Quaestio 1 (8)

QUAESTIO VIII. Utrum Angelus (a) possit se cognoscere per essentiam suam ?

Alensis 2. p. q. 24. memb. 34. D. Thom. 1. p. q. 9D. art. ?. et 1. contra. c. 98. D. Bonav. Aic 2. p. arl. 2. q. 1. et 2. Richard. art. 06. q. 1. Durand. q. 6. Vasq. 1. p. d. 215. c. 2. Bacon. 2. e 4g. 1.

Circa secundum principale, scilicet cognitionem Angelorum, quaero quatuor. Primo: Utrum Angelus possit se cognoscere per essentiam suam, ita quod essentia sua sit ratio cognoscendi sine aliquo repraesentante praecedente actum naturaliter? Quod non, quia hoc non esset, nisi quia ejus essentia est actu intelligibilis et praesens, secundum Augustinum in pluribus locis; ergo ipsa esset ratio intelligendi seipsam respectu suiipsius. Sed hoc est contra Philosophum tertio de Anima, qui vult. quod anima intelligat se. sicut. alia, et. quod. nihil eorum est, quae sunt ante. intelligere, et quod non potest se intelligere, aliis non intellectis.

Praeterea, essentia Angeli est singularis; singulare autem non est per se intelligibile, nec per se ratio intelligendi, ergo, etc.

Praeterea, omnem ocognitivam potentiam oportet secundum se denudari ab illo, quod est ratio cognoscendi. Sed Angelus inquantum cognitivus non denudatur ab essentia sua; ergo non est ratio cognoscendi seipsum. Probatio majoris, tum secundum Philosophum secundo de Anima: Oportet, inquit, oculum esse extra omnem colorem, ad hoc ut omnem colorem possit videre; tum ex tertio de Anima, ubi vult quod intellectus est immixtus et immaterialis, ad hoc, ut omnia possit intelligere.

Praeterea, nihil idem patitur a seipso, quia idem esset in actu et in potentia; essentia Angeli est idem sibi; non ergo est objectum imprimens immediate in ipsum intellectum.

Item, si ita esset, tunc ista intellectio esset eadem, vel idem cum Angelo, vel essentia sua; consequens est falsum, quia hoc proprium est soli Deo, quod sua intellectio sit idem eum essentia sua; ergo et antecedens est falsum. Probatio consequentis, quia medium inter extrema magis inest utrique extremo, quam alterum extremum alteri extremo; intelligere mediat inter potentiam et objectum, ergo si idem est potentia et objectum, multo magis erit idem actus cum objecto. Confirmatur, quia intellectio non habet distinctionem, nisi ab objecto et potentia.

Contra, aliqua forma materialis est ratio agendi secundum essentiam suam, sicut calor in igne ad calefaciendum, aut saltem aliqua forma in communi; aliter esset processus in infinitum in rationibus agendi; ergo cum immaterialia magis sint activa quam materialia, forma immaterialis erit per essentiam suam ratio agendi actionem suam sibi competentem; talis est ratio objecti ad actum coenoscendi.

SCHOLIUM.

Refertur sententia D. Thomae, qui videtur asserere totam activitatem esse ab objecto, et intellectum esse mere passivum, de quo 1. d. 3. q. 7. S quinto opinio n. 14. additque intellectum nihil recipere ab objecto. Hane refutat Doctor primo, quia principians immanenter debet esse in actu, per id quo prineipiat. Secundo, ex D. Thoma, sequeretur intellectum Angeli semper actu intelligere suam essentiam.

Hic dicitur (b), quod licet in actione transeunte objectum sit separatum ab agente, tamen in actione immanente oportet esse unitum ipsi operanti, et ut unitum est ratio formalis talis operationis immanentis, sicut species visionis in oculo; ex hoc ultra cum essentia Angeli de se sit unita intellectui suo, potest esse principium intellectionis, quae est operatio 5immanens.

Et si objiciatur (o), quod oportet formam talem inesse illi, cui inest talis operatio, videntur respondere, quod forma existens in alio est principium operandi, et si per se esset, nihil minus esset ratio agendi, sicut calor separatus esset principium ealoris quantum ex se est; ergo ita est de essentia Angeli, quod licet per se subsistat, potest tamen esse ratio operandi istas operationes immediate.

