Book 1, Distinctio 17, q. 6 [Sorbonne Transcription]

De primo articulo dico quod omnis bonus modus volentis per quem meritorie augetur caritas capit esse a caritate et saltem habet a caritate quod sic meritorius et quod omnis motus talis secundum speciem potest a caritate mediante vel immediate procedere

Ista conclusio satis patet per argumentum principale ad partem oppositam quaestionis et auctoritates multas augustinus contra iulianum et contra pelagianos quas ponit magister libro 2 distinctione 26 et multas similes auctoritates quibus originalia plena sunt unam capio quae habetur ibi c 2 et est au?us[?] ad bonifatium papamcontra duas epistulas pelagianorum ad bonifatium papam non gratiam dei inquit aliquid meriti praecedit humanum sed ipsa meretur augeri ut aucta mereatur et perfici voluntate commitante non ducente pedisse qua non pravia ubi addit materialiter ecce ibi expresse habens quod gratia provenit bonae voluntatis meritum etc et ita gratia nobis provenit ex merito redemptoris quia ubi a ca[?] f[?] est et h[?] in no[?] et vi[?] glo[?] eius et glo[?] q[?] b a patre ple g et ubi[?] Ioannes primo et sequitur et de plenitudine eius omnis accepius gratiam pro gratia quia lex per moysem etc

dices forte quod ante incarnationem et per consequens non solum per gratiam nobis collatam ex merito redemptoris fuerunt meriti patres electi in caritate et in gratia et meritorie m?ta[?] egerunt ex gratia igitur talis gratia non solum confirmatur ex merito christi

dicendum quod solum ex merito christi id est non sine illo fuit ita eorum gratia simpliciter gratia quia nec reddidit simpliciter dignus vita aeterna perseipsam sed per futurum meritum redemptoris quia sine illo numquam sed dei decretum fuit obtenta vita aeterna dubio[?dico] etiam quod nec oportet quod omnis actus meritorius secundum esse proceat a gratia quia non motus pietatis erga parentes quanod homo accidentaliter non cogitat de deo nec de praeceptis eius et tamen pie credibile est quod in persona habente talitatem talem deus acceptat bonos modus ex genere ita quod motus ex caritate talis motus sit meritorius licet ab ea secundum esse non procedat

ad hoc faciunt supra allegatae auctoritates quidquid praecipitur ex sola caritate etc et illud nihil habet viriditas ramius boni etc non dicunt tales auctoritates si non procedit secundum esse a caritate sed si non manet in radice caritatis hoc et Similiter ad hoc factit quod idem actus numero qui primo est non meritorius sic per adventum caritatis meritorius vel sit potest esse sit enim dicunt doctores non milli quod motus bonae actionis existentis immortali quandoque per adventum gratiae sacramentalis et quandoque per adventum gratiae pravae scramento fit concreto inpenitentibus fit meritorius ille autem actus qui secundum esse procedit gratiam ab ita secundum esse non procedit contra tamen illud stat difficultas si argumenti principalis

Et sic illud primum dubium 2i articuli qui si caritas reddit aliquem actum meritorium qui tamen ab ita non procedit tunc quisque mereretur per suam maximam caritatem pro instanti quo noviter meretur consequens falsum quia si noviter meretur per illam ipse noviter meretur eam augeri et si hoc igitur noviter augeretur et si haec data caritas non erit sua maxima caritas quam hic habet

consequentiam probo quia sua maxima caritas componitur ex illa quae praesuit usque nunc et ex illa quae nunc primo convenit et utramque li?arum noviter nunc mereretur et quia ista quae praefuit et quae principiat actum suum dat sibi partialiter quod sic et quod sit meritorius et quae nunc prius accrescit dat sibi quod sic magis meritorius quam esset sine ista quia nisi illa reddat actum alias bonum acceptum et deo gratum non est alia ratio quod unquam reddat actum meritorium quem non principiat caritas contra dicta

hic primo respondebo quod similis prima facie occurrit difficultas ponentibus quod omnes actus meritorius procedit secundum esse a caritate quia voluntas ex caritate praehabita eliciens actum meritorium meretur augmentum suae caritatis per istum actum et caritas augmentata si est naturale conprincipium actus meritorii auget istum et iste 2ussecundus actus reaugebit caritatem et sit sine fine sed quia ad istum sensum est in suo simili distinctione 3 in materia de ymagineimagine de muta creatione actus ab habitu et econtra ideo quo ad istud dicitur ad istas fantasias quas ibi circa hoc posui cum sic hic et ibi totaliter simile recurratur sed quia praesens punctus est isto difficilior secundum aliquid ideo oportet aliquid proprium hic puncto dicere si solvetur et quantum pro nunc occurrit oportet alterum illorum dicere vel primo secundum istam viam ubi supra prsecutam quod actus apponit habitui et econtra sine ultimo alicoaliquo hinc inde aliquid efficeintae ex utraque parte scilicet in habentibus acquisitis et eorum actibus et hoc ex una parte per viam meriti solummodo et tamen utrique processus sistitur ad finitum quia crementum decrescit ex utroque latere sicut[?] ibi quamvis utrobique concurrat ex duplici tam promotiva tam actus quam habitus caritatis quia actus est meritorius tam quia processit a caritate quam qui est bonus actus ex genere personae caro

Similiter etiam habitus crescit ex valore actus tum[?] quia actus valet causa ex hoc quod procedit a caritate quam ex hoc quod est habitus caritatem ex genere actus bonus et sic sine termino decrescendo tamen vel oportet[?] ut videtur secundo dicere secundum aliam viam ibi similiter prosecutam quod caritas quae nunc accrescit ex merito nullo modo nunc primo posito non apponit aliquid secundae actus ita quod actus ex nova ista portione caritatis in nulla sua nulla tenus augmentatur et tunc ulterius vel oportet dicere quod portio caritatis tunc acrescens reddit actum qui ab ea secundum nihil sui procedit magis meritorium quam esset sine ista portione addita per solam priorem caritatem ex qua actus ille simul et voluntate active processit et tunc ultra cum actus iste factus magis meritorius faciat debere magis meritorium praemium essentiale in ce?o[?] et ado[?] proportionaliter meritorie faciat maiorem gratiam in via quia semper praemium debitum in patria proportionaliter gratiae viae et econtra ita quod numquam ex quacumque causa argumentatur meritorie praemium debitum quin et hic gratia et econtra sequitur quod erat ita talis mutua reflexio sine fine ex una parte in c?emeto[?] valoris actus in ratione meriti sine hoc quod in alicoaliquo ioca[?] crescat in entitate actus isto et ex parte alia in cremento caritatis secundum esse vel oportet dicere secundum hanc fantasiam principalem ubi supra prosecutam quod ex quo actus non cresceret in substantai per portionem caritatis ratione actus illius accrescentis priori caritati secundum hanc partem responsionis vel quod haec portio non reddit hanc actum magis meritorium quam fuisset sine ipsa per praetestatem vel si haec portio reddat hunc actum magis meritorium quam fuisset sine ipsa per priorem cum non econtra per hoc quod actus solus redditur isto modo magis meritorius non crescit ista caritas quia tunc cum totum praenderet[?] ex ipsa praecise per se ipsam cresceret sine fine quod non videtur rationale et mihi penalis[?] magis placet inter tres ymaginesimagines iam positas

Contra enim ultimum est illud quod pratactum est quod si maius praemium debetur huic personae huic personae huic etiam statim huic etiam habitui eius ratione huius portionis quam sine ista deberetur tunc ut videtur cresceret praemium debitum in caelo sine cremento gratiae hic in via quod non solet dari et videtur esse contra augustinus supra de hoc allegatum quod quanto quis habuit hic in via maiorem caritatem tanto est melior et econtra sed quanto alicui in caelo plus debetur de praemio tanto ipse est melior igitur habet maiorem gratiam et ita proportionaliter quod per hanc portionem sicut crescit praemium debitum huic actui ita et gratia seu caritas et ita sine fine mutuo adinvicem reflectendo

dici igitur potest ut iam elegi ex omnibus ymaginationibusimaginationibus praetactis quod numquam portio caritatis quae est effectus quasi per viam meriti alicuius actus meritorii reddit suum actum seu suam meritoriam causam illam magis meritoriam quam esset sine ita vel enim oportet hic dicere quantum apparet vel quod nunquam ubi actus praecise est meritorius non quia ex caritate procedit sed quia cum hoc quod est ex genere bonus habet co?mitem[?] gratiam et istud 2msecundum non videtur dicendum igitur primum minor patet quia tunc posito quod communis multa talia opera bona ex genere existens in caritate faceret successive et sola talia cresceret saepe eius meritum si iterum non obligaretur ad alia ex caritate facienda et tamen sua gratia non cresceret non igitur esset corntia[?[ proportionaliter inter gratiam viae et beatitudinem debitam in patria quod non videtur rationabiliter conten?[?] neque cos?om[?] augustinus

