Book 1, Distinctio 17, q. 1

Sed contra praedictas conclusiones sunt dubia non pauca Et primum dubium sit illud quod in primo argumento principali de rectitudinem voluntatis cui respondeo quod neganda est maior si intelligatur de rectitudine naturali quia secundum scriptura deus creavit hominem rectum et tamen secundum magistrum licet homo angelus ex puris naturalibus stare potuerit non tamen proficeret ut patet de angelis distinctione 3 2i et de homine distinctione 24 eiusdem secundi et per consequens rectitudo naturalis non sufficiebat sibi sive ad merendum vitam aeternam rectitudo tamen gratuita bene sufficit sed illa includit gratiam et cum probatur quod non quia secundum anselmum rectitudinem illam non posset deus auferre voluntati dicendum quod ita dicit ibi anselmus in de liber arbitrio c 8 ubi probat quod deus non potest auferre rectitudinem voluntatis quia secundum eundem ibidem voluntatem esse rectam non est nisi eam velle illud quod deus vult eam velle sed hanc rectitudinem non potest deus inferre auferre quia si sic aut igitur volens aut nolens non nolens certum est nec volens quia tunc deus posset velle voluntatem non velle illud quod vult eam velle ponatur igitur in esse et tunc implicantur contradictoria scilicet quod deus vult voluntatem non velle illa illud quod vult eam velle consequens est impossibile igitur illud ex quo sequitur scilicet quod deus possit auferre rectitudem voluntatis

Sed contra istam f?am[?] econtra potest arguitur quia nihil absolutum est in voluntate libere vel a sem?[?] ipsa causabile vel a deo quin deus possit illud ibere destruere nego tri quia non decet en conservata vo?ce[?] igitur omne velle et omne aliud potest sibi deus auferre igitur et rectitudinem si a prima rectitudo sit aliquid receptum in voluntate quia etiam totum mundum potest destruere

Ad istud concedendum est quod nichilnihil absolutum nec velle aliquod potest voluntas creata libere inse producere quin deus possit idem libere destruere et tamen probatur quod non per anselmum

dicendum quod deus volens posset secundum potentiam suam absolutam illam rectitudinem auferre etad probationem contrarii concedo de virtute sermonis loquendo quod deus potest velle voluntatem non velle illud quod vult eam velle saltem in sensu d communicat[?] in talibus assignato quia sic quod modo velit eam velle a esse tamen potest cras velle eam in velle a esse

2osecundo dico quod non solum hic de possibile vera est ymmoimmo et haec de in esse est possibilis deus vult voluntatem non velle illud quod vult eam velle quia sequitur deus vult voluntatem nihil velle igitur deus vult voluntatem non velle aliquid in mundo et ita non illud quod vult eam velle nec aliud antecedens est possibile igitur consequens

Praeterea non minor contradictio videtur hic claudi deus non vult voluntatem velle quod vult voluntatem velle quae est etiam propositio quam ultimate infert anselmus non autem prior tamquam impossibilem quam in prior de in esse quia hic directe in p??e[?] parte propositionis verbum principale negatur et in serva affirmatur non sic ex alia parte sed verbum servarium sed hoc 2asecunda est possibilis igitur multo fortius prima probo minoris quia ponatur quod voluntas nichilnihil velit hoc posito affirmativa contra contradicit assumptae naturae falsa eset igitur negativa vera

Si directas quod licet non velit eam minus aliquid velle cum haec tamen stat quod velit eam aliquid velle pro futuro et tunc affirmativa verba[?] eset et per consequens negativa sibi contradicens praeassumpta falsa erit

contra aliqua est voluntas possibilis produci contra d[?] nuq?na[?] producet vocetur illa a hic tunc affirmativa falsa est deus vult a velle quod vult a velle quia est affirmativa et implicat falsum igitur eius contradictoria vera non vult a velle quod vult a velle ibi tanta appp?[?] claudi contradictio sicudsicut in prima

prima de voluntate quam deus vult aliquid velle infuturum sed non modo formetur propositio sit haec affirmativa deus vult hanc voluntatem nunc velle falsa est quia nihil vult eam velle igitur eius contradictoria vera quod est propositum patet igitur quod propter contradictionem in propostionem ad quam d[?]outic anselmus in contra secundum veritatem nulla contradictio includitur licet appareat includi non or negare quin deus etiam istam recitudinem de qua est sermo auferre valeat a voluntate et si ponatur in esse nulla includitur contradictio quia licet bene sequatur deus aufert a igitur vult auferre a sic a in voluntate velle illud quod deus vult eam velle tamen non sequitur aufert a igitur a est sed potius sequitur igitur a non est cuius oppositum or[?] anselmus supponere si ad contractionem deducere debeat argumenum suum Generaliter enim quando deus destruit aliquid vel adnihilat tunc ipsum non est et ideo videretur prima facie quod ratio anselmi nullius momenti est in hoc casu

pro reverentia tamen auctoritatis suae dicendum quod forte pro quasi eodem habuit anselmus hanc deus non vult vo?tom[?] vello?va[?]

et certea secunda claudit contradictoria et ?ac[?] quod vult eam velle quae satis positio est ut ostendi Et istam deus non vult vo?tom[?] velle et vult eam velle vel istam deus vult voluntatem nolle quod vult eam velle et certe secunda claudit contradicta et non sunt pro eadem habendae nec 2asecunda sequitur ex positione in esse quod deus auferat rectitudinem voluntatis

Aliter potest dici quod deus de potentia sua ordintata id est secundum leges misericordiae suae nunc currentes non potest auferre rectitudinem bonitatis sine eius demerito quam diu autem voluntas persistit in hoc quod vult illud et non aliud nisi quod deus vult eam velle ipsa non demeretur igitur nec tam diu poterit rectitudo auferri sibi a deo et ita haec rectitudo sibi a deo numquam poterit si[?] auferri sed ipsamet cessare potest ab ipsa rectitudine non volendo[?] illud quod deus vult eam velle secundum praecepta sua et tunc potest sibi deus secundum legem communem auferre caritatem et rectitudinem habitualem et cetera dona sua sicudsicut sibi placebit

ubi aliter potest dici glossando anselmus sicudsicut ipse se glossat in libello posterius edito scilicet in de concordia et praecise et praed[?] et gratiae cum libero arbitrio capitulo 6 ubi postquam descripsit libertatem voluntatis quod est pcans[?] servandi rectitudinem voluntatis propter ipsam rectitudinem et quod haec liberalitas naturaliter et inseperabiliter sic in homine quamvis ea non semper utatur addit quod ipsa ita foetis est ut nulla res homini rectitudinem praedictam id est iustitiam quam habet valeat quam diu haethis looks like a correction from "habeat" to "hac"c libertatem qua voluerit uti auferre iustitia namque non est naturalis sed fuit separabilis et in principio causais et hominibus et est adhuc in hanc vita notatur cum neccessitate sed habencium ista propriam voluntatem secundum quam iustitiam qua res est aliquis constat esse rectitudinem voluntatis quam dixi quae rectitudo tamen tunc est in alicoaliquo cum[?] ipse vult quod deus vult eam velle patet quia des non potest eam rectitudinem invido[?] aufferre quin[?] non potest hoc velle sed neque nullam velle potest ut eam habens volens ulla neccessitatenecessitate deserat haec istae

hic patet quod deus non potest rectitudinem bonitatis auferre invito vel volenti et hoc est verum Ex hac autem auctoritate patet responsio 2asecunda supposita quia dicta quin[?] deus non potest eam aufferreauferre hoc non est verum ut prima responsione probatum est de potentia dei absoluta igitur totum dictum suum intelligendum videtur de potentia ordinata

contra istud dupliciter argui potest primo quia volente recte cuilibet reddere quod suum est et habente et actum reflexum quo approbet et velit omnino actum priorem rectum tenere potest deus actum priorem tollere posteriorem conservando et tunc nolente voluntate sive dum voluntas sua libertate uti voluerit auferretur sibi sua rectitudo contra iam recitata ab anselmo

praeterea quod rectitudo gratuita non includit gratiam videtur quia omnis iustitia est rectitudo voluntatis propter se servata et omnis habens hanc rectitudinem est iustus quoniam habens iustitiam est iustus secundum anselmus ubi prius capitula 14 idem et sunt iustitia et rectitudo et iustus et rectus tunc sic omnibus habentibus gratiam promissa est vita aeterna sed illis tantum qui sunt iusti sine omni iustitia illi enim proprie et absolute dicuntur iusti et recti corde est enim aliquis secundum aliquid iustus et secundum aliquid in iustus ut qui castus est et invidus talibus non per transitur beatitudo iustorum quoniam sicut vera beatitudo est sine omni indigentia ita nulli dicitur nisi iusto sine omni iniustitia

praeterea si rectitudo voluntatis gratuita includit gratiam gratificantem cum rectitudo talis stare velit cum peccato mortali igitur gratia stare non valeat cui[?] peccato mortali conclusio falsa et minor vera maior igitur falsa est veritas minor patet quia secundum anselmum capitula 13 voluntas nullam potest velle rectitudinem si non habet rectitudinem qua illam velit et capitula 21 dicit quod voluntas iustitiae est ipsa iustitia sed certe cum hoc quod voluntas velit rectitudinem et iustitiam stat quod ipsa sit in peccato mortali quia unus qui ignoret cui deus esset trinus et unus et qui crederet fornicarium concubitis ita licere sint matrimonialem et ideo concubinatum sine omni remorsu frequentaret ita posset deum diligere supra omnia et velle rectitudinem et esse promptus voluntate licet non scientia ad benefaciendum sicudsicut et nos nam et nos modo quaedam volumus sine omni murmure conscientiae quae mala esse non aestimamus et tamen ista volendo deum offendimus forte et peccamus saltem ita potest esse ut saepe contingit iuxta illud apostoli nihil mihi conscimus sine sed non in hoc iustificatus sine igitur cum rectitudine voluntatis potest stare peccatum mortale

dicendum forte quod maior falsa est nisi de perfecta rectitudine quae est sine omni iustitia iuxta distinctionem anselmi positam improbatione minoris praecedentis rationis proxime