Ratio igitur opinionis formatur sic: Quod est pe2 se ratio agendi alieur si sib separatum, potest esse principium agendi, ut patet de calore; sed objectum unitum activo actione intrinseca, sive immanente, est ratio agendi, igitur, licet sit separatum, est principium illius actionis; igitur essentia Angeli, licet non uniatur intellectui per informationem, sive aliam rationem uniendi, erit sibi ratio intelligendi se.

Et si objicis iterum, (d)- quod oportet passum aliquid recipere ab agente, hic autem intellectus nihil recipit ab ipsa essentia, quia non ponitur aliqua species praecedens actum. Respondent, (e) quod potentia cognitiva aliqua quandoque est cognoscens in potentia, quandoque in actu, alia autem non sic. Quod autem oporteat eam recipere, hoc non est quia potentia cognitiva, sed tantum quia est quandoque in potentia ad actum; non sic hie, quare, etc.

Contra, haec opinio (f) ponit, ut videtur, quod intellectus sit in potentia essentiali ad operationem i vel intellectionem, quam ponit immanentem, et quod tota ratio operationis sit objectum unitum sibi in sua operatione, sicut calor est in ligno tota ratio calefaciendi.

Ex hoc arguo: Nihil potest habere principium operationis ali-; cujus immanentis, nisi sit in actu, per illud, quod est principium talis operationis; intellectus autem non est in actu per illam essentiam, in hoc quod per se subsistens, quia non informat, nec activitatem aliquam tribuit ipsi intellectui; ergo per hoc quod talis essentia per sc existens est praesens ipsi intellectui, non potest intellectus habere operationem, cujus essentia vel similitudo nata est esse ratio. Gonfirmatur istud per exemplum suum econtra ipsum, quia licet calor separatus esset calefaciens, vel ratio calefactionis, non esset tamen ratio calefactionis ligno 8 quo esset separatus; ita quod si calere dicatur operatio immanens, impossibile est calore separato a ligno, lignum habere istam operationem immanentem, quae est, calere; ita in proposito. Item secundo (g) contra illud, quod dicit quod potentia cognitiva nihil recipit, quia non est in potentia quandoque, quandoque in-aetu; contra, objectum respectu ejus, quod est in intellectu de eo, scilicet respectu intellectionis, non est tantum causa in /ieri, sicut est cdificator respectu domus, sed est causa tam in fieri quam in esse, alioquin sicut zedificatore corrupto manet domus, ita objecto quaamntumcumque absente, vel corrupto in ratione objecti, remaneret illud quod est ejus, ut, objecti apud intellectum, quod est falsum, sicut in visu apparet; causa autem in esse et in fieri semper aeque causat, ut patet de Sole respectu radii; ergo si objectum respectu cujuslibet sui, est apud intellectum sine receptione su: speciei, quia ponitur principium intellectionis, et cum objectum semper zque causet, et per consequens intellectus semper sque recipit, non igitur solum ab objecto recipit intellectus, quia recipit actum novum, auem quandoque non recipit, sed quia ipsum est causa in esse respectu ejus quod habet, semper recipit illud ab eo.

SCHOLIUM.

Sententia Henrici Angelum cognoscere Suam, et alias essentias in universali per habitum scientialem, et media hae scientia? cognoscere easdem in particulari. Hanc refutat Scotus primo, quia intellectus imperfectior, scilicet hominis, intelligit sine tali habitu. Secundo, tale objectum est proportionatum, nec requiritur quod intellectum informet. Tertio, non posset cognoscere rei existentiam.

Ideo dicit Gandensis aliter, quodlibeto 5. quest. 14. quod Angelus non cognoscit se per essentiam suam, sed per habitum scientialem, in quo intellectui suo repreesentatur sua essentia, sicut essentiae aliorum, ita quod si per se in nuda substantia sua per impossibile ponatur absque ommni habitu scientiali, a nullo omnino immutaretur ad actum intelligendi, neque a sua essentia propria, neque ab alia. Ratio autem, quae ibi innuitur, est haec: Intellectus Angelicus per se et primo nullam essentiam particularem per se intelligit, sicut nec intellectus noster, quia essentiae non repreesentantur intellectui, nisi ut sunt abstractoe ab omnibus conditionibus particularibus, quia scientia non est nisi eorum, quae necessaria sunt et incommutabilitatem suae essentiae sortiuntur, secundum Boetium in sua Arithmefica, quales solum sunt essenti, ut abstracts a conditionibus singularibus. Sed essentia per seipsam in actuali existentia, non prasentatur intellectui, nisi sub ratione particularitatis, in habitu autem praesentatur et relucet sub ratione universalis; igitur primo intelligit suam essentiam, ut relucet in habitu, et illa cognita in universali ab intellectu Angeli, est medium cognoscendi suam essentiam singularem, sicut et quaelibet alia species, est sibi ratio cognoscendi quaecumque singularia sub ipsa.