Et si dicas ista portio caritatis redderet actum bonum ex genere totaliter disperatum meritorium igitur merito[?] fortius istum dicendum quod non est simile ad propositum quia improposito si hic daretur idem esset causa praecisa suae proprie augmentationis ut ista loquar sine omni alio creato adiutorio et sine portione ultima sibi danda circa quod notandum quod aliquando gratia vel alia portio gratiae taliter loquendo facit deberi s?mium[?] et omnis gratia k[?] portio gratiae quae hoc facit et quando hic facit facit ad crementum gratiae huius autem[?] omnis portio gratiae ex qua secundum esse causaliter procedit actus meritorius et etiam quae facit actum aliquem esse meritorium qui tamen ex ea non procedit secundum esse alia autem portio non facit deberi praemium sed confertur potius tamquam signum vel effectus ut ita loquar praemii noviter debiti et ista est ultima portio gratiae per actum meritorium nunc acrescens quia ad hoc non facit actum aliquem esse nec etiam facit ad hoc aliquem esse meritorium sed tunc non efficitur et quis meretur illam nuncet quae sineretur istam nunc sicut et novum praemium nunc ut modo servat ad omnia futura merita sed illius personae et quia ipsa modo sibi redditur sicut primum solum hic in via proportionale praemio primatiso beatitudinis sempiterne omne enim meritum ut hic loquar meretur praemium in patria et ppale[?] adiutorium pro toto futuro tempore plus merendi hic in via dummodo persona permaneat deo grata

si dicas quomodo est quod portio caritatis cum caritate apposita non agit portionem novam actus potest dici quod quia non placet deo caritati appositae pro illo instanti sed alias cooperari et ita suspendaliter[?] ab agendo

2msecundum dubium principale utrum caritas umquam inclinet vel nata sic intelligere aliquem ad plus delendum de alicoaliquo facto quo nec peccat venialiter nec mortaliter et quo certus est neutro modo se peccasse quam de facto suo quo scit se pecasse licet venialiter Et videtur quod non quia plus habet dolere qui sit deum offendit quam pro facto alicoaliquo suo in quo sciret deum nullatenus offendisse quia non deberet eum offendere pro infinitis munis si darentur sed tale factum ex quo communis isto modo offendit deum est quod licet peccatum causa mortale quam veniale sicudsicut patet per anselmus de levissimo appetitu facto contra dei voluntatem primo cur deus homo c 21 et 2 libro c 14 et nec valet ut videtur dicere quod talis appetitus factus contra voluntatem dei de quo ille loquitur est peccatum mortale qui loquitur de voluntate praecepti contra quod venire est culpa mortalis ita enim videretur posse dici

Sed contra hoc est illud cum descripssissetdescripsisset gravitatem talis appetitus primo libro ubi prius et efficiater[?] inprobassetimprobasset et ammovisset opinionem discipuli dicentis nis quod audio te hic ponere in quaestionem putare me hoc peccatum una sola punitione dolere et fecisset eum si asserere vi rationis quod pro omni eo quod non esset deus non deberet quis unum talem levissimum aspectum facere contra dei voluntatem addit ut ostendat quantum quisque indigeat gratia redemptoris sic graviter inquit peccamus quotienscumque similiter aliquid parvum contra voluntatem dei faciamus quam semper summus in conceptu eius et semper ipse praecipit nobis p??cteus[?] haec illae igitur loquitur de dei offensa quantucumque modica etiam veniali et ideo consequenter ex magistri sententia infert discipulus ut audio inquit periculose vivimus

ad oppositum arguo quia qui inplecna furia hominem occidisset vel alias enormiter mutilasset cum rediret ad sanam mentem videtur teneri plus de hoc delere quam de uno levissimo veniali et tamen talis sic occidendo nullo modo peccaret nec mortaliter nec venialiter et de hoc certus esse potest ex doctrina sanctorum et ecclesiae quia non erat compos sui non autem teneretur talis de uno levissimo veniali de neccessitatenecessitate salutis dolere sicut de isto qui hic inpiusimpius et crudelis esse nimis nisi de hoc doleret igitur etc

hic primo concedo quod licet iste qui in plena furia occidit aliquem aliquam penampoenam legalis forte incurrat tamen non peccat nisi vocando peccatum factum malum non inputabile ad culpa a deo puniendam hic probo quia in canon[?] 15 quaestione 1 dicitur sic sicut qui propter disciplinam casu homicidium perpetravit quantum ad legem re?us[?] est currat ad gratiam innocens fit sic sacredos iste qui furore homicidium fecis quantum ad culpam omnino innocens est quantum ad suscepti funeris exsecutionemexecutionem re?us probatur

dico tamen ulterius quod istud de penapoena legis videtur correctum libri 7 ubi titulo de homicidio in voluntario et casuali dicitur sic si furiosus aut infans doriens immutilet vel occidat nullam ex hoc irraritatem[?] incurrit et idem de isto censeni?o[?] qui mortem aliter vitare non valet si suum occidat vel mutulet in vasorem[?]

Item distinctione 6 c testum[?] dicitur quod cum ex naturae superfluitate dorienti[?] evenerit pollutio haec illusio omnino tenenda non est quia hanc etiam animus protulisse nesciens magis delendus est quam fecisse igitur non est peccatum sic pollui alioquin timenda est haec illusio et pari ratione occidere infuria non est peccatum contra ultima patet quia doriens[?] comparatur furioso sicut probatur per ius civile in apparatu c praecedenti

Item 15 prima questione materialiter dicitur sic de furiosis evidentissime scribit angelus in?li[?] quaetionum veteris et novi testamenti dicens alios subito dementes[?] factos ferro fusce lapidibus morsibus movisse multos quosdam autem occidisse captos autem et iudicibus oblatos minime reos factos eo quod non voluntate sed inpellente vi nescio qua haec gesserunt nescientes quomodo non reus constitutiru qui nescit quae fecerit haec ibi

Item ca[?] proximo sequati asscribiturascribitur ambrosio si quis per furorem innocentem occidi procurat obnoxius morti non est quin etiam ipsius divinae legis articulo si quis per inpuendentiam intuliter[?] peccetnecem accipit inpu?ter[?] specie et restigii[?] facultatem ut possit evadere haec istae

Item ibidem c si concupa[?] et intitulatur ibi augustinus contra faustum libro 2 dicit sic inebriaverunt loth filiae eius et se nesci?ci[?] mistt?unt[?] qua propter culpandus est quidam non tamen quantum iste incestus sed quantum ebrietas ista meretur ubi innuitur satis quod pro facto quod fecit nesciens et non habens usum rationis non sic incurpandus[?] igitur a simili de facto infuria

Item 7 c ibidem non ideo dicitur sic et intitulatur ambrosio in libro de paradyso percussor qui non est ex dispositione sed praeter voluntatem fecerit homicidium minister divinae volitionis est ubi glossa[?] vult dicere quod cum aliquis causaliter occidat hominem non peccat et sequitur intextu cum itaque qui invitus occidit minister dei fit cum innocentem furore permiens morti nequaquam obnoxius sicut patet hunc sacredotem homicidii reum non esse supra qui in furore hominem occideret unde nec sacerdotio privandus haec istae Et si obicitur inquit cano[?] quod in pmali[?] cheo?ri[?] invenitur si quis infamens aliquem occideret si ad sanam mentem rediret levior ei pma[?] inponenda erit

