Table of Contents
Summa Theologica
Pars 1
Tractatus 1
Quaestio 1 : An theologia sit scientia?
Quaestio 2 : Quid sit theologia secundum definitionem
Quaestio 3 : De quo sit theologia ut de subjecto
Quaestio 4 : Utrum theologia sit scientia ab aliis scientiis separata ?
Quaestio 5 : Quis sit modus proprius theologiae ?
Quaestio 6 : Ad quid sit theologia tamquam ad causam finalem ?
Tractatus 2
Quaestio 9 : Utrum solo Deo fruendum sit?
Quaestio 10 : Utrum una fruitione fruamur Patre et Filio et Spiritu sancto?
Quaestio 11 : Utrum omnibus quae sunt in mundo utendum sit
Quaestio 12 : De rebus fruentibus et utentibus.
Tractatus 3
Quaestio 13 : De cognoscibilitate Dei
Quaestio 14 : De cognoscibilitate Dei ex parte cognoscentis.
Quaestio 15 : De medio cognoscendi Deum.
Quaestio 16 : Utrum Deus sit nominabilis vel significabilis sermone ?
Quaestio 17 : Utrum demonstrabile sit Deum esse, vel sit per se notum?
Quaestio 18 : De cognoscibilitate Dei ex naturali ductu rationis.
Tractatus 4
Quaestio 19 : De essentialitate
Quaestio 20 : De simplicitate essentiae divinae.
Quaestio 21 : De incommutabilitate Dei.
Tractatus 5
Quaestio 22 : De nunc quod est substantia faciens aeternitatem.
Quaestio 23 : De aeternitate, aeviternitate, et tempore, et comparatione horum ad invicem.
Tractatus 6
Quaestio 26 : De bono secundum se.
Quaestio 27 : De oppositione mali ad bonum
Tractatus 7
Quaestio 30 : De generatione Filii.
Quaestio 31 : De processione aeterna Spiritus sancti.
Quaestio 32 : De processione temporali Spiritus sancti.
Quaestio 33 : De temporali missione Filii
Tractatus 8
Quaestio 34 : De nomine patris
Quaestio 35 : De nominibus Filii.
Quaestio 36 : De nominibus Spiritus sancti quae ex modo suae processionis conveniunt ei.
Tractatus 9
Quaestio 37 : An in divinis sit relatio.
Quaestio 38 : Quae et quot relationes sint in divinis
Quaestio 39 : De nominibus distinctivis quae distinctionem relationis significant.
Quaestio 40 : De nominibus diversificativis inter personas differentias significantibus
Quaestio 41 : De intentione principii et ordine naturae in divinis
Quaestio 42 : De numero qui est in divinis personis
Tractatus 10
Quaestio 43 : De usiosi et de hypostasi
Quaestio 44 : De hoc nomine, persona.
Quaestio 45 : De nominibus collective personas significantibus, sicut trinitas, et trinus.
Tractatus 11
Quaestio 47 : De aequalitate personarum.
Tractatus 12
Quaestio 48 : De appropriatione secundum Hilarium.
Quaestio 49 : De appropriatione secundum Augustinum
Quaestio 50 : De appropriationibus divinis.
Tractatus 13
Quaestio 51 : De hoc nomine, Deus.
Quaestio 52 : De hoc nomine, Dominus, utrum sit essentiale
Quaestio 53 : De hoc nomine, Creator
Quaestio 54 : Secundum quam rationem nomen causae conveniat Deo ?
Tractatus 14
Quaestio 57 : Utrum de Deo dicta dicant divinam essentiam?
Quaestio 58 : De translatione partium declinabilium in divinam praedicationem.
Quaestio 59 : De translatione corporalium symbolicorum in divinam praedicationem.
Tractatus 15
Quaestio 60 : De scientia Dei.
Quaestio 61 : De praescientia Dei
Quaestio 62 : Utrum dispositio sit in Deo?
Tractatus 16
Quaestio 63 : De praedestinatione.
Quaestio 65 : De electione, utrum sit in Deo
Tractatus 17
Tractatus 18
Quaestio 70 : De modis quibus Deus est in rebus.
Quaestio 71 : De modo quo Deus est in Sanctis per gratiam
Quaestio 72 : Utrum esse in rebus et esse ubique conveniat Deo ab aeterno, vel ex tempore
Quaestio 73 : Utrum Deus localiter sive circumscriptibiliter sit in rebus ?
Quaestio 74 : De motu creature spiritualis per tempus et locum
Quaestio 75 : De assumptione corporum Angelorum et motu eorumdem.