Sed contra hoc est processus anselmi postquam enim promisit in fine capituli 12 quod non vult loqui de alia gratia quam de ista sine qua nullus homo salvatur et post capitulum 13 diffinivisset iustitiam quod ipsa est rectitudo voluntatis propter se servatam dicit si igitur possumus ostendere nullam creatam hanc adipisci posse per rectitudinem nisi per gratiam manifesta erit inter gratiam et liberum arbitrium ad salvandum hominem concordia quam quaerimus

acceptum autem consequenter ostendi sic voluntas non vult ratione quia recta est nam sicut visus non est acutus quoniam videt acute Sed illud circo videt acute quia est acutus Ita voluntas non est recta quia vult recte sed econtra cum aut vult hanc rectitudinem nisi quia recta est illud aut voluntati rectam c?[?] et rectitudine habere palam igitur quia non vult rectitudinem nisi quia rectitudinem habet licet enim posset velle rectitudinem quam mundum habet ut cum vult maiorem habere quam habet dico tamen inquit nullam eam posset velle rectitudinem sed non habet rectitudinem qua illam velit hanc aut rectitudinem non habens a se habere nequit quia aut volendo aut non volendo quippe nullus valet eam posse per se adipisci quia nequit illam velle nisi illam habeat nec nolendo seu non volendo hoc enim nullius mens accipit[?] igitur non potest eam creatura habere a se sed nec aliqua creatura quia sicut creatura nequit creaturam salvare ita non potest ea dare per quam debeat salvari sequitur igitur quod creatura nullam rectitudinem habet quam dixi voluntatem nisi per dei gratiam deo igitur largitate invenimus gratiam eius ad salvandum hominem cum hoc arguo agente sicut sit in infantibus et intelligentibus ipsa sit semper adiuvat liberum arbitrium Iste processus plane habet quod omnis rectitudo voluntatis includit vel requirit gratiam iam descriptam nam da quod non probatur quin volendo possit communis rectitudinem adipisci a se nam hoc non improbatur nisi per hoc quod nullus potest eam velle nisi illam habeant

ad primum istorum concedendum est quod actum rectum de quo arguitur posset deus tollere conservando reflexum Sed iste esset rectitudo ut actus rectus voluntas quiddam iustitia est ipsa iustitia ex capitulo 21 et nullam potest quis rectitudinem velle si non habet rectitudinem capitula 13 quamvis igitur voluntate in vita possit sibi de potentia dei absoluta auferri actus aliquis rectus seu rectitudo alia non tamen omnis quia ipsa voluntas habendi quod sibi aufertur ceteris paribus sibi pro iustitia et rectitudine imputatur

ad 2msecundum concedo quod omnis iustitia seu rectitudo simpliciter et non secundum quid sicut anselmus distinguit capitulo 14 includit vel requirit gratiam gratuitam minor autem dicens quod non omnibus iustis promissa est vita aeterna vera non est de iustis illis qui absolute et proprie ibi dicuntur secundum eum recti et iusti corde sed tantum de illis qui secundum quid sunt iusti et secundum quid iniusti quales ibidem describit et certe tunc ultra omnem dicere quod ipsa diffinitio iustitiae quod ipsa est rectitudo voluntatis propter se servata ideo non convenit omni iustitiae cuius oppositum plane dicit vel oportet dicere quod non omnis habens talem rectitudinem habet eam per gratiam sine qua non est salus et qua sola in infantibus sufficit ad salutem cuius oppositum continet processus ut videtur in 3otertio argumento ibi positus et ita anselmus videtur sibi ipsi contradicere sive istud solvi habet sicut argumentum 3mtertium

ad 3m igitur dicendum quod si non ponatur ob ignorantiae voluntarie alicoaliquo modo oppositae scientiae ad salutem neccessariaenecessariae rectitudo voluntatis propter se secundum nata non stat cum peccato mortali nec sine gratia gratuita de lege dei communi sed si ponatur ob ignorantiae disponis praecise contrariae tali scientiae et hoc invincibilis et in tali casu non est intelligendus processus anselmi posita enim causa sufficiente ponitur effectus si igitur propter hoc servo iustitiam aliquam vel rectitudinem ut pote castitatem vel caritatem quia hoc est rectum si scivero rectum esse quod non furer vel non occidam neuter faciam et sic de similibus mortalibus peccatis iustitiae absolute dicere et rectitudine contrariis Contra non omnibus iustis nec per quoddam omnibus rectis promissa est vita aeterna secundum anselmum ut pote secundum anselmum non illi qui castus est et sic secundum aliquid iniustus et hoc simul cum hoc invidus est et per consequens secundum aliquid iniustus et haec saepe similis invenimus[?] instituto causa incontinentiam quam invidam malam esse et iniustitiam Praeterea castitas stans cum invidia est quaedam iustitia ut patet in exemplo anselmi et per consequens ipsa est rectitudo voluntatis propter se servata secundum cum secundum anselmum omnis iustitia rectitudo igitur non omnis talis rectitudo et remoto obice illicite ignorantiae habet secum gratiam gratificantem

Ad primum istorum dicendum quod rectis omnibus simpliciter promissa est rectitudo autem simpliciter non plus ponit neccessarionecessario quod sit in plena potestate naturali sit recti nisi quod sit propter se servata id est quod est iustitia et rectitudo et quod non lateat uniter[?] habentem alicaaliqua rectitudo ad salutem et dico quod licet castus qui simul similiter est invidus velit vel velle possit talis existens rectitudinem aliquam ut cum invidia propter rectitudinem id est quia rectum est tunc enim nullo sensu esset similiter et voluntarie invidens et certe velle castitatem non quia est sed quia rectitudo est nec tale velle est absolute et proprie rectitudo sed secundum quid unde si ly omnis cum dicitur omni iustitiam esse rectitudinem secundum se servatam distribuit pro iustitia secundum quid dicam sicut processus anselmi ibi innuit tunc li propter se reciproce refert istam iustitiam de qua fiet sermo et illam rectitudinem utpote quod castitas est rectitudo voluntatis propter se id est propter castitatem servatam et tunc patet quomodo dicta anselmi sibi invicem non repungnant haec omnia quae dixi de velle rectitudinis dicta intellige de velle sufficienti quo ita eligitur rectitudo quia respondeo est haec est quia deus vult et rationale est omnino quod sic fiat sit scilicet quod per nullo citra deum reminueretur[?]

Sed contra primam responsionem qua dictum est anselmum ibi capere negativam non intendit in adu?tenter[?] hanc negativam esset impossibilem vera[?] propter se reciproce refert istam iustitiam de qua fiet sermo et illam rectitudinem utpote quod castitas est rectitudo voluntatis propter se id est propter catiitatem servata et tunc patet quomodo dicta anselmi sibi invicem non repungnant haec omnia quae dixi de velle rectitudinis dicta intellige de velle sufficienti quo ita eligitur rectitudo quia rectitudo est hoc eset quia deus vult et rationale est omnino quod sic fiat sic scilicet quod pro nullo citra dictatpossible additin in the margin deus non vult me velle quod vult me velle quia haec est probata sufficienter esse possibilis sed intendit hanc affirmativam esse impossibilem deus quod vult voluntatem velle non vult voluntatem velle licet in advertenter[?] ipsam exprimat et non istam

Contra inquam hic argui potest quia si haec deus vult non voluntatem velle quod non vult eam velle est impossibilis etiam secundum dei potentiam absolutam igitur et antecedens ex quo infertur scilicet quod deus auferat a voluntate rectitudinem est impossibile contra dicta in responsione vel contra sua non valet quia ex possibili non potest anselmus inferre impossibile

praeterea in principio c 8 de libro arbitrio dicit quod totam subiectam quam deus de nihilo facit potest redigere in nichilumnihilum a voluntate vere habente rectitudinem non valet eam separare

Sed prima pars istius dicti non potest intelligi de potentia dei ordinata quia tunc esset falsum igitur in eadem auctoritate aequivocat de dei potentia quod non videtur verisimile vel 2am partem intelligit etiam de potentia dei absoluta et tunc non solum non potest auferre voluntati suam rectitudinem de potentia sua ordinata sicudsicut dicit 2a responsio sed nec de potentia absoluta

ad primum istarum potest multipliciter responderi uno modo suppondendo quod voluntas de sancto[?] velit et aptum facere voluntatem dei id est quod deus vult eam velle et hoc sine [?] dmerito annexo et culpa mortali et tunc potest dici quod si 2m legem nunc ordinatam deus sine istius demerito aufert rectitudinem et gratiam a tali voluntate et tamen secundum legem illam velit o[?] voluntatem semel rectam semper rectam esse nisi istam rectitudinem demereatur habere et ista habet eam et non demereatur habere eam per casum igitur sed deus voluntati sic se habenti tollit rectitudinem ergo vult eam velle quod non vult eam velle vel vult eam habere rectitudinem quam non vult eam habere consequentiam[?] ista est bona sed antecedens est ita inpossibileimpossibile sicut consequens

