Liber 1, Quaestio 8 [Clm 26711 Transcription]

Praeterea quaeri solet etc Ista est 6a distinctio huius primi libri quae ad praecedentia sic continuatur postquam magister tractavit numerum generationis quantum ad generans et genitum nunc in ista parte incipit tractare quantum ad generationis modum ad dividitur in tres partes nam prius quaestionem proponit 2o respositionem ad eam ponit 3o declarationem suae responsionis adiungit vel apponit tunc 2a pars est ibi circa principium dicens nec voluntate nec necessitate

3a pars est ibi praedicta tamen verba 2a pars dividitur in duas partes nam primo ponit responsionem veram 2o obicit et solvit instantiam tunc pars est ibi sed circa hoc opponitur tunc sequitur 3a pars principalis quae essentiam dividitur in duas partes nam magister circa declarationem ponit intentionem suam 2o concludit declarationem esse veram tunc 2a pars est ibi dicamus quia pater sicut sapiens etc et haec est sententia etc

Utrum nemo patris libere et conplacenter fecunda ad productionem verbi intrinsice ac naturaliter sic determinata quod non quia memoria non libere nec complacenter est fecunda igitur quaestio falsa consequentia plana assumptum arguitur cum primo quia naturaliter est per modum naturae est fecunda 2m damascenus libro primo capitulo 8 quia generatio est opus naturae et richardus 6 de trinitate capitulo nichil itaque ubi est iuxta donum largiens gratiae Sed totum iuxta proprietatem exigentis naturae cum 2o quia verbi productio non est voluntatis operatio sed conplacere est actus voluntatis secundum anselmum de conceptu virginali capitulo 10 cum 3o causa naturaliter est actu producens quam ipse potest esse producens vel etiam memoria creata sed hoc est simpliciter neccessarionecessario igitur non libere 2o principaliter sic generatio ubi non est patri intrinseca igitur nec eius memoria naturaliter ad eam est determinata contra satis nota antecedens arguitur sic nam omnis actus patris intrinsecus est actus immanens essentialis et toti trinitati communis sed taliter non est ipsa generatio igitur etc

3o sic memoria nec est libere nec naturaliter determinata igitur quaestio falsa consequentia tenet antecedens arguitur primo per augustinum >ad orosium quaestione 8 2a auctoritate hylari libro 2o de synodum capitulo 2o si quis dicat quod pater naturali necessitate ductus genuit filium anathema sic 2o quia determinari dicit inperfectionem igitur non debet attribui patri consequentia nota assumptum probatur quia respectu cuius aliqua potentia determinatur respectu illius prius fuit potentia essentialis quam actus actualis

2o in potestate talis potentiae non est agere vel non agere sed statim habita determinatione necesse est eam agere nisi inpedimento impediatur quod ipsa tollere non sufficit

3o quia a quocumque potentia est determinata ab illo est effective causata vel producta sed ista sonant inperfectionem igitur etc.

In oppositum videtur beatus augustinus 15 de trinitate capitulo 2o pater generat et est pater natura et 9 de trinitate capitulo ultimo partum mentis praecedit appetitus quidam Item 9 de trinitate capitulo 11o verbum est cum amore notitia et eodem libro capitulo 8 verbum amore concipitur

Ad idem videtur esse determinatio magistri et significanter in fine destinationis allegans verba augustini super epistola ad ephesios

Primo conclusio pater sine inperfectione libere complacenter voluntarie generat suum verbum incommutabile illa conclusio videtur in forma richardus 6 de trinitate capitulo 7 dicentis ingenitum velle de se habere conformem atque condignum idem videtur mihi quod gignere ad idem videtur esse dyonisius de divinis nominibus dicens amore divinus non dimisit deum bsine aesse germine huic conclusioni videtur pater consentire in 3o dicens hic est filius mens dilectus in quo michi bene conplacui

primum corollarium pater sine frecunditas memoriae cum nuda specie essentiae divinae non est principium suficiens ubi secluso amore patet hoc corollarium ex conclusione cum ex argumentis adductis pro parte affirmativa quaestionis quia pater complacenter ipsum principiat

