Librum 1, Distinctio 17, q. 3

Tertio circa distinctionem 17 quaero utrum de peccatore possit fieri non peccator et acceptus Deo sine tali habitu sibi infuso per gratiam increatam.

Videtur quod non de quacumque potentia quia nullus de peccatore possit fieri non peccator per quamcumque potentiam nisi sibi remittitur culpa, sed culpa non potest peccatori remitti sine omni dono sibi collato, igitur. Probatio minoris quia expulsio culpae et infusio gratiae sunt eadem mutatio, nam si alia erit, erit expulsio sive remissio culpae mutatio acquisitiva et hoc non nisi detur intentum quia mutationis acquisitive sive positive terminis ad quem est aliquid positivum istius autem expulsionis non est terminus ad quem positivus alius a gratia igitur aut erit mutatio privativa aut deperditiva et hoc non quia tunc terminus a quo esset positivus, sed culpa non semper est aliquid positivum, igitur etc.

Contra non minus posset Deus alicui cui offenditur remittere offensam sine eius mutatione ad instantiam alterius alicuius quam homo possit facere, sed homines frequenter ad preces aliorum remittunt offensas, igitur etc.

Item non est idem esse amatum et non esse inimicum, igitur alicui posset Deus offensam sine culpa remittere ita quod iam non haberet eum pro inimico absque hoc quod reciperet eum ad gratiam amicitiae quae est acceptatio ad vitam aeternam, et ita posset de peccatore fieri non peccator sine gratiae infusione.

Hic primo notanda sunt aliqua dubia quibus videretur quod non. Secundo tenebitur conclusio opposita. Et tertio solventur rationes in contrarium quarto moventur dubia.

Ad primum arguitur primo sic: non est transitus a contradictorio in contradictorium sine mutatione quia, si nulla sit mutatio, nulla est ratio quare nunc una pars contradictionis est vera quam alia et prius quam aliqua, etc. Sed quando isti remittitur culpa est transitus talis quia antequam culpa remittatur non est dignus vita aeterna, igitur talis transitus esse non poterit sine mutatione reali quia mutatio rationis si quae sit oportet quod reducetur ad mutationem realem, cum igitur ista mutatio non sit in voluntate divina nec in actu eius, igitur erit in aliquo cui culpa remittitur. Et per consequens remissio culpae in isto est aliqua eius mutatio realis et ita habebit terminum realem ad quem cum non habeat terminum realem a quo saltem oportet quod habeat et ille terminus vocatur gratia

Item peccator ante penitentiampoenitentiam est iniustus post penitentiampoenitentiam vero iustus sicut communiter scriptura peccatorem est vocat iniustum et liberato a peccato iustum

et ex hoc arguitur sic iniustitia cum sit formaliter privatio non potest aufferriauferri ab alicoaliquo nisi detur eius habitus oppositus quia privare privatione est ponere habitum quia sunt immediate opposita circa subiectum aptum natum anima autem est apta nata recipere iustitiam igitur iste qui iustificatus factus est de iniusto iustum recipit habitum oppositum illi privationi si enim nihil inesset sibi formaliter plus nunc quam prius non plus careret nunc privatione quam prius caruit

praeterea peccator dum est peccator non est dignus vita aeterna igitur cum de peccatore fit acceptus aliquid formaliter recipit probatio consequentiae quia ipse nunc est dignus vita aeterna reddere et nihil tale prius habuit dum erat peccator igitur

praeterea deus non acceptat peccatorem ad vitam aeternam institutam[iustificatum?] acceptat quaero igitur quid est acceptare istum ad vitam aeternam hoc non est velle voluntati beneplaciti beatificare pro tunc quia tunc statim beatificaret igitur hoc velle istum secundum dispositionem quam nunc habet esse dignum tali praemio illa diversitas non potest poni ut videtur in voluntate divina quia est immutabilis igitur propter diversitatem ex parte istius quia isto omni modo eodem se habente voluntas divina vult ipsum eodem modo se habere

confirmatur ita ratio quia volitio divina quae est unus actus in se non habet rationem oppositorum seu distinctorum actuum ut velle et nolle absque omni distinctione obiectorum contrariorum haec enim velle divinum non est velle quod de beneplaciti et nolle similiter[?] respectu alicorumaliquorum nisi ista opposita distinguantur alioquin contradictoria erunt vera absque omni distinctione causante illam veritatem igitur cum deus velit istum institutum ad aliquid ad quod non vult peccatorem propter quam diversitatem dicitur diligere istos et odire peccatores in scriptura sequitur quod illa distinctio secundum rationem ex parte volitionis divinae neccessarionecessario requiritur volitionem accidentalem ex parte ipsorum obiectorum aliter igitur se habet in se quando dicitur dilectus deo et aliter quando oditus

