Articulus 1

Quaestio I. PRimo igitur ostendo quod deus non sit nominabilis. Diony. secundo de divinis no. c. primo loquens de diuina natura dicit: theologi tanquam in nominabilem laudant eam.

¶ Item Apuleius liebro primo de dogmate plato. refert Platonem docuisse deum in deum in nominabilem: cuius naturam inuenire difficile est.

¶ Item opetet esse proportionem nominis ad rem nominatam sed omne nomen finitum est deus autem infinitus est. Cum autem finiti ad infinitum nulla sit proportio. Nullius nominis ad ipsum deum proportio est ergo nullo modo nominabilis est.

¶ Item omne nomen signt cum qualitate. et verbum et participium cum tempore. Indeo vero nec qualitas nec tempus est: ergo nec per nomen: nec per verbum nec per participium deus est nominibilis: ergo nec paer alias partes orationis cum iste sint principaliores.

¶ Item philosophus in primo libro peryher. dicit quod voces sunt note earum passionum que sunt in anima: ergo potest vocem non nominamus nisi aliquem conceptum mentis: quem conceptum videtur ibi vocare philosophus passionem: sed deus non est aliquis conceptus mentis nostre: ergo ipsum per nullam vocem possumus nominare.

¶ Item Trimegistus de divinitate ad Aschepium sic dicit. Non spero totius maiestatis effectorem omiumque rerum patrem vel deum vno posse quamuis ex multis conposito nomine nuncupari: ergo deus nominari non potest nomine: vno nomine: neque pluribus.

Contra apostolus ad Ro. r. Corde creditur ad iusticiam: ore aut confessio sit ad salutem. Non est autem confessio sine nominatione: ergo deum possumus nominare.

¶ Item rem quam non possumus intelligere quandoque possumus perfecte nominare. Intelligere enim non possumus hominem esse asinum: et tamen hoc perfecte sigamus dicendo: homo est asinus. ergo non obstante quod deunon possumus perfecte intelligere: possumus eum perfecte nominare.

¶ Item quicquid nominare intendimus nominare possumus: quia ad hoc signandum possumus vocem imponere: sed delm perfecte nominare intendimus: ergo ipsum perfecte nominare possumus.

¶ Item impouere vocem ad signandum rem aliquam sicut est: est ipsam nominare perfecte: sed possumus vocem imponere ad signndum deum sicut est. Possumus enim dicere quod talis vox recipiatur sicut signum existentie dei: sicut est: ergo deum possumus nominare perfecte.

Respondeo quod deus quantum est parte sua summe est sicut est summe intelligibilis sed a se solo nominatur quantum ex parte sua nominabilis sicut ase solo intelligitur quantum ex paerte sua intelligibilis est. Intellectus enim creatus quia ipsum deumnon potest intelligere quantum ex parte sua intelligibilis est: ideo intelligibili locutione deum non potest nominare quantum ex partem sua nominabilis est: et quia vocem non possumus iponere ad signdum nisi mediante intellectuali nominatione: ideo per nullam vocem deum possumus nominare quantum ex parte sua nominabilis est dicitur xxii. propositione de causis quod causa prima est super omne nomen quod nominatur: quia tamen quod conuenit intelligere conuenit nominare vel voce imposita ad significandum vel que de nouo imponi potest et deum intelligere possumus quamuis imperfecte: ideo ipsum nominare possumus imperfecte.

Ad primum cum dicitur quod theologi tanquam innotabilem laudant divinam naturam etc. Dico quod hoc intelligitur de perfecta nominatione: et sic est intelligitur illud quod dicit Aug. v. de tri. c. i. Scilicet quod deo anunciando nulla competit dictio.

¶ Ad 2m simili modo soluendum est.

¶ Ad 3m cum dicitur quod omne nomen finitum est et deus infinitus etc. Dico quod quamuis deus secundum se sit infinitus. tamen a nobis pot apprehendi finite et sic potest sibi proportionari nomen sini tum loquendo de proportione que est inter aliqua duo sub ratione qua vnum est signum et ad aliud si natum.

¶ Ad Qum cum dicitur quod nomen signt cum qualitate etc dico quod nomen significare cum qualitate est significare per modum habitus et quietis sub intentione proprii si est nomen proprium: vel comunis si est nomen commune: quamuis autem in deo nulla sit qualitas: tamen deus signari potest per modum habitus et quietis et ideo per nomen nominari potest. Et vt melius dicam magis deus debet dici significari per modum per se stantis: quam per modu habitus.

¶ Ad 5m dicitur quod voces sunt note earum passionum que sunt in anima etc dico quod hoc sic intelligitur quod ad hoc sunt voces ad signandum imposite: vt homines sibi inuicem notificare possint suos conceptus formatos de rebus. Unde enim aliquis profert istas voces. Deus est purus actus representatur intellectui meo: et ipsa res que purus actus est et conceptus formatus de illa re in intellectu proferentis.

¶ Ad 6m dico quod auctoritas Trimegisti intelligitur de perfe¬ cta nominatione. Tunc soluendum est ad rgumenta. aliqua que probant deum posse nominari perfecta a nobis.

Ad primum cum dicitur quod ore confessio fit ad salutem etc. Dico quod illa confessio sit perimperfectam nominatiotionem.