2m corollarium quam necessariam verbum divinum concurrit ad spiritum productum causa necessario concurrit amor essentialis ad genitum verbum patet ex conlusione et corollario primo quia si non posset memoria cum speciei essentiae divinae nuda sufficere ad productionem verbi ad intra

3m corollarium quod pater aeternus suum incommutabile verbum nullo modo prius producere voluit quam ipsum producit vel produxit patet quia tunc voluntate antecedente contra augustinum ad orosium quaestione 8 2 magistrum in littera et conclusionem hic positam quia hoc diceret imperfectionem

Contra ista dicta arguitur et primo contra conclusionem sic nostros tantummodo est principium eorum quae possunt esse et non esse sed si libere pater verbum produxit sequitur quod voluntas eius erit principium productivum et per consquens verbum poterit esse indifferenter vel non esse quod est falsum ratio est sancti thomae parte prima quaestione 41 articulo 2o

Et inducit thomas de argentis eam contra eum quia tunc sequitur quod spiritus sanctus posset aliter esse cum voluntas eius sic principium productivum sed sine dubio doctor sanctus in ista parte non fuit a thomam bene intellectus sicut patet per totum 2m articulum 2m

2o contra primum et 2m corollarium arguitur auctoritate una richardus 6 de trinitate capitulo 7 in fine ubi dicit quamvis utrique filius scilicet et spiritus sanctus a patre sit est tamen alius et alius modus procedendi in uno et in alio modo certum est quod si filius procedit libere et voluntarie et sic etiam spiritus sanctus quod non erit alius et alius modus procedendi unius et alterius //

Contra 3m corollarium est sententia doctoris subtilis in ista 6 distinctione quaestione unica et confirmatur voluntas secundum augustinum 11 de trinitate capitulo 8 copulant actionem cogitantis cum memoria adhuc quod proles gignatur sed sic complacere est perfectius igitur debet attribui deo

ad idem videtur facere dictum augustini supra in pede quaestionis allegatum partum mentis praecedit appetitus

ad ista dico quod voluntatem concurrere ad verbi productionem potest intelligi dupliciter uno modo aut principiatem alio modo cum del?tantis coexigentiae modo si antecedens primae rationis intelligitur primo modo sic est vera et alia pars antecedentis falsa Si 2o modo si prima pars est falsa et 2a vera Et sic similiter respondeo ad 2m quod autem richardus sic intellexit patet per eum in principio illius cui ubi dicit quod utriusque personae productio procedit de voluntate aeterna modo certum est quod hoc non intelligentur principare secundum quod dictum est igitur complacenter et coexigitive qualiter autem ista differant satis pulchre ostendit doctor subtilis dicens hac 6 quaestione unica articulo 2o

ad 3m non credo auctoritati doctoris in ista parte sed oppositum credo sicut satis sufficienter ostendit gregorius in ista 6 distinctione quaestione unica articulo 2o ad rationem igitur cum arguitur voluntas copulat etc concedo et cum dicitur hoc est perfectionis / nota quod duplex est actus elicitus et perceptus patet per augustinum 11 de trinitate capitulo 13 prius potest esse in nobis sine complacione voluntatis sed non 2s talis igitur conplacentia contingit propter obiectalem distantiam obiecti a potentia perceptiva Sed quia in deo unicus et simplex est actus intellectus nec potest ibi esse tlais distnatia obiectalis quare complacentia in deo non habet locum per istum modum sed tunc adhuc videtur stare dictum augustini partum mentis c dico quod loquitur de partu mentis nostrae sicut patet ex textu sequenti

aliam responsionem ponit bonsimblant in ista distinctione quam dimitto etc

2a conclusio non omnis actus patris aeternalis est actus notionalis probatur quia aliter sequitur quod actus praedestinationis petri esset actus notionalis quod dicere est frustra dicere nec verum

primum corollarium non omnis actus patris aeternis est alio?mus terminum productivus probatur quia aliter produceret infinita et produxisset ab aeterno quod est falsum patet consequentia cum infinitas denominationes vitales activas per plenitudinem unitive aeternaliter includat