Similiter lex eius est voluntati iniute[?] et non demerenti rectitudinem habitam auferri non velle auferre et velle eam velle quod ipse vult accidentaliter vel habitualiter igitur si velit voluntati sic dispositae sine eius demerito auferre rectitudinem quam habet sequitur quod velit eam velle quod non vult eam velle et bene via est quod sicudsicut consequens est impossibile ita est impossibile quod secundum legelm ordinatam qua sic et sic ordinat ut tactum est stante quod sic ordinet voluntati habenti rectitudinem invice[?] et non demerenti tollet eam

aliter potest dici quod voluntas semel recta secundum legem dei tam ordinata quam absolutam fieri non potest non recta culpabiliter culpa accidentali et voluntaria sua id est peccatrix sine sua culpa sine demerito et hoc sine auferatur sibi forma quaebus[?] prius eam informans sine non

3o modo potest dici magister assertive quod anselmus in illo passu non facit mentionem de merito vel demerito et quia intitur[?] habere contradictionem ex terminis quia cum dicit quod deus non potest seperare vel auferre rectitudinem a voluntate habente rectitudinem id est voluntatem actualiter vel habitualiter ac quiod deus vult eam velle intelligit hanc ut supra tactum fuit in[?] prima responsione principali in sensu 9 ad hunc sensum quod hoc est impossibile deus aufert a voluntate velle illud quod ipse vult eam velle quia non stant simul quod illud auferat et tamen quod non velit auferre igitur si auferret velle huius voluntati vult eam non sic velle quomodo vult eam velle et ita vult istam non sic velle quomodo vult eam velle quod plane includit contradictoria nec aliquis unquam differet[?] sibi rationabiliter contrarium sed cum hoc stat quod alias potest sibi auferre velle illud quod nunc habet voluntas secundum dei voluntatem et non probat quin voluntati possit auferre velle quod vult eam velle sumpea[?] ista in sensu d[?] in quo sensu d praecessit prima responsio quia in sensus 9 nulla penitus est difficultas nec per istum sensum aliquid notabile probaretur

ad 2msecundum per idem quia est satis possibile quod ita sit sicut significatur per istam deus adnihilat mundum sed hoc non est possibilis deus facit voluntatem non vult velle quod vult eam velle eundo etiam ad potentiam absolutam non autem procedit illud dictum secundum sensum d nisi aequivoce c et haec sint dicta faciendo voluntatem secundum cum[?]et d ratione de ly potest sed alio modo potest distingui secundum com[?] et di[?] tam ista deus vult voluntatem velle quod non vult eam velle quam ista negativa non vult voluntatem velle quod vult eam velle eo quod potest esse una propositio et tunc est possibilis ista negativa vel duae propositiones ad hanc sensum aliquid non vult eius voluntatem velle et illud vult voluntatem velle velle et ita copulativa est impossibilis In primo sensu hic totum denominatur[?] non esse obiectum divinae volitionis voluntatem velle quod vult eam velle et debet sic praesentari deus non vult voluntatem velle quod vult eam velle et haec est possibilis satis sed non sit in sensu 2osecundo

Sed contra ista replicari potest quod anselmus non possit glossari per potentiam dei ordinatam quia anselmus deducit ad contradictoria et super ita non potest deus de potentia absoluta et quod dicitur de invite[?] non videtur ad propositum quia per ly invite intelligit anselmus quod non nisi voluntate voluntarie demen?te[?] et tunc patet quod deus non potest per quamcumque potentiam auferre eam nisi praecedente demerito

ad istud dicendum quod licet anselmus ad contradictoria mtatur[?] deducere ista tamen deductio deficit sicut ostensum est supra nisi intelligatur alterio dictorum modorum in responsione principali qualiter dictus processus vel decutio anselmi procedat bene ad secundam glosam de invito[?] patet supra ex probatione primae obiectionis contra solomon[?] primi argumenti principalis glossando aut eam de potentia ordinata sic potest sua deductio tollerari quia secundum legelm dei ordinatam ipse vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem[?] veritatis pervenire et velle praecepta inplere faciendo quod bonum est et ideo praecipit hoc et acceptaret quod sic fieret et contrariumpossibly modified somehow dicitur non velle id est non acceptare sed reprobare si contrarium facit homo licet tunc secundum veritatem velit sic fieri quia aliter nihil fieri posset sed hoc est permissive vel cooperative non autem acceptando de tali igitur modo volendi intelligo secundum anselmum rectitudinem voluntatis esse velle quod deus vult eam velle id est quod deus acceptat hic eam velle vel acceptaret si sit vellet paratus sibi cooperari ad hoc quantum in se est

Et ad hunc intellectum sive velit deum toleretollere actualiter vel honorare parentes et similia sive non sicudsicut deberet et tenetur sed contrarium semper vult eam sic velle id est acceptat quod sic faciat vel acceptaret sit sibi placeret quod sic fieret et paratus est semper ad hoc iuvare cooperandio quantum in se est et cum tali volitione qua semper sine intermissione vult sic non stat quod velit talem rectitudinem non esse quia tunc non acceptaret quod tunc esset nec paratus esset cooperari quantum in se est et per consequens non vellet eam velle sic quod semper vult eam sit velle quae sunt contradictoria et certe ad hunc intellectum est illud ad quod in isto processus ultimate deducit

Impossibile igitur inquit si deus saepe factam rectitudinem tollit ab alicoaliquoalico non vult eum velle quod vult eum velle cuius illatilooks possibly corrected partem 2amsecundam semper ponit et non probat sed tamen partem primam[?] quam non est possibile simul esse varro[?] cum secunda quae 2a ex lege dei supponitur esse vera quod suppositum falsum esset si nihil vellet voluntatem velle quod uti quia potest de potentia absoluta cum possit voluntatem ipsam et omnem substantiam quam fecit de nichilonihilo ad nichilumnihilum redigere simul dicit in principio 8 c eiusdem et per consequens non vellet sibi cooperari ad bonum quantum in ipso est loquendo vero de potentia absoluta consequens illud non est impossibile in sensu com[?] pro ut est una propositio quia si iste de quo fit sermo nihil esset vel nihil vellet illud esset verum in sensu a d qui est iste aliquid est quod deus non vult eum velle et tamen deus vult eum velle illud nullo modo deducitur quin oppositum stare valeat de dei potentia absoluta nam eo ipso quo deus destrueret volitionem qua est quodprae voluit deum toleretollere sine demerito volentis esset haec falsa et neganda deus vult eum sit velle et quia haec pars non probatur sed supponitur tunc simul ponendo suum oppositum patet quod deductio non concludit

Sed contra quod loquatur loquitur anselmus ibi de potentia dei absoluta et de vil volitione bene pla?ti[?] efficienti et absoluta patet quia in principio istius capituli dicit quod totam substantiam[?] quam d nihil fecit potest ipsam in nichilumnihilum redigere a voluntate vero habente rectitudine non valeret eam separare unde videtur quod in eadem propositione aequivocet de potentia et constat quod prima pars huiusmodi dm[?] intelligitur de potentia de absoluta dici potest uno modo quod ipse quasi irrisorie et interrogative respondet discipulo inquirenti numquid vel deus possetpotest voluntati auferre rectitudinem Et magister vide quomodo non possit q[?] d[?] quodammodo potest et alio modo non sed quomodo sit a quomodo non de potentia quidem absoluta potest nam qui totum mundum adnichilareadnihilare potest non valet rectitudinem a voluntate separare quasi diceret ymoimmo per locum a mairoi de potentia ordinata non et hoc consequenter deducit quod aliter dici potest quod rectitudinem voluntatis non potest separare ad hunc sensum haec non possibilis rectitudinem voluntatis separat quia si separetur qualitas ista voluntate iam non esset rectitudo vel saltem tunc non esset rectitudo voluntatis

vel 3otertio modo potest dici quod propter vi?le[?] convium[?] saepe auctores etiam in eadem propositione ypostheticahypothetica vel in eodem processu aequivoce sumunt eundem trinum sicut enim inductive posset explanari

2msecundum dubium principale sit illud quod tangitur in secundo argumento principali de observantia mandatorum dei dicendum quod divina mandata non possunt de lege communi ad intentionem mandantis servari sine gratia unus augustinus in libro de haeresibus dicit hoc pertinere ad errorem pelagianorum ut credant sine g[?] hominem posse facere omnia dei mandata

Item ad hoc est magister libro 2 distinctione 28 capitulo 1 dicens pelagianorum haeresis rectissima a pellagio mota cho[?] est exorta hii dei gratia quae praedestinati sumus et qua meruimus de potestate tenebrarum erui[?] intantum invinci sunt ut sine hac credant hominem posse facere omnia divina mandata

Sed contra hanc responsionem arguit sto[?] sit si deus praecipiens intendebat quemlibet abligare ad servandum praecepta ex caritate igitur quicumque faciens opus praecepti non ex caritate peccat mortaliter et hoc de praecept negativo ad quod tenetur semper et pro semper ita quod si tenatur ad illud ex caritate quando illud servat non ex caritate peccat mortaliter

Et similiter de praecepto affirmativo ad quod tenetur pro aliquando si non servat ex caritate peccat mortaliter consequens videtur falsum quia tunc quicumque occidisset vel quicumque peccatum mortale comisissi si postea non occidat quia deus praecepit non occidere peccat mortaliter vel si servat s?bm[?] quia deus praecepit peccat mortaliter et hoc non videtur aliud quam pervertere omnes qui srl[?] comiserunt[?] peccatum mortale ut nullum bonum opus ex gratia faciant ad quod alias tamen tenetur

praeterea existens in caritate potest facere aliquod opus praecepti non tunc motus ex caritate sed ex pietate et intrinsue?ne[?] naturali vel ex alicoaliquo alio non ferente[?] tunc accidentaliter intentionem suam in finem ultimum igitur si incen?o[?] mandantis scilicet dei sic quod sua mandata ex caritate impleantur in tali casu inpletio[?] illa operis praecepti non esset sibi meritoria

ad primum istorum concedo quod fa?ns[?] opus praecepti non ex caritate quando teneretur exequi opus illud ex caritate peccat mortaliter non quia facit opus praecipi sed quia non ex caritate facit illud et etiam quia tunc teneretur habere caritatem et non habet multo tamen minus peccat tunc non ex caritate faciendo opus quam quam si opus non faceret obligantur enim pro tunc ad prima"tria" written below prima scilict ad habendum caritatem ad operandum tale opus et ad operandum ipsum ex caritate