Respondet consequenter canio[?] quod forte hoc intenditur de eo quem propria culpa ad furorem produxit tamen contra hoc obicit quod dixerat nec sacerdotio privari debet Et solvit finaliter per primam auctoritatem superius adiectam sicut qui propter etc patet igitur proposita conclusio scilicet quod qui infuria pura interficit interficiendo non peccat et causa est quae pluries tangitur in causa 15 quaestione 1 in multis c quia nec voluntarie nec ex electione agit cum non sit compos mentis suae et intelligas conclusionem istam sicut iam glosa sic[?] cano[?] in 6 argumento quando scilicet non incidit in furorem ex culpa sua et haec omnia confirmantur per illud quod habetur 23 questione 5 si homicidium est hominem occidere tunc potest occidi aliquando sine peccato nam et miles hostem et iudex vel minister nocentem et cui forte invito atque in praecedenti caelum manufugit non mihi peccare universaliter cum hominem occidunt sed nec occidere isti appellare solent haec ibi et intitualtur augustinus de libero arbitrio libro 1 et dicit ibi glosa quod fortuitus casus non inputatur dummodo non praecessit culpa quod probat ex positio conclusionis proposito

Sed tunc restat dubium ulterius dato quod culpa sua incideret in furorem et tunc occidit an occidendo peccet dicitur quod sic per apparatum in metaphysicae praeallegatum et cano supra exponentem et tunc levior pma[?] iniungenda est talis quem culpa ad furorem perducit ita supple quod alias nulla quia sic secundum veritatem loquitur ibi

praeterea 15 quaestione 1 sane dicitur sic vitandam diximus obiectatem per quam c?ia[?] cavere non possumus nam multa per obiectatem ignoscentes commictuntcommittunt nesciunt quid loquantur quia nimio unio indulgent ideoque si quem per unum deliquerant apud sapientes venia quidam debetur glosa ibi minori penapoena quam si ex certa sci?a[?] fecissent sequitur sed si levitatis dampnantur auctores haec illae

Et etiam intitulatur ambrosio in libro de patriarchiam etc igitur pari ratione de furiosis si ex culpa incidant in furiam

prima sicut supra in 5 auctoritate pro conclusione prima loch culpandus erat inebrietate etc igitur a simili Praeterea si infinitas ignorantia vel in potentia quas incurrimus ex peccato nostro non excusant nos a peccato sed furor si ex culpa naturaliter accidit es huius nam 15 quaestione id est merito dicitur quod furor cum non sic peccatum est tamen poena peccati sed penapoena peccati non excusat a peccato

Item ibidem dicitur quod infirmitas animae est quae cum ipsa peccatum nisi sit est tamen penapoena et causa peccati ut est oblivio et ignorantia igitur pari ratione furia quae est penapoena peccati est peccatum

Item super illud quod dicitur in principio dictae quaestionis primae quae alienata mente fiunt non sunt inputanda dicit apparatus Si quis est ita alienatus mente quod descit quid facit nec discernit nec intelligit nec inputatur ei quod facit quidam tamen distingunt quod si sua culpa incidit communis in alienationem mentis inputatur ei si non sine culpa non haec ib[?]

praeterea si non hoc foret quia talia non fiunt voluntarie ex deliberatione ut habetur ibidem capitulo id est cum praeexcusasset furiosorum facta eista inquit tanda[?] quae ex naturanaturaliter voluntate prodeunt et intitulatur ambroso et sequitur quod possumus non facere si volumus huius electionem mali nobis potius debemus asscribereascribere et cito post in alio c non est et intitulatur ambroso de beata vita nemo nostrum tenetur ad culpam nisi voluntate propria se deflexerit voluntaria tamen commissa sequitur invidia delictorum gloria[?] id est petra[?] et sequitur voluntarium sibi militem eligit christus voluntarium et servum sibi penitentis actione creatur gloria id est per actionem petit veniam alioquin servitutis afflictio possidet nisi se prius peccatorum ere vendiderit haec ibi patet igitur assumptum quod si talis infuria occidens non peccaret si tamen ex debito furiam incurrisset hoc esset quia tunc non eligit voluntate sed hoc non sufficit quia non omne peccatum fit ex voluntate sicut habetur in principio supra dict?[?] quaestionis et probatur ibi per augustinus prima retracta peccata alia penes voluntatem tamen consistunt alia circa infirmitatem naturae ex voluntate peccata proc?nt[?[ quae libero mentis arbitrio et delinquendi proposito committentur porro infirmitas estalia est ai[?] carnis infirmitas ai[?] est ignorantia carnis infirmitas est concupientiaignorantia carnis infirmitas ex utraque infirmitate procedunt quae inputantur ad penampoenam nam de quibusdam ignorantibus dicitur qui ignorant ignorabuntur ex carnis[?] infirmitate procedunt quae nullae langore fiunt quae nisi inputarentur ad penampoenam nequaquam apostolus lege carnis gravatus diceret In felix ego homo etc sive ergo penes infirmitatem sive voluntatem peccata consistant semper inputanturimputantur ad penampoenam ibi igitur non videtur quod factum in furia excusat a peccato per hoc quod non fit voluntarie

Dices forte quod augustinus intelligit de ignorantia affectata vel quae provenit ex negligentia sciendi non autem de ignorantia invincibili Similiter dices forte quod facta ex infirmitate et hic si sint non voluntarie non sunt peccata quia sicut dicit augustinus de vera religione et ponitur illud in canone eiusdem capituli quo prius usque adeo[?] peccatum voluntarium malum est ut si non sit voluntarium nullo modo peccatum est quare[?] aut[?] negandum est peccatum commicticommitti aut facendum est cum voluntate commicticommitti

Contra primum est illud quod habetur eodem capitulo nam cum dixisset si quis ignorat ignorabitur addit tales erant illi de quibus ds[?] ait apostolis extra synagogam faciaent nos quia arbitrantur[?] etc de eisdem etiam apostolus scribit in epistola testimonium illis perhibeo quia zelum dei habent sed non secundum scientia haec ibi[?] ecce hic ignorantia non solum fuit affectantium vel negligentiam scire sed potius zelum dei habentium et ex tali zelo operantium qui ignoranter fecerunt

contra 2msecundum illa responsio non sufficit nam posita dicta auctoritate augustini statim respondet cano[?] sed huius inquit non generaliter de omnibus peccatis intelligendum est suppremus non sint peccata nisi sint voluntaria ?d[?] autem in libro 1 rectractionarum ostendi dicens usque a deo peccatum etc ut supra posset videri haec diffinitio falsa quae[?] si excutiatur in venitur verissima quia peccatum illud quippe cogi?endum[?] est quod tamen modo peccatum est non quod penapoena peccati est igitur saltem talia peccata non ex infirmitate facta quae sunt etiam penaepoenae secundum gloriam non sunt voluntaria et tamen sunt peccata Et si obicias per illud quod ponitur eodem capitulo canonis quod diffinitio peccati est haec peccatum est voluntas recipiendi vel conn?di[?] quod iustitia vetat unde liberum est abstinere et secundum veritatem haec diffinitio ponitur in libello augustinus de duabus animalibus respondet cano[?] secundum augustinus eodem primo retractionarum quod propria vera est ista diffinitio quia illud per ipsum diffinitur quod tantummodo peccatum non etiam penapoena peccati patet igitur semper quod excipit ab hoc quod omne peccatum sit voluntarium igitur ex hoc quod furiosus non agit voluntarie non habetur quin male operans ex furia peccat

Item facta contra voluntatem sunt quandoque peccata igitur multo fortius quae faciunt non per voluntatem sicut factum in furia in quam ex culpa inciditur erit peccatum si sit factum prohibitum vel de se malum assumptum probatur per augustinus et ponitur ibi prius 15 quaestione 1 merito quaeritur quae sunt peccata nolentium utrum quae a nescientibus commictunturcommittuntur au[?] etiam recte possit dici peccatum esse nolentis quod facere compellitur et probatur ibi quia 2osecundo modo nam et hoc contra voluntatem dici solet etc.