Item si nihil aliud esset in anima istius quando acceptatur quam quando erat peccator non videtur quod alicoaliquo modo se habeat aliter ad deum nec deus ad ipsum quam prius quia non videtur esse illa alietas propter mutationem alicamaliquam factam ex parte dei igitur si concedatur sicut videtur neccessariamnecessariam quod alicoaliquo modo se habeat ad deum et econverso hoc erit propter mutationem istius et ita aliquid in fietinfiet sibi de novo formaliter non autem infieret sibi de novo fides et spes quia iste manserunt in peccatore igitur caritas haec sit in sententia et fieri in verbis

Item quod contradictio sit quod deus tollat peccatum quod modo de facto est peccatum secundum leges nunc statutas sine collatione licet via opposita esset probabilis non loquendo de isto peccato quod modo de facto secundum leges de facto statutas est peccata sed quod esset peccatum si deus alias leges ordinavit quod utique non esset contradictio videtur et tenetur primo quia peccatum quod modo de facto est peccatum mortale formaliter includit privationem habitus infusi igitur non tollitur sine infusione habitus consequentia patet quia privatio non tollitur nisi per habitum antecedens probatur quia nisi peccatum includeret privationem gratiae nullus teneretur de facto habere gratiam et caritatem quia nullus tenetur nisi vitare omne peccatum commissionis et omissionis

Item 2osecundo sic homo non potest ex naturalibus vitare peccatum omne peccatum igitur peccatum privat aliquam formam quae non est in potestate naturali hominis tunc haberet ex naturalibus omne positivum requisitum ad hoc quod vitetur omne peccatum quod est error pelagii

Item omne peccatum privat actum bonum igitur gratiam consequentia patet quia actus bonus requirit tamquam circumstantiam requisitam gratiam inhaerere eliciti actum bonum antecedens patet quia peccatum repungnatrepugnat praecepto quo obligamur ad implendum manifesta[?] ex caritate et ideo eo ipso conclusio ponitur peccatum committitur et omittitur aliquid cui oppositum requirit actus bonus bonitate requisita ad impletionem praecepti

Item viator meretur quod deus multum praemiet[?] eum aliter deus esset acceptor personarum sed sit mereari[?] non potest homo ex puris naturalibus quod est error pelagii de quo habetur diffuse quo ad omnes articulos sui erroris in 12o libro sententiarum distinctione 28 nota ibi sed peccatum privat meritam igitur oportet quod privat aliquid supernaturale

Item ubi est denominatio intrinseca impossibile est transire de contradictorio in contradictorium sine mutatione subiecti illius de quo vel pro quo verificatur[?] contradictoria verificantur successive sed cum de peccatore et non accepto sit acceptatus ibi est transitus de contradictorio et in contradictorium secundum denominationem intrinsecam igitur maior patet in extremis quia quod aliquid fiat album de non albo sine mutatione eius subiectiva et intrinseca de non habente gratiam fiat habens gratiam sine forma gratiae in ipso recepta minor patet quia peccatum quod modo est peccatum privat gratiam et ideo peccator non sit non peccator sine collatione gratiae quidquid enim feceris si non inpleasimpleas praecepta ex gratia est peccatum aliter posset homo mereri ex puris naturalibus vel vitare omne peccatum ex puris naturalibus et etiam implere omnia praecepta ex naturalibus iste igitur transitus sine infusione gratiae est impossibilis quia gratia seu caritas quam privat peccatum et cetera huius dona sunt formae realiter infusae animae in consilio ex baptismo gratianus[?] 7 decreta et qui aliter sentit de sacramentis ecclesiae quam sancta romana ecclesia etc