Contra istam opinionem arguo, inconveniens est quod intellectus creatus perfectus, ex toto ordine causarum naturalium, non possit in actum intelligendi intelligibile sibi proportionatum, quia hoc potest intellectus imperfectior, ut humanus cum ordine causarum naturalium, ut cum phantasmatibus et cum intellectu agente; sed hoc sequitur, si Angelus nihil possit intelligere nisi per istum habitum, quia ille habitus a solo Deo est, et ita omnes causs naturales activee et passivo, non possunt istum habitum causare.

Praeterea, si non potest intellicere essentiam suam, nisi ut relucet in habitu, aut hoc est, quia objeetum non est intelligibile, nisi sit relueens in habitu; aut quia non est huic intellectui intelligibile, nisi ut sic sit relucens; aut qula requiritur prssentia obijeeti per informationem. Non primo modo, quia tunc Deus non posset illam cognoscere nisi per habitum, vel nisi in habitu, quia non potest cognoscere aliquid, nisi sit intelligibile. Nec secundo modo, quia huie intellectui est summe proportionata, et non est objectum magis adeequatum et proportionatum alicui intellectui quam suo. Nec tertio modo, quia non requiritur praesentia per informationem ad hoc, ut aliquod intelligibile sit praesens intellectui, quia tunc Deus non cognosceret essentiam suam. Unde suffielt, quod sit praesens sub ratione, qua potest ad eam redire reditione completa; ergo est proportionatum intellectui ejus praesentatum praeterquam per habitum ;igitur alio modo est ab ipso intelligibilis quam per habitum.

Praeterea secundum sic opinantem, eadem est ratio intellectivitatis et intelligibilitatis, quia immaterialitas secundum ipsum; sed essentia Angeli est. immaterialis secundum se, igitur secundum se est intelligibilis; sed tanta est intelligibilitas uniuscujusque, quanta est ejus immaterialitas; ergo Angelus secundum se sine habitu tali est intellectivus et intelligibilis.

Praeterea, si Angelus non potest intelligere nisi per talem habitum, sequitur quod non potest cognoscere existentiam rei. Probo, quia illud cognoscens non potest praecise cognoscere existentiam rei, quod eognoscit per rationem indifferentem ad existentiam et non existentiam. Sed talis habitus si ponatur, indifferenter se habet, ad repraesentandum existentiam et non existentiam, quia quidquid repraesentat, naturaliter reprssentat; aut igitur sibi repreesentat A fore et non fore, et tunc nihil repraesentat quia contradictoria; aubL tantum A esse, et sic non coenosceret ipsum quando non est; aut tantum A non esse, et sic e converso, igitur, etc.

Confirmatur, quia impossibile est quod aliquid sit. repraesentativum alicujus secundario, nisi primum objectum repraesentatum determinetur ad illud; quidditas autem, quae primo per istum habitum repraesentatur, non determinatur ad existentiam; ergo, etc.

Praeterea, contra hoc quod dicitur quod non intelligit per se particulare, nisi per universale, quia singularitas non impedit quin intelligatur, aliter Deus non posset seipsum intelligere; nec etiam limitatio, quia sic quidditas Angelica, non esset per se ab ipso intelligibilis; nec est ibi materialitas, aul alia conditio impediens, ergo, elo.

Praeterea, rationes quas facit contra speciem sunt aeque contra habitum, ut patet intuenti.

SCHOLIUM.

Sententia Doctoris est Angelum cognoscere se per suam essentiam, tanquam per causam partialem,intellectu simul active concurrente, de quo 1. d. 3. quaest. 7. num. 20. Probat primo, quia essentia Angeli est actu intelligibilis, et proportionata ad eliciendam intellectionem, et unita alteri caus: proportionatze. Secundo, species continens objectum diminute efficit intellectionem, ergo magis ipsum objectum. Ponit quatuor instantias contra has rationes, et eas optime solvit, de quibus egit 1. d. 3. q. 6. 7. 9.