Praterea si excusaretur hoc videretur quia nesciens facit sed hoc non sufficit quia 22 quaestione 7 quemadmodum et intitulatur augustinus de adulteriis coniungiis libro primo habetur sic non recte dici potest si nescit homo non peccat sunt enim etiam peccata ignorantiam quamvis minora quam scientium igitur etc

praterea ad idem si nescientia excusaret pari modo caecitas excusaret in casu actum malum a peccato dummodo scilicet nullo modo vellent facere quod faciunt si adverterent malum sequens sed consequens falsum sicut patet de lamech[?] ut habetur ubi supra 15 quaestione 1 initio[?] ubi dicitur quod cum lamech[?] tetus[?] esset caym[?] interfecit nec tamen eum excusavit caecitatis infirmitas unde dictum est centuplum ultio dabitur de caym[?] de lamech[?] vero 70es 7es

praeterea si talis furiosus excusareur a peccato in tali casu ubi incidisset infuriam ex culpa sua hoc esset quia non potest vitare quin faciat quod facit infuria sed hoc non sufficit quia in potentia in qua communis cadit ex culpa sua non excusat sicudsicut patet per anselmus libro primo cur deus homo capitulo 24 ubi dicente discipulo qui deo quod debet non reddit si reddere potest iniustus est si vero non potest quomodo iniustus est

Respondet anselmus si nulla inquit in ipso est causa inpotentiae aliquatenus excusari potest sed si propria inpotentia culpa est sicut non alleviat peccatum ita non excusat non reddentem debitum nam si quis in iungat opus aliquod servo suo et praecipi ac illi ne deiciat se infoveam quam illi monstrat unde nullo modo exire possit et iste contempnens mandatum deum se mictitmittit in miratam[?] foveam ut nullatenus possit opus in vinctum[?] facere putas ne ille in potentiam istam aliquatenus ad executionem valere curum opus in vinctum[?] non faciat et post homo qui sua culpa et se sponte deicit in hanc inpotentiamimpotentiam inexcusabilis est ipsa namque inpotentiaimpotentia est culpa quia non deberet habere eam immo deberet eam non habere nam sicut culpa est non habere quod habere debet ita culpa est habere quod non habere debet a simili igitur in proposito nec valet dicere quod non incidit in furiam voluntarie quia certe non plus homo incidit in foveam inpotentiaeimpotentiae voluntarie per se loquendo sicut nec furiosus talis in foveam furiam sed utrique fecit aliquid voluntarie quod fecisse non debuit immo potius debuit non fecisse et ideo utrique talis inpotentiaimpotentia est a deo inflicta

Item motus brutalis multum inputatur ad peccatum dato etiam quod caveri non possunt quia inpotentia talis mvebatur ex culpa igitur pari ratione in proposito de homicidio in furia assumptum patet per anselmus de concordia capitulo 17 ubi dicitur "cum primi motus sive appetitus quibus propter peccatum adae sicut bruta animaliavanitati subiacemus quos apostolos vocat carnem et concupiscentiam quam invitum se tollerare cum dicit manifestat cum dicit quod odio illud facio id est nolens concupisco satis cum dici concupisco patet illos inputari ad peccatum"

Et si dices quod tales motus non inputantur ad peccatum nisi consentiatur[?] ipsis Contra licet talis motus in baptismatis in quibus obligatio remictiturremittitur carendi eis non sint peccat moralia nisi consentiatur[?] ipsis tamen in aliis sunt dicit enim anselmus ubi prius cum paulus de illis qui carnem id est concupiscentias sentiunt no?tes[?] ait nihil dampnationisdamnationis est inhiis qui sicut in christo ita quod non secundum carnem ambulant hic est non voluntates consentiunt sine dubio significant eos qui non sunt in christo sequi dampnationemdamnationem si qui quotiens sentiunt carnem etiam si non secundum illam ambulant et subdit causam quam si factus est homo ut eam sentire non deberet haec ibi

hic ad praesens dubium pono duas conclusiones prima sic haec quod furiosus in furia in quam ex culpa incidit culpa in corr?tam[?] ante furiam continue[?] dum manet in furia quidquid fociter[?] peccat id est est in peccato quo ad reatum et obligationem ad penampoenam inquam fuit cum in furiam incidit tum quia stante furia non sui est compos ut peniteatpoeniteat et peccatum quod ex deliberatione fit sine pnia[?] non dimictiturdimittitur sicut dicit beatus augustinus de fide ad petrum et ponitur 15 quaestione 1 merito[?] "firmissime inquit tene et nullatenus dubites exceptis illis qui pro christi nomine sanguine suo baptizantur nullum hominem accepturum vitam aeternam qui non a malis suis fuerit per poenitentiam fidemque conversus et per sacramentum fidei et poenitentiae id est per baptismum liberatus et maioribus quidam neccessariamnecessariam est etiam de malis suis poenentiam agere" haec illae

2asecunda conclusio est quod factum in pura furia licet sit saepe peccatum id est vicium seu actus deordinatus tamen non est in baptismatis vel aliis peccatum in principale ad poenam post hanc vitam et quantucumque furia ex culpa incurratur cuius ratio est quia nullus simpliciter carens usu rationis noviter peccat in alicoaliquo facto suo stante tali carentia non plus quam brutum occidendo vel aliter nocendo igitur nec talis consequentia patet de se assumptum etiam licet sic de se evidens probari potest per illud augustinus ubi prius proximo "parvulis quidam qui nec dum propria voluntate credere nec poenentiam pro facto quod originaliter trahunt agere possunt sacramentum fidei quod est sacramentum baptismi quam diu rationis eorum aetas capax esse non potest sufficere ad salutem" haec illae sui praeceptu[?] firmissime crede

ET ad propositum sequitur in decreto ex eo inquit quod in fine huius auctoritatis quam dicitur diu rationis aetas etc evidenter datur intelligi nulli post baptismum peccata inputari si non sic adultus sive inpubes et nisi rationis sic capax et consequenter ibidem ostenditur per augustinus quod simile est de huius et in brutis animalibus igitur sicut peccare non possunt sic nec omnino carentes usu rationis noviter dubio[?]

Et si dicas quod auctoritas haec non sufficit c?i[?] quia dicit nulli post baptismum etc igitur non habens de omnibus sicudsicut proponinsci[?] dicendum quod hoc addit propter originale vel alia peccat contracta antequam amictereturamitteretur usus rationis quia non obstante carentia usus rationis semper inputantur nisi per baptismum quo ad originale vel per poenentiam quo ad alia fuorint[?] relaxata

Praeterea in capitulo initio[merito?] dicitur sicut et intitulatur ibi textui ff[?] titulo de in iuriis et per consequens ita respecti infideles sicut christianos sane sunt quidam qui iniuriam facere non possunt sed solum pati ut puta furiosus et inpubes quid doli capax non est

Item eodem capitulo id est sicut mens alienata furore cum sui compos non sit eorum quae admictitadmittit reatum non contrahit quia facultatem deliberandi non habuit unde pupillo et furioso homini in maleficiis subvenitur ut non eis inputentur ad peonam quae ex mentis deliberatione non processerunt

Item apparatus super dictum c initio[?] dicit quod furiosus facit idem est ac si casu accidisset talis aut non peccat ex eodem capitulo et quaestione et superius allegantur dicit apparatus qui omnino nescit quidam facit ut puer ebrius et furiosus non peccat sed dices quod intendat de illis qui non incidunt in carentiam rationis ex sua culpa

contra hanc d[?] recitat app[?] in principio m[?] quaestione 1 de alienatis mente ex culpa sua vel sine culpa

dicetur quod quidam sic distingunt sed subdit quam inquam distinctionem non admictoadmitto quasi dicat indistincte furiosus non peccant ex facto in furia

confirmo illud quia tunc talis plene furiosus posset facere mille milia peccata mortalia nova coctidiecotidie nesciens totaliter quid faceret quod videtur totaliter absurdissimum quia pari ratione cum deus non sic pronior ad poeniendum quam ad praemiandum sequitur quod qui incidisset in furiam non ex culpa sed ex magno merito puta ex vulnere illato in vello quod suscepti pro defensione fidei posset coctidiecotidie nesciens quid faceret facere noviter mille milia facta noviter meritoria novae partis beatitudinis quod nemo concedit quare ita est ex alia parte

praeterea pari ratione doriendo pollutus ratione culpae praecedentis peccaret doriendo cum sit polluitur et taliter operantium recitatur opinio distinctione 6, c. 1 in appare[?] ubi sic dicitur secundum quosdam nocturna pollutio vel illusio quae procedit ex infirmitate non est peccatum etiam veniale quae vero procedit ex culpa est peccat veniale similiter quae procedit ex cogitatione praecedenti si illa cogitatio non processit ad consensum pollutio ex ipso proveniens veniale peccatum est Si vero processit tunc est mortale haec est opinio et ad hoc videntur[?] facere verba quaedam illius capituli testamentum et inscribitur augustinus angelorum epo[?] et quid inquit cum existente superfluente vel infirmitate event[?] omnino haec illusio non est tenenda cum vero ultra modum appetitus gule[?] insumendo alimentum rapitur atque idcirco humiorum[?] receptacula graventur habet ex meus[?] animus aliquem reactum gloria id est veniale peccatum Si vero ex turpi cogitatione vigilantis oritur illusio in mente dorientis patet animo reactus suus valet a qua radice inquiatio illa processit quodque cogitavit sciens hoc pertulit nesciens haec illae