Sed quamvis de facto et de potentia dei ordinata nullus refiat de non peccator peccator et quatenus argumenta ad hic deducta vel duci possunt et auctoritates multae etiam valeant et verum concludant tamen quin de dei potentia absoluta aliter valeat fieri non video nec credo sed fortiter oppositum teneo opinando tam de isto peccato loquendo quod de facto peccatum est quam de illo quod esset peccatum hodie non obligato ad habendum donum supernaturale caritatis scilicet talis posset esse vel fieri carus et acceptus sine infusione alicuius doni supernaturalis tamen ad statutum de certo tempore secundum quod supra expositum erat ad novitatem bonorum motuum quos voluntas elicere posset ex naturalibus cum 3otertio quo ad preces vel mutationem in alio deus posset originale vel actuale peccatum remittere alicui et ad vitam aeternam ordinare quodlibet illorum posset deus ordinare hodie vel cras circa quemcumque peccatorem etiam honoratum omnibus peccatis mundi quae de deo sunt facta vel fuerint ymoimmo quod plus est dico[?] quod nec de possibili posset homo tantum peccare quin deus posset remittere totum sibi sine omni dono supernaturaliter sibi inhaerente deus enim per nullas leges privait se sua minima misericordi omnipotentia quin plene et liberrime posset ad hoc de quibuscumque futuris ita ad omnem partem contradictionis ordinare sicut ab aeterno potuit licet non valeat incipere ordinare sed potest modo contingentissime et liberrime ordinasse ab aeterno[?] de qualibet parte contradictionis futurorum causabilium sicut sibi placet licet hoc solo privetur deus sicut recte dicit agaton secundum philosophum 6 ethicorum ingenita posse facere quae utique sunt de facto et praeter istas 3tres via et media ex prioribus plenius patentia articulo aliter primo sic sicut arguit scotus libro 4 distinctione 16 quaestione 2 remissio culpae et infusio gratiae non sunt eadem mutatio et hoc probat 4rquattuor[?] ut ad levius loquendum et expressius accipio quod remissio culpae posset remitti absque infusione gratiae

probatio assumpti quia impossibile est idem plurificari et non plurificari sumendo uniformiter realiter[?] scilicet vel concepitur quia non includit oppositum primi principii scilicet idem simpliciter esse unum sed remissiones culparum sunt unde quando infusio gratiae non est nisi una eo modo quo aliquis dicitur peccator propter actum peccati transeuntem et dicitur peccator a multis culpis postquam multas commisit et illorum quaelibet habet propriam remissionem et quaelibet remissio potest esse sine alia sed tantum illa culpa commisisset et non aliam

Item idem non potest separari ab eodem uniformaliter accipiendo ydemptitatemidentitatem et separationem quia hoc solvit oppositum primi principii scilicet quod idem ut est idem sit simul et non sit sed remissio culpae et infusio gratiae possent separari quod patet tam cooperando primum ad 2msecundum quam econverso posset enim in statu innocentiae in genere humano et ita factum est angelis qui non peccaverunt gratia infundi sine remissione alicuius culpae quia nulla culpa infuit

Similiter potest culpa remictiremitti absque hoc quod infundatur gratia probatio deus potest de potentia absoluta causare hominem in puris naturalibus sine culpa et sine gratia igitur et post lapsum talem reparare ita remittere culpam sine infusione gratiae sed quemcumque qui esset sine culpa posset deus ulterius de potentia absoluta immediate acceptare ad vitam aeternam igitur etc

Item culpa et gratia non sunt formaliter opposita nec formaliter repugnantia igitur tollere culpam non est idem quod ponere gratiam nec econtra igitur posset deus de omnipotentia culpa tolli absque hoc quod poneretur gratia

probatio assumpti quia tunc omne agens effective vel deffectivedefective potens super esse unius posset effective vel deffectivedefective super esse alterius sicut patet uniformaliter etiam in compositionibus[?] voluntas igitur creata potest effecitve vel defective super esse alterius culpae ab ipsa est culpa igitur posset effective vel deffective super non esse gratiae quod falusm est quia gratia non destruitur nisi adnihiletur creatura autem non potest aliquid praecise per creationem producibile adnihilare quidquid sic de aliis patet igitur prima propositio quod non est repungnantiarepugnantia inter culpam et gratiam sed non est praecise unica mutatio ab alicoaliquo vel a termino ad aliud ut ad terminum ad quem nisi sit formaliter repugnantia igitur etc

