Quaestio 146

ARTICULUS PRIMUS UTRUM ABSTINENTIA SIT VIRTUS

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod abstinentia non sit virtus. Dicit enim Apostolus, I ad Cor. 1v: Non est regnum Dei in sermone, sed in virtute. in abstinentia autem non consistit regnum Dei: dicit enim Apostolus, Korm. xiv: Non est regnum Dei esca et potus; ubi dicit Glossa nec in abstinendo nec in manducando esse iustitiam. Ergo abstinentia non est virtus.

2. PRAETEREA, Augustinus dicit, in X Confess., ad Deum loquens: Zoc me docuisti, ut. quemadmodum medicamenta, sic alimenta sumpturus accedam. Sed medicamenta moderari non pertinet ad virtutem, sed ad artem medicinae. Ergo, pari ratione, moderari alimenta, quod pertinet ad abstinentiam, non est actus virtutis, sed artis.

3. PRAETEREA, omnis virtus in medio consistit, ut habetur in II E/hic. Abstinentia autem non videtur in medio consistere, sed in defectu: cum ex subtractione nominetur. Ergo abstinentia non est virtus.

4. PRAETEREA, nulla virtus excludit aliam. Sed abstinentia excludit patientiam: dicit enim Gregorius, in Pastorali, quod mentes abstinentium plerumque impatientia excutit a sinu tranquillilalis. Ibidem etiam dicit quod cogitationes abstinentium nonnunquam superbiae culpa transfigit: et ita excludit humilitatem. Ergo abstinentia non est virtus.

SEp coNTRA EsT quod dicitur II Pet. 1: Ministrate in fide vestra virtutem, in virtute autem scientiam, in scientia autem abstinentiam: ubi abstinentia aliis virtutibus connumeratur. Ergo abstinentia est virtus.

RESPONDEO DICENDUM quod abstinentia ex suo nomine importat subtractionem ciborum. Dupli- citer ergo nomen abstinentiae accipi potest. Uno modo, secundum quod absolute ciborum subtractionem designat. Et hoc modo abstinentia non designat neque virtutem neque actum virtutis, sed quiddam indifferens. - Alio modo potest accipi secundum quod est ratione regulata. Et tunc significat vel habitum virtutis, vel actum. Et hoc significatur in praemissa auctoritate Petri, ubi dicitur in scientia abstinentiam ministrandam: ut scilicet homo a cibis abstineat prout oportet, pro congruentia hominum cum quibus »ivit et. personae suae, et pro valetudinis suae necessitate.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod et P usus ciborum et eorum abstinentia, secundum se considerata, non pertinent ad regnum Dei: dicit enim Apostolus, 1 ad Cor. vut: Esca nos non commendai Deo. Neque enim, si non manducaverimus, deficiemus: neque, si manducabimus, abundabimus, scilicet spiritualiter. Utrumque autem eorum secundum quod fit rationabiliter ex fide et dilectione Dei, pertinet ad regnum Dei.

AD SECUNDUM DICENDUM quod moderatio ciborum secundum quantitatem et qualitatem pertinet ad artem medicinae in comparatione ad valetudinem corporis; sed secundum interiores affectiones, in comparatione ad bonum rationis, pertinet ad abstinentiam. Unde Augustinus dicit, in libro de Quaest. Evang.: Non interest omnino, scilicet ad virtutem, quid alimentorum vel quantum quis accipiat, dummodo id faciat pro congruentia hominum cum quibus vivit et personae suae, et pro valetudinis suae necessitate: sed quanta facilitate et serenitate Y animi his valeat, cum oportet vel necesse est, carere.

AD TERTIUM DICENDUM quod ad temperantiam pertinet refrenare delectationes quae nimis ani- mum ad se alliciunt: sicut ad fortitudinem pertinet firmare animum contra timores a bono rationis repellentes. Et ideo sicut laus fortitudinis consistit in quodam excessu, et ex hoc denominantur omnes partes fortitudinis; ita etiam laus temperantiae consistit in quodam defectu, et ex hoc ipsa et omnes partes eius denominantur. Unde et abstinentia, quia pars est temperantiae, denominatur a defectu. Et tamen consistit in medio, inquantum est secundum rationem rectam.

AD QUARTUM DICENDUM quod illa vitia proveniunt ex abstinentia prout non est secundum rationem rectam. Ratio enim recta facit abstinere sicut oportet, scilicet cum hilaritate mentis; et propler quod oportet, scilicet propter gloriam Dei, non propter gloriam suam.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM ABSTINENTIA SIT SPECIALIS VIRTUS

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod abstinentia non sit specialis virtus. Omnis enim virtus secundum seipsam est laudabilis. Sed abstinentia non est secundum se laudabilis: dicit enim Gregorius, in Pastorali, quod virtus abstinentiae non nisi ex aliüs virtutibus commendatur. Ergo abstinentia non est specialis virtus.

2. PRAETEREA, Augustinus dicit, de Fide ad Pe3. frum, quod abstinentia sanctorum est a cibo et potu, non quia aliqua creatura Dei sit mala, sed pro sola corporis castigatione. Hoc autem pertinet ad castitatem: ut ex ipso nomine apparet. Ergo abstinentia non est virtus specialis a castitate distincta.

3. PRAETEREA, sicut homo debet esse contentus moderato cibo, ita et moderata veste: secundum illud 1 ad 7m. ult.: Habentes alimenta et quibus tegamur, his contenti simus. In moderatione autem vestium non est aliqua specialis virtus. Ergo neque abstinentia, quae est moderativa alimentorum.

SED coNTRA EsT quod Macrobius ponit abstinentiam specialem partem temperantiae.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, virtus moralis conservat bonum rationis contra impetus passionum: et ideo ubi inve- nitur specialis ratio qua passio abstrahat ? a bono rationis, ibi necesse est esse specialem virtutem. Delectationes autem ciborum natae sunt abstrahere hominem a bono rationis: tum propter earum magnitudinem; tum etiam propter necessitatem ciborum, quibus homo indiget ad vitae conservationem, quam maxime homo desiderat. Et ideo abstinentia est specialis virtus.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod virtutes oportet esse connexas, ut supra dictum est. Et ideo una virtus adiuvatur et commendatur ex alia: sicut iustitia a ! fortitudine. Et per hunc etiam modum virtus abstinentiae commendatur ex aliis virtutibus.

AD SECUNDUM DICENDUM quod per abstinentiam corpus castigatur non solum contra illecebram ? luxuriae, sed etiam contra illecebras gulae: quia dum homo abstinet, magis redditur fortis ad impugnationes gulae vincendas, quae tanto fortiores sunt quanto homo eis magis cedit. Et tamen non prohibetur abstinentiam esse specialem virtutem per hoc quod ad castitatem valet: quia una virtus ad aliam iuvat.

AD TERTIUM DICENDUM quod usus vestimentorum. est introductus ab arte: usus autem ciborum a natura. Et ideo magis debet esse virtus specialis circa moderationem ciborum quam circa moderationem vestimentorum.