Ex quo videtur haberi pro opinione iam recitata et inpungnatione quovis inesse quod talis simpliciter nesciens peccet

Sed contrarium tenet apparatus ibidem post recitatam opinionem praeaddens tamen quod idem dicunt de furioso si culpa sua devenit ad furorem secundum opinionem inquit istorum accidit quod aliquis nesciens peccat mortaliter et venialiter et operatur bonum et meretur vitam aeternam quod non est verum ut dicit immo nullo modo peccat nec mortaliter nec venialiter Et si obicias per verba capituli[?] praeallegata dicit glossator[?] quod polluti in dormiendo mens nec rea in sompno est nec est rea post sompnum sed tunc fuit rea quando se ingurgitavit et post addit in am?te[?] inquit probatur quod homo in sompno non peccat sed prius peccavit igitur apparet de facto in furia quod scilicet non peccat noviter sed remanet reactus prioris peccati pro quo insana mente non satisfaciebat

Sed 2[?] decretum dicit in c testamentum[?] et asscribiturascribitur augustinus angelorum epo[?] quod pollutus ex capula si assentit alii qui inplere ministerium valeant a perceptione sacri misterii prohiberi non debet sed ab immolatione sacri misterii ut arbitror abstinere debet humiliter si tamen talis illusio per capulam factam dormiendotem ex turpi vagi?oe[?] non concusseritpercessit haec illae supp[?] tunc non oportet abstinere a communione sed ab immolatione tunc sicut ex canone patet quia propter pollutionem nocturnam in sompno est aliquando abstinendum a perceptione et consecratione eukaristaeeucharistae aliqando ab ymolationeimmolatione tantum aliquando ab utroque consilium tamen est secundum glossam bene enim inquit celebrare potest si vult potest si vult dummodo non sit peccatum mortale nam pro quolibet peccato mortali quibus est suspensivus quo ad secundum glossam ibi sed hoc non oporteret nisi in sompno dum polluitur peccaret sicudsicut videtur quia sic sicut ponit glossa cum ibi in principio ca[?] quod cogitaveri curpiter sed antequam dominui statim poenituisentivi post polluor in sompno aut igitur sine peccato autem non si sic propositum si non quare debe amissa abstinere

potest responderi quod propter reverentiam sacramenti quia corpus ex culpa mea fuit deordinatum et deordinate alteratum et licet ut dicit glossa sic concretus tamen vestigia remanet et reliquae imputatur igitur mihi dicit glossa videtur quod quiasi initi aliter cogitavi turpiter semper quod habeam a celebrando abstinere cuius causa potest poni alteratio corporis per illam miseriam et indispositionem ex culpa quae licet sit dimissa coneor tamen ad hanc poenam propter illam culpam tenor inquam tentione consilii quibus enim talis humiliter habet se sentire in dignum ad tanta ministeria celebranda praecise quia talis fragilitas ex praemeditatione vel cum fluxu carnaliter in sompno proveniens alteratus hominem et facit hominem sic alteratum stante alteratione in corpore relicta pronum ad habendum in memoriam huius illecebram et ad quodammodo inplendum vel saltem sensualiter cum declarandum quamvis secundum ordinatam deliberationem displicet accidisse et ideo cum ex culpa sua hoc sibi devenerit licet per poenam dimissa rationabiliter ad hoc habet abstinere donec tranquillitas plena sibi fuerit ref?ta non quia doriens peccaverat sed quia ex culpa sua praecisa non est in corpore dispositus nec in anima ad digne celebrandum et poena culpae suae ad hoc restat licet non de neccessitatenecessitate salutis or?at[?] abstinere etiam si ex peccato mortali iam emendato per poenam[?] sibi talis fragilitas accidisset

ad primum igitur argumentum contra secundam co?am[?] supradicti dubii bene volo quod in casu quo communis ex culpa sua incidit infurorem in quo perpetravit homicidium inponenda est ei poena ad cautelam ne scilicet unquam similem culpam perpetret ut ex horrore male poenae provenientis ex pena suae culpae horreat culpam suam qua pervenit ad statum butalem[?] et totum tempus perdidit quo ad meritum quo debuerat deum ex amore et recta ratione coluisse

dices quod immo etiam ratione culpae quia ipsis inponeretur poenitentia etiam si ex culpa in furiam non incidisset quia Ioannes[?] 15 quaestione 1 si quis insamiens istis inponitur poenitentia et tamen non deliquaerunt et hoc fit ad cautelam et ne disciplina ecclesiae deseratur

Praeterea non minus inponenda est poenitentia facienti homicidium in furia ipsa propter factum in furia quam a casu facienti homicidium sed de tali habitum est supra quod non peccat vel esse potest quod non peccaverit dato quod non dederat operam rei illiicite nec aliquid obmiserit de hiis ad quae tenebatur et tamen tali inponitur poenitentia igitur a simili de furioso occidenti[?] etc recte propter ipsam occisionem

assumptum probatur per illud quod habetur distinctione 40 capitulo eos qui non et c[?] si quis ubi dicitur si quis non voluntate sed casu homicidium fecerit prior canon 7 annos poenitentias agere iussit 2us 5 mandavit igitur etc

ad primum dicendum quod si illud esset verum multum faceret pro me aliter tamen respondet bar brix in apparatu haec inquit opinion non est approbanda quia satis ipso furore punitur

ad 2mdicendum similiter quod non est contra conclusione superius datam dicendum tamen ad illud sicut ad inpertinens quod secundum apparatum casu occidenti inponenda est huius poenitentia dum cum culpa praecesserit casum alias etiam clericus posset promoveri sicudsicut probat per capitulum[?] dilectius[?] extra de homicidis cum ibi conventir de sacredote st cuius equus[?] rupto furro servium occidit respondetur si ita est quod idem capellamus nec voluntate nec actu homicidium perpetravit nec dedit operam rei illicite non inpendas quo minus possit promeveri ex quo per locum a maiori repungnatrepugnat quod poenitentia non sic sibi aliter inponenda scilicet non fuisset in culpa et quod tunc pro illa sua incuria vel negligentia puniretur et hoc videtur mihi satis posse probari sed quod supradictum caum intelligatur ubi casum praecedit culpa per tm[?] inter medium duobus illis casis allegatis scilicet si qua ubi dicitur si qua feia[?] furore zeli accensa flagellis ubiaverit[?] ancillam suam ita ut in falsa 3mtertium diem animam cum cruciatu emictatemittat eo quod incertum sit an voluntate an casu occiderit si voluntate post 7 annos si casu post 5 annorum tempora per acta digna poenitentia ad conclusionem placuit adiucti[?] haec illae[ibi>] ubi plane patuit quod sine culpa comissionis vel omissionis in ponitur poenitentia quin quemnis[?]