Istud potest confirmari quia deus non neccessarionecessario neccessitatenecessitate absoluta quando ille vult furari vel fornicari destruit donum positivum quod ipse solus potest destruere vel causare igitur etc Item ubi terminus a quo mutationis est unica privatio[?] talis mutatio non est ad formam nisi a propria privatione eius sed culpa qua post actum aliquis dicitur peccator non est propria privatio gratiae sed habitio potius non gratiae in apto nato cui accidit totaliter omnino talis culpa quia unica gratia non habet unicam privationem propriam multae autem[?] sunt culpae

isto modo secus aut esset de culpa qua aliquis dicitur peccator non ab actu praeterito sed eo praecise quod non haberet gratiam quam teneretur habere ex praecepto etc

Tamen diceretur leviter forte ad illud quod omnes culpae tales etiam privant formam eiusdem rationis

Contra licet ita sit de facto non tamen ex natura rei nec neccessarionecessario Sed ad ordinationem dei contingenter qui aliter ordinare posset cum[?] et gratia posset poni sine remissione cuiuscumque culpae ut praeostensum est et econverso de quacumque culpa a qua sicut ab actu transeunte communis dicitur peccator ymmoymo et culpa quae est carentia gratiae qui praecipitur haberi quia posset aliquis absolvi ab alicoaliquo teneri[?] sive ab isto debito et tunc esset carus deo ad vitam aeternam sine infusione gratiae vel esse posset

Item omnibus illis privationibus correspondebant proprii habitus vel rectitudines vel circumstantiae quas privabant vel privant praeter gratiam quam communiter ex sta?to[?] dei libero et contingenti privant sicut patet praecedenti quaestione ista forma quae vocat et est de facto gratia posset manere in anima de potentia absoluta dei absque hoc quod culpa quaecumque commissa remitteretur vel absque hoc quod unquam infuturi[?] daretur gloria nulla enim forma causabilis in anima viatoris potest neccessitarenecessitare deum abeatitudinem offerendam vel culpam remittendam et sicut non neccessitaturnecessitatur ad positionem[?] gratiae id est istius qualitatis ad cuius positionem non remitteret culpam nec obligationem ad penampoenam perpetuam nostra libertate sua remittere culpam sine ulteriori gratia infundenda quia aliter processus in infinitum cum sic argueretur de illa sicut de data ita poterit si sibi placebit primam culpam transeuntem actu remittere nullam gratiam quae sit quare infundere non dico absque omni gratia quia remictereremittere culpam vel acceptare ad beatitudinem est magna gratia dei sed ista nullius qualitatis vel formae supernaturalis primae[?] beatitudini impressionem animae ipse requirit de potentia dei absoluta

Item sicut ostendi scotus libro 4 post actum culpae transeuntem interiorem et exteriorem praeter iniustitiam habitualem quae est carentia gratiae quam teneretur[?] quis habere non remanet alicaaliqua iniustitia actualis propria a qua dicatur peccator tali peccato quia anima non est immediate receptiva istius obliquitatis quae nata est esse in peccato actuali vel non est nata esse ipsummet peccatum actuale secundum divisas vias loquendo sed tantum mediante actu proximo in quo sic illa obliquitas ad modum quo poneretur albedo esse similitudo igitur post actum transeuntem tantum remanet anima obligata ad positionem propriam correspondentem illi culpae commissae et illa obligatio dicitur reatus qui manet in anima post actum transitus intrinseca et extrinseca[?] secundum istam obligationem posset deus de omnipotentia sua absoluta tollere seu remittere sine infusione et remittere penampoenam debitam et etiam statuere quod non teneretur habere gratiam et ita sine infusione gratiae posset de omnipotentia sua tollere tam iniustitiam habitualem quam iustum reatum sine gratiae collatione inhaerentis igitur et ad vitam aeternam acceptare quia non est dubium quin illum qui esset sine omni culpa posset de omnipotentia sua fieri de peccatore non peccatorem sine infusione cuiuscumque doni formaliter inhaerentis