¶ Ad 2m cum dicimus quod rem quam non possumus intelligere possumus perfecte nominare etc dico quod falsum est quamuis enim non possit intelligere homininem esse asinum tamen intelligere possum quid est homo et quid est asinus et quid est nota compositionis et intellectuali locutione possum perfecte loqui illam enuntiationem: et intelligere quid est illa enuntiatio.

¶ Ad 3m cum dicitur quod quicquid nominare possumus etc: dico quod bene possumus intendere aliquid nominare perfecte quod non nominamus perfecte: sicut aliquando volumus aliquid scire perfecte quodnon scimus perfecte vnde Anselmus. monolis. c. lxy. distinguit inter illud quod per nomen sigamus et illud quod pro nomen si gnificare intendimus.

¶ Per nomen eius significare in tendimus illud quod per nomen significare volumus. Intendere enim principaliter actus voluntatis est sed non sequi tur hanc rem perfecte per nomen significare volumus: ergo eam perfecte significamus: vel significarem possumus.

¶ Ac 4m dicitur quod possumus vocem imponere ad significandum ipsum deum: sicut est dico quod verum est: sed ex hoc non sequitur quod possimus imponere aliquam vocem ad significandum deum: sed ex hoc sequitur quod vocem possumus imponere ad significandam essentiam dei esse perfectam.

¶ Iste enim voces deus sicut est: significant essentiam dei perfectam sed tamen perfecte non significant eam. vnde nec per auditum talium vocum potest constitui in intellectu audientis apprehensio dei perfecta.

SEcundo quaeritur vtrum deus sit nominabilis pluribus nominibus et videtur quod non quia signum debet respondere significando: sed deus est summe vnus: ergo non debet habere nomen nisi vnum

¶ Item cum quicquid sit in deo deus sit: si pluribus nominibus significaretur essent nomina synonima: quia non significarent diuersa: sed vnum.

¶ Item multiplicatio nominium diuinorum non posset esse ex parte dei: quia in eo nulla est multiplicitas: nec ex parte nostra intellectus vt videtur quia vanus est intellectus qui non habet fundamentum in re: ergo nullo modo videtur posse multiplicare nomina diuina.

¶ Item in nominando deum debet uitari illud quod simplicibus potest praestare occasionem errandi. sed deum nominare pluribus nominibus posset simplicibus esse occasio estimandi multiplicitatem in deo ergo deus non debet pluribus nominibus nominari. Contra philosophus primo pyherme. Uoces sunt note carum passionum que sunt in anima hoc est conceptuum quos intellectus format de rebus sed intellectus noster plures conceptus formati de diuina perfectione quamuis sit vna: ergo possibile est et expedit diuinam perfectionem pluribus nominibus nominare.

¶ Item Diony. librum facit de diuinis nominibus exprimens in illo plura dei nomina¬

Respondeo quod deus est nominabilis pluribus nominibus Quedam enim significant deum secundum se quedam in operatione ad creaturas. Et nominum deum significantium secundum se quedam significant essentiam quedam personas quedam notiones. Nomina que significant essentiam plurasunt: quia quamuis deus diuina essentia sit summe simplex vt superius probatum est: tamen propter infinitatem perfectionis sue et nostri intellectus debilitatem noster intellectus non potest illam perfectionem vnico conceptum exprimere sed de illa format plures conceptus tamen si de illa formaret conceptus sine fine nunquam per illos conceptus exprimeret eam perfecte: facit autem intellectus noster alium conceptum de diuina perfectione sub ratione qua sapientia alium sub ratione qua posita et sic de aliis attributis et secundum hoc mulliplicantur nomina que significant essentiam.

¶ Nomina vero que significant personas plurificantur: quia tres sunt persone.

¶ Nomina etiam que significant notiones plurificantur quia plures sunt notiones.

¶ Nomina est que significan¬ deum in comparatione ad creaturas et multiplicantur: quia secundum beatum Diony. libro de diuinis nominibus. c. vl. deum per creaturas tripliciter cognoscimus: aut per ablationem conditionum imperfecta rum que inueniuntur in creaturis: aut per supereminentiam conditionum perfectarum aut per causalitatem creaturarum: et secundum hoc deum in comparatione ad creaturas tripliciter nominamus.

¶ Illa autem nomina quod bus nominamus deum remouendo ab eo imperfectas conditiones que sunt in creaturis plurificantur: quia plures sunt conditiones imperfecte in creaturis: quas nominando a deo remouemus: quarum vna est finitas quam remouens cum dicimus deus est infinitus. Alia est esse creatum: quam a deo remouemus cum dicimus quod deus est increatus et sic de aliis. Nomia autem quibus nominamus deum sibi attribuendo supereminentur perfectas: conditiones que sunt in creaturis plurificantur secundum quod plures sunt in creaturis plurificantur secundum quod plures sunt perfecte conditiones in creaturis: que per supereminentiam deo attribuitur sicut sunt lux vita. Et sic de aliis.