Ad quaestionem igitur dico (a), quod Angelus potest intelligere se per essentiam suam, secundum intellectum expositum 7n principio questionis. Quod probo primo, quia objectum habet aliquam causalitatem partialem respectu intelle. ctionis, et hoc inquantum est actu intelligibile; et intellectus habet suam causalitatem respectu ejusdem actus, secundum quam concurrit cum objecto ad talem actionem perfecte producendam, ita quod ista duo, quando sunt in se perfecta et unita, sunt una causa integra respectu intellectionis. | Ex hoc arguitur sic: ommis causa partialis, quae est in actu sibi perfecto proprio, secundum quod talis causa, potest causare causalitate sibi correspondente effectum, et quando est unita alteri causse partiali in suo actu potest cum ea perfecte causare. Sed essentia Angeli est de se in actu primo correspondente objecto, quia de se est actu intelligibilis, et etiam de se est unita intellectui, sicut. objectum in conjunctione utriusque causas partialis; ergo potest immediate cum alia causa partiali unita habere actum perfectum intellectionis respectu suae essentiae.

Praeterea (b), in intellectibus habentibus species intelligibiles, istae species virtute objectorum eum intellectu causant intellectionem, in quibus tamen objeeta habent esse diminutum; ergo si in se hahent fale esse absolutum simpliei- ter, et esse scilicet actu intelligibile, possunt melius et verius causare eumdem effectum; et. quidquid potest causari ab aliquo diminute tali in aliquo esse, virtute alicujus simpliciter talis, potest ab illo simpliciter tali causari. Sed essentia Angeli, ut in se est praesens intellectui suo, quae quidem essentia est simpliciter tale, scilicet actu intelligibilis in se, qualis ipsa est, secunaum quid in specie intelligibili; igitur si in specie intelligibili, ubi habet esse tale secundum quid, potest causare intellectionem, multo magis hoc potest, ut est in se secundum esse simpliciter et absolutum.

Objicitur (c) contra istud primo, quia secundum hoc, etiam res sensibilis posset immediate absque specie intelligibili causare intellectionem, quod negatum est in 1. lib. dist. 1. Probatur consequentia, quia res sensibilis praesens sensui est simpliciter talis, qualis est secundum quid in specie intelligibili: igitur si in specie intelligibili, ubi est secundum quid, potest causare intellectionem, igitur multo magis ut est in se, secundum esse simpliciter et absolutum.

Praeterea videtur contra istam positionem posse argui, sicut areutum est contra opinionem, quia nihil est alieui ratio operandi operatione immanente, nisi informet illud. Essentia autem Angeli, licet sit actu intelligibilis, et. preiesens intellectui, tamen non informat istum intellectum; ergo non est ei ratio operandi operatione immanente.

Praeterea (d) ista duo agentia semper concurrunt ad eumdem effectum communem, igitur habent ordinem, cum non sint ejusdem rationis; alterum igitur est prius sive superius, alterum posterius sive inferius, et ita unu m est movens motum, et alterum in respectu ejus erit movens non motum; objectum autem non est movens motum respectu intellectus; igitur intellectus est movens motum respectu objecti.

Praeterea quarto, quod dicitur de istis causis partialibus concurrentibus ad eumdem effectum communem, videtur inconveniens, quia duo distincta genere non possunt causare effectum ejusdem rationis; spirituale et corporale, sive intelligibile et sensibile, differunt genere, quare, etc. Probo majorem, tum quia duabus illis rationibus in causis partialibus correspondent aliqua duo distincta in effectu, et ita idem effectus erit corporalis et spiritualis, quod est inconveniens. Tum secundo, quia omne agens est praestantius patiente; corporale autem sive sensibile nullo modo est praestantius spirituali; igitur non potest esse agens respectu ejus, nisi virtute alicujus alterius praestantioris agentis, et ita erit movens et motum. Tum tertio, quia tunc unum posset ita intendi, quod virtus tota amborum esset in altero, et tunc illud potest causare istum effectum sufticlenter sine alio, quod est inconveniens de talibus duobus agentibus.

Ad primum dico,(e) sicut dictum est dist. 3. primi, ideo posita est specles intelligibilis differens ab actu, quia objectum, sive ut in se existens, sive in quacumque specie extra intellectum possibilem, non habet rationem actu intelligibilis, et tunc conceditur hoc, quod ubicumque est aliquid existens secundum quid tale, et potest aliquid facere simpliciter, si esset ibi simplicitertale in actu, posset simpliciter idem facere. Objectum autem tale secundum quid est in specie intelligibili, et non est extra istam actu intelligibile, et ideo licet in isto, ubi est secundum quid, possit causare diminutam intellectionem, nunquam tamen extra illam potest causare nec diminutam, nec perfectam, quia non est exira istam actu ens tale, sed potentia tantum, quale est suum activum; essentia autem Angeli est diminute ens tale in specie, est autem in se simpliciter ens tale, scilicet actu intelligibile, quare, etc.