2m corollarium nullus actus non productus termini demonstralis est proprie notionalis patet cum omnis causalis actus sit tribus personis communis et ydempticus

3m corollarium quod inseparabilia sunt opera trinitatis adextra tam indivisa sunt opera essentialia ad intra probatur quam inpossibile est separare actus imperatos divinarum personarum tam inpossible et plus est seperare actus immanentes earum intrinsecos igitur corollarium verum ex quo patet quod actus notionalis sit personae agenti intrinsecus non tamen proprie dicitur actus immanens vel prius nolo tamen ponere aliquam intrinsecam distinctionem

Contra ista dicta arguo sic sequitur quod plures essent actus in divinis non notionales sed hoc videtur falsum quia quilibet actus est ipsemet deus igitur sicut non sunt plures dii ita non essent actus multi consequentia patet quia erit ibi scire et intelligere vellet hiis similia

Contra primum corollarium ab actio ad passivum est bona consequentia igitur si deus aliter agit ad intra actu essentiali igitur agitur aliquid non notionale sed hoc est falsum contra 2m corollarium nam eodem modo spiritus sanctus amat se igitur pater et filius amant ipsum sed ille actus amoris est in eis notionalis igitur et in ipso maior probatur quia ipse est amore sui ipsius et est amor amborum duorum sicut dicit infra magister in isto primo et minor esset nota igitur etc

Contra 3m corollarium si opera trinitatis immanentia sunt in diversa vel igitur aeque primo sunt in diversa sicut opera trans? divisa et separata vel non si aeque primo sequitur quod spiritus sanctus ita bene dicat filium sicut filiu pater Si non aequae primo igitur prioritas erit in divinis et sic erit successio danda contra praedicta in distinctione 4 2 habetur plus distinctione infra 9a

Ad ista respondeo et quia difficilia sunt appodiabo me ad dicta doctoris unde venerabilis anselmus monologion 62 capitulo usque ad 65 haec plane tractat et solvit bene in principio 62i dubii in esse non debet quod pater et filius et eorum unusquisque se ipsum et alios ambos dicit se et alios intelligit quod si ita quomodo non sunt in summa essentia tot verba quod sunt dicentes et quod qui dicuntur Et subdit infra 63 capitulo singulis eorum est sciens et intelligens ita singulus quisque dicens nec tamen simul tres dicentes sed unus solus dicens hic illud quoque cognosci potest quia tamen hii tres dicuntur vel a se ipsis vel a se invicem non sunt plura quae dicuntur quid namque ibi dicitur nisi eorum essentia / si igitur illa et una sola est unum solum est quod dicitur igitur si unum est in illis quod dicit et unum quod dicitur una quippe essentia quae in illis dicit et una substantia quae dicitur consequitur non ibi esse plura verba sed unum deducit hoc usque ad 65 capitulo ?? idem est doctor sollempnis parte prima articulo 39o quaestione 8 ubi quaerit utrum in deo sit aliqua actio manens intra non terminata ad extra ubi ponit differentiam inter motionem mutationem factionem productionem actionem operationem Et respondeo ad quaestionem dicit actio quae est 2m propriam rationem opinionis operationis et communissima rationem actionis consistit in actionibus essentialibus personarum quae sunt velle et intelligere Ad idem est processus suus articulo 4o quaestione 7 qua quaerit utrum intelligere dei quod non est nisi enunciale correspondeat in deo aliquod verbum essentiale et ostendit diffusive quod non ad argumenta satis patet ex dictis nec aliter pro nunc respondeo quia visis horum doctorum dictis nullius sunt valoris

pro solutione tamen eorum est etiam notandum illud quod acc ait sanctus thomas quaestione 4 de veritate articulo 2o dicens in divinis invenimus quaedam quae originem important non 2m rem sed 2m rationem tantum sicut hoc nomen operatio quae procul dubio inportat aliquod procedens ab operate et tamen ille processus non est nisi 2m rationem tantum unde opus in divinis non personaliter sed essentialiter datur quia in deo non differt essentia veritus et operatio