¶ Nomina quibus nomamus deum sub ratione qua est causa et plura sunt secundum quod creature referruntur ad ipsum sub alia et alia habitudinem essentie. Reseruntur enim ad ipsum vt ad causam efficientem sui esse: et sic nominatur creator: et vt ad causam exemplarem et sic dicitur exemplar: et vt ad causam finalem: et sic dicitur vl timus finis: sic ergo ptet quod deus pluribus nominibus nominatur.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod signum debet respondere significato etc. dico quod quamuis deus nominetur pluribus nominibus: tamen cuilibet istorum nominum respondet aliquid significatum in deo quia quamuis deus sit summe simplex: tamen ea que nomininantur pluribus nominibus sicut sapientia potentia: et sic de aliis ibi sunt secundum veritatem: quamuis per omnimodam simplicitatem: vnde realiter idem est in deo sapientia et potentia: et tamen ibi vere est sapipientia et potentia.

¶ Ad 2m cum dicitur quod tunc essent nomina spenonyma etc. dico quod non opetet: quia quamuis significent rem eandem: tamen illa signnt sub diuersis rationibus: et a diuersis rationibus imponuntur.

¶ Nomina autem synonyma sola voce differunt

¶ Ad 3m cum dicitur quod multiplicatio nominum divinorum non posset esse ex parte dei nec ex parte intellectus nostri etc. dico quod falsum est: quia pluralitas nominum personalium et notionalium: bene est a perte dei: quia plures sunt persone et notiones sed diuersitas essentialium nominium est a parte intellectus uatri: nec tamen cassus est intellectus sicut nec ille plures conceptiones sunt casse quas de deofaciemus: quia quamuis eis non respondeat multitudo essentialis in diuinis: respondet tamen eis pluritudo diuine perfectionis: per quam omnia illa de quibus nobis formamus plures conceptiones in deo sunt per omnimodam simpluritatem.

¶ Ad 4m cnum dicitur quod pluralitas divinorum nominum posset esse simpluribus occasio existimandi multiplicitatem in deo etc. dico quod non est verum nisi de oc casione passiua: et bonum aliquando est occasio mali. Est autem occasio actiua: immo vt melius dicam manuductio vt homines melius sentiant de perfectione dei cum illis pluribus nominibus exprimantur multe nobilitates de deo: que non sic possunt a nobis vno nomine exprimi saltem in via: hoc dico propter hoc: quia secundum aliquos quando in patria videbimus deum facie ad faciem: tunc ones perfectiones quas in deo videbimus vno nomine intellectualiter poterimus nominare: et vnam vocem ad omnes representandos imponene adducentes ad hoc verbum Saha. dicentis. c. vlti.

¶ Quod in illa die erit dominus vnus et nomen eius vnum.

Quaestio III. Tertio queritur vtrum illa nomina per prius significent diuinam substantiam quam conceptum quem facit intellectus noster de illa: et videtur quod non: quia conceptus quem facit intellectus de re que est verbum rei est diffinitio. Unde Aug. ix. de tri. c. x. Diffinio quid sit intenpaantia: et hoc est verbum eius apud me: sed illud quod vox principaliter et per prius significat: est diffinitio. Unde philosophus. 4. Metaph. Ratio quam significat nomen est diffinitio: ergo videtur quod nomen non significet per prius ipsum deum: quam illum conceptum quem format intellectus noster de deo.

¶ Item philosophus li. i. perhyer. in priniam. Uoces sunt note earum passionum que sunt in anima: et intellectus sunt signa rerum.

¶ Cum ergo philosophus idem videatur ibi significare per ipsas passiones: et in ipsos intellectus videtur quod nomen significet rem mediante passione intellectus: que est quidam conceptus quem intellectus format de re: nomen ergo non significat per prius diuinam substantiam quam conceptum formatiuum de illa sed econuerso.

¶ Item vox imponitur ad significandum mediante intellectuali locutione: vt supra habitum est. Cum ergo intellectualis locutio sit conceptus quem format intellectus de revidetur quod non significat rem nisi mediante conceptu forma to in intellectu de illa re: non significat ergo per prius diuinam substantiam quam conceptum formatum de illa.

¶ Item vox perprius significat illud propter quod imposita est ad significandum sed magis imposita est ad significandum propter conceptus mentis notificandos quam propter rem extra intellectum: ergo non significat per prius diuinam substantiam quam conceptus eius apud intellectum sed econuerso.

Contra illud per prius significatur per vocem quod primo apprehendit intellectus voce audita: sed intellectus noster audita hac voce deus per prius apprehendit rem ipsam quam proferentis conceptum: ergo per prius significat diuinam substantiam quam conceptu formatum de illa.

¶ Item secundum quod Beatus Augu. dicit in quodam sermnoe de natiuitate Beati Ioan. baptiste. Uox sonus est et iudex cogitationis verbum vero ipsa cogitatio. Cum ergo conceptus quem in tellectus format de deo sit verbum ille conceptus est ipsa cogitatio. Sed nomen diuinum vel prius significat illam rem quae deus est quam nostram cogitationem: ergo et per prius illam rem significat quam nostrum conceptum.

¶ Item philosophus 4o Meta. Quod non significat vnum nihil significat: ergo nullum nomen significat nisi vnum. Cum ergo negari non possit quin hoc nomen deus significet illam rem que deus est: videtur quod nec primo nec ex conseqenti significat nostrum conceptum.