Tractatus 19
Quaestio 76 : De multiplicitate huius nominis, Potentia.
Quaestio 77 : De conditionibus potentiae secundum quas perfecta in Deo dicitur esse potentia.
Quaestio 78 : De possibili secundum quod ad potentiam Dei dependet.
Tractatus 20
Quaestio 79 : De voluntate divina in communi.
Pars 2
Tractatus 1
Quaestio 1 : Utrum unum principium sit omnium ?
Quaestio 2 : Quo actu primum principium sit principium omnium et universi esse ?
Quaestio 3 : De proprietatibus primi principii
Quaestio 4 : De errore Platonis, Aristotelis, et Epicuri.
Tractatus 2
Quaestio 5 : Utrum Angeli sint vel non
Quaestio 7 : Quae sit causa multiplicationis in Angelis
Quaestio 8 : Utrum Angeli inter se differant specie, vel genere, vel numero solo
Quaestio 9 : Utrum Angeli differant specie ab animabus rationalibus
Quaestio 10 : Ad quid factus sit Angelus et anima rationalis
Tractatus 3
Quaestio 11 : Utrum Angeli differant specie ab animabus rationalibus
Quaestio 12 : Ubi Angeli creati sunt
Tractatus 4
Quaestio 13 : De Angeli essentiae simplicitate
Quaestio 15 : De tertio attributo, quod est discretio personalis.
Quaestio 16 : De quarto attributo, quod est libertas arbitrii.
Quaestio 17 : De attributis Angelorum in communi
Quaestio 19 : Utrum beatitudinem in formatione bonis Angelis datam, meruerint, vel non?
Tractatus 5
Quaestio 21 : Propter quid Angelus malus cecidit ?
Quaestio 22 : A quo Angelus malus ceciderit
Quaestio 23 : Per quid dejectus fuerit
Quaestio 24 : Per quid dejectus fuerit
Quaestio 25 : In quid ceciderit Angelus malus
Tractatus 6
Quaestio 26 : Qualiter Angelus tam bonus quam malus praeest Angelo
Quaestio 27 : Qualiter Angelus tam bonus quam malus praesit anime rationali?
Tractatus 7
Quaestio 28 : De tentatione daemonum.
Quaestio 29 : Utrum daemones intrent in corpora hominum, et obsideant eos in corpore et anima?
Tractatus 8
Quaestio 30 : Si praestigia magorum facta, sint miracula, vel non ?
Quaestio 32 : De miraculis secundum comparationem ad causam.
Tractatus 9
Quaestio 35 : De locutione Angelorum
Quaestio 36 : De custodia Angelorum
Tractatus 10
Quaestio 37 : Quid sit hierarchia
Quaestio 38 : De divisione hierarchiae
Quaestio 39 : De ordinibus hierarchiarum
Quaestio 40 : De theophania et actibus hierarchicis, qui sunt illuminare, purgare, et perficere.
Quaestio 41 : De synagoga et connexione Angelicae dispositionis
Quaestio 42 : Utrum ordines isti manebunt post diem judicii
Tractatus 11
Quaestio 43 : Quare nomine coli et terre intelligitur spiritualis et corporalis creatura ?
Quaestio 45 : Quomodo opus creationis coeli et terrae ante omnem diem creatum fuerit
Quaestio 46 : Utrum simul vel per successiones temporum omnia creata sint
Quaestio 50 : De quatuor modis divinae operationis
Quaestio 51 : De opere primae diei.
Quaestio 52 : De opere secundae diei.
Quaestio 54 : De numero coelorum
Quaestio 55 : Quare non est dictum sicut in aliorum dierum operibus: Vidit Deus quod esset bonum?
Quaestio 56 : De opere tertiae diei
Quaestio 57 : De opere quartae diei
Quaestio 58 : De hoc quod dicit: Et sint in signa, et tempora, et dies, et annos
Quaestio 59 : De hoc quod dicit : Ut luceant in firmamento coeli, et illuminent terram.
Quaestio 60 : De opere quintae diei
Quaestio 61 : De opere sextae diei
Quaestio 62 : De pulchritudine universi
Quaestio 63 : De ordine rerum in universo.
Quaestio 64 : De factura hominis: et de his quae, Genesis, I, 26, circumstant facturam ejus.
Quaestio 67 : Quomodo in senario dierum perfecerit Deus omne opus suum ? et De requie septimae diei.