Si tamen sciat ?omnia[?] pro qua obligatur sit operari ex praecept et qui aliquid eorum illa ad quae pro illa hora obligatur facit minus in tanto peccat quam si nihil faceret ceteris paribus et hoc etiam concedo tam de negativis quam affirmativis pro actibus voluntatis conformibus praeceptis hiis vel illis obligor enim ex praecepto de non furando non solum ad non furandum unquam verum etiam aliquando ad velle aliquando furari numquam et illum actum pro tunc et non semper teneretur ex caritate elicere vel eum habere nec sequitur quod post commissum peccatum mortale si non occidat aliquis peccat mortaliter quia ex hoc quod non occidit numquam peccat sicut nec ex alia parte ex hoc quod facit opus praeceptum sed in hoc peccat quod non ex caritate detestatur vel non ex caritate vult non occidere seu respuit homicidium et hoc tenetur quotiens de neccessitatedistincte quia tunc forte distincte tenetur velle pro loco vel tempore quo ad quaedam vel pro semper conclusio ad aliqua obedire vel alias quando deus novit et certe tunc patet quod non sequitur illud absurdum quod tunc infertur quod post unum peccatum commisum non esset opus ex genere bonum fat?d[?] quia iam patet quod nisi illud faceret quando tenetur gravius i?ca[?] peccaret facere etiam quod non tenetur est valde expediens et ad gratiam disponens sicut opus supererogationis

ad 2msecundum assumptum mihi videtur verum et bene verum est quod inpletio operis exteriorum non ex caritate non et sibi meritoria si fient pro hora pro qua teneretur motus ex caritate sic agere sed sed haberet secum tunc novum annexum sibi peccatum sed pro multis aliis horis credo quod meritorium esset sibi quia per gratiam redditur pro ut aestimo persona ista grata deo quod omne bonum ex gne[?] et motu bono scundum instinctum negatur sibi factum a tali persona est sibi meritorium dum modo non tunc teneretur illud facere ex caritate non tamen ita meritorium sicudsicut si ex caritate fieret

Sed contra istud videtur esse dictum gregoris in omelia de apostolis ubi cum descripsisset modum caritatis dicens iste enim veraciter caritatem hanc qui et amicum diligit in deum et inimicum propter deum addit nam sunt non nulli qui diligunt proximos sed per affectionem cognationis et terrenis quibus tamen in hac dilectione satra eloqui non contradicunt sed aliud est quod sponte impenditur naturae aliud quod praeceptis dominantis[?] ex caritate debetur obedientiae hii nimiarum et proximum ob est hii nimiarum obedine diligunt et tamen ista sub lumina[?] dilectionis praemia non assecuntur quia amorem suum non spiritualiter sed carnaliter inpenduntimpendunt haec iste igitur opera facta ex motu pietatis naturalis vel affectionis carnalis non sunt meritoria nec valet dicere quod hoc est quia ex quo tantum carnaliter moventur peccant quia hoc est plane contra gregoris qui hoc dicit quibus in hanc dilectione satra[?] eloqui non contradicunt et tamen constat quod peccatis tam venialibus quam mortalibus sacra[?] eloquentia contradicunt diciendum igitur mihi videtur quod nulla talia sunt meritoria vitae aeternae ex hoc solo quod talia sunt sed tantum ex hoc quod fiunt a persona deo cara bene mortaliter quod dico pro actibus indifferentibus licitis vel pro actibus indelibe?te[?] elicitis sicut est confirmatio barbe vel huius ex hoc inquam sunt meritori licet non ita meritorii sicudsicut si mediante caritate elicerentur

Praeterea contra responsionem istam ad 2msecundum principalem potest argui quia secundum augustinum de doctrina christiana praecepta dei sunt de lege naturae igitur ex solis naturalibus possunt inpleriimpleri

dicendum quod non possunt meritorie inpleriimpleri sine gratia possunt tamen opera exteriora praeceptorum pro maiori parte inpleriimpleri ex naturalibus sine gratia informante sed sic forte intelligit augustinus sed actus interiores etiam naturaliter causabiles si tenentur[?] quidam saltem iste qui esset dei finens[?] amore super omnia et aliorum propter ipsum aestimo quod semper in habente notitiam neccessariamnecessariam ad salutem eo ipso deus infundat gratiam nec aliter esset potest de lege ista statuta

3mtertium sit illud quod tangitur in primo argumento principali ad partem oppositam quaestionis quod omnis contradictio est a?em[?] esse gratum sine gratia vel carum sine caritate

dicendum quod nulla penitus est repugnantia quod aliquis sit gratus deo et carus sine caritate sibi formaliter inhaerente sed quod sine caritate et gratia acceptante[?].

4mquartum dubium sit illud quod tangitur in 2osecundo argumento principali ad partem oppositam compositionis[?] quod peccatum mortale est infinitum et ideo videtur ipsum non posset tolli per naturalia

dicendum quod licet peccatum mortale sic malum infinitum ex hoc quod fit contra praeceptum bonum[?] infiniti vel in conceptum boni infiniti et ita sic offensa re infinite quod aliqui vocant esse infinitum secundum extrinsecam denominationem ab obiecto tamen secundum magnitudinem extrinsecam entitatis actus peccati non est infinituspossibly corrected ymmoimmo forsan pnr[?] nihil est sicut de peccato mortali pure omissionis sed quod sit tale patet et tale tali modo infinitatis si deo placeret posset quilibet actus voluntatis quo deus ipse super omnia diligitur et quilibet etiam habitus ad actum talem inclinans dici infinitus isto etiam modo nunc diligo deinde infinite licet finito actu quia praefero eum in amore meo in comparabiliter ultra omne aliud bonum existens vel possibile

ad formam tamen dicendum quod licet peccatum sic malum non concesso infinitum potest tamen dimictidimitti seu deleri per gratiam infinitam quae dei acceptatio est infinita istam responsionem probatur quod sit intensive infinitum quia capiatur peccatum mortale temporale per illud infincies[?] devemur contra praeceptum dei quia infinita instantia ibi sunt etc dicendum quod non infi?es[?] noviter et libere vel noviter inputaimputa igitur[??]

5mquintum dubium est quod videtur quod gratia non sit neccessarianecessaria ad salutem sed est inpeditivaimpeditiva quia illud quo potest capitur est inpedimentumimpedimentum sed per gratiam peccatur nam si habens graviam[?] mortaliter post peccet gravius peccat quam qui gratiam non habuisset nec haberet quia talis magis in grate[?] faceret quia facilius posset peccatum cauere dato quod omnia alia fiant paria igitur gratia est sibi tam quod gravius peccat nam illud quo solo addito super conditiones alterius iste gravius peccat quam altier est causa quare[?] gravius peccatum qui alter et gratia est huius per causam igitur etc

dicendum quod illud quod est inpeditumimpeditum salutis per se et non solum accidentaliter vel occo?ter[?] non est neccessariamnecessariam ad salutem

aliter enim bene posset quia ex uni?bus[?] posset homo superbire et de et scientia et de bonitate naturali animae proprie et tunc illa bona quorum etiam multa bona sunt ad salutem postlibet[?] esse occasio non dato licet acceptatio peccati virtus etiam et scientia vel similes qui scitur vel creditur quiddam sit agendum vel quid vitandum si homo velit conformare recto dictamini rationis est occasio et causa per accidens quare gradus peccat quomodo faceret ydyotaidiota sed scientia non agit pro se ad peccatum ymoimmo reluctat quantum in se est iudicans vel instruens ut non peccetur

Similiter quodammodo est de caritate licet minus quia nec per se nec per accidens est causa mortalis peccati quia non stat cum ipso quia tamen habens causalitatem teneretur per eam respuere peccatum et posset et non utitur ea sicut posset ideo gravius peccat non quod agat ea ad peccatum concedo igitur quod talis gravius peccat sed nego consequentiam igitur gratia est sibi causa gravius peccandi sed ipsemet non vicens gratia cum posset et debet ex hoc quod ea non utitur gravius peccat et eam perdit et illud complexe significabile videlicet quod non utitur habita gratia sicut posset et deberet ad resistendum et vitandum temptationem peccati est quo posito gravius peccat et quo amoto non gravius peccaret et non est alicaaliqua entitas significabilis incomplexe praeter ipsam operantem set causa quare sciens gravius peccat quam ignorans ceteris paribus est quia non conformat se in sua scientia vel suae scientiae in volendo et agendo et non alia entitas vera nisi operans ipse hic autem sunt dicta supposito quod ceteris paribus gravius peccet praehabens caritatem immediate ante peccatum quam non prae habens caritatem invideretur[?] cui probabiliter forte posset dici quod in quasi ubi secundum habens caritatem vel haberet maiorem quam teneretur habere non gravius peccat quam qui non habet caritatem omnibus aliis condictionibus et circumstantiis existentibus paribus quia iste qui eam non habet teneretur habere sicut alius et quod non habet imputatur sibi ad peccatum nec excusat eum in alicoaliquo ut videtur sed aggravat et pari modo dicendo de sciente et ignorante peccantibus omnibus aliis conditionibus existentibus paribus et hoc si scientia quam habet unus quali caret alter sit neccessarianecessaria ad salutem sicut est scientia mandatorum dei tunc enim qui ignoraret aeque teneretur scire et puniretur causa quia ignorat quam quia male operatur