¶ Item significatio conceptus rei duas importat significationes scilicet significationem conceptus et significationem rei. Sed ordine nature simplex est anten compsitum: ergo per prius est significatio rei per vocem quam significatio conceptus quem intellctus format de re.

¶ Ad clarius videndum huius questionis veritatem primo declarandum est per quem modum causatur per naturam in nostro intellectu distincta cogitatio rei: que apud ipsum realiter presens non est: vel si est eam per essentiam non intelligit.

¶ Secundo quid est conceptus quem format intellectus de illa re.

¶ Tertio ex dictis procedetur ad declarationem propositi.

Quantum ad primum sciendum quod noster intellectus prius ordine nature rem cognoscit confuse quam distincte: quia sicut dicit philosophus id est physicorum. Nobis sunt primo manifesta confusa magis: et quia vt dicunt quidam omne quod non est realiter praesenus intellectui si debeat intelligi oportet ipsum intelligi in aliquo quod est praesenus apud intellectum: in quo intellectus sicut in obiecto primario rem absentem intuetur: sicut in suo exemplari seu imagine: ideo oportet ponere cum intellectus rem confuse cognoscit apud ipsum esse aliquid tale exemplar indistinctum rem confuse repaesentans. Quod autem sit illud videtur sensisse Auempece: quod sit fantasma fundans se super illud verbum philosohi. iii. de anima. Quod intellectiue anime fantasmata ad intellectum sunt vt sensibilia.

Ad sensum quod nequaquam sine fantasmate anima intelligit. Commentator autem noster videtur sentire quod santasmata non sunt intellectus immediatum et directum obiectum. Quia tamen: vt ipse dicit intellectui vniuersalia colligata sunt cum imaginibus: et quia proportio intelligibilium ad imagines est: sicut proportio coloris ad corpus coloratum ideo mediante intentione intelligibili: que cum eis colligata est ab intellectu apprehendi possunt sicut corpus a visumediante colore hec autem intentio intelligibilis quamuis ex natura sit fantasmate in potentia: tamen non reducitur in actum nisi per operationem intellectus agentis.

¶ Alii autem non improbabiliter dicunt in supradicta cognitione essentiam rei indistinctam esse: immediatum intellectus obiectum

¶ Quoa enim operatur ad operationem realem immediata: et realis coniunctio agentis et patientis seu virtutis eius: hoc operatur ad predicte intellectionis causationem immediata repraesentatio rei: quia esse rei sub ratione qua intelligibilis non est aliud quam esse repraesentatum intellectui: ipsa autem forma intellecta immediate repraesentat intellectui rem cuius est species: sicut species coloris in visu ipsum colorem et ideo immediatem scilicet ipse color videtur non ipsa species que est ratio videndi quamuis imaginatio prima simplicem apprehensionem possit sibi formare exemplaria multarum rerum absentium.

Quantum ad 2m articulum sciendum: quod sicut in dicendo rem sensibiliter possunt tria considerari scilicet formatio vocis et ipsa vox formata: et res quie per vocensignntur: sic intelligendo quidditatem rei distincte triapossunt considerari scilicet formatio conceptus et conceptus formatus: et quidditas rei distincte intellecta. Cum enim intellectus possibi lis aliquo modo in actum reductus est per confusam intellectionem rei memoriter retente: de quae dictum est in articulo praecedenti. Ad hoc vt anima illam rem indistincte cognoscat: procedit participaliter tamen in virtute intellectus agentis diuidendo: et differentiam conuenientem rei confuse cognite componem do: differentiam repugnantem abiciendo: et sic procedendo discurrit quousque attingat ad aliquid conuertibile cum re: et per hunc discursum est conceptus formatio: specie autem conceptus formatus est immediatus terminus istius discursus: et est quoddam ens diminutum quod dicitur ens rationis: quia est quid constitutum a ratione: et est ipsius rei elaboratum exemplar praesens ipsi intellectui in quo distincte intuetur rem cuius est exemplar: nec manet in intellectu nisi quam diu actu intelligitur: et hoc est forma vt dicunt aliqui de quae dicit Aug. xi. de ciui. c. iiii. cum cogitanti id quod in memoria cernebatur destiterit intueri: vel forme quae impressa erat in eadem acie remanebit: et hoc est principmobiectum nostre distincte intellectionis: quid dicas aut cuius est exemplar: est secundarium obiectum: aliqui tamen tale exemplar negant dicentes distincte intellectionis immediatum obiectum esse quidditatem distincte repraesentatam: et ipsam sic intellectam vno modo dicunt esse conceptus intellectus. Dicunt etiam ipsam intellectionem distinctam posse dici conceptum intellectus: et dicere est ipsam intellectionem distinguere et perficere. Sed siue ista opinio probabilior sit quam prima siue eoclous. Ad istam tamen seque videtur quod in deo sit intelligere essentiale et personale cum ponat verbum esse actum intelligendi formatum et quod pater intelligere personali intelligat verbo: quia intellectus intelligit actum intelligendi: et quod secundum illos qui ponunt nostrum intellectum pure passiuum respectu intellectionis confuse nostrum verbum non emanat secundum se totum ab intellectu: sed tamen formatio eius ante quod illa eadem intellectio que primo est confusa non formatur: sed formata succedit loco eius.

