Quaestio 43

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS I. Quid sit hypostasis secundum definitionem?

Ad primum sumatur definitio que consuevit poni, haec scilicet, "Hyposta sis est substantia cum proprietate."

Et videtur haec definitio inconveniens esse.

1. Cum enim dicitur, substantia cum proprietate, si utrumque illorum est de intellectu hypostasis, aut ex equo et se cundum unam rationem, aut non. Si ex equo: tunc ex duobus intellectibus componitur intellectus hypostasis: et hoc impossibile est. Duo enim ex equo venientia non faciunt unum. Definitio autem vult dicere unum, ut dicit Aristoteles in VII prime philosophiae. Si non ex quo, sed proprietas accipiatur in substantia ut substantiam determinans.

2. Et si hoc: tunc queratur, Quid dicat substantia? Aut enim dicit quo est, aut quod est, aut hypostasim, que est sicut compositum..

Si quo est: tunc sequitur, quod quo esse sive essentia determinatur proprietate: et si determinatur, distinguitur: et si distinguitur, ab aliquo distinguitur de quo non praedicatur. Et hoc est valde inconveniens. Ostensum est enim in prehabitis, quod commune quod est essentia, predicatur tam de personis, quam de proprietatibus essentiali predicatione.

3. Si autem dicat quod est, cum in divinis non sit quod est materiale, oportebit quod illud quod est, sit idem quod qui est, et sit absolutum, et sic idem in tribus: et sic quod est cum paternitate acit personam Patris, et cum filiatione facit personam Filii, et cum spiratione personam Spiritus sancti. Idem ergo videtur substare diversis proprietatibus: quod (ut dicit Anselmus) etiam intellectus non admittit: quia sic sequeretur, quod idem masculine qui designatur per qui est, essét Pater, Filius, et Spiritus sanctus.

4. Si autem dicatur, quod substantia dicat hypostasim que est sicut compositum: tunc sequitur, quod idem ponatur in definitione suiipsius, quod iterum inconveniens est.

Adhuc, Quis est vel qui est Pater, non est qui est Filius, licet quod est Filius. Cum ergo dicitur, Pater est hypostasis, Filius est hypostasis, Spiritus sanctus est hypostasis: si hypostasis dicit qui est, tunc nomen hypostasis non pravlicatur idem in Patre et Filio et Spirito sancto. Ergo non predicatur univoco do ipsis hypostatibus. Univoca enim sunt, ut dicit Aristoteles in Predicamentis, quorum nomen unum, et ratio substintie diversa.

Ulterius queritur de alia definition quam dat Damascenus, sic: "Hypostasis est substantia cum characteristicis idiomatibus, hoc est, cum distinctivin proprietatibus." Et ex hoc videtur,quod

1. Hypostasis dicat essentiam aliquo addito: et sic intellectus hypostasis nou est simplex.

2. Adhuc, In humanis substantia commune est: characteristica autem sive distincta sunt particularia, ut cum dicitur, Paulus est homo, Petrus est homo, commune quod est substantia, designatur per homo: distinctum autem per Petrus et Paulus +. et quia distingucns particulat distinctum, est particulare: et nisi distinctum aliquid adderet supra commune, remaneret idem omnino Petrus et Paulus. A simili ergo in divinis cum dicat Damascenus, quod in divinis commune est substantia, particulare vero hypostasis, videtur quod hypostasis aliquid addat supra commune quod est substantia: et sic dicit substantiam aliquo addito.

3. Adhuc, Boetius in libro de Duabus naturis in una persona Christi: "Substantia cum substat in particularibus, hypostasis dicitur." Videtur ergo, quod hypostasis dicat substantiam cum substare: et sic dicit substantiam cum aliquo addito..