Sed contra istud videtur quod omnes videretur concordare quod ignorantia dummodo non fit affectata excusat a tanto licet non a toto licet et ratione eo[?] in proposito de carentia caritatis

Et assumptum probatur per istud apostoli "misercordiam consecutus sum quia ignorans feci" et dicens ineductaeuvangelio ergo "dimitte illis pater quia nesciunt quid faciunt" igitur talis si simile peccatum committat cum sciente minus peccat

dicendum quod si cetera sunt paria non est dicendum ut videtur concedendum ut videtur quod ignorans ignorantia fidei vel scientiae quam homo obligatur habere excusetur in alicoaliquo nec quod talis ignorantia attenuet suum peccatum propter causam supradictam

Et ad argumentum in oppositum dicendum quod illud quem dictum verum nisi peccatur ex tunc ignorantia non affectata et non ubi ignoranter tantum peccatur

exemplum primi fuit in apostolo et in casu euvangelico et etiam iudaei illi pro quibus in isto casu rogavit christus habuerunt voluntatem bene faciendi talem quod si habuissent scientiam oppositam nullo modo fecissent quod fecerunt quia secundum apostolum "si fecissent numquam dominum gloriae" etc primo cor 2 et in Ioannes "christus venit hora ut omnis qui interfecit vos arbitror" etc "et haec fecerunt quia non noverunt patrem nullum me" quasi diceret si novissent non fecissent

aliud enim est ignorantem facere et ideo eum facere quia ignorat sicut ignoranter peccavit apostolus sicut plane fatetur ita quod si scivisset non peccasset sic sed certe habens scientiam et nihilominus peccans non sic non se habet sic peccans ex ignorantia sit causa per accidens sui peccati et similiter ignorans sit dispositus quod si haberet scientiam nihilominus peccaret talis enim ut aestimo nullatenus per ignorantiam excusatur et ideo cetera paria non sunt sicut habet supponere responsio supradicta ideo non excusat

6msextum dubium principale de cornelio ut videtur fuit in ista stantia[?] salutis ante habita gratiam quia actuum 10 habetur de cornelio quod orationes eius elcere[?] erant deo acceptae antequam haberet fidem et per consequens antequam haberet gratiam quia gratia idem est realiter quod caritas infusa caritas aut infusa fidem praeexigit vel coexigit de potentia dei ordinata et tamen ut videtur erunt in statu salutis igitur gratia ad hoc non requiritur

dicendum quantum mihi videtur quod ipse non erat in statu salutis habuit tamen operationes et volitiones quales habentur in homine de lege communi sine gratia dummodo fides et scientia neccessarianecessaria ad salutem non de sit in eo autem de fuit meruit tamen de congruo instrui vel fidem sibi et notitiam neccessariamnecessariam a deo infundi sibi vel dato sicut erit verisimilius[?] quod fiunt in statu salutis ante petri adventum tunc huic gratiam et fidem infusam sed non acquisitam nec actum credendi sicut post explicatur praecise citra trinitatem personarum et verbi incarnationem licet habuit fidem unius dei etc Et haec pars secundum sanctos est vera sicut vult Ieromus in originali super epistolam ad galatos ubi vult quod per opera bona pervenit ad fidem explicitam et non econverso hanc etiam sententiam tenet gregorius super ezechial et haec est via scoti super primum sententiarum

7mseptimum dubium est de lege dei ordinata circa salutem istius viatoris de?ato[?] alicoaliquo tali dixi enim gratiam inhaerentem non esse neccessariamnecessariam ad salutem nisi neccessitatenecessitate secundum quid quae neccessitasnecessitas est solum legis dei institutae

contra lex illa est aeterna igitur absolute neccessarianecessaria antecedens est manifestum quia lex a deo instituta non potest poni a deo principio ex tempore ordinari sine mutatione dei contra patet quia ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis scilicet quod non sit absolute neccessarianecessaria tunc neccessenecesse est eam aliquando non fuisse ex quo sequitur quod non ab aeterno habuit esse ista est deductus aristoteles primo de caelo et 12 metaphysicae

ad istud un?m[?] dubium dicendum quod de virtute sermonis antecedens est verum et etiam consequens et consequentia bona quia lex ista non est nisi deus qui sic ordinavit qui voluit quod sic foret tamen ad intellectum argumentis eundo qui videtur antecedens intelligere ad hunc sensum lex ista est aeterna id est aeternaliter sic ordinavit deus et consequens a hunc sensum lex ista est absoluta neccessarianecessaria qui absolute neccessario sic ordinavit deus concedo antecedens et nego consequentiam et etiam istam consequentiam qua ex opposito consequentis infertur oppositum antecedentis quia non sequitur non est affirmativeabsolute neccessarianecessaria id est non absolute sed potius libre[?] et contingenter sic ordinavit deus ergoid est neccessenecesse est eam non fuisse id est neccessenecesse est deum aliquando non sic ordinasse et ad probationem averoys dicendum quod licet consequentia esset bona secundum opinionem aristotelis commentatoris et de aeterno et absolute neccessarionecessario

ad primum intellectum consequentis et antecedentis consequentiae tamen forma ista ultima et illa etiam prima si valet

Ad 2msecundum intellectum sumendo istas propositiones primae consequentiae et hoc generaliter etiam secundum mentem aristotelis vel commentoris nam illa consequentia non valet secundum eum prima materia ab aeterno fuit inpotentiaimpotentia ad hanc formam quam nunc recipit et loquor de potentia ante actum et reduplici naturaliter ad actum per causas naturales igitur absolute neccessarionecessario est inpotentiaimpotentia ad hanc formam nec sequitur secundum eum non est absolute neccessarionecessario inpotentiaimpotentia ad hanc formam igitur neccessenecesse est eam non fuisse impotentia ad eam quia sit nunc primum instans in quo recipit eam certe tunc non obstante quod ab aeterno et semper fiunt usque nunc impotentia ad eam nec unquam erit sic impotentia ad eam secundum viam suam quia numquam poset poterit naturaliter noviter eam recipere

Ista patent secundum opinionem suam super[?] primum capitulum et in commento 210 ubi dicit quod si potentia ad aliquid fuerit recepta non in loco propinquo gn?omi[?] sed in materia prima tunc aeterna fuit in praeterito sed tamen ista potentia quae fuit in prima materia est individui entis accidentis Et tamen quidam homines acceperunt hanc potentiam quae est per accidens quasi essentialiter tenuerunt esse possibilem ut aliquid non sit per tempus in finitum in praeterito tempus erit qua propter est potentia ad suum esse infinita et tamen putaverunt quod potentiam ad esse possibile est ut sit infinita aestimaverunt etiam quod possibile ut potentia ad corruptionem in alicoaliquo sit infinita in futuro error igitur horum est quod acceperunt essentialiter illud quod est accidentaliter assimilaverunt essentialem potentiam ad corruptionem actuali potentiae ad generationem impossibile enim in alicoaliquo in ne?ri[?] potentiam ad corruptionem infinitam neque accidentaliter neque essentialiter potentiam autem ad generationem possibile est infinitam reperiri accidentaliter non essentialiter

Ex hiis dictis eius satis patet quod simul stant secundum eum quod materia ab aeterno fuit in potentia ad hanc formam et tamen quod potuit non esse in potentia ad istam quia cum semel illam non potest redire illa secundum opinionem suam licet similis bene posset

dico tamen quod mens erat aristotelis primo de caelo et commentaris 12 metaphysicae quod nullum aeternum potest non esse absolute loquendo arguit enim hic aristoteles primo de caelo per 129 et 120 sic licet idem simul habeat potentiam ut sedeat et non sedeat vel ut sit et non sit tamen nihil potest vel habet potentiam ut simul sit et non sit vel simul sedeat et non sedeat sed in alio et in alio tempore si itaque aliquid in finito tempore plurium habet virtutem vel ut loquitur littera commentaris hanc potentiam ad plura infinito tempore illud non faciat istas actiones in tempore et tempore sed omnes in eodem tempore in simul qua propter liquidum[?] infinito tempore ens corruptible est virtutem itaque habebit eius quod est non esse si itaque in infinito tempore est sic existens quod potest non esse simul igitur erit et non erit secundum actum sed hoc est inpossibileimpossibile igitur et illud super quo sunt natura potest non est impossibile illo sedato sed possibile

Praeterea quod 138 arguit sic quod nihil aeternum sit corruptibile[?] non enim a casu est aliquid vel esse potest ingenerabile vel incorruptibile quia quia est casuale vel a fortuna primus semper et ut frequenter vel sit sed quod in infinito tempore est et simpliciter aut a quadam parte id est a parte ante vel a parte post aut semper aut ut frequenter ut existit ens neccessenecesse igitur nulla talia quandoque quiddam esset quandoque autem non talium autem eadem potentia contradictionis et materia causa eius quod est et et non itaque neccessenecesse est similis existere actu opposita libri aristotelis ubi et commentator commento 138 declarans rationem philosophi dicit quod nullae rerum dant eis ut sint semper aut semper non sint aut ut aliquando sint et aliquando non sint si igitur inveniretur generabile aeternum non corruptum vel econtra quod aeternum corruptum id est corruptibile esset possibile ut natura potentiae transmutaretur in neccessariamnecessariam et natura possibilem in agente et recipiente quod est inpossibileimpossibile et quasi eandem sententiam dicit super 12 metaphysicae commento 41