Quantum ad declarationem propositi sciendum quod aliqui dicunt quod nomen per prius significat concepum factum de re quam rem ipsam: quia modus imponendi nomen ad signdum rem: respondet modo intelligedi: sed nostrum conceptum qui est rei exemplar per prius ordine nature intelligimus quam rem cuius est exemplar: quia prius ordine se ipsum repraesentat intellectum quam rem cuius exemplar est: et huic videtur concordare philosophus primo perhyer. dicens littere sunt signa vocum: voces sunt primo signa passionum anime conceptiuum et ipse passiones signa rerum: huic etiam concordat quod sihomines mutue clare et distincte possent suos videre conceptus non fuisset opus voces imponere ad signndum. Et secundum hanc opinionem dicendum quod nomina a nobis imposita ad signndum deum per prius significant conceptum quem de deo facimus quam ipsam diuinam substantiam.

¶ Alii autem dicunt quod quamuis significatio conceptus per prius sit intentione proferentis vocem quam signontio rei tamen significatio contrarium est in executione quia per vocem non potest significare aliis suum conceptum nisi mediante signatio¬ ne rei: nisi enim scire quod hoc nomen vinum signifsicat talem rem: per istam vocem non apprehenderem conceptum proferentis de vino: et hi dicunt verbum philosophi libro perhyerm. debere intelligi de prioritate quo ad intentionem: et respondent ad rationem factam pro alia opinione de modo intelligendi dicentes quod quamuis per prius homo apprehendat suum conceptum de re: quam rem tamen quia impositio vocis ad signndum est ad placitu: vocem potest imponere ad signndum illud primo quod vltimo est cognitum.

¶ Preterea quamuis per prius hominis conceptus de reper prius sit sibi cognitus quam res ipsa distincte tamen per prius rem cognoscit quam conceptum alterius: et quia impositor imponit vocem ad signndum aliquid aliud non sibiipsi ideo imposuit vocem ad signandum rem per prius quam conceptum et sicut vides quod quamuis res non possit intelligi nisi per suam veritatem cum primu apprehensum ab intellectu non est ratio veritatis: nec ens sub ratione qua verum sed ens absolute verum: quamuis vox non possit imponi ad signndum rem nisi prius esset intellecta: tamen primum signatum per vocem non est conceptus factus de re: seu suum esse in tellectum: sed ipsa res simpliciter et secundum hanc opinionem dicendum: quod nomina dicta de deo per prius significant illud quod intelligimus de sua substantia quam conceptum immente nostra formatum de illa. Qui vult tenere hanc vltimam opinionem potest dicere quod argumenta ad partem primam procedunt de prio ritate quantum ad intentionem. Nihil enim plus concedunt nisi quod vocem proferens pro prius intendit alii exprimere suum conceptum de re quam rem ipsam. Et quod rem ipsam nominare non posset per vocem nisi prius aliquem conceptum fecisset de illa. Sed vt visum est ex hoc non sequitur quod primum signatum per ipsam vocem sit conceptus proferentis: sed res: vnde quia audiens per vocem apprehendit re: apprehendit ex conseqenti proferentis conceptum de illa re.

¶ Qui vult tenere primam opinionem debet dicere ad primum contra eam quod minor est falsa

¶ Ad 2m dicendum quod non plus concludit nisi quod vox significat ipsum conceptum: et hoc est verum: sed ex hoc non sequitur quod per prius verbum aut omne quod potest dici verbum possit dici concemptus et quomodo cogitatio sit verbum declarabitur inferius cum queretur de verbo.

¶ Ad 3m cum dicitur quod non signit vnum nihil signt etc. Dico quod verum est: quia vnum et ens conuertuntur: sed ex hoc non sequitur quin aliqua vox possit plurasignificare quia si significat plura vnum et vnum significar¬

¶ Ad 4m dicendum quod cum aliquis loqutur mecum duo apprehendo scilicet rem: et loquentis conceptum de illa re nec vnum sine altero apprehendere possum: quia se habent sicut signum et signatum tamen per prius apprehendo in loquente conceptum similem conceptui quem habeo de re illa: et quia conceptus quem habeo de re illa mihi repraesentat illam rem: ideo ex consequenti per vocem loquentis mecum illam remapprehendo.

Quaestio IIII. QUarto queritur vtrum omnia illa nomina dicantur de deo translatiue: et videtur quod sic quia secundum philosophum. iii. de anima. Nihil intelligimus sine fantasmate: ergo fantasma sit quid sensibile: et ficut res intelligimus: ita eas nominamus. Nullum nomen imponimus deo nisi a sensibili proprietate: sed nullum tale nomen deo conuenit: nisi translatiue.

¶ Item Boe. in libro de edogma: et est Alanus de maximis theologis propositione xix. Omne simplex aliud est et alio dicitur esse: sed nihil tale proprie nominatur. Cum ergo deus sit summe simplex: nullo proprio nomine nominatur: ergo non nominatur nsi translatiue.

¶ Item in libro de maximis theologie propositione. xxXoa omne simplex proprie est et improprie dicitur esse: ergo cum deus sit summe simplex nunquam proprie nominatur: et si sic non nominatur nisi translatiue.