Sed contra hoc est casum sicut extra homicidio significasti ubi praecipitur in iungi poenitentia ad cautelam et tamen in casu alius capituli nulla culpa praecessit dicitur enim ibi sit significasci quia dum clericus aequivocaret equus cui insedebat tam se quam ipsum proiecti in aliquam unde clericus ipsum graviter calcaribus stimulavit equus vero cum existeret bucca durus praeter voluntatem sessoris raptus in cursum quandam mulierem quam habuit obiectivam ex interu[?] inproviso pedibus interfecti cumque nos ad eodem clerico fecissemus inquiri utrum equi vicium prius scivisset illud se asservit ignorasse ideo mandamus si est ita ad cautelam iniungas ei poenitentiam competentem qua per acta non inpedias quo minus et insusceptis ministret ordinibus et ad maiores valeat promoveri haec illae ecce nulla culpa nec in actu ante et tamen in iungitur poenitentia igitur multo fortius in priori casu esset poenitentia in iugenda etiam dato quod culpa non praecessisset

Et qui confirmatur quia ibidem super verbum competentem dicit glosssa et levis debet esse poenitentia cum in culpa non fuerit igitur ubi culpa non est ad hoc poenitentia sed levis et competens est in iungenda potest dici quod si certum est quod non fuisset in culpa non inponeretur sibi poenitentia unde glossando dicit glossa super verbum ad cautelam propter ambiguum duplicatis

contra credendum videtur clerico illi dicendum quod in foro conscientiae esse sibi credendum sed ita non oportet in foro publico puta si agatur pro honore publico concedendo vel recipinendo

dicendum etiam quod propter timorem utrum in alia negligentia fuerit omissiones vel commissiones unde si fieret hoc ut maiorii cauveant huius pericula potest enim aliquis puniri sine sua culpa sed non sine causa sicut declarat innocentius super c ga?vem[?] extra de singula ex communi et docet ibi quod hic est ad meritum[?]initum[?] illius qui sustinet si patienter toleret non tamen credo ut prius dixi quod in foro ?scientiae propter eventum talis infortum ubi invenitur circulariter quis ab omni culpa praecedenti esse immunis quod esset sibi imponenda in foro poenitentia[?] poena alia nisi ille tineret[?] se peccasse quod videretur videri simile ex quo de hoc conficeretur ideo ad patiendam suam conscientiam tinorosam[?] vel scrupulosam ubi etiam omnino esset sine culpa crederem ei ad suum meritum et ad suam conscientiam plene sere?dam[?] cum instructione tamen debita de veritate ipsa ab quantam ei poenitentiam[?] inponendam quia non faceret de hoc in confessione rationaliter et sponte mentionem nisi tineret[?] se aliqualiter deliquisse de foro tamen publico indici?li[?] propter duplicatis ambiguitatem et ad curorem[?] ut et talis et alii melius caueant in futurorum expedit poenas inponere competentes tamen si quaeratur an in foro publico aliquis sic sine culpa puniendus licet hoc sit inpertinens ad difficultatem quae principaliter hic inquiritur

dicendum quod non rariter quia hoc esset par?sum[?] et contra iustitiam ut frustra quorumdam voluntatibus suis quis privaretur officiis quem sua culpa vel facimus a gradu quo fringitur non deiecit Ioannes 3 per v?sum[?] et per alia multa capitula posset idem probari nam poena est mensura et ordinatio culpae unde in deutero secundum quantitatem delicti erit plagis motus et licet non rariter quandoque tamen sine culpa punitur communis iste sed non sine causa extra de iuris sine culpa li 6 ?o hoc notant Ioannes motu[?] et Ioannes andre causa autem consuevit hiis versibus denotari pan[?] partas odium vicium favor et zelus ordo personas spoliant et loca iuris suo

paupertas ut cum uniuntur duae ecclesiae ex hac causa et alta amictitamittit dignitatem suam x quaestio 3 unio 16, questio 1 temporis odium civium interficientem suum epm[?] extra de poenis felicis libro 6 vitium scilicet leprae extra de clerico aegritante[?] tna[?] et ita potest probari de aliis in directorio iuris scilicet tabulae Iohannis hic fordoris titulo de poenis q[?] illius pro residuis

nec mirum si aliquis ex causa non ex culpa sua punitur aliquando tamen etiam unus puniatur pro alio tamen distinguendum est de poena nam alia est aeterna alia temporalis poena aeterna nullus punitur pro alio quia de hac dicit scriptura filius non pertabit iniquitatem patris nisi fuerit eius mutator[?] et tunc puniretur sicut pro culpa propria et hoc intelligo de poena sensus nam poena dampni puniuntur multi aeternaliter pr peccato adam p[?] hanc etiam peccatum proprium secundum anselmus poena temporalis est duplex corporalis et spiritualis corporali saepe punitur unus pro alio spiritualis est ex una excommunicatio et ista nullus puntiru pro alio 24 q 3 si habes

3a inter dictum loci 3a remotio ab obligationibus 4a repulsio ab ordinibus ut martus[?] repellitur quo ad hoc proper delictum uxoris istis 3bustribus modis punitur unus pro alio sine sua culpa sed non sine causa quare etc

ad 2msecundum de hominibus eb?osis[?] dicendum per omnia sicut ad primum quod peccat scienter permictenspermittens se inebriari cum sciat quanta mala commictantcommittant ebrii etc nec vult dicere quod ista quae fiunt primo in plena ebrietate sint curna[?] licet habeant annexum tantum[?] ebrietatis non dum per poenitentiam enim datum et alia quae per ebrietatem praecesserunt etpriorem sequuntur hic debet sibi inponi gravior poenitentia quam pro sola ebreitatem ut melius caveat ebrietatem et tunc de neccessitatenecessitate salutis debet cavere statum ebrietatis in quo talis mala et notuitata posset proximis inferre etiam dato quod ebrietas vel furia non esset peccatum ? unde apparatus super illud dampnanitur levitatis auctores id est quae sunt nimis faciles[?] ad ad inebriandum se et sequitur alii intelligunt quod nec puri pro eo quod ebrius fecit sed tantum pro eo quod levis erat ad inebriandum se haec illae[?] Ecce quod semper caveant dicere peccari in plena ebrietate

ad 3m dicendum quod illa auctoritas facit pro me quia dicit quod culpandus erat non quantum incestus sed quantum ebrietas illa merebatur unde glossa super illud capitulum infert dato quod in plena ebrietate doriens peccaret quia tunc peccaret nesciens in ebrietate quid faceret et ut hoc vicem aliter respondit inquit quod hic non erat loth nesciens natura enim non patitur quod aliquis nesciens coeat sed dicitur nescius quia nesciebat esse filias credebat enim esse uxorem suam dato tamen quod simpliciter nesciens vel simpliciter doriens

dicendum sicut prius quod peccavit non noviter sed mansit in peccato quo inebriavit se Nota tamen quod super illud verbum non tantum quantum dicit apparatus causaliter[?] exponitur hoc quidam sic exponunt quod punitur propter incestu et ebrietate quasi diceret non tantum sicut pro altero praecise vel aut non punitur quantum incestus meretur scilicet si esset commissisivus ex communi de liberatione alii dicunt quod nullo modo punitur pro incestu sed tantum pro ebrietate quae ebrietas tantum erat veniale peccatum haec illae

ultimam responsionem tenerem econverso simpliciter de ebries si fecerint incestum et illa ebrietas fuit veniale peccatum sed si partim habuerit usum rationis et parctim non iuxta opinionem glossatoris[?] de facto loth praetat causa primam tenerem si sciens et actendensattendens vere vel interpretative quanta mala provenient ex ebrietate scienter et ex electione permisisset se in ebriari et sic intelligo dictum philosophi quod ebrius male operans duplici interpretatione fit dignus

ad 4mquartum verum est quod non omnis infirmitas in potentia vel ignorantia excusat a peccato quando venit ex culpa dico tamen quod omnis infirmitas etc qua homo non est compos mentis et in qua perdit simpliciter cosis[?] rationis excusat facta quae in taliter disposito ab eo iterum fiunt actu et tunc noviter peccando nec contrarium volunt auctoritates quae primum[?] dicunt

Et per hoc patet ad 5mquintum quod non est simile de factis ex infirmitate fonutis[?] et factis ex furia quia si facta ex infirmitate ita saepe veniunt scienter et voluntarie non sic facta ex pura furia et similiter dico de factis ex ignorantia fiunt enim talia voluntarie ubi homo posset se ab agendo cohibere si vellet donec in vestigaretur an licite possint agere hoc vel illud in quo peccat sed sic non potest se cohibere furiosus vel doriens vel pure ebrius non plus quam lapis vel brutio[?]