Ad secundum dico, quod contra illam opinionem, (quae non ponit intellectum habere activitatem aliquam illam ab illa, quam habet formaliter ab objecto, vel per speclem objecti, sicut nec lignum habet aliquam actionem in calefaelendo aliam ab illa, quae est caloris) necessario sequitur, quod intellectus non habens aliquid formaliter, non operatur formaliter, et ita argutum est contra primam opinionem, qua hoc idem videtur sentire de intellectu. Sed sicut dietum fuit in primo lib. intellectus habet activitatem suam propriam, sive objecto praesente in se, sive in specie sua concurrente secum ad causandum effectum communem amborum, ita quod sufficit unio et approximatio istarum partialium causarum, nec tamen requiritur, quod altera alteram informet, quia neutra dat alteri actum pertinentem ad suam causalitatem partialem.

Ad tertium dico quod movens motum, potest intelligi duobus modis, vel quod recipiat a movente non moto formam aliquam qua moveat, sicut actum primum, vel quod ipsa forma habita sicut actus primus, recipiat ab eo aliam formam ulteriorem sicut actum secundum qua agat. Primo modo est in quibusdam causis ordinatis, quod prima dat virtutem secundae. Hoc modo non est in proposito, quia nec intellectus ut agens causalitate sua partiali, dat speciei objecti istum actum, quo operatur ad intellectionem; nec multo magis e converso, quia species nullam activitatem dat intellectui pertinentem ad causalitatem ejus. Secundo modo videtur esse in quibusdam moventibus localiter, sicut manus movet baculum, et baculus movet pilam; non autem manus dat baculo duritiem, per quam expellit corpus extxa locum, sed dat proeeise baculo motionem localem, qua scilicet applicatur ad istam expulsionem propter incompossibilitatem corporis duri ad aliud corpus, quod non cedit ei. Hoc modo videtur esse in agentibus ad aliquem effectum productum per generationem, vel per alterationem, quia licet ibi causse ordinatae^ habeant aliam rationem causandi, et. inferior non causet nisi in virtute superioris, ista tamen virtus sive assistentia. sive influ- entia (quomodocumque nominetur) non est impressio alicujus formae, vel alicujus inhaerentis in causa inferiori, sed tantum est ordo sive actualis conjunctio talium causarum activarum, ex quibus sic conjunetis et suis propriis activitatibus praesuppositis conjunctioni, sequitur effectus communis ambarum causarum.

Ad propositum igitur dico, qvod non solum ista non sunt movens et motum primo modo, sed nec secundo modo proprie, sicut se habet Solet pater in generatione; sed tantum sunt duae causae quasi. ex sequo se habentes, quantum ad hoc, quod neutra per se totaliter movet, et tamen una habet priorem causalitatem respectu effectus quam altera. Forte (f) enim causa inferior nunquam agit in virtute caussae superioris, proprie loquendo, nisi in forma sua qua agit, aliquo modo dependeat a superiori forma, licet non tunc quando agit recipiat eam ab illo, sed prius duratione vel natura. Nee enim objectum dependet ab anima, saltem ut est intellectus possibilis, quantum ad istam formam, qua actualiter operatur ad istam intellectionem, nec multo magis e converso; et ideo nullo modo est objectum movens motum respectu anim:e ut operatur ad intellectionem. Potest tamen esse movens respectu ejus inquantum ipsa recipit speciem intelligibilem, sed tune non movet animam quantum ad causalitatem, quam habet anima perse, sed per aecidens quantum ad istam formam, quam habet respectu causse partialis inquantum operatur ad illam. Et hoc modo dictum fuit in primo, dist. 3. quod intellectus agens et phantasma sunt una causa totalis speclei intelligibilis; et ulterius, species intelligibilis, et aliquid animae, sive sit intellectus agens, sive possibilis, sunt una causa totalis intelle ctionis, ita quod in primo signo objectum, sive phantasma movet animam ad intellectionem, et non ad actum primum, qui sit anim, ut anima est, sed ad illum, qui est reliqua causa partialis sibi praevia. In secundo autem signo, objectum omnino non movet animam, neque ad actum primum, neque ad aliquam aliam causam concurrenlem, sed praecise agit ad effectum communem, et tunc anima per suum actum quem habuit, agit in suo ordine ad eumdem effectum, ita quod nulla est ibi motio animae ad agendum prior naturaliter effectu producto. Ad effectum tamen movetur anima non inquantum activa, sed inquantum receptiva ilius effectus, et licet sit mota, non tamen est movens mota, quia non movetur ad movere active, sed ad recipere.