¶ Item deum magis proprie intelligimus: quam nominamus quia secundum beatum Augustinum lib. quinto. de trinitate. c. tertio. deus non ita potest dici sicut cogitari: sed deumnon intelligimus proprie: sed quadam similitudine. Unde Dyonisius primo capitum. de angelica hierarchia. Neque aliter est possibile nobis super lucem: diuinum radium nisi varietate sacrorum velaminum anagogice velatum: ergo deum non nominamus proprie: sed per quadam similitu dinem: hoc autem est ipsum nominare translatiue.

Contra ea que de solo deo dicuntur sibi proprie conueniunt: sed multa sunt nomina que de solo deo dicuntur: vt eternus omnipotens et sic de aliis: ergo ista proprie et non translatiue de deo dicuntur.

¶ Item apostolus ad hebre. iii. loquens de deo dicit quod ab ipso omnis paternitas incelo et in terra nominatur: ergo hoc nomen pater magis pro prie de deo quam de creatura dicitur:

¶ Item Dama. lib. i. c. viii. Non est a nobis translatum ad beatam diuinitatem paternitatis et filiationis: et processionis nomen.

Respondeo quod non omnia nomina dicuntur de deo translatiue quia quedam sunt nomina que significant: vel potius per que significare intendimus distincte et insinuare quamuis ad sic significandum non attinga mus res que per prius sunt in deo: et per posterius in creatu es ra: et talia nomina magis proprie dicuntur de deo quam de creatu ris: non ratione huius quod per nomen intelligimus distincta insinuari: sed ratione huius quod per nomen significare intendimus et sic de deo non dicuntur translatiue.

¶ Quedam autem nomina significant res que sunt increatura et similitudo in deo vt leo agnus et lapis et similia: et hec de deo transla tiue dicuntur.

¶ Quedam autem nomina significant rem que est in deo et oppositum in creatura vt et creatus infinitus: et talia nomina non dicuntur de deo translatiue: et nomina opposita: vt creatus et finitus nullo modo dicuntur de deo neque proprie neque translatiue.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod nihil intelligimus sine fantasmate etc. dico quod quanuis nostra cogitatio incipiat asensu et terminatur ad intellectum: et quamuis non intelligamus sine fantasmate tamen potest imponi nomen vel a forma intelligibili ad quam terminatur nostra cognitio vel a sensibili a qua incipit. In primo modo non est nominatio translatiua: sed secundo modo.

¶ Ad 2m cum dicitur quod omne simplex alio est et alio dicitur esse etc. dico quod hoc sic debet intelligi: quia per suam propriam essentiam est: et dicitur esse per suum effectum inquantum per suum effectum de eo cognitionem habemus: que nobis neccessaria est ad cuius nomina tionem: tamen per talem cognitionem bene ipsum nominamus nominibus significantibus rem: que in deo est: et ideo talia nomina de deo translatiue non dicuntur.

¶ Ad 3m cum dicitur quod omne simplex improprie dicitur esse etc. Dico quod non est verum quo ad rem significatam: seu illud quod significare intendimus: sed quo ad modum significandi: quia modo opposito: hoc est per comperationem dicimus ipsum esse. Nomen vero translatum non dicitur nisi vbi est translatio ratione rei significate

¶ Ad 4m cum dicitur quod deum non intelligimus nisi in qua dam similitudinem etc. dico quod quamuis deum intelligamus per suos effectus que sunt quedam similitudines dei: tamen cognitio nostra non sistit in illis effectibus: sed ascendit ad cognoscendam dei virtutem et diuinitatem: quamuis in generali et obscure. Unde apostolus ad Ro. i. Inuisibilia dei per ea que facta sunt a creatura mundi intellecta conspiciuntur sempiterna quoque virtus eius et diuinitas et ita nominare possumus deum non tantummodo nomine cuius similitudo est in deo sed etiam nomine cuius res in deo est: quamuis ipsum non possumus nominare nisi imperfecte.

Quaestio V QUinto queritur vtrum omnia nomina dicta de deo: dicantur secundum substantiam: et videtur quod sic quia substantia et accidens sufficienter diuidunt ens: sed nullum nomen diuinum significat accidens: ergo omnia nomina dicta de deo dicuntur secundum substantiam.

¶ Item quodlibet diuinum nomen significat aliquid per se existens: sed hec est ratio substantie: ergo quodlibet diuinum nomen significat substantiam.

¶ Item nomina diuina aut significant quid absolutum: autem quid respectiuum: sed in diuinis vtrumque istorum est substantia: quia relatio et substantia in deo realiter idem sunt ergo quodlibet nomen diuinum significat substantiam.

Contra Augu. v. de trinitate c. v. sic dicit nihil in deo secundum accidens dicitur: quia nihil in eo mutabile est: nec tamen omne quod dicitur secundum substantiam dicitur.

¶ Item Augu. v. de trinitate. c. v. quamuis diuersum sit patrem esse et filium esse. Non est tamen diuersa substantia: quia hec non secundum substantiam dicuntur: sed secundum relatiuum.

Respondeo quod substantia in diuinis dupliciter potest accipi vno modo pro re per se stante: et sic diuiditur substantia contra accidens: et sic quicquid est in deo substantia est.