Tractatus 12
Quaestio 70 : Quid anima in se sit et per se
Quaestio 72 : Unde creata sit anima ratione causae materialis
Quaestio 73 : De causa efficiente animae
Quaestio 74 : De causa formali et finali animae
Tractatus 13
Quaestio 75 : Utrum ab alio quam a Deo potuit formari corpus primi hominis
Quaestio 76 : De natura et complexione formati corporis
Quaestio 77 : De unione corporis cum anima
Quaestio 78 : Utrum corpus Adae fuerit animale, et qua animalitate
Quaestio 79 : De habitatione paradisi quae corpori Adae competebat
Quaestio 81 : Utrum formatio Hevae fuerit miraculosa, vel naturalis
Tractatus 14
Quaestio 83 : Utrum corpus Adae fuerit passibile, vel impassibile, et qua passibilitate
Quaestio 85 : Quales, si non peccasset homo, filios genuisset secundum corpus et animam
Quaestio 86 : De tentatione primi hominis
Quaestio 87 : De origine peccati primorum parentum
Quaestio 89 : De triplici cognitione primi hominis, scilicet rerum, Creatoris, et sui ipsius
Quaestio 90 : In qua gratia creatus fuerit primus homo? et, De potentia ejusdem ante casum.
Quaestio 91 : De adjutorio homini in creatione dato quo stare poterat, quod est liberum arbitrium
Tractatus 15
Quaestio 93 : De ratione et ejus partibus
Quaestio 94 : De libero arbitrio
Quaestio 97 : Respectu quorum sit liberum arbitrium
Tractatus 16
Quaestio 99 : De voluntate et annexis
Quaestio 100 : Qualiter se gratia habeat ad voluntatem et ad rationem
Quaestio 101 : De gratia operante et cooperante
Quaestio 102 : De gratia tria quaeruntur
Quaestio 105 : De tribus haeresibus inimicis gratiae, scilicet Pelagii, Joviniani, et Manichaei
Tractatus 17
Quaestio 106 : De statu hominis ante et post peccatum.
Quaestio 107 : De peccato originali.
Quaestio 108 : De concupiscentia et fomite.
Quaestio 109 : Utrum actus concubitus in matrimonio sit peccatum?
Quaestio 110 : De veritate humanae naturae quae propagata est ab Adam
Quaestio 113 : Quae sit poena propria originalis peccati?
Tractatus 18
Quaestio 114 : De peccato actuali
Quaestio 115 : De septem vitiis capitalibus, que mortalia dicuntur in communi.
Quaestio 116 : De differentiis capitalium peccatorum ad invicem in speciali, et primo de superbia.
Tractatus 19
Quaestio 123 : De omissione, negligentia, et ignorantia
Tractatus 20
Tractatus 21
Quaestio 129 : De judicio suspicionis
Quaestio 130 : De personarum acceptione
Tractatus 22
Quaestio 131 : Quomodo peccatum sit poena peccati
Quaestio 132 : Quomodo omne peccatum sit ex timore male humiliante, vel ex amore inflammante
Quaestio 134 : De peccato et actibus ejus in communi
Quaestio 135 : An ex fine cognoscatur voluntas utrum recta sit vel prava
Quaestio 136 : Quare sola voluntas dicatur peccare, et non caeterae potentiae
Quaestio 137 : An ex fine omnes actus pensari debeant utrum boni vel mali dicantur
Quaestio 138 : De differentiis actuum secundum intentionem bonam vel malam
Tractatus 23
Quaestio 140 : De peccato in spiritum sanctum
Tractatus 24
Quaestio 17
Utrum demonstrabile sit Deum esse, vel sit per se notum?Quod enim demonstrabile non sit, videtur. 1. Deum enim esse articulus est fidei: articulus autem supra omnem rationem est: quod autem demonstratur, sub ratione est: ergo Deum esse non demonstratur.
2. Adhuc, Omne quod demonstratur, perfecto intellectu comprehenditur Deum esse perfecto intellectu non comprehenditur: ergo non demonstratur. Prosario minoris: Gregorius super illud Job, x1, 7: Et usque ad perfectum Omnipotentem reperies ? dicit sic: "In futuro reperietur Omnipotens per speciem, sed non ad perfectum: quia essentia ejus a nullo plene videbitur." Et sic habetur propositum.
3. Adhuc, In demonstratione medium dicit quid et propter quid: quid autem et propter quid nec habet Deus nec habere potest: ergo nec demonstrari pot- est Deum esse. Si enim demonstraretur esse de Deo, oporteret quod medium esset definitio dicens quid et propter quid, vel esse divini et Dei, secundum duas opiniones, quarum una dicit, quod talis demonstratio sit per definitionem passionis: altera, quod sit per definitionem subjecti. Neutrum autem in Deo definihile est demonstratione dicente quid vel propter quid. Ergo Deum esse non est demonstrabile.