(g) Ad quartum dico, quod illa propositio prima est falsa de causis partialibus quomodocumque ordinatis ad eumdem effectum, hoc est, quod sit ordo essentialis earum, et non sint omnino ejusdem rationis; tales enim, quas sunt alterius rationis, non sunt tantum distinctz2e specie, quia hujusmodi non concurrunt communiter ut causae ordinate ad eumdem eftfectum, nec tantum distinctae numero, quia tunc non essent alterius rationis vel generis; igitur distinctzee genere. Et si accipias, quod non in tali genere, ex ratione dishinctionis generis, non potest ' quaeri magis hoc in hoc genere, quam in alio.

SCHOLIUM.

Ad primum explicat, quomodo semper intellectus novit se, et ex peceato provenire quod actu non se intelligat sine specie, licet supposito peccato, hoc proveniat ex natura potentiarum. Exponit etiam quomodo intellectus nihil est intelligibilium ante Zzelligere, de quo 1. d. 3. q. 7. num. 38. Ad secundum, rejicit D. Thom. et Henr. quia D. Thom. negat singulare materiale, Henrieus omne esse intelligibile, de quo supra q. 6. n. 17. ad secundum.

Ad argumenta (a) principalia. Ad primum, concedo quod anima de se actu intelligibilis est et prae-' sens sibi, et ex hoc sequitur quod' possit intelligere se, si non esset impedita; nihil enim deficit actui primo, neque ex parte unius caus, neque ex parte ambarum, neque a parte unionis earum, et ita totus actus primus de se perfectus est, ad quem debet sequi iste actus secundus, qui est intellectio. Et forte propter hoc dicit frequenter Augustinus quod anima novit semper se, propter istam propinquitatem ad actum noscendi, ubi nulla est imperfectio in actu primo. Hoc autem modo, anima non semper novit lapidem, quia etsi semper habeat actum perfectum intellipendi lapidem, ratione su: proprie causalitatis partialis, non tamen semper habet aliam causam partialem in actu praesentem; et ideo potest dici, quod quandoque est in potentia essentiali ad intelligendum lapidem, quando scilicet caret ista forma, qua tanquam alia partiali causa, nata est esse in actu et in actu uniri sibi.

Et hoc modo (b) trinitatem ponit Augustinus, et tamen ad solam memoriam pertinere, quia istud totum non est nisi praesentia objeeti sub ratione intelligibilis, quod pertinet ad memoriam. Sed in hoc est intellectio virtualis objecti illius, qua pertinet ad intelligentiam; et hoc modo, cum voluntas (c) sit praesens ut actus primus perfectus ad habendum actum secundum respectu sui, est. quodammodo actus seeundus, sicut effectus in causa efficiente, utin voluntate, et in eo sine quo non, ut in intellectione. Sed quia nihil est de isto toto in actu, (d) nisi solum quod pertinet ad memoriam, ideo tota ista trinitas, quae scilicet nata est esse trinitas, tantum est in memoria, quantum ad realitatem ejus actualem.

Sed quare non exit iste actus totalis primus in actum secundum, cum sit per se sufficiens prineipium eliciendi actum secundum ?

Respondeo, quia est impedimentum, quod ista causa vincere non potest, sicut. quantumcumque poneretur causa naturalis perfecta, numquam tamen posset agere propter impedimentum vincens.

Sed quod est istud impedimentum? Respondeo, intellectus noster pro statu isto non est natus moveri immediate, nisi ab aliquo imasinabili vel sensi- bili, extra prius moveatur. Et quare hoc? Forte propter peccatum, sicut. videtur - Augustinus di:ere 145. Trin. cap. ultim. Hoc tibi fecit. infirmitas. Et quae causa. infirmilatis, nisi iniquitas? Idem dicit Commentator 6. Ethic. et Linconiensis ibidem, et super primo Posteriorum similiter. Vel forte ista causa est naturalis, prout natura isto modo instituta est non absolute naturalis, puta si ordo iste potentiarum, de quo dictum est in primo diffuse, necessario hoc requirat, quod quodcumque universale intellectus intelligat, oportet phantasiarn actu phantasiare singulare ejusdem. Sed hoc non est ex natura, nec ista causa est absolute naturalis, sed est ex peccato, et non solum ex peecato, sed etiam ex natura potentiarum pro statu isto, quidquid dicat Augustinus.