¶ Alio modo pro re absoluta et sic accipiendo substantiam dicimus quod in deo est substantia et relatio id est res que non dicitur nisi ad seipsam quod est dici absolute: et res que dicitur ad alium: quod est dici relatiue. Primo modo accipiendo substantiam omnia nomina diuina dicuntur secundum substanti am. Sed accipiendo. Secundo modo substantiam sic dicimus quod diuinorum nominum quedam dicuntur secundum substantiam: et quedam secundum relationem: et sic loquebatur Augu. de substantia. Vv. libro de trinit. c. v. vbi sic dicit: si quod dicitur pater ad se ipsum diceretur non ad filium: et quod dicitur ad seipsum diceretur filius non ad patrem secundum substantiam diceretur et ille pater et ille filius. Sed quia pater non dicitur pater nisi ex eo quod est ei filis et filius non dicitur nisi ex eo quod habet patrem non secundum substantiam hec dicuntur: quia non qualibet eorum ad se ipsum sed ad inuicem atque alterutrum ista dicuntur. Et sic loquendo de substantia procedunt argumenta que probant quod non omnia diuina nomina dicuntur secundum substantiam. Accipiendo autem substantiam primo modo procedunt argumenta que probant quod omnia nomina diuina dcuntur secundum substantiam

¶ Quod enim primo dicebatur quod substantia et accidens sufficienter diuidunt ens etc. planum est hoc debere intelligide substantia secundum quod accipitur pro re per se stante. Ex dictis patet quid de beat dici ad 2m

¶ Ad 3m cum dicitur quod relatio et substantia in deo realiter idem sunt: tunc dico quod verum est: sed ex hoc non plus concludunt nisi quod etiam nomina signntia relationem signnt rem qui realiter idem est quod substantia secundum quod substantia dicitur a per sestando.

Quaestio VI SExto queritur vtrum hoc nomen qui est: magis proprie dicatur de deo quam aliquod aliud nomen latinum: et videtur quod non. Dicit enim Diony. iii. c. de di. no. Quod boni nominatio est manfestatiua omnium dei processionum: sed talis nominatio maxime est deo propositia cum sit priniomnium rerum: ergo hoc nomn bonum inter omnia alia nomina maxime comconuenit deo.

¶ Item cum deus sit summe simplex: et summe stabilis minus conuenienter nominatur per verbum quod signat per modum fluxus quamper nomen quod signat per modum quetis et nominatione compomso ex duabus dictionibus: quam per dictionem vnam. Cum ergo qui est: duas dictiones contineat et hec dictio est sit verbum: et videtur quod minime conuenienter nominatur cum dicitur qui est.

¶ Item non cognoscimus differentiam nisi per creaturas dum sumus in hac vita: ergo magis proprie possumus ipsum nominare nomine importante rationem ad creaturas quam nomine non importante huius relationem. Cum ergo hoc quod dico qui est: nullam importet relationem ad creaturas videtur quod improprissime nomina mus deum cum dicimus quae est.

¶ Item illud nome quo expressiudistinguitur deus a creatura maxime est ei conueniens: sed nominando ipsum hoc nomine deus expressius distinguimus ipsum a creatura: quamdicendo qui est: quia est creature sunt: ergo non ita proprie nomin: mus ipsum dicendo qui est: sicut vocamus cum hoc nomine deus.

¶ Item deus est interinatus: ergo minus conuenienter nominatur per verbum illius temporis quod est maxime terinatum cuiusmoni est praesenus tempu: quia a parte ante teriatur ad praeteritum: et a parte post ad futurum ergo vnus conuenienter nomina tur cum dicitur qui est: quam cum dicitur qui suit: vel erit. Contra exo. iii. cum dicens se velet proprie nominare dixit Moysi hoc dices filiis ysralus qui est: misit me ad vos. ergo videtur quod hoc nomen maxime conueniat deo.

¶ Item Da. libro i. c. xix. dicit Sic principalius omnibus que de deo dicuntur nomibus est qui est: totum enim in seipso comprehendens velut quiddam substantie pelagus infinitum et indeterminatum.

Respondeo quod hoc nomen qua est maxime conuenit deo interomnia alia nomina latina: et hoc ptet ratione triplici. Quarum prima est hoc: quia hoc nomen qui est significat ipsum esse. Unde cum essentia dei sit purum esse quod nulli alii essentie conuenit magis conuenienter nominatur cum dicitur qui est quam aliquo alio latino nomine.

¶ Secunda est hec: quia alia nomina addunt aliquid super ens vel secundum rem vel secndum rationem: et ita quodammodo magis determinant: et contrahunt ipsum intellectum in apprehensione rei nominate quam hoc nomen qui est: sed quanto intellectus noster plus deterinat circa illud quod de deo intelligit tanto plus deficit amodo quod deus in se est: quia simpliciter est indeterinatus et illuinatus: ergo maxime proprie nominatur hoc nomine: qui est

¶ 3 est hoc: quia qui est: signat in praesentiesse. Cum ergo in eternitate sit poesuns tantum maxime exprimitur per hoc verbum est

Ad primum in oppositum cum dicitur quod boni nominatio est manifestantia omnium dei processionum etc. dico quod bene est intentio Diony. quod hoc nomen bonum maxime conuenit deo inquantum est causa: sed ex hoc non sequitur quod maxime conueniat ei simpliciter: quia esse absolute intelligiteripsi esse sub ratione ee

¶ Ad 2m dico quod quamuis nominatio per duas dictiones vnam dictionem: et per nomen magis conueniret deo quam nominatio per duas dictiones et per verbum ceteris partibus: tamen quia per istas duas dictiones: qui est quarum vna est verbum efficatius exprimitur illuminatio supersubstantialitatis et actualitatis divine quam per aliquam vnam dictionem latinam siue sit nomen: siue sit verbum siue pars alia: ideo conuenientius nominatur qui est: quam per aliquam dicti onem latinam.