4. Si quis dicat, quod non est demonstrabile Deum esse demonstratione propter quid, sed demonstratione quia. Contra: Demonstratio quia non fit nisi duobus modis,: scilicet per causam remotam, vel per effectum convertibilem. Per causam autem remotam non potest demonstrari: quia talem non habet. Causa enim remota per coarctationem fit proxima: et si Deus vel esse Dei talem causam haberet, sequeretur quod ipse non esset causa prima, quod falsum est. Similiter per effectum non potest demon strari: nullum enim habet effectum convertibilem et essentialem. Licet enim posito effectu ponatur causa quia est, taten causa posita non de. necessitate ponitur effectus: ideo per effectum non potesL demonstrari.
Si forte aliquis dicat, quod demonalratur per signum, secundum quod Augustinus dicit, quod "per omnia opera significationis sue sparsit indicia‘." Contra: Demonstratio per signum si debeat certificare sicut vera demonstralw, oportet quod fiat per signum converibile cum causa: nullum autem tale sixuum est in effectibus Dei: ergo per tale siznum demonstrari non potest Deum pase,
In contrarium videtur esse quod dicitur, ad Roman. I, 20: "Invisibilia ipsius, acilicet Dei, per ea gue facta sunt, intellecta, conspiciuntur". Non autem conapiceretur, nisi per ea que facta sunt demonstraretur. Ergo Deum esse demonstrabile est per effectus.
Forte dicet aliquis, quod Deum esse demonstrabile non est, sed per se notum. (ueritur, An hoc sit verum?
Et videtur, quod sic. 1. Per se enim nota sunt, que insunt nobis a natura. Dicit autem Damascenus, quod "notitia existendi Deum, omnibus per naturam inserta est." Ergo per se notum est Deum esse.
2, Adhuc Dicit Boetius in libro de MUebdomadibus, quod "dignitas est per se nota quam quisque probat auditam:" yuc etiam communis anime conceptio vocatur: eo quod scitis terminis, statim acquiescitur ei. Deum autem esse ab omnibus ponitur, qui sciunt quid significat Ineus, et quid significat esse. Videtur ergo, quod per se notum sit.
3, Adhuc, In II de Ceelo et Mundo dirit Aristoteles quod "omnes conveniunt in hoc, quod Deus in ceelo est." Sed non polerant convenire in secundo nisi con venerint in primo, scilicet quod Deus est. Si enim non est, sequitur quod in ceelo non est. Et si in ceelo est, sequitur quod est. Sed hoc per se notum est, in quo omnes conveniunt. Ergo Deum esse per se notum est.
4, Adhuc, Jam habitum est, quod Deus est principiam intelligendi primum. Ergo omnes qui intelligunt, principium intelligendi primum ponunt esse tanquam per se notum: hoc autem est Deum esse: ergo Deum esse per se notum est.
In contrarium hujus est: quia si dignitas est quam quisque probat auditam, non potest aliquid contrarium concipi dignitati per se note: sed contrarium concipitur contra Deum esse in Psalmo xm,4: Dixit imsipiens in corde suo: Non est Deus. Ergo videtur, quod Deum esse non sit per se notum.
Solutio. Ad primum quesitum dicendum, quod demonstrabile esse duobus modis dicitur, scilicet large, et stricte: vel communiter, et proprie. Gommuniter demonstratur, quod quacumque ostentione ostenditur, sive sit in se, sive in alio. Et hoc modo demonstrabile est Deum esse. Unde etiam Aristoteles in multis locis Posteriorum et Topicorum nomine demonstrationis pro nomine ostensionis utitur.Et hoc modo facile demonstratur Deum esse. Stricte autem vel proprie dicitur demonstratio syllogismus per medium essentiale et convertibile concludens, sive hoc medium sit causa, sive effectus, sive alteri ilorum equivaJens ut signum convertibile. Et haec demonstratio duplex est, ostensiva scilicet, et ad impossibile. Dicimus ergo, quod demonstratione ostensiva non est demonstrabile Deum esse, sicut bene probatum est objiciendo. Sed demonstratione ad impossibile demonstrabile est TDeum esse, sicut Aristoteles in IV prime philosophiae demonstrat principia demonstrationum contra Heraclitum. Si enim detur Deum non esse, multa sequuntur impossibilia.