In contrarium hujus est, quod 1. In divinis sicut essentia est una in tribus personis, ita substantia una non multiplicata. Sed si hypostasis dicit substantiam, tunc sequitur, quod dicat eam in rectitudiue, sicut homo dicit animal. Unum enim non dicit alterum, nisi actu et intellectu sit in ipso secundum primum modum dicendi per se. Et si hoo conceditur: tunc sequitur, quod multiplicato uno, multiplicabitur reliquum, ut homo est animal, duo homines duo animalia: sed hoc falsum est: quia in divinis tres sunt hypostases, et una substantia non multiplicata.

2. Adhuc, Boetius in libro de Duabus naturis in una persona Christi: "Persona est rationalis nature individua substantia." Rationalis nature in obliquo venit in definitionem persone: non ergo significatur nec dicitur nomine persone. Si enim diceretur nomine persone sicut animal nomine hominis, sicut non dicitur, homo animalis, sed animal: ita non diceretur, persona rationalis natura, sed rationalis natura. Cum ergo substantia eodem modo se habeat ad hypostasim, quo rationalis natura ad personam, videtur quod hypostasis non dicat substantiam, sed aliquid substantia: et sic utraque definitio nulla est: et sic non est substantia cum proprietate, nec est substantia cum characteristicis idiomatibus, nec dicit substantiam aliquo addito.

3. Adhuc, Si dicatur, iste homo, isée dicit hypostasim, homo autem dicit substantiam que est hypostasis.: et si utrumque istorum resolvatur in sua principia, iste sive hypostasis resolvetur in corpus et animam sicut in materiam et formam, homo autem in genus et differentiam, et sic principia eorum diversa sunt. Que autem diversa sunt, horum unum non significatur in altero, nec dicitur dicto altero. Essentia ergo non dicitur in nomine hypostasis, per locum a suo superiori.

4, Adhuc, Si hypostasis dicit essentiam aliquo addito, id additum aut est commune, aut particulare. Si commune, commune communi additum non facit particulare: dicit autem Damascenus, quod "hypostasis particulare est:" ex illis ergo hypostasis non constituitur. Si particulare: aut dicit aliud particulare ab hypostasi, aut idem. Si aliud ab hypostasi, hoc commune non est factum particulare, sed alio particulari et proprio: et iterum queratur de illo, unde factum sit particulare, et ibitur in infinitum. Si eodem: tunc idem diffinitur per seipsum, quod est inconveniens.

5. Adhuc, Si hypostasis dicit essentiam aliquo addito: tunc supposita hypostasi supponitur essentia: et hoc videtur esse inconveniens: attribuitur enim hypostasi quod est particulare, essentie autem quod est commune: et sic attribuitur aliquid uni, quod non attribuitur alteri: et attribuitur hypostasi quod est distinctum et numeratum, et non essenliz. Sed quando supposito uno supponitur alterum, quidquid attribuitur uni, attribuitur et alteri. Videtur ergo, quod hypostasis non dicat essentiam aliquo addito.

In contrarium tamen sunt rationes abbatis Joachim et aliorum quorumdam antiquorum: et sunt pracipue due.

1. Una est, quod quando aliquid per predicationem attribuitur alteri per substantiam, et non secundum accidens, supposito uno, supponitur alterum, Cum autem dicitur, hypostasis est substantia, substantia attribuitur per predicationem hypostasi, et non secundum accidens. Ergo supposita hypostasi supponitur substantia,

2. Secunda est, quod quecumque duo secundum omnimodam indifferentiam se habent ad invicem, supposito uno supponitur et alterum. Cum autem dicitur, hypostasis est substantia vel essentia, omnimoda indifferentia est inter hypostasim et essentiam sive substantiam. Ergo supposita hypostasi, supponitur essentia sive substantia. Et hac eadem ratione dicit abbas Joachim, quod id quod attribuitur essentia, attribuitur hypostasi, et e converso. Unde dicit, quod sicut hypostasis generat et generatur, ita essentia generat et generatur.