Et haec omnia ultimo confirmo qui nisi hic posset deus de omnipotentia sua cum nullam videantur iam dicta includere contradictionem frustra mihi videtur distinguunt doctores de potentia dei absoluta et ordinata nisi scilicet aliter posset facere et distribuere de rebus qua faciet vel facere disposuerit[?] de facto motus quo praedicta fieri possint pen?bit[?] post ex solutione rationum contrarii ad quarum primam solvendam laborat et subtiliter et divise scotus libro 4 distinctione 16 quia et ibi habetur plene illud quod tenet okam de solo transitu temporis

respondendum est igitur sicut supra quod triplex potest esse transitus de contradictorio ad contradictorium vel propter mutationem in illo de quo successive verificantur contradictoria et ita posset si deo placeret esse indifferenter ad formam naturalem scilicet actum penitendipoenitendi et dolendo de commisso vel omisso vel ad formam supernaturalem vel ad mutationem in alio vel ad successionem temporis praesupposito statuto conditionali de tempore utpote si iste qui peccavit decedat citra tale vel tantum tempus punietur penapoena perpetua ita quod per tantum tempus remanebit obligatus et dignus tali pena et quod ex tunc non punietur pena perpetua si discederet si sic statueret deus ille postquam peccavit erat dignus praevisione[?] secundum legem dei ex tunc non nec propter istam successivam verificationem istorum contradictorum in complexorum de isto oportet ponere mutationem in deo quantumque certum est quia ab aeterno simul potuisse et semper voluisse utrumque istorum scilicet punire istum pena perpetua istum si decederet citra a et non punire istum penapoena perpetuam si decedert in a vel plus a nec etiam oportet propter hanc[?] mutationem in isto ponere nec inquocumque alio sed tantum modo quod transeat nam et homo offensus homini vult ad hominem istum esse dignum privatione alicuius boni vel penapoena aliqua ita quod citra tamen tempus posset eum promovere per tota vita non faceret et licet ad penampoenam peccati ad tempus certum quare non ita poterit deus cum eodem actu posset homo

dices dum iste erat peccator nec remissum sibi peccatum deus praescivit sit ita quod alteram partem absolute scivit quod scilicet faceret vel non faceret determinate praescivit in quam protellaret vitam istius ultra a et per consequens quod actus peccati praeteritus non imputatur sibi finaliter sed ex tunc si superviveret foritet carus vel non inimicus quia ad propositum de hiis duobus est eadem difficultas sed deus hic[?] non praescivit nisi et hic[?] praevoluerit et si hic[?] igitur semper ordinavit eum ad vitam aeternam igitur semper fuit carus et acceptus deo igitur non transivit de non accepto ad acceptum

Item in a instanti et deinceps iste carus et acceptus et non ante quare modo et non ante ex quo nihil habet quod non ante habuit Item aut isti remitti peccatum et non esse inimicum est ipsum esse carum[?] et praepatum ad vitam aeternam aut non si non contra

ponatur igitur quod ille decedat in isto statu quem positionis mediare inter statum amicitiae et inimicitiae iste statim erit extra statum viae et meriti igitur carebit vita aeterna et hoc praescivit et voluit per consequens igitur voluit eum carere vita aeterna sed hoc in eum habere inimicum aliter parvulis decedens in originali non esset inimicus quia tantum punietur sicut ille penapoena dampnidamni perpetui igitur iste tunc fuit inimicus scilicet ante decessum in isto statu quem ponis medium

ad primum dicendum quod idem argumentum est de peccatore qui de actu peccat et in actu vult perseverare in peccato tunc enim scit deus determinate utrum dabit sibi gratiam suam in qua debeat ille finaliter affirmari aut non et si scit se finaliter daturum vult hic determinate igitur et vult isti vitam igitur dum iste actu peccat est carus et acceptus deo ad vitam aeternam

dicendum igitur ad utrumque quod iste consequentiae deus novit finaliter habiturum ad vitam aeternam sive dum actu peccat sive postquam peccant et manet reus ipsum determinate acceptat deus ad vitam aeternam sed nisi secundum statum praesentem quia secundum istum est dignus penapoena aeterna et si in isto actu morietur quod non esset impossibile penapoena perpetua plecteretur sed deus praescit et praeordinavit quod ille mutabit vel subiective mutatus vel statum terminis scilicet de transitu temporis reconciliatus vel ad preces aliorum et hoc est quod antiqui dicebant de actu penitentiaepoenitentiae etiam scilicet est acceptatus et praedestinatus ad vitam aeternam secundum praescientiam sed non secundum praesentem iustitiam

ad 2msecundum quare est modo carus et non ante complacet deo libere et semper placuit quod si modo decederet haberet beatitudinem et non ante et hoc mediante mutatione istius vel alterius vel secundum statum cadens super tempus ut praedictum est et non hic propter aliam[?] mutationem quae modo contingeret et prius non contigisset et quare hoc quia ita simul semper placuit deo ita quod non est variatio aliqua ex parte actus divini nec etiam in isto de facto sed tantum de possibili quae scilicet nunc continget et prius non contigisset et hic et nihil aliud explicant contradictoria quorum unum prius verificabatur et modo reliquum