ad 6m teneo ibi primum actumnon 2m quia immediate ibi subdit apparatus quam distinctionem non admictoadmitto

ad 7m concedo quod furiosus occidendo[?] non tunc noviter peccat

ad augustinus concedo quod quae fiunt voluntarie ex infirmitatem vel ignorantia si sint mala nisi simpliciter sit in uni?lis[?] sunt nova peccata alias non sunt peccata nova post hanc vitam punienda concupientia enim talis ex fomite procedens non inputatur ad novum peccatum sed solum pertinet ad originale nisi non cohibeatur cum possit tunc enim inter praetative[?] vel vere est voluntaria fomes enim simpliciter est voluntaria quae etiam ex hac concupientia fiunt voluntarie fiunt et per consequens quae ex infirmitate illa procedunt peccata nova sunt sed quae fiunt ex pura furia non fiunt elective nec vere nec interpretative igitur nec est simile

dices quare apostolus dixisset infelix ego homo etc responsio cum propter deordinationem concupiscentiae quantucumque non consentiatur epus[?] inclinationibus contra institutionem status primarii cum quia nemo potest omnia peccata vitare saltem venialia ad quae inclinat fomes concupiscentiae et etiam quia homo habet semper timere casum immortale ex illa et numquam fit perfecte certus inperseverantia[?] in bono de lege communi saltem dum permanet anima in corpore mortis huius

ad omnes etiam auctoritates quas reducunt secundum augustinus quod non omne peccatum est voluntarium sed excipiendum est etiam peccatum quod est etiam poena peccati etc. dicendum quod istae poenae quae sunt communes omnibus et non fiunt nec habentur voluntarie nec vere nec interpretative bene sunt peccata vocando peccatum vitium negatur vel deordinationem contra statum primordinalem hominis et etiam sunt inputantda inputabilitate peccati originalis ad poenam dampni sed non nova peccata inputabilia ad poenam sensus quod au[?] arguebatur quod ignorantia iudeorum fuit excusabilis quia ex zelo dei motinon agabant

dicendum sicut dicit apostolus quod non secundum scientiam agebant nullus autem debet voluntarie agrediaggredi ista ardua sicudsicut interfactionem[?] vel ita persecutionem generatione[??] proximi ex alicoaliquo zelo nisi sic prius sufficiter certus quod sic ita agendum hoc non fuit de eis quia contra eos potuit facere lex et prophetae in qua christus fuerat eis promissus si dicatur quod aliqui eorum fiunt [?] simplices reputantes se obligari ad obediendum maioribus in persecutione christi et sanctorum hoc fecerunt ex ignorantia eis invincibili cum zelo praestandi obsequium deo sine omni ambiguitate vel invidia erga christum dicendum sicut alias dictum est secundum ubi quod illi excusantur a peccato novo pro tunc si aliud non obstaret et si dicas quare igitur christus orasset pro eis d ignosce eis patet etc dico quod quia de facto fuerint culpabiles eum non solum agerent obediendo sed etiam voluntariis propriis motibus mortem christi desiderando non obstantibus maximis miraculis sibi notis ex libidioso enim proprie odio dixerunt plebei sanguis eius super nos etc satis enim erat rumor in populo prove?ns[?] etiam ad pylatum quod ex invidia maiores conspirabant et conspiraverunt contra eum habuissent enim toto visis in contrarium se excuasasse et totum manibus reliquisse quod quia non facerunt sed nimis leviter maioribus consenserunt cum tamen maxima motiva haberent in contrarium ut dictum est ideo vaciter de facto peccaverunt dicat ubi in contrarium quidquid sibi placet maior enim est auctoritas facti christi quam ubi sui potuit tamen forte esse ut aliquid nimis simplices essent tales quales describit ad 8m igitur dici potest ad virtutuem vocis sed non ad mentem nec ad sensum quod peccata nolentium sunt peccata illorum qui libere et elective nolunt seu odiunt quae tenerentur velle vel non odire sed indifferenter vocavi hoc prius voluntarie fieri quia ista libere elicit voluntas actum notandi in casu sicut alias actum volendi

ad formam igitur argumenti dico quod augustinus inquirit sed quaerere non est sententialiter nisi forte dicat quaestio supponit alia esse peccata nolentium et dubio quod ad mentem augustinis nulla sunt talia nisi concupiscentiae et pro?tes[] nobis inevitabiles quia sunt vitia nullae contra primarium statum sed non inputabilia ad poenam alicamaliquam ab illa quae debebitur originali peccato si ulterius non delinquatur et cum probatur quod immo quia ipse contra voluntatem fa?ns[?] peccat qui compulsus facit malum aliquod ad illud respondet ibi decretum et augustinus quod talis voluntarie peccat quia vult aliquod propter quod consentit facere illud quod est peccatum unde dicit ibi decretum de illo qui compellitur contra voluntatem suam ferre alqiquid coactione conditionali sic et est augustinus ut ibi intitulatur sed iterum vult propter quod facit cum vult unum haec illae Sed utique vult propter quod facit tamquam si periurare nolit quod tamen facit cum vult vivere si quisquam nisi fecerit mortem minetur vult igitur facere quia vult vomere et consequenter optime docet qualiter per se vult vivere et falsum nmtare[?] per accidens et concordat processu philosohpi 3 ethicorum de proiciente[?] mertes[?] in maiori dicit igitur inferens ideoque nec per seipsum appetit ut falsum mirum sed ut iurando vivat et eodem modo dicit quod nemo vult per se peccare nam si diligenter inquit inspiciatur forte ipsum peccare nemo velit sed propter aliud protper quod vult peccant omnes homines quippe qui scienter faciunt quod non licet vellent licere usque a deo peccare nemo appetit propter hoc ipsum sed propter illud ex quo sequituer et ibi notat apparatus quod haec arg[?] non valet nolo haec igitur volo omne illo quod sequitur ex illo ut ille vult fornicari igitur vult dampnari nisi intelligas in directe et per consequentiam et sequitur intellectu haec si ita hanc non sunt peccata notium nisi nescientium quae differentu a peccatis notium et habet intelligi de nescientia in invincibili quia de vincibili statim sequitur quod prius sumptum fuit sane inquit sunt quidam qui iniuriam facere non possunt ut puta furiosus et impubes quid doli capax non est nam hii pati in mriam[?] solent cum enim iniuria ex affectu facientis confiscat consequens erit dicere hos sive pulsent sive convicium dicant iniuriam fecisse non vi?ri[?] sed etiam pati quis iniuriam etiam si non sentiat potest facere vere nego nisi quid scit se facere iniuriam et si nesciat cui faciat haec illae

contra illud quod dictum est nullus appetit vel vult peccare est quod dicit aristoteles 3 ethicorum capitulo 8 ubi dicit dicere quod nullus volens malus nec nolens bonus assimilatur huic man mandati hoc aut veraci beatus quidam nullus volens malitiam autem voluntarium

aliter bene post eodem capitulo dicit sit ad hoc autem rr[?] rationabile iniusta facientem non velle iustum esse aut stupantem[?] in continenter si autem non ignorans aliquid operatur ex quibus erit iniustus volens iniustus utique erit haec illae

dicendum vquod dicit contrarium quod circulariter credo legisse et est dicendum sicut dicit glossator et ponitur supra quod in directe et per consequentiam sine per accidens vult esse malus qui sciens facit et voluntarie illud ex quo novit sequi se esse malum

ad consequens dicendum quod omnino nescientium sit quod usu rationis carentium non sunt alicaaliquaaut ista peccata in tali statu commissa ignorantes autem non omnes excuso ex praedictis unde apparatus dicit ibi quod intelligit de nesciente qui negligit sciere vel de ignorantibus illius vel quantitatem delicti scientibus tamen factum et probat quod per ignorantiam peccet communi quare ibi si vis alias inquit si nullo modo scirent ut infans vel furiosus non peccaret haec illae et dicit quod sic solvuntur contrarietates ibi tactae circa hoc

Item 15 quaestion 1 merito distinguit apparatus et probat membra quare ibi nam super verbum nescientium variis modis inquit dicitur quis nescire qui non scit illud quod facit esse peccatum vel non scit tantum esse peccatum esse quantum talis est et talis nesciens punitur licet non a deo graviter et exercat 14 quatioen 5 forte