Ad formam argumenti igitur dico, quod ista causa, qua est ex parte Angeli, est sufficiens ad hoc. quod essentia Angeli sit sufficiens. ratio intelligendi seipsam, etiam ipsa talis est ex parte anime, sed in anima sunt impedimenta, in Angelo non. Non enim. intellectus Angeli habet talem ordinem: ad imaginabilia, sicut habet intel-, lectus noster pro statu isto, et propter istam impotentiam inteliiggendi immediate iutelligibi-, lia in actu (qua impotentia non est ex impossibilitate in-: trinseca sed extrinseca, quam etiam experiebatur Philosophus, et non aliquam possibilitatem ), dixit ipse Philosophus quod intellectus (e) non est aliquod intelligibilium 'ante intelliqere, id est, non est, possi- bile intelligi a se ante intelligere aliorum. Quae propositio multiplex est secundum compositionem et divisionem, sicut illa 6. Topic. hoc non est. primo immortale vel incorruptibile, ex eo quod prepositio cum suo casuali acquipollet adverbiali determinationi, et potest, construi cum infinitivo illo significante terminum potentis; et est sensus compositionis, vel cum ipsa compositione significata per terminum, vel per verbum indicativum, et est sensus divisionis, ut primus sensus sit iste, non est possibile intellectum intelligi a se ante intelligere aliorum, et iste sensus verus est secundum eum. Alius sensus est, quod ante intelligere aliorum intelligibilium a se, non potest intellectus intelligere se, et sic falsa est, sicut ista: hoc nunc primo est immortale, falsa est pro homine in statu innocentis, et hoc modo Philosophus dicit quod anima intelligit se sicut alia. Et secundum istum modum expositionis movetur ab objectis imaginabilibus, et eis cognitis, potest ex eis cognoscere rationes communes immaterialibus et materialibus, et ita reflectendo cognoscit se sub ratione communi sibj et imaginabilibus; non autem potest statim intelligere se nullo alio intellecto, quia non potest statim moveria se, propter ordinem polentiarum ejus necessarium, pro siatu isto ad imaginabilia.

(f) Ad secundum, unus Doctor ew dicit, quod singulare potest per se so: intellig;, licet non singulare materiale, quia singularitas non prohibet, sed materialitas, alioquin Deus non esset intelligibilis, cum q sit singulare, quod falsum est; et es tunc patet responsio, quod propositio assumpta de non intelligendo Vid singulare, non est vera, nisi de singulari materiali.

Alius dicit quod non, scilicet nec se, nec alia intelligit sub ratione singularis materialis vel immaterialis, sed sub ratione universalis, quod est, per se objectum intellectus, quod etiam relucet in habitu intelligibili, et secundum hoc patet responsio ad argumentum.

Neutrum eredo esse verum, nisi forte loquendo de intellectu, qui propter imperfectionem sui, non potest forte quodcumque intelligibile intelligere; non sic intellectus angelicus.

SCHOLIUM.

Explicat quare in potentiis sensitivis, oportet potentiam denudari a ratione cognoscendi, v. g. oculum a colore, hoc tamen locum non habere in potentia spirituali. Ad quartum docet bene idem posse movere se, de quo 1. distinct. 3. quest. 7. num. 27. et supra dist. 2. quest. 10. ad primum.