Sed dicendum quod ibi aristotelis arguit contra platonem qui secundum commentatorem 3 commento et in commento 124 posuit mundum fuisse aeternum possibilem tamen non esse de se sed agens extrinsecum non esse natum ipsum corpore etc ita quod eius corruptio secundum platonem esset possibilis ut sibi imponit commentator ex parte materiae impossibile quo ad agens etc contra eam satis procedit prima ratio quia sic arguit commentator isto eodem commento si aliquis posuerit aliquid esse existens in toto tempore sed quod in eo est potentia ad corruptionem absque hoc quod corrumpitur contingit ut duae potentiae inveniantur in similis infinite scilicet potentia ad esse et potentia ad non esse est igitur altera earum otiosa cum nulla actio proveniat ex ea id est quod aliquid erit in potentia ad duo quorum alterum non poterit produci ad actum quod si ponatur reduci pro eo quod ponitur possibile licet falsum accidet inpossibileimpossibile

Sed constat quod christianus statim levissime respondebit quod nihil obstat possibilitati quin reduci statim possit ad actum quia deus contingenter et libere exterius agit quicquid agit et ita potentia nulla erit ociosaotiosa quod reduci posset absolute ad actum sit etiam intelligenda est prima ratio philosophi procedere supponendo etiam quod eo ipso quod aliquid est aeternum non est agens aliquis potens ipsum corrumpere et ideo si ponatur simul cum hoc corruptibile et ponatur hoc in esse quod corrumpatur tamquam falsum possibile accidet falsum impossibile scilicet quod simul erit quia aeternum non habens corruptivum et non erit quia ponitur corrumpi sicut ponitur corruptibile quod autem aristoteles sic intelligat supponendo sic deum agere neccessarionecessario quidquid agit patet ex hoc quod dato quod libere possim cras sedere pro eodem instanti simul possum hoc et illud sed non possum hoc et illud simul et tamen me posse sedere cras in a instanti et me posse cras non sedere in a instanti non aliud et aliud respiciunt aut[?] instans sed illud idem igitur respectu talis agentis nihil valet forma arguendi quod non est suppositum de argumento philosophi praecise ubi credidit demonstrare scilicet secundum priorem intellectum concludebat satis bene igitur isto modo potius intellexit

ad 2msecundum argumentum aristotelis respondendum est per idem quod naturaliter corruptibile posset ab activo libere infinitae[?] potentiae perpetuae conservari et tunc hoc non fieret causaliter nec fortuito nec naturaliter sed a proposito posset etiam accidentalis corruptibile cuius est caelum secundum viam saltem istam probabilem satis quae non ponit ipsum conponicomponi ex materia et forma et etiam secundum istam viam quae ponit ipsum componi dato quod forma talis nullum habet natura sui corruptivum destruere si sibi placeret vel manutenere quia libere contingenter agit ad extra quidquid ibi ligat haec est una ratio Scoti libri 1 distinctione 2 quaestione 5 ubi dicit sic argumentum aristotelis contra platonem primo caeli et mundi procedit ex suppositione neccessariinecessarii agentis et tunc inquidinquit sic deduco si caelum potest perpetuari ab agente neccessarionecessario igitur neccessarionecessario perpetratur

huic autem neccessarionecessario repugnat actus corruptionis igitur et potentia ad illum actum quia cuicumque neccessarionecessario repugnat actus eiusdem neccessarionecessario potentia ad talem actum licet non cuiusque contingenti igitur non stat potentia ad corruptionem nisi stet potentia ad opposita simul et per hoc tenet ista positio inesse nam expositione possibili inesse non sequitur possibilitas nec nova impossibilitas aut neccessarionecessario haec illae

aliter tamen Respondeo quod processus ibi philosophi non est contra me quia non pono aliquod aeternum posse corrumpi ex hoc quod pono deum aeternaliter sic ordinantem posse non sic ordinasse in sensu d quia si illud possibile ponatur in esse eo ipso sequitur quod non aeternaliter sic ordinavit ut prius dabatur aeternaliter ordinasse et ita nulla sequitur ex hoc mutabilitas vel corruptio vel oppositorum ad invicem successio et hoc dico nisi per potentiam in esse rei quae dicebatur sic ordinari vel eius oppositi nam si deus ab aeterno ordinavit aliquid fore pro a instanti veniente a et deinceps non vult illud fore pro a instanti sed pociuspotius a esse vel fuisse et ita ibi de deo ordinante verificantur contradictoria successive per potentiam[?] ab eo voliti in esse vel eius de positi destructionem sed dum illud erat futurum erat talis successiva contradictorum versificatio et talium de quibus est sermo impossibilis

Tamen contra hoc quod dicit quod secundum intentionem philosophi nihil aeternum est neccessarionecessario ab alio potest argui quod sicut dicit commentator 12 metaphysicae ubi tractat Ioannis gramatici motus est aeternus et de se possibilis non in esse et tamen neccessarionecessario ab alio

Respondeo primo quod intellexi dictum philosophi sicut commentator ipse scivimus quae[?] de hiis et aliis rebus permanentibus quae habent totum suum esse simul et non de motu vel de tempore de successionis si esse eorum sit in continuo fieri sicut ibi dicit commentator de motu

Respondeo 2osecundo quod nec motus caeli de quo loquitur commentator de usu[?] si est de se possibilis secundum mentem aristotelis quia motus ille non est nisi ipsum caelum ipsum quibus[?] partes successive nunc sunt hic nunc ibi et certe quod nunc sunt hic nec est aeternum nec quod sunt ibi sed possunt esse nunc hic nunc ibi et ideo in caelo non est possibilitas ad non esse secundum commentatorem alibi sed assitum tamen quae possibilitas in ipsis caeli partibus saepe ad actum reducitur

8moctavum dubium est quia videtur quod gratia informans sit absolute neccessarionecessario quia haec propositio ille demenstrato sorte est acceptus vel gratus deo significat res et pro rebus est vera sed istam non verificant deus et sortes quia deo et sortes manentibus et in nullo mutatis illius potest esse igitur ut verificetur illa propositio requiritur res alia 3a et distincta ab utroque scilicet deo et sorte et ita est gratia quia quaecumque alia res detur idem arguetur sicut prius arguebatur de sorte et platone vel de deo et sorte

Ad istud dicendum quod illa implicat unam de futuro et dependet eius veritas ex futuritione alitus alicuius rei nundum existentis nonunde praecise significat res praesentes scilicet significat deum et sortes et quod ipse dabit sorti beatitudinem aeternam nisi sortes ex nunc iam noviter demereatur quiremhanc illam et certe positis sortes et deo in praesenti et quod sortes se nisi existunt demereatur debetur vita aeterna eo ipso scilicet est gratus et si propositio sit quae in hoc praecise complexe significet ista est vera et sine 3otertio istorum non plus per gratiam hoc est per illam qualitatem quae vel gratia esset sortes communis deo quam per fidem vel per naturam suam

2odico quod dato quod nullam rem pro futuro dandam significarent sed solum qualiter se habet in se vel in ordine ad aliud res aliqui principaliter[?] existentes ad hoc non oporteret quod quibuscumque rebus positis eo ipso propositio esset vera sicut patet de ita hic curatur hic conservatur a deo hic dependet a tali activo et ita de multis aliis cuius oppositum videtur supponere argumentum

9mnonum dubium erat cuiusdam magistro contra conclusione 4amquartam qua dixi quod nulla gratia est neccessarianecessaria vel de lege communi ad salutem si habetur et hoc de virtute sermonis loquendo

Contra hoc arguit doctor ille sic si gratia sit neccessarianecessaria ad aliquem intellectum licet non de virtute sermonis vel igitur propositio est vera ut subiectum stat pro intentione vel pro significato non primum modum est et si detur 2msecundum sequantur contradictoria scilicet quod nulla gratia est neccessarianecessaria et aliqua

praeterea si nulla gratia est neccessarianecessaria nulla gratia deo nota est neccessarianecessaria ad salutem et ultra sequitur quod nulla gratia a deo dabilis est neccessarianecessaria ad salutem hoc falsum ut videtur

ad quod dicendum quod sive in ista gratia est neccessarianecessaria ad salutem subiectum supponat pro intentione sive pro significato istius intentionis ista est falsa de verbi gratia secundum licet in hac propositione non sit subiectum natus supponere pro intentione sed pro ista qualitate informante quae vocatur gratia sed in proprie sumpta ut apud alicosaliquos in proprie sumentes[?] ista gratia est neccessarianecessaria ad salutem significat quod ista si solus de lege communi debeat haberi neccessarianecessaria est gratia autem[?] verum est qua ly gratia supponat confuse tantum sicut si denarius[?] in illa cui debeo denarium[?] et non determinate sicut in priori cum sumitur de virtute sermonis secundum sicut ponit determinate iste tres deni?di[?] in hac den?[?] cui debeo

ad aliam probationem concedendum quod de virtute sermonis loquendo nulla gratia deo nota nec etiam alia gratia a deo causabilis est neccessarianecessaria ad salutem modo praeexposito in conclusione 9nona positionis est neccessarianecessaria gratia alia quae deo est nota et a deo causabili id est neccessenecesse est si de communi lege salvabitur habeat gratiam aliquam

Sed contra istud potest sic argui si nulla gratia informans requiritur de lege omni communi ut iste salvetur igitur nullam umquam habendo gratiam poterit iste de communi lege salvari antecedens verum pro te et consequentia bona igitur consequens verum quia cum notis videtur esse falsum et consequentia patet quia singularia consequentis inferunt singularia antecedentis similiter enim haec gratia informans quacumque demerita non requiritur de communi lege ad salutem sortis igitur hanc gratiam non habet habendo unquam poterit sortes de communi lege quod salutem et sic de aliis singularibus et si singularia antecedentis inferunt singularia consequentis igitur consequentia bona sicudsicut posset probari per multas regulas puta per illam quicquid sequitur ad consequens sequitur ad antecedens et similiter per illam quicquid antecedit ad antecedens antecedit ad consequens nam vel antecedit ad suas singulares et econtra tam a parte antecedentis quam a parte consequentis in tali casu igitur etc

ad istud Respondeo pro nunc quod licet singularia antecedentis sic inferant singularia consequentis quod nullus sit singularis sumptibilis[?] sub antecedente quin inferat aliquam consequentis nec alia similiter antecedentis quando possit inferri ex alia vera antecedentis et per consequens quaelibet talis singularis sit vera per se sumpta hanc gratiam non habendo unquam poterit iste de communi lege demonstrata[?] alicaaliqua de copulatio extremo facta ex omnibus singularibus consequentis simul sumptis non est vera et per consequens valet talem propositionem de extremo copulato ex omnibus illis simul sumptis ad hunc sensum hanc non habendo et istam non habendo et sic de singulis potest salvari igitur propter hoc non valet consequentia prima quia plus negatur per consequens quam per aliquid inferribile[?] vel alia inferibilia ex antecedente consequens enim notat quod iste poterit de communi lege salvari dato quod numquam habiturus istam gratiam vel illam nec et sic de singulis quod falsum est