ad 3mtertium dicendum quod si ille nec amicus nec inimicus secundum statum praesentem sive iustitiam[?] praesentem sic morietur sententia[?] nulla lata esset contra eam de penapoena dapnidamni et ideo vel alius posset semper etiam post mortem sibi mereri vitam aeternam vel ipsemet ex quo sententia[?] non est lata contra eum vel ipse maneret sine pendulo in essentis gratiae divinae ita quod clara differentia essent inter statum ipsius et parvuli decedentis in originali sic igitur patet quod non est absolute neccessenecesse quod iste ad hoc quod de peccatore fiat acceptus recipiat donum supernaturale de facto aliter stat de potentia dei ordinata

ad 2secundum principale illud procedit de facto quia scriptura loquitur sicut congruum potentiae et legibus dei ordinatis et ideo verum est quod de in iustitia quae est privatio cuiusdam alicuius qualitas vel cuiusdam in mente secundum veritatem de sint[?] quia ita privatio non tollitur sine positione iustitiae quae sit illa qualitas et eodem modo nec privatio caritas quae est qualitas potest tolli per quamcumque potentiam manente apto nato recipere sine positione istius qualitatis nisi plus intelligimus per privationem huius quam carentiam formae huius in apto nato recipere eam quod addo propter hoc quod privatio caritatis vel iustitiae dum potest accipi uno modo praecise pro carentia talis formae natae eam recipere et sicut dixi repugnantia est tollere privationem iustitiae vel caritatis in[?] aliquae[?] subiecto apto nato iustitiam recipere sine hoc quod subiectum recipiat formam qua caruit et hoc idem dico generaliter de quacumque privatione sic dicta

alio modo potest vocari privatio iustitiae non hoc sive addito sed carentia caritatis sive iustitiae in apto nato eam recipere quando tenetur istam habere iuxta modum etiam philosophicum in praedicamentis et 5oVo metaphysicae et isto modo iustitia et privatio iustitiae non sunt immediata circa idem subiectum ymmoimmo posset nisi habere iustitiam nec obligari ad habendum eam et tunc nec esset privatus iustitia nec haberet iustitiam sic sumpta privatione iustitiae isto modo fuisset de homine in puris naturalibus

Ad formam igitur argumenti quod loquendo de iustitia privative primo modo maior vera est sed non talis est illa iustitia seu privatio iustitiae a qua peccator actu praeterito denominatur iniustus sed est privatio quam obligatur et tenetur habere quia igitur potest illa de potentia dei absoluta liberari ab ista obligatione absque hoc quod aliquis sibi imprimatur ideo hic transibitur a privari iustitia ad non privari sine positione cuiuscumque habitus sequitur enim sic sumpta privatione iustitiae iste est iniustus sive privatus iustitiae igitur tenetur habere iustitiam et non habet eam igitur ex consequentis sequitur oppositum antecedentis sed oppositum consequentis habetur vel ad negationem primae partis istius copulative vel ad sublationem negationis 2ae igitur etc igitur loquendo de privatione iustitiae sine positione cuiuscumque habitus et privatio sic dicta sunt immediate opposita circa idem et ideo sicut patet ex praedictis ille poterit carere privatione iustitiae sine positione cuiuscumque habitus

ad 3mtertium primam consequentiam concedo si procedat ymmoimmo quia procedit de facto sed non oportet quod aliquid formaliter reciperet Et ad probationem quia ipse non est dignus etc primum est de facto sed aliter posset deus ordinare