Ad tertium (a) dico quod ratio istius propositionis majoris in 4 potentiis sensitivis est vera, eo" quod omnis potentia sensitiva requirit determinatum organum;" unde ex determinato numero po-R tentiarum organicarum, concludit i Philosophus secundo de Anima deter- s minatum numerum actionum vel objectorum. Istud autem organum 7 oportet ita esse dispositum, ut pos- ! s]f Peeinere 1Insum sensibile sine materia, et in corporalibus, quidquid .est receptivum formae sine materia, non est receptivum formae communiter eum materia; ideo dico communiter, quia non est modo sermo de organo tactus, de quo est difficultas specialis. Organum igitur sensus oportet esse non tale, hoc est, carens objeeto secundum suum esse materiale et sensibile, non tantum in actu, sed etiam potentia, quod non sit receptivum istius secundum esse materiale, secundum quod esse, ipsum est objectum sensus, sicut bene apparet de colore, cujus receptivum secundum esse materiale, est superfieles corporis terminati. Receptivum autem ejus sine materia est corpus perspicuum, sive non terminatum, et ita oppositae dispositiones requiruntur in organo sensus, quod debet esse receptivum sensibilis sine materia, et ineo quod debet recipere objeetum secundum esse materiale; ideo oportet organum denudari a forma quam recipit, et per consequens sensum, qui est in tali organo. Ex hoc sequitur propositum Philosophi 3. de Anima, quod scilicet intellectus non sit potentia oreaniea, et ideo separatur ab omni materia, sicut ab omni organo quo operatur. Si enim requireret aliquod, illud esset determinate dispositionis, sicut est omne organum corporeum, et ideo(ex hoo, quod esset receptivus aliquorum secundum esse materiale determinatum, propter determinatam dispositionem corporis) non esset receptivus omnium formarum corporalnium secundum esse immate- riale, et ita intellectus non posset recipere fornias omnium madterialium, ut objectorum, si esset virtus materialis et organica, tamen hoc habito, quod sit non organica, non oportet ipsum esse non tale realiter, quale illud, cujus debet esse receptivus intellectualiter. Non enim oportet oppositam esse dispositionem in receptivo alicujus realiter et intellectualiter, supposito quod intellectus non sit virtus organica, quod tamen requireretur, si esset virtus Organica; idem enim intellectus potest esse ipsemet realiter et in actu per habitum realiter, et tamen receptivus intellectualiter, et sui, et habitus, et cujuscumque informantis eum realiter; et est tota ratio, quia talia sic. recepta intellectualiter, non requirunt in recipiente determinatam dispositionem oppositam enti intelligibili reali. Ista igitur propositio, quae dicit quod oportet cognoscens esse non tale, vel esse denudatum ab eo quod eognoscit vel recipit, et a ratione cognoscendi, si generaliter accipiatur, concludit omnem intellectum esse nihil, quia omnis intellectus secundum se est totius entis, et ita ipse nihil erit entium, et intellectus iste est falsus. Sed tantum non est materiale vel organicum, ut sit capax omnium, quia sli esset materiale vel organicum, esset tantum capax aliquorum sine materia, quorum talis receptio non repugnaret sucx entitati materiali; suae autem entitati intellectuali non repugnat receptio intellectualis quorumeumaue.

Ad quartum responsum est frequenter, quod idem potest se movere, non tantum motione corpo.rali, sed etiam spirituali, et etiam "universaliter quaecumque actio virtualis univoea potest stare cum potentia ad actum suum formalem; et tunc quomodo idem non sit in potentia et in actu, prout sunt differentiae entis oppositae, neque per se, neque denominative, et tamen idem est in potentia, hoc est principium passivum, et in actu, hoc est princeipium activum ejusdem, hoc frequenter dictum est.

SCHOLIUM.

Ostendit Angelum non esse suam intellectionem, quia haec potest esse infinitorum. Vide eum 1. dist. 8. quaest. 2. oppositum tenet Durand. hic quaest. 5. explieat id; medium magis convenit, vel inest extremo, quam unum extremum alteri.

(a) Ad ultimum, etsi aliqui concedant conclusionem illam ibi illatam, videtur impossibilis, quia. (une sequeretur, quod illa intellectio esset actu infinita. Potest enim intellectus quicumque esse infinitorum intelligibilium, et si tunc haberet intellectionem eamdem sibi, pari ratione intellectio ejus cujuslibet esset eadem sibi, et ita haberet intellectionem eamdem sibi, quae esset vel esse posset infinitorum intelligibilium; nego igitur consequentiam. Et ad probationem dico, quod intellectio illa secundum veritatem est extremum tam respectu potentiae quam respectu objecti, quia effectus est amborum, sicut quando a diversis coenoscente et cognito paritur notitia. Notitia illa est effectus communis istorum duorum 9. Z"in. c. ultim. ita etiam, quando gignitur ab eodem habente rationem tam potentiae quam objecti, est effectus illius unius habentis realiter illam duplicem causalitatem, et non medians inter idem et se secundum naturam rei, quomodo mediat medium inter contraria, et tali medio prout est ex natura rei, vera est ista propositio, quod plus convenit cum extremo quocumque, quam extrema iater se.

Ad confirmationem dico, quod intellectio ab alia intellectione distinguitur per objectum; ab objecto vero et potentia, distinguitur per seipsam formaliter. Quod autem ab eis distinguitur causaliter, habet a causis extrinsecis, ut a potentia et ab objecto, sicut radius habet causaliter a Sole quod ab eo distinguitur.