3. Adhuc, Si hypostasis dicit essentiam aliquo addito, videtur essentia ma joris esse simplicitatis, quam hypostasis: quod enim cadit in intellectu alterius, simplicius est illo: unde si hypostasis dicit essentiam aliguo addito, essentia cadit in intellectu ejus, et ita

In contrarivum hujus est, quod secundum Philosophos major est unitas particularis, quam universalis: quia unitas universalis est in multis et de multis, unitas vero particularis est in uno et de nullo: quia dicit Aristoteles in libro de Predicamentis, quod de prima substantia nulla erit predicatio. Videtur ergo, quod major sit unitas hypostasis quam essentie: essentia enim in multis est et de multis, hypostasis autem cum sit individua, ut dicit Boetius, in uno est, et de nullo. Et sic major est unitas, et per consequens major videtur esse simplicitas.

Solutio. Dicendum, quod hypostasis dicitur ab Sno quod est sub, et stéas positio: et ideo hypostasis est idem quod suppositum secundum nominis rationem, et sicut dictum est in prehabitis, cum dicitur suppositum, preepositio sd notat habitudinem inferioris ad superius sive particularis ad commune, sive determinati et distincti ad commune indeterminatum et indistinctum: et cam nihil faciat determinatum in divinis nisi proprietas, et hypostasis dicat determinatum commune, oportet quod in intellectu hypostasis sit proprietas determinans. Iterum cum intellectus non quiescat in proprietate, cum secundum modum sue significationis non dicat ens ut subsistens per se,sed ens indigens alio ut sit, hypostasis autem dicat ens in se per se subsistens, oportet quod in intellectu hypostasis sit ens per se subsistens, nullo indigens, et hoc est substantia. Dicit enim Boetius, quod "substantia est ens per se subsistens et nullo indigens:" et propter ‘hoc hypostasis est substantia cum proprietate, et non substantia et proprietas, ut ex proprietate habeat de- terminationem, ex substantia autem per se subsistere et nullo indigere.

Ad id ergo quod primo queritur, Quid dicat substantia in descriptions hypostasis posita?

Dicendum, quod unumquodque detiuitur et describitur per proximum suum superius, quod substantialiter praedicatur de ipso, et quo supposito omnia substantialia predicata consequentia ad ipsum supponuntur. Et hoc patet in definitione hominis, qui definitur per animal: quia animali supposito omnia consequentia supponuntur, ut vivum, corporea substantia, animatum, corpus, et substantia. Et similiter in definitione hypostasis cum ponitur substantia, ‘ ponitur pro predicato substantiali, quod secundum modum intelligendi proximum est ad hypostasim: et hoc, ut- dicit Hilarius, est res nature actu nature ad hoc quod sit, determinata, in. seipsa subsistens, et naturali perfectione - perfecta: sicut enim in prehabitis in tractatu de generatione Filii determinatum est, hic producit hunc, et primi termini talis productionis designantur per hic et hune: et quia hic et hune dicunt ens ratum et perfectum apud naturam, ideo designantur per hunc terminum, res nature. Unde res nature dicit primum ens ratum constitultum opere natura: et id quod sequitur ad illud, est proprietas determinans illud. Dico autem, proprietas incommunicabilis alii, que licet in éreatis vocetur accidens individuans, quod sic est in uno, quod impossibile est in alio inveniri: tamen quia in divinis non est individuatio, loco individuationis ponitur proprietas incommunicabilis, que rei nature secundum modum intelligendi confert singularem existentia modum, quo una res nature separatur ab alia, Et ita duo sunt in intellectu hypostasis, que quia non sunt duo secundum rem, sed secundum modum intelligendi tantum, ideo intellectus hypostasis non simpliciter est compositus: quia non est compositi, sed simplicis se-

cundum rem: secundum modum autem intelligendi plura, non re sunt in intellectu nominis ejus: unde non ex equo veniunt in definitionem ejus, sed unum ut ens subsistens ralum in natura quod est substantia, alterum ut determinans et incommunicabilis existentia modum conferens: et ideo apta est definitio et propria.

