. Unde ex hac ratione recipit votum abstinentiae dispensationem. Sed coitus non ordinatur directe ad conservationem personae, sed ad conservationem speciei. Unde nec directe abstinentia coitus per continentiam vergit in periculum personae. Sed si per accidens ex ea aliquod periculum personale accidat, potest aliter subveniri: scilicet per abstinentiam, vel alia corporalia remedia.

AD QUARTUM DICENDUM quod religiosus qui fit episcopus, sicut non absolvitur a voto continentiae, ita nec a voto paupertatis: quia nihil debet habere tanquam proprium, sed sicut dispensator communium bonorum ecclesiae. Similiter etiam non absolvitur a voto obedientiae, sed per accidens obedire non tenetur, si superiorem non habeat: sicut et abbas monasterii, qui tamen non est a voto obedientiae absolutus.

AucTORITAS vero Ecclesiastici quae in contrarium obiicitur, intelligenda est quantum ad hoc quod nec fecunditas carnis, nec aliquod corporale bonum est comparandum continentiae, quae inter bona animae computatur: ut Augustinus dicit, in libro de Sancta Virginitate. Unde signanter dicitur, animae continentis: non, carnis continentis.

ARTICULUS DUODECIMUS AD COMMUTATIONEM VEL DISPENSATIONEM VOTI REQUIRATUR PRAELATI AUCTORITAS

AD DUODECIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod ad commutationem vel. dispensationem. Aliquis enim potest intrare religi ionem. "absque auctoritate alicuius superioris pra am Sed per introitum religionis absolvitur mo a votis in saeculo factis, etiam a voto Terrae Sanctae. Ergo voti commutatio vel dispensatio potest esse absque auctoritate superioris praelati.

2. PRAETEREA, dispensatio voti in hoc consistere videtur quod determinatur in quo casu votum non Sit observandum. Sed si praelatus male determinet, non videtur esse vovens absolutus a voto: juia nullus praelatus potest dispensare contra praeceptum divinum de implendo voto, ut dictum. est. Similiter etiam si aliquis propria auctoritate recte determinet in quo casu votum non sit implendum, non videtur voto teneri: quia votum non obligat in casu in quo habet peiorem eventum, ut dictum est. Ergo dispensatio voti non requirit auctoritatem alicuius praelati.

3. PRAETEREA, si dispensare in voto pertinet ad potestatem praelatorum, pari ratione pertineret ad omnes. Sed non pertinet ad omnes dispensare in quolibet voto. Ergo non pertinet ad potestatem praelatorum dispensatio voti.

SED coNTRA, sicut lex obligat ad aliquid facien- dum, ita et votum. Sed ad dispensandum in praecepto legis requiritur superioris auctoritas, ut supra dictum est. Ergo, pari ratione, etiam in dispensatione voti.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, votum est promissio Deo facta de aliquo quod sit Deo acceptum. Quid sit autem in aliqua promissione acceptum ei cui promittitur, ex eius pendet arbitrio. Praelatus autem in Ecclesia gerit vicem Dei. Et ideo in commutatione vel dispensatione votorum requiritur praelati auctoritas, quae in persona Dei determinat quid sit Deo acceptum: secundum illud I1. ad Cor..u: [Nam et ego propter vos donavi in persona Christi. Et signanter dicit, propter vos: quia omnis dispensatio petita a praelato debet fieri ad honorem Christi, in cuius persona dispensat; vel ad utilitatem Ecclesiae, quae est eius corpus.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod omnia alia vota sunt quorundam particularium operum: sed per religionem homo totam vitam suam Dei obsequio deputat. Particulare autem in universali includitur. Et ideo decretalis dicit quod reus fracti voti non habetur qui temporale obsequium in perpetuam religionis observantiam commutat. Nec tamen in religionem ingrediens tenetur implere vota vel ieiuniorum vel orationum vel aliorum huiusmodi, quae existens in saeculo fecit: quia religionem ingrediens moritur priori vitae; et etiam singulares observantiae religioni non competunt; et religionis onus satis hominem onerat, ut alia superaddere non oporteat.

AD SECUNDUM DICENDUM quod quidam dixerunt quod praelati possunt in votis pro libito dispensare, quia in quolibet voto includitur conditionaliter voluntas praelati superioris: sicut supra dictum est quod in votis subditorum, puta servi vel filii, intelligitur conditio, si placuerit patri vel domino, vel, si non renitantur. Et sic subditus absque omni remorsu conscientiae posset votum praetermittere, quandocumque sibi a praelato diceretur.

Sed praedicta positio falso innititur. Quia cum potestas praelati spiritualis, qui non est dominus sed dispensator, sit in aedificationem data, et non in destructionem, ut patet II ad Cor. x; sicut praelatus non potest imperare ea quae secundum se Deo displicent, scilicet peccata, ita non potest prohibere ea quae secundum se Deo placent, scilicet virtutis opera. Et ideo absolute potest homo ea vovere.

Ad praelatum tamen pertinet diiudicare quid sit magis virtuosum et Deo magis acceptum. Et ideo in manifestis dispensatio praelati non. excusaret a culpa: puta si praelatus dispensaret cum aliquo. super. voto de ingressu religionis, nulla apparenti causa obstante. Si autem esset causa apparens, per quam saltem in dubium verteretur, posset stare iudicio praelati dispensantis vel commutantis. Non. tamen iudicio proprio, quia ipse non gerit vicem Dei: nisi forte in casu in quo id quod vovit esset manifeste illicitum, et non posset opportune ad superiorem recurrere.

AD TERTIUM DICENDUM quod quia Summus Pontifex gerit plenarie vicem Christi in tota Ecclesia, ipse habet plenitudinem potestatis dispensandi in omnibus dispensabilibus votis. Aliis autem inferioribus praelatis committitur dispensatio in votis quae communiter fiunt et indigent frequenti dispensatione, ut habeant de facili homines ad quem recurrant: sicuut sunt vota peregrinationum et ieiuniorum et aliorum huiusmodi. Vota vero maiora, puta continentiae et peregrinationis Terrae Sanctae, reservantur Summo Pontifici.