Ad primum ergo dicendum, quod Deum esse, non proprie loquendo est articulus, sed antecedens ad omnem articulum. Unde, ad Hebr. x1, 6: Credere oportet accedentem ad Deum quia est. Si tamen dicatur esse articulus: tunc non simpliciter erit articulus, sed hoc modo Deum esse quo fides ponit, articulus erit.
Ad aliud dicendum, quod perfecto intellectu intelligere dicitur duobus modis, scilicet perfectione comprehensionis: et sic a nullo creato intellectu Deus perfecte intelligitur. Dicitur etiam perfecte intelligi perfectione modi intelligendi: quia scilicet in seipso et non in alio medic videtur per intellectum: et sic perfecte vident beati. Et quia demonstrabile exigit priorem perfectionem que est comprehensionis, patet quod non est demonstrabile ostensive Deum esse.
Ad aliud dicendum, quod objectio illa procedit de potissima demonstratione ostensiva: sed ex hoc non sequitur, quod nullo modo demonstrabile sit.
Ad aliud dicendum, quod illa objectio procedit de necessitate de demonstratione ostensiva, sive demonstret quid, sive quia: alio tamen modo ostensibile, demonstrabile est.
Ad aliud quod objicitur de signo, dicendum quod illa objectio de necessitate procedit: quia tali signo demonstrari non potest Deum esse. Sed ex hoc non sequitur, quin quibuscumque signis alio modo ostendi potest: non ostensione demonstrationis, sed persuasionis sufficientis.
Av x9 quod objicitur in contrarium, dicendum quod invisibilia Dei per ea que facta sunt, intellecta, conspiciuntur conspectione ostensionis sufficientis, et non conspectione demonstrationis ostensive.
Av 1 quod quaritur, Utrum sit per se notum ? Dicendum, quod per se notum dicitur tribus modis. Primo quidem ex parte noscentis per se notum est, cujus notitia in noscente est per habitum extrinsecum non acquisita: et sic Deum esse per se notum est, Sed ex hoc non sequitur, quin via possit haberi per rationem ad ostendendum ipsum. Secundo dicitur per se notum ex parte noscibilis, ad quod medium non habetur quod si prius ipso per quod cognoscatur: et sic demonstratio dicitur ex per se notis. Sed non sequitur ex hoc, quin ex posteriotibus que sunt priora quoad nos, via habeatur ad ipsa cognoscenda: et sic principia dicuntur per se nota. Tertio modo per se nota dicitur propositio, que ex terminis in se positis, omnibus se manifestat quibus noti sunt termini: hoc enim per doctrinam non accipitur. Et hae duplex est. Est enim verum per se in quod conveniunt vel omnes vel sapientes. Et secundum hoc distinguit Boetius duo genera dignitatum. Unum est quod dignitas est, quam quisque probat auditam, sicut totum majus sua parte esse. Notis enim terminis propositionis, qui sunt totum et pars, quilibet stalim acquiescit. Secundum est propositio, quam ex habitudine terminorum probat quilibet sapiens, ut spiritualia sive incorporalia in loco non esse, Primo ergo modo et tertio per se notum est Deum esse, secundo autem modo non est per se notum. Dico autem tertio modo quoad sapientes, quibus notum est quid Deus significet, et quid esse, et quod Deus secundum quod Deus est, principium et fons est esse.
Ad aliud dicendum, quod in divinis non sequitur: hoc est notum secundum hoc vel illud: ergo notum est simpliciter, licet idem sit supposito et substantia. Unde non sequitur, si est notum secundum quod est principium intelligendi: ergo est notum secundum quod est Deum esse. Sed est ibi fallacia accidentis, sicut hic: tu cognoscis Coriscum: Coriscus est veniens: ergo tu cognoscis venientem. Sub alio enim modo signi ficandi significatur Deum esse et primam ciusam esse: et ideo quod cognoscitur sub uno modo, non oportet quod coghoscatur sub alio.
Ad 1 quod objicitur in contrarium, dicendum quod haec falsa est, quod nullus concipit contrarium principiorum vel dignitatum: falsigraphus enim procedit ex contrariis principiorum. Sed haec est vera, quod nullus sapiens concipit contrarium principiorum. Unde cum diceret, Psal. xim, 1: Non est Deus, premisit, insipiens. Insipiens enim est, ut dicit Aristoteles in IV Ethicorum, qui ignorat seipsum. Si enim seipsum secundum ea que ipsius sunt sciret, Deum non esse non diceret, neque cogitare posset, ut dicit Anselmus.
On this page