Item dicitur qui scit factum sed nescit quantitatem facti et talis quandoque punitur si errat innire[?] sed non punitur cum errat solum circa factum ipsum et dicitur nescire propter casum sequentem ut si quis volens interficere leonem dum vult defendere hominem casu interficit hominem Item dicit nescire qu[?] omnino nescit ut puer ebrius furiosus talis non peccat et sic patet ex utroque loco quod sic nesciens quod non habens usum rationis quod non peccat aliquid noviter interum faciendo

ad 10m dicendum quod non est simile de nescientia furiosi quae excludit usum rationis et de caecitate quae stat cum usu rationis unde verum est quod lameth non excusabatur a peccato per s[?] caecitatem quia fecit scienter quod facere non debuit unde addit ibi canno[?] quod caecitas ignorantiae est similis ex utrque enim quaedam fiunt quae inputantur ad poenam quaedam vero quae minime fecus enim si debitum suae uxori se credens reddere alienam polluit non est reus alulterii si tamen ludo vel exercitatione virium vel venatione iacula mictensmittens perimat quia hic ab eo alienum omnino esse debet homicidii reus erat haec illae sed secus est de mente alientata furore ut subdit et supra habitum est

ad 11 cum accipit quod non sufficit pr excuastione quod non potest furiosus vitare quin faciat illa quae facit

dicendum quod immo quod illud sufficit ad excusandum non omnem deordinationem vel vitium contra pariam nullae institutionem sed peccatum ad poenam novam inputabile et tamen probatur quod non per anselmus quia inpotentia quae ex culpa incurritur non levigat culpam nec excuast non reddentem quod debitum est

dicendum quod non levigat in alicoaliquo culpam per quam inciditur in inpotentiam nec excusat nullus reddentem debitum a peccato voluntarie perpetrato quo incurrebatur in potentia nec etiam ista in potentia excusat in alicoaliquo illud peccatum quo voluit non reddere sed inpotentem se facere et hoc probat bene exemplum ibi adductum anselmus et eodem modo concedo quod furia non excusat a culpa ex qua incurritur furia sed excusat ne facta in furia sint nova peccata pu?lis[?] et ita excusat inpotentia ne non factiones agendorumfactis agendis si cum illa efficiater[?] vellent illa facere si potentia non de esset et ex hoc quod praecise propter inpotentiam non tunc voluntarie causatam sed potius displicitatem[?] non fiunt non sint[?] nova peccata punitibilia[?] in purgatorio vel in inferno secus si perserveraret in voluntate non faciendi vel in carentia gratiae quam tenetur habere et ex ea vellet facere si posset unde nec adam totiens peccavit quotiens non fecti quod primitus et ferre potuisset et debuisset nec nos etiam quod si gratiam quis non habeat et tunc totiens peccat quotiens ea metaphysicae tenetur aliquid facere vel velle inplere non qui non habet sed quia per eum stat quod non habet quia non dat operam facienti illud quod potest habendum gratiam dei

ad 12 dicendum quod illi motus quibus assentitur nec vere nec interpretative non inputantur ad novum peccatum punientur dum post hanc vitam sed ad peccatum originale nec fideli nec in fideli et tamen probatur per anselmus quod sit quia eos qui non sunt in christo dicit totiens sequi dampnationem etc

dicendum quod vel hoc dicit quia totiens innotescit et haec occasio puniendi aeternaliter sine dampnabiliter personam istam pro originali culpa etiam dato quod iudex ille non accendsset talem de ordinationem quare aeternaliter puniretur poena dampni vel quia totiens innotescere potest nobis ipsis natura iusta dampnatio pro originali nisi remedium proturetur vel forte quod magis vadit ad verba quod totiens tenetur ex gratia resistere talibus motibus vel ipsos regulare vel ref?nare quod quia non facit infidelis cum de sic gratia quae deberet haberi ex quo non habetur iustitia originalis non facit homo talis quod facere tenetur vel si facit non tamen eo modo vel ex eo principio quod facere tenetur quia per eum stat quod illud principium suorum operum de liberate ab eo procedentium non habet et ideo regulariter totiens noviter peccat si utatur ratione pro tunc quotiens huius motus sentit sine refrenat eos sine non non quia tunc habet illos sed quia non ex gratia regulat illos vel refaret[?] sicut ex praeceptis dei obligatur

Ex hiis patet ad 2m principale dubium quod non tenetur dolere qui occidit hominem in pura furia quia tunc peccavit quando occidit sed quia ex peccato quo incidit infuri a[?] evenit fecit[?] ante malum proximo suo ita quod tenetur gravius dolere de illo peccato suo ratione istius eventus mali dato etiam quod ex facto vel peccato suo non provenisset furia ad huc tenetur dolere de morte tali proximi ex caritate qua obligatur proximum diligere tenetur enim alteri compati qui simile ex infirmitate fecisset ex caritate qua obligatur alium diligere et tristari causa de alterius tali infirmitate quam de eventu misero ex eadem et multo fortius tenetur compati sibi ipsi et tristari veam ex caritate qua obligatur diligeredolere proximum laesum quam qua tentur diligere semet ipsum et ita concedenda est conclusio quod magis aliquando tenetur aliquis dolere de non peccato quam de quod quod non est peccatum nec m??[?] cum ex praecepto naturae teneor plus crescari[?] de morte infortuata[?] patris mei quam de hoc quod peccavi per unum verbum iocosum vel simile aliud et sic de multis aliis licet 2m sic peccatum et non primum nam de primo teneor ex dei praecepto dolere de 2o non sic unde non dolere de primo esset dignum dampnatione aeterna non sit non dolere disc[?] de uno levi veniali

Ex hiis patet ulterius ad 2m dubium in sua forma dicendum est enim quod sic et ad primum in contrarium dico quod maior falsa est quia verum est quod non deberem pro 10000 mundis praeservandis ab anihilationeannihilatione facere minimum peccatum veniale quia quod deberem commicterecommittere peccatum aliquod quantumcumque leve etiam pro ipso deo praeservando ab adnihilationeannihilatione ymaginaliimaginali includit contradictionem quia quod debeo seu teneor ferre peccatum aliquod includit contradictionem quia si est delucum est licitum et si est non est illicitum igitur nec culpa igitur ex opposito si est culpa non debeo[?] illam commicterecommittere vel facere bene breviter culpa non potest licere nec deberi manens culpa nec pro deo nec pro creatura unde concedendum est anselmus quantumque peccatus quantumcumque levi peccato non debuissemus sic peccasse pro vita propria salvanda nec pro 1000 mundis aut pro ipso deo alias destruendo et tamen bene scio quod citius peccarem de facto uno levissimo veniali scito esse tali quam permicterempermitterem digitum meum abscindi verumptn[?] tunc non facerem quod deberem quia impossibile est aliquem debere seu teneri peccare sed ex hiis omnibus non sequitur quod de tali comisso tenear plus dolere vel tantum sictu ex caritate teneor[?] dolere si proximus unum grave infortuissimum[?] incurrisset et multo fortius non tantum sicut si ego ipse tale infortunum[?] quantumcumque non ex electione vel non ex proposito intulissem

Et cum probatur quod augustinus loquitur ibi de mortali peccato dico quod hoc non est contra me quia cum hoc simul stat quod nec etiam pro mille mundis debeat quis commitere[?] peccatum veniale

ad 13 2m concedo quod de lege communi nullus potest meritorie operari ex maxima sua caritate propter causam in argumento tactam et etiam inprosecutione primi dubii principalis tamen ex magna caritate potest quibus viator habnes usum rationis meritorie operari unde minor concedo quod nullus meretur purus viator ex maxima sua caritate sed ex hoc non sequitur quin mereatur ex parte suae caritatis et cum arguitur quod non quia non est maior ratio quod mereatur ex una parte suae caritatis quam ex alia nego quia rationale est quod ex ita tota parte suae maxime caritatis mereatur quae est cum principium sui meriti et quod non ex illa quae est novus efficiens primi meriti per viam meriti de condigno

ad 14 concedo quod ad talem pro loco et tempore tenemur mutuo pietatem naturalem procedentem metaphysice ex gratai et concedo ut supra quod talis motus non est meritorius beatitudinis nisi vel sit procedat ex gratia vel per grataim sic ad beatitudinem acceptus et Residuas quaestiones huius materiae de augmentatione formarum quare in principio 2i statim post collationem in secundum