Ad id quod queritur de substantia, Utrum dicat quo est, vel quod est, vel compositum ?

Dicendum est, quod non dicit quo est, nec quod est, sed dicit rem nature prout primus et proprius terminus est actus nature: et hoc est primum secundum modum intelligendi distinguibile proprietate incommunicabili.

Ad id quod objicitur, quod secundum idem est qui substat paternitati, filiationi, et spirationi, dicendum est, quod non sequitur: non enim idem est nisi in communi.

Si quis objiciat, quod universale et particulare non sunt in divinis: quia dicit Damascenus, quod in divinis commune re cernitur, et non ratione tantum.

Dicendum, quod hoc verum est quia ubi universale et particulare, ibi sunt due nature re, quarum una est universalis, et altera particularis, et una non est alia: et hoc non potest esse nisi in compositis. Compositio autem in divinis non est, Est tamen ibi commune habitudinis, sive respectus, sive proportionis ad unum: quia sicut res nature que est Pater, determinabilis est incommunicabili proprietate, ita res nature que est Filius, incommunicabili proprietate determinabilis est, et similiter res nature que est Spiritus sanctus. Et tale commune ad suppositum sibi substans, sive ad suum particulare, non habet diversitatem rei, sed rationis tantum: que ratio tamen non est vana, quia ad rem refertur secundum modum significandi, quo aliter designatur substans, et id cui substat: et hac ratione communi unum est similitudine proportionis quod substat paternitati, filiationi, et spirationi: sed ex hoc non sequitur, quod sit unum et idem masculine quod substat: hoc enim esset idem numero etre: et. hoc dicere est heresis Sabellii. Pater enim et Filius et Spiritus sanctus, ut dicit Augustinus in libro de Doetrina Christiana, hoc modo sunt tres res, hoc est, subsistentes tres, et ens ratum apud naturam,

Ad aliud dicendum, quod hypostasis dicit subsistens singulare, et bene concedo, quod non preedicatur idem per idem, si idem masculini sit generis: sed predicatur idem ut unum similitudine habitudinis, sive proportionis: quod quamvis non sit univocum vere, eo quod non est natura una, sicut nomen unum est in his de quibus predicatur, tamen imitatur modum univoci, eo quod talis communitas ab univoco causatur. Ex hoc enim quod Pater est Deus, Filius est Deus, Spiritus sanctus est Deus, secundum consequentiam necessariam causatur, quod res nature que est Pater, et res nature que est Filius, et res nature que est Spiritus sanctus, uno et simili respectu secundum proportionem se habet ad naturam divinam, que designatur per hoc nomen, Deus: et tali una ratione respectus predicatur hoc nomen hypostasis de tribus. Et ideo imitatur univocum, et causatur a predicato univoco.

Et si quis objiciat, quod inter hypostasim et naturam nihil sit medium, et sic non est respectus medius. Patet per antedicta, quod non valet: quia licet non sit respectus medius secundum rem, tamen est secundum modum intelligendi: et hic modus distinguitur per nomen hypostasis.

Ad id quod ulterius objicitur de definitione Damasceni, dicendum quod bona est, et redit ad idem cum prima. Characteristica enim idiomata sunt distinctive proprietates: et substantia dicit ens ra- tum apud naturam in se perfecte subsistens, nullo indigens ad hoc ut sit: et hoc est res nature, ut dictum est. Hoc autem quod objicitur de compositione intellectus, jam solutum est.