ad 4mquartum dicendum quod licet illa diversitas posset sine impressione supernaturalis domini[?] si sit in voluntate divina nec etiam in isto de facto aliqua diversitas sed foret si nunc decederet mutatio in eo quae non si prius tamen a voluntate divina oritur illa diversitas et hoc per istum modum quia ex quo deus aeternaliter praeordinavit sit ita quod non loquar nunc absolute de isto quod sit sed quod fieri posset quod iste si morietur citra puniretur penapoena perpetua et privaretur vita aeterna et de a et deinceps non sequitur quod iste pro toto tempore citra a est dignus punitione aeterna et indignus vita aeterna secundum praesentem statum nisi forte attingat vel transeatia[?] quod si transeat statim est non peccator et acceptus et hoc nec propter variationem vel diversitatem in actu dei nec in isto de facto sed propter solum transitum terminis cuius ratio patet quia sequitur deus ab aeterno disposuit quod iste qui omisit vel commisit quod non debuit non foret citra a absolutus tunc absolveretur et foret dignus et ille est ad hoc sit citra a igitur non est dignus sed adveniente a accipiatur eadem praemissa deus ab aeterno disposuit etc sed ille attingit a vel transivit igitur dignus est vita aeterna sic igitur patet quomodo ex eodem actu divinae dispositionis omni uniforme et uniformiter se habente cum solo transitu terminis vel cum oppositis contradictionis de termine scilicet ille attingit a et iste non attigit a quae duo ad solum transitum terminis sine mutatione quacumque subiectiva istius de facto succedunt sibi in veritate sequitur istum de peccatore fieri non peccatorem et acceptum

Ex hac declaratione potest evidenter inferri propositum principale de potentia dei absoluta quod unicus actus divinus innatus omnino cum illis absque hoc quod ille peccator aliquam formam supernaturalem vel naturalem actu de facto ad hoc recipiat absque quod ille de facto mutetur ad hoc potuerunt conclusiones illae successivae verificari sed conclusiones sunt iste est dignus vita aeterna etc

Ad 5mquintum dicendum quod hic est ut tangit argumentum esse oporteat diversitas ex parte obiectorum quia iste actus divinus est collatius illius peccatoris ad diversa tempora et dispositius de eo aliter et aliter secundum alietatem unius temporis et ad alterius ideo ad successionem talium temporum circa istum iste absque omni mutatione facta in actu eum sed non sine mutatione quae fieret si decederet aliter si habet et aliter quo aut quo acceptari

ad 6sextum per idem

ad 7mseptimum concedo quod peccatum quod de facto est peccatum includit privationem alicuius habitus supernaturalis quia includit carentiam gratiae quia ille tenetur habere qua per omissionem vel commissionem demeritorie se privavit[?] nec loquendo de peccatore a peccato actuali denominatio et ideo verum est quod peccatum quod modo de facto est peccatum non tollitur sine infusione gratiae sine tamen illa infusione tolli posset de potentia dei absoluta quod si fieret licet ille non haberet caritatem quia tamen non teneretur eam habere non imputaretur sibi ad peccatum nisi includeretur in peccato suo ideo posset sine infusione gratiae de peccatore fieri non peccator

dices si deus eum absolveret ab obligationem habendi caritatem cum peccatum quodammodo de facto est peccatum includat non habere caritatem quam tenetur habere et per consequens includat obligationem istam igitur non maneret peccatum quod modo de facto est peccatum et ideo nec loquendo de tali peccato hid quod posset fieri de peccatore non peccator sine infusione gratiae ymmoimmo hoc videtur includere contradictionem

Respondeo argumentum solvit seipsum quia sicut ostensus est et argumentum sumit peccatum quod modo de facto est peccatum possit cessare esse peccatum ad solam laxationem obligationis absque cuiuslibet doni infusione hoc est plene et plane intentum quod scilicet peccatum quod non de facto est peccatum posset a deo remitti sine infusione gratiae et ita hoc non includit contradictionem tenuis vel est illa deductio ad contradictoria inferenda

ad formam etiam consequentiam nulla est si inferat quod sic oporteat esse sed oportet ipsum inferre ex quo deberet probare propositionem includere contradictionem secundum eum Et ad probationem consequentiae privatio non tollitur nisi per habitum istud declaratum est quomodo debeat intelligi et veritatem habere et quomodo non respondeo ad principale 2msecundo

ad 8moctavum dicendum quod licet non subsit possibilitati hominis ex puris naturalibus sine gratia infusa vitare omne peccatum cuius oppositum dicit pelagius quia non est in potestate naturali hominum obligari ad habitum huius gratiam tamen in potestate dei est hominem in puris naturalibus probare non plus igitur probat argumentum nisi quod peccatum privat gratiam sed hoc non obstante remitti posset de potentia dei sine infusione gratiae quia sine ista potest tolli obligatio de habendo caritatem ut dictum est et ideo posset tolli ista privatio scilicet non habere caritatem quam tenetur habere absque infusione caritatis