¶ Ad 3m dico quod quamuis qui est: non importat respectum ad creaturam non propter hoc est nomen minus proprium quia imponitur ad signndum a prima perfectione procedente a deo increaturas que perfectio est ipsum esse.

¶ Ad 4m cum dicitur quod per hoc nomen deus expressius distinguimus deum a creaturis quoniam cum dicitur: qui est etc. dico quod non est verum nisi ratione vsus quia ratione proprietatis sermonis est ecocluso: quia secundum quod dicit Dama. lib. i. c. viii. hoc nomen deus demtratiuum est operationis sed qui est demtratiuum est ipsius esse. Magis autem propria est nominatio que imponitur ab esse quam que a comparatione. Et cum dicis quod creature sunt: dico quod verum est per participationem primi esse quod deus est Nec operatio dei magis excellit operationem creaturarum quam entitas dei entitatem earum. Quod autem aliqui dicunt quod hoc nomen deus est magis proprium nome quam ad illud ad quod signndum imponitur: non bene intelligo quia si vocamus illud ad quod signndum nomen imponitur illud quod per nomen de re exprimitur vt ex praedictis patere potest deum esse magis exprimitur per qui est: quam per hoc nomen deus.

¶ Si autem nolunt nominare illud ad quod nomen imponitur: hoc quod per nomen signare intendimus sic: videretur mihi quod per hoc nomen deus non magis intendimus signare id quod deus est quam per qui est: per vtrunque enim signare intendimus deumaut substantiam

¶ Ad 5 dico quod quamuis alique conditiones sint in tempore futuro: et alique in preterito que magis conuenirent ad exprimmenda aliqua que sunt in deo quam alique conditiones quae sunt in praesenti. vium. gratia Immutabilitas que est in preterito et maior amplitudo que est in futuro quia deus immutabilis est et eternitas eius omnia tempora complectitur: tamen omnibus computatis conuenientius exprimitur deus per presens tempus: quia in eternitate non est nisi poesens. Unde divina eternitas: et actualitas et simplicitas euidentius exprimuntur per qui est quam per qui fuit vel qui erit. Actualitas autem et simplicitas ipsius dei sunt ratio divinae inconmutabilitas et eternitatis. Et que dicta sunt de hac questione sine preiudicio dicta sunt.

SEptimo queritur sine argumentis. de regulis quas ponit magister in littera de diuinis nominibus scilicet vtrum vere sint. Ad quod dicendum quod sic: et hoc patet si videamus cuiusset illarum re expositionem.

¶ Pientia regula est hec. Omne nomen dictum de deo dicitur secundum substantiam vel secundum relationem: quod est intelligendum de his dicuntur de deo ab eterno: et ideo non valet illa instantia que ponitur de hoc nomine homo: quia homo dicitur de deo ex tempore: et ideo quamuis non conueniat tribus personis: nec exprimat hitudines persone ad personam non propter hoc supradicta regula falsificatur.

¶ Secunda regula est hec omne quod dicitur de tribus personis simul: ita quod de qualet singulariter dicitur secundum substantiam quod est intelligendum de his quae dicuntur de qualetm persona per se et de omnibus simul in singulari: quamuis pater et filius et spiritus sanctus sint tres distincti per proprietates vniersalas: non tamen sunt per proprietatem: relatiuam vnus distinctus.

¶ Tertia regula est hec: omen nomen dictum secundum substantiam predicatur de tribus simul singulariter excepto hoc nomine persorna: quod est intelligendum de personis substantialibus: et ideo non valet instantia que ponitur de hoc nomine equalis et de hoc nomine coeternus quia cum substantia relatione importat.

¶ Quarta reglutra est hec Omen nomen dictum de deo respectu creature praedicat essentiam: quod est intelligendum de his que de deo dicuntur secundum naturam diuinam tantum et de respectu ad creaturam non vnitam et per hoc excluditur instantia que ponitur de hoc nomine increatus.

¶ et regula est hec. Omen nomen quod dicitur de deo ex tempore: et non dicitur de omnibus personis praedicat notionem: quia quamuis non oporteat quod in parte eam explicite tamen importet eam implicite vnde ista nora incarnatus humanatus passus que de deo dicuntur ex tempore implicite important notionem filii de quo solo dicuntur.

¶ Sexta rgula est hoc. Nullum nomen dictu relatiue substantialiter dicitur: nec eos quod est intelligendum de rstaris secundum esse et non de rstalis secundum dici: et ideo non valet instantiam que ponitur ex istis nominibus deus et creator: quia non sunt ra secundum esse sed tantummodo secundum dici.