Exemplum neuter oculus requiritur ad hoc quod videas haec est vero inductive patet et tamen non sequitur neutrum oculum habendo potes videre quod patet per eius opponentes[?] communiter datas et etiam in abstractionibus quae falsae sunt quia exponitur sit idem dum neutrorum habens potes videre vel si neutrorum haberes posses videre quae falsae sunt per naturam saltem et tamen singularia antecedentis inferunt modo quo prius singularia consequentis nam sequitur iste oculus demonstrato[?] dextro[?] non requiritur ad hoc quod videas igitur istum oculum non habendo potere videre et iste oculus non requiritur oculus demonstrato[?] sinistro igitur istum non habendo potest videre et tamen non sequitur ultra igitur neuter habendo potes etc. Et haec Respondeo quo ad falsitatem consequentis est magistri abstractionum ad sophisma praetactum

Aliter potest dici a probabilius quod consequens non aequivalet isti nec habent oculum habendo nec illum potes videre sed huic copulative hunc oculum non habendo potes videre et istum oculum non habendo potes videre et cuiuslibet istarum singularium ratione gerundivi et huius verbi potest potest esse duplex sensus unus istae habent oculum ducere non habens potes videre et haec falsa est istum solum oculum habens vel si neutrorum habens cum sit affirmativa et notet te et posse videre et hunc oculum non habere eodem modo proportionaliter si exponatur prima pars vel per quod haberet Responderi

Alius sensus potest esse vertendo inexponendo ly potes in posses et exponendo per si ad hunc intellectum si hunc oculum non haberes posstes videre dato quod aliud non obstet et differetur[?] probabiliter quod singulares sunt vere et etiam universalis eorum sic exposita scilicet neutrorum[?] ac bene habendo potes videre

dices exponens universalis est sic falsa igitur et exposita assumptum patet quia haec est falsa si neutrorum oculum haberes igitur exposita

dicere debes quod debet non isto modo exponi ad istum intellectum sed sit neutrorum oculum et si haberes posses videre quae est vera sicut et quaelibet eius singularis quae sunt tales istum oculum et si non haberes posses habere si aliud non obstaret

Confirmatur pro omnia dicendum ad propositum secundum hanc Responsionem quod in expositione recipiendo ly potes in sua forma in indicativo modo sic dicendo nullam[?] gratiam habendo sortes potest salvari ad hunc sensum exponendo per dum id est dum nullam gratiam habet sortes potest salvari et per quia sic quia nullam gratiam habet sortem potest salvari falsa est quia haec est affirmativa notans eum nullam gratiam habere quod falsum est si habet aliquam gratiam verum si notitiam exponendo per dum si vero exponatur per si vera est et posset sic scilicet infinitam[?] gratiam unquam habendo potest salvari id est nullam gratiam et is unquam haberet posset salvari quod verum est et non debet sic exponi ad istum intellectum id est sortes potest salvari de communi lege etiam si numquam habiturus est gratiam

Iuxta hic dicta posset faciliter responderi ad multa talia sophismata pro quaestionibus apta ubi non ponitur potest sed sunt de inesse et ideo faciliora verbi gratia nullus gradus contritionis est neccessariusnecessarius ad statum salutis post peccatum mortale non peccat

item posito quod quis promisit alicui denarium[?] tenetur sibi solvere igitur dem[?] gradus solvendo non significat promissum

Item sit quod aliquis indistincte noverit Ieuviare[?] in pane et aliqua in vino die veneris iste in nullo die veneris sic teneretur sic in unquam ieuviare[?] igitur nullo die veneris sic iuvi?do[?] non peccabit

in istis enim omnibus et similibus quae sunt de inesse potest facilius responderi unde quo ad primum cum dicitur quod sortes qui peccavit et tenetur conteri in alicoaliquo gradu sed non neccessitaturnecessitatur ad certum sed sit ita quod sufficiat sibi quiscumque cum dicitur inquam quod sortes nullum gradum contritionis habendo non peccat

dicendum quod exponendo gerundivum illud per si sic id est nullum si habet non peccat quod consequentia nulla est ideo falsa est expositio Similiter si exponatur per dum vel quia peccat vel aliquam habet peccat id est ideo aliqua singularis est falsa Et similiter dicendum ad alias exponendo eas exponendo per si vel dum quia et secundum hoc indicandum est de eis

et si dicas quod singularia antecedentis ubi iam Respondendum impedit singularia consequentis sequitur enim hunc gradum contritionis non tenetur habere conclusionis determino[?] igitur hoc non habendo non peccat et sic de aliis

dicendum quod contra non valet cum stent simul quod consequens sit falsum et antecedens verum nam vel aliquem gradum habet vel peccat ex quo tenetur aliquem habere et ideo si nullum gradum habere et ideo si nullum habet quod est satis possibile cum antecedente tunc conclusionis dato haec est falsa habet non habendo non peccat quia contradictoria est tunc vera nam habet non habendo peccat id est dum habens non habet non quia habent non habet sed quia nullum habet nota est verum quod singularia antecedentis inferant singularia consequentis sicut nec antecedens infert consequens

Ex istis sequuntur conclusiones vere quaedam ad virtute sermonis puta quod sine contritione de communi lege potest quis salvari qui mortaliter peccavit sed tamen non potest salvari sine virtuali contritione vel formali Similiter quod sine gratia causata potest quis de communi lege salvari sed tamen non potest salvari de communi lege sine tali gratia et similes multae

10mdecimum dubium est contra illud quod dictum est in positione de neccessitatenecessitate condicionali quia si quis salvabitur de communi requiritur gratia

contra non ponitur quod requiratur talis gratia nisi per eam separentur filii regni a filiis gehene[?] sed de hoc ipsa non servit nam gratia stat cum opposito status salutis scilicet cum peccato mortali igitur non est neccessarianecessaria viatori consequentia videbatur bona antecedens patet quia ab habente gratiam gratia non tollitur nisi propter demeritum actuale habitum Iste igitur prius demeretur qua gratia tollatur pro quo priori simul erunt gratia et peccatum ut videtur

ad istud dicendum quod si gratia staret vel stare posset cum culpa mortali ex hoc non sequitur quin sit neccessitarinecessitari ad salutem sicut patet de fide quae neccessarianecessaria es ad salutem licet possit stare est peccato mortali et sic de multis aliis verump?n[?] gratia informans non est de talibus quasi de communi lege stare possit cum peccato mortali et cum probatur quia non perditur nisi propter demeritum actualem sed in demeriendo licet non active tamen demeritorie prius nulla tollit gratiam quam ponat actum peccati licet simul tempore eodem modo proportionaliter quae ignis generans ignem ex aere prius nulla corrumpit formam aeris quam introducat formam ignis sequitur enim forma ignis ibi producitur igitur forma aeris si immediate existebat in ista materia eorum patet et non econtra igitur prius nulla haec corrumpitur quam illa producatur ex diffinitione prius nulla in 5o metaphysicae

Similiter hic sequitur de gratia et peccato ex quo opponitur quodammodo sic quod saltem de lege dei ordinata non compatiuntur se simul in eodem iste peccant hoc peccato mortali igitur non habet gratiam et non econverso igitur prius natura cessat gratia quam existat culpa vel actus culpae et cum arguitur gratia non tollitur nisi propter demeritum igitur prius ille demeretur quam gratia tollatur verum est prioritate causalitatis demeritorie sed non absolute prius sed simul natura prius quando stat per se sicut et alia anologa stat quod significato famosiori scilicet pro priori secundum durationem et cum ultra arguitur igitur pro illo priori stabunt simul gratia et culpa mortalis neganda est consequentia quia illud prius non est prius in quo sicut nec prius dignitate vel consequentia vel perfectione est prius in quo sed prius illud hoc est ipsummet demeritum

Si dicas quod per te prius natura tollitur sortis gratia quam ponitur actus peccati igitur demeriti positio non praecedit causalitate sublationem gratiae

praeterea si peccatum causalitate demeritoria praecedit sublationem gratiae igitur prioritate naturae nam prioritas causalitatis est prioritas quaedam naturae Ad primum istorum mihi videtur neganda esset consequentia exemplum introitus a corporis in c locum est causa quod b corpus praeoccupans locum illum recedit de loco illo et tamen prius natura recedit de loco c corpus b quam intret in ipsum corpus a nam sequitur a intrat igitur b exit et econverso igitur prius natura b exit quam a intrat

Similiter expressio ignis formae in hac materia est causa cessationis formae prioris et tamen cessatio formae prioris est prior natura introductione formae ignis

ad 2secundum neganda est consequentia nisi ad aliam intellectum quam prius et ita aequivoce sumitur iste terminus prius natura nam filius in divinis non praeceditur prius natura a patre quia secundum philosophum in praedicamentis correlativa sunt simul natura et tamen pater est principiam[?] productum filii et propter hoc praecedit filium origine et productione vel causalitate large acceptatio vocabulo