ad 9nonum per idem omnino vel aliter forte dici quod maior est falsa cum dicitur quod omne peccatum privat actum bonum si intelligatur de actu distincto contra habitum quia aliquod peccatum est positio actus prohabiti hoc forte ubi homo non tenebatur ponere actum bonum pro in isto tunc sed abstinere a malo actu nisi dicatur quod peccatum potest esse peccatum commissionis sine peccato omissionis sicut est valde probabile et tunc posset maior ita tollerati[?] ad hunc sensum omne peccatum privat actum bonum id est habet annexam privationem actus boni quo deberet cavere istam prohabita commissionem actualem

ad 10mdecimum etiam per idem et praeter hoc accipit falsum quia aliter deus esset acceptor personarum nisi viator meretur quod deus iuste praemiaret eum Instantia est enim de parvulis quibus absque merito eorum confert vitam aeternam nec propter hoc est acceptor personarum ymoimmo et facit hoc de lege communi omnibus parvulis baptizatis

ad 11mundecimum minor est falsa si intelligat quod secundum istam[?] contradictoria quae exprimit sit transitus de contradictorio ad contradictorium secundum denominationem intrinsecam quia carus vel acceptus et ita illa significativa important relative vel consignative aliquid extrinsecum scilicet acceptantem et acceptionem et ista de potentia dei absoluta fieri posset respectu personae huius absque hoc quod illi imprimeretur alia[?] caritas supernaturalis verum est tamen quod de facto transitum istum de non acceptari ad acceptari concomitatur sed non neccessarionecessario de potentia dei absoluta transitus a non sic qualificantia[?] ad qualificari ubi est denominatio intrinseca a forma inhaerente et ideo bene volo quod repugnantia et contradictio esset quod manente subiecto qualificali[?] transiretur ante qualificari ad qualificari ubi est denominatio formalis et intrinseca ad modum quo denominatio subiecti ab albedine sibi inhaerente est formalis et intrinseca sine mutatione subiecti qualificalis cum igitur iste 2ussecundus transitus scilicet ante qualificari ad qualificari non contingenter et non absolute concomitetur priorem transitum qui est aliquando[?] acceptari ad acceptari

hinc est quod istum transitum qui posset de potentia dei absoluta fieri sine mutatione subiectiva absque conditione illa tamen concomitantia istorum transituum est tantum de facto et de potentia dei ordinata non de potentia dei absoluta prior transitus possit esse sine 2osecundo et ideo verum est quod accipit[?] minor et quod cum de peccatore et non accepto sit non peccator et acceptus ibi fit concomitantio[?] transitus de contradictario[?] ad contradictorium secundum denominationem extrinsecam sed ille non exprimitur per se per ita contradictoria peccator non peccator acceptus non acceptus et ideo minor ad intellectum quo accipitur falsa est ut praedixi pro quo advertendum est quod causare gratia non est eo ipso sine plura peccare sed oportet addi debitum habendi eam ad istam carentiam et tamen probatur minor quia peccatum quod modo est peccatum privat gratiam verum est modo supra ex posito quia tamen gratia vocando[?] gratiam istam caritate[?] quae communiter fertur a deo iustificatione peccatoris quia nnquam[?] caritas sic absolute dicta et ista privatio non sunt immediata opposita circa idem ut superius est satis declaratum ideo posset tolli ista privatio quae non est sola carentia istius qualitatis sed carentia cum debito habendi vel carentia istius pro tempore pro quo teneretur habere eam sine positione istius qualitatis per sublationem obligationis de habendo istam qualitatem et ita esset transitus ab esse peccatorem peccato quod modo de facto est peccatum ad non esse peccatorem absque propositione istius qualitatis quod est propositum sed non absque transitu a privari sic ad non sic privari sed iste transitus a privari sit ad non sic privari potest esse absque positione istius qualitatis ut declaratum est quia scilicet inter non habere cum intentione habendi et habere mediat simpliciter non habere transitione habendi plus est quod possit esse econtra quod ista qualitas poneretur et tamen quod iste maneret peccator et non acceptus deo de potentia dei absoluta ideo posset esset transitus de non qualificari ita qualitate quam vocatur gratia ad sic qualificari absque hoc quod iste peccator fieret non peccator quia nulla forma actualis est in anima qua posita deus neccessiteturnecessitetur eum acceptare istum ad vitam aeternam

4usquartus articulus est movere dubia et solvere ea