3a conclusio quamvis memoria paterna complacenter sit secunda ex intrinseca divina natura non tamen proprie sed inproprie ad generationem est determinata prima pars patet ex prima ratione principali 2a ex 3a ratione principali igitur conclusio vera

primum corollarium tam inpossibile est patrem suum in commutabileincommutabile verbum non sibi aequale procedere quam inpossibile est ipsum non plena beatitudine gaudere probatur quia placenter producit igitur tantum complacet in verbo quantum in se ipso unde m?c?et notanter non dixit in quo conplacuit sed in quo michi complacui

2m corollarium prima productio sive productiva actio simpliciter est adaequata immense proportionaliter patet quia filius est splendor gloriae paternae et figuratur substantiae eius ad hebraeos primo capitulo

//3m corollarium quam inpossibile est patrem esse et non esse tam inpossibile est ipsum esse et non agere probatur qquia si minus staret ipsum esse et non agere quod est contra conclusionem etiam tunc actio sua non foret sibi naturalis

Contra istam conclusionem et corollaria arguitur si conclusio est vera sequitur quod pater neccessario suum verbum producit vel produxit contra augustinum ad orosium quaestione 8 ut supra in quovis pede fuit aductum patet consequentia quia non est possibile non producere ipsum igitur neccesse quia haec in eodem ordine modalium reponium

Contra primum corollarium si hoc esset verum sequeretur quod pater aliqualiter indigeret filio quod est falsum sicut probat gregorius distinctione 6 hac 6 quaestione unica articulo primo sed tamen ipsum concedit aureolus distinctione 6 quaestione prima articulo primo propositione 2a //

contra 2m proportio et aequalitas non debet poni in non quantitas sed illa non sunt quanta igitur etc.

Contra 3m quod inplicat contradictionem nunc esse actionem in divinis quod est falsum quia tunc talis actio posset evidenter ostendi evidentia ad primum principium reducta patet consequentia quia tam inpossibile est patrem esse et non esse quia inplicat formaliter virtus et oppositio

Ad idem processus doctoris inventini Iacobi de viterbo quaestione 16 de divinis praedicamentis puncto primo et 2o 5 principalis ubi ubi in primo puncto ostendit quod in deo est actio inmanens quia ratio talis actionis absolute recepta communiter non dicit inperfectionem et in 2o puncto ostendit quod actio transiens qui non dicit inperfectionem proprie dicitur de deo sicut creare gubernare sed qui dicunt inperfectionem dicuntur de deo non proprie in primo etiam puncto ostendit quod in actione inmanente dei non inquitur alietas principii actionis et eius quod agitur nec requitur quod alietas sit inter actum qui est terminus et principium actionis

Ex hiis patet quid dicendum sit ad rationes etc

//Ad ista respondeo ad primum concedo consequens ad augustinum hilarium dico quod intelligunt de neccessitatenecessitate coactionis vel indigentiae sed non inevitabiliter vel indigentiae summendo hos modos sine inperfectione

Ad 2m nego consequens rationes solvuntur per gregorium ubi est dictum et etiam per bonsimlantem in ista 6 distinctione satis sufficienter ideo nec eas recito nec solvo

Ad 3m dico quod verum est de proportione adaequationis molis molis non autem aequaliter perfectionis

Ad ultimum dico quod inplicant unum tantum sicut reliqum et per hoc patet quid dicendum ad totam quaestionem quia pars negativa est tenenda quia memoria est determinata ut dictum est improprie

Ideo rationes non concludunt quia non est determinato extrinsica sed intrinseca rationes autem verum concludunt de extrinseca et non de intrinseca