Praeterea causalitate calor calefiat quam aliquid calefiat nam ideo calefacit quia aliquid calefacit et non econverso et tamen calefacere et calefieri sunt simul natura quia si aliquid calefacit et econverso igitur neutrorum est prius alio loquendo de priori nullae ut supra et ad probationem consequentiae negandum est quod assumitur si intelligatur virtute nec aequivocent de priori secundum naturam

dicetur si prius natura tollitur gratia quam ponatur culpa et tamen prius causalitate tollatur culpa qua tollatur gratia igitur a principio ad ultimum prius tollitur culpa quam ipsa tollatur

dicendum quod non sequitur bene tamen sequitur quod unum istorum est uno modo sumendo prius altero et illo modo econverso et illud non est inconveniens sicut nec quod totum sit prius in perfectione parte et tamen econverso pars est prior natura suo toto

Similiter materia est prius natura forma quae in ipsa recipitur et tamen forma substantialis est prior perfectione sua materia

11mundecimum dubium est quia probatur quod gratia non est neccessarianecessaria tali neccessitatenecessitate secundum quid ymmoimmo quod de facto possint et sint salvati multi sine ea quia pono aliquem talem qualis fuit averoys habentem aestimationem invincibilem de impossibilitate ponendi habitum informantem in anima rationali et baptizetur iste et fit mundetur sic ab originali et decedat talis decedit sine gratia et tamen salvatur quia per errorem invincibilem excusatur

aliud exemplum de alio praecedente habente eundem errorem et praedicante eum subditis sicut verum est

ad istud dicendum quod licet illud sit error quidam opinari scilicet quod homines salventur sine gratia informante tamen non apparet error dampnatus quia etiam in alio libro decretalium tantum praeelegit opinionem aliam ponentem gratiam et virtutes animarum informantes quasi probabiliorem ideo non apparet quod sic errans propter hoc sit in statu dampnationisdamnationis nec quod propter istum errorem perdet gratiam nec talis si salvabitur salvatur sine gratia sed tamen etiam simpliciter intendat opinionem talem dampnare scienter in hoc scienter rebellans ecclesiae vel in obediens doceret contrarium peccaret mortaliter

contra ecclesia dampnatur sicut haeresim opinionem pelagii qui negavit caritatem inhaerentem igitur simpliciter ecclesiae dampnavit caritatem non inhaerere animae salvantis

praeterea quiditas de vetula obediente doctrinae haeretici credens in sic sibi adhaerendo obedire ecclesiae

ad primum dicendum quod in multis erravit pelagius negavit enim parvulos indigere gratia redemptoris vel habere peccatum et hominem posse mere naturaliter vitare omne peccatum sine gratia absolute Et certe in hoc hic erravit haereticasum[?] quod absolute negavit dei gratiam requiri ad salutem et non quia non posuit gratiam inhaerentem solum ymmoimmo raro vel numquam exprimitur in alicoaliquo auctore de gratia informante usque ad decretalem 7i alias opinio magistri distinctione 17 primi fuit erronea quod non dicitur licet ipse ibi non teneatur

ad 2msecundum dico quod negligentia talis in aliis pie operans excusabilis etiam apud deum per deductionem invincibilem donec aliter informetur Si dicis ponamus aliquem non baptizatum sequentem rectam rationem in omnibus et bene operantem sicut fecit cornelius habentem propter defectum doctorum errorem invincibilem circa multos articulos fidei salvabitur ne talis

Respondet scotus in prologo primi articuli et eo assencioassentio quod talis salvaretur quia deus tali infundet fidem qualem saltem parvulis et etiam gratiam suam de lege tamen communi mictitmittit talibus instructiones sicut ad cornelium misit petrum unde propter hic dubio unum generale quod virtututem ponitur via ad salutem potest communem modum ibi pono haberi gratiam et fidem infusam consilii modo licet de dei omnipotentia absoluta aliter fieri potuisset

dices excusat ne a peccato quaelibet ignorantia dico quod quaelibet ignorantia invincibilis simpliciter excusat a nobis excusat nos habentes usum liberi arbitrii et conantes quantum in nobis est benefacere et deum habere et speci?tes[?] salvari a peccato mortali actuali ignorantia autem vincibilis non excusat a toto sed ignorantia quae est causa peccati scilicet haec cui opposita est scientia si haberetur voluntas sic disposita quod non peccaret eo modo quo absentia causae per accidens ponitur causa illius quod evenit nec eveniret si causa oppositi prius esset ita quod si non sit affectata excusat a tanto etiam respectu illorum quae homo scire tenetur quia si fuerit affectata eo modo aliqui eligunt ignorare ut libentius sine murmure conscientiae agant talis non attendat sed pociuspotius aggravat peccatum si vere fuit non sic per se et directe volita et affectata sed tamen indirecte voluntaria eo quod voluntas libenter sciret sed non laborat circa hoc ut tenetur quia nimis permictitpermittit se occupari circa impertinentia ad quae afficitur ut causa alia simili talis ignorantia tunc peccatum est attenuat autem[?] aliud peccatum quod ex ignorantia tali sit pro quanto facit illud peccatum non esse voluntarium simpliciter

12mduodecim dubium iuxta hoc potest esse de homine non concepto per propagationem talis ut videtur salvaretur sine gratia pono enim hominem conceptum ex vento eo modo quo in partu gallia solent aeque concipere flante flanomo sine alia commixsione et conformat se talibus legibus naturae si decedat ut videtur nec punietur penapoena sensus nec penapoena dampni quia caret originali et actuali igitur salvabitur

ad istud dico quod isto modo vel alio non permixtionem seminum fieret aliquis homo sicut refert verump?n[?] solnius[?] de mirabilibus mundi capitulo 55 ubi habetur quod meritoria in die essem nulla ibi femina[?] nullius ibi pisciturnascitur et tamen est ibi una gens perpetua et sic per immensum spatium saeculorum incredibile deum aeterna gens est cessantibus haec ibi hic innititur quod ibi alio modo quam communi propagatione ut homines

Respondeo tamen quod incredo ingentem egenorum perpetuari ex hominibus non propagatis nec eum credo velle dicere sed perpetratur forte gens ita per receptionem aliarum genciumgentium ad istas partes sicut plane exprimit nam postquam dixerat ibi de fenia[?] ibi nullus nascitur addit sed ad eam multarum gentium perpetat multitudo nullius tamen ibi admittitur nisi quem castitatis et innocentiae meritum prosequitur nam qui rebus est vel levis culpae quamvis ingredi velit demeritus submovetur hoc modo perpetamur[?] religiones et angelicae societates in universibus

dato inquam quod miraculose praeter commixtionem seminum fieret unus homo et sine illo misero puritu[?] matris vel potius sine matre ut pote de digito hominis sint aeva fiebat de costa veri dico quod tale peccatum originale non contraheret nec indigeret gratia ad istud purgandum sed ad proficiendum et forte etiam ad cavendum peccata actu alia et de isto in homnibus dicendum sicut in 3otertio in materia de fomice dicetur sicudsicut enim prius homo mereri non potuit ex puris naturalibus sine gratia sic nec iste posset de communi lege

13mtres decimum dubium est contra illud quod dictum est non posse divina mandta servare sine gratia dei

Contra istud dices tu non curo quod non possint omnia praecepta divina sine caritate servare usfficit mihi quod impleat praeceptum de dilectione dei et proximi et in hoc faciendo moveri[?] aliter[?] talis ut videtur salvabitur a pe?a[?] sensus nec peccabit quia conformando se perfecte legibus naturae non peccat peccato actuali

ad illud dicendum est primo quod ad saltem non sufficit aliquod mandatum servare contra aliud delinquendo dicit[?] enim iacobum in canonica sua capitulo 2 "quicumque autem totam legem servavit offendat autem in uno factus est omnium reus" qui enim dixerit non mechaberis[?] dixit non occides aut factus est transgressor legis

2osecundo dico quod nec illud praeceptum potest ad mentem mandantis servari sine caritate nec mirorum cum apostolus dicat ad Romanos 13 "plenitudo legis est dilectio" Et Matthaeus 22 "In his duobus mandatis universa lex pendet et prophetae" et augustinus ille tenet quidquid latet et quidquid patet in divino sermone qui caritatem tenet in opere breviter quicumque diligit deum et proximum sint tenetur virtualiter amonet omne impeditum salutis si potest utpote omnium ingorantiam et voluntatem male faciendi et similia et per consequens isto habito facit virtualiter libere quod in se est et ita habet gratiam ita enim cur[??] deus

quartum decimum dubium est contra responsionem ad 4mquartum dubium et arguitur quod magnitudo malitiae peccati mortalis sic intensive infinita quia suppono quod actus sit temporalis et per consequens sequitur quod cum quaelibet instanti alio et alio et etiam qualibet parte temporis quibus iste continuat actum pro quaelibet aggravet intentisve peccatum sequitur quod iuxta multitudinem partium instantium temporis est intentio malitiae mortalis talis actus etc.

ad istum dicendum quod non pro quolibet instanti quo concipiatur actus peccati idem aggravatur peccatum intensive sed pro quolibet instnati pro quo posset et teneretur noviter decescari peccatum vel non facit et talia non sutn simul sumpta nisi pauca repsective saltem non infinite in quocumque tempore fruitio propter c?a[?] minima a voluntate creata perceptibilia vel maxima ab ea non perceptibila vel propter hoc quod si modo deliberat et non vult ponitere[?] vel vult differre vel perinpendit[?] est secundum praesentes circumstantias dare tempus inf?um[?] quod non noviter est iterato inpossibilitateimpossibilitate voluntatis detestare peccatum huius ut supra habitum est distinctione prima