Ad aliud dicendum, quod hypostasis non dicit substantiam aliquo addito: quia cum nihil sibi additur vel addi possit, oportet quod ubi est additio, ibi sit diversarum conjunctio: nihil autem diversum est in divinis, propter indifferen- tiam simplicitatis: tamen est ibi diversus modus significandi: et sic unam et eamdem rem sub diverso modo significandi dicit hypostasis: et hoc non facit additionem. Nec est simile in humanis et divinis. In humanis enim compositio est: et ideo potest ibi esse additio. In divinis autem est omnimoda simplicitas, que non permittit ibi esse additionem. Unde cum dicitur, hypostasis est Deus, idem est in predicato et subjecto sub alio modo significandi. In subjecto enim est proprietas in communi designata ut suppositum, in predicato autem natura ut in habente designata: et hec idem sunt in modo significandi differentia, et non in re. Hic autem non est sic quando dicitur, Petrus est homo, vel Paulus est homo: proprium enim non est commune, et natura proprii non est natura communis.

Ad aliud dicendum est, quod cum dicit Boetius, substantia cum substat in particularibus, Aypostasis dicitur, intelligit de prima substantia, que proprie et principaliter et maxime dicitur. Hee enim non nisi in particularibus accipitur: et illa sola subsistit ut ens perfectum et ratum apud naturam. Et ab illa confertur etiam secunde substantia substare, secundum quod estsecunda substantia in prima per esse, sicut dicimus, quod homo est albus, quia Socrates est albus. Et ideo illa principaliter hypostasis, hoc est, suppositum notatur. In divinis autem tamen nulla diversitas est inter suppositum, et id cui substat sive supponitur, nisi in modo significandi.

Avi quod objicitur in contrarium, dicendum quod unum dicit alterum tri pliciter, proprie scilicet et communiler, Proprie dupliciter, scilicet quando unum est in intellectu alterius, et actu in ipso ut ens de esse ejus, sicut homo dicit animal, quia animal est de intellectu. hominis et de esse ipsius. Secundo, quando quidquid attribuitur uni, attribuitur alteri. Et istis duobus modis verum est, quod multiplicatio uno, multiplicetur et reliquum. Unde tres homines sunt tria animalia. Tertio modo dicitur wnum dicere alterum large, sive communiler, quando scilicet proprium dicit significatum ut alterius aliquid: et tunc non dicit in recto, sed in obliquo: et sic hypostasis dicit naturam: dicit enim suppositum nature communis, non quod est natura communis: et tunc si natura communis una et eadem est in suppositis, non sequitur, quod si numeratur suppositum, numeretur et natura communis. Et cum substantia dicat naturam communem,et hypostasis dicat formam in obliquo, non sequitur si tres sunt hypostases, quod tres sunt substantie, sed sequitur, tres sunt unius substantia.

E si objicitur, quod in divinis hypostasis est substantia secundum rectum. Dicendum, quod hoc est ex modo dicendi vel significandi, scilicet quia in divinis, ubi est omnimoda simplicitas. In humanis autem non est sic: quia ibi suppositum non est natura communis per identitatem: aliter enim esset idem communicabile et incommunicabile, et verificarentur contradictoria de eodem et secundum idem.

Per hoc patet solutio ad sequens, scilicet ad dictum Boetii: quia hoc conceditur.

Ad id quod sequitur, similiter concedendum est, quia procedit: hypostasis enim non dicit essentiam, nec supposita hypostasi supponitur essentia ex communi modo significandi et dicendi per terminum.

Ad aliud dicendum, quod hypostasis non dicit essentiam aliquo addito vel communi vel particulari: nec dicit essentiam in recto, sed dicit aliquid essenlie, ut dictum est.

Per Hoc iterum patet solutio ad sequens: hoc enim procedit, sed fundatur super falsi suppositionem.

Ad rationes abbatis Joachim dicendum est,. quod non valent: oporteret enim, quod unum de altero predicaretur non solum realiter, sed etiam quod esset idem modus significandi, et etiam quod esset omnimoda identitas, non rei tantum, sed etiam modi significandi. In divinis enim plus attenditur modus significandi, quam rei identitas, sicut in antehabitis dictum est. Unde argumentatur ab insufficienti: et incidit in utroque argumento fallacia consequentis. E converso enim valet sic: quidquid attribuitur uni, attribuitur alteri: sequitur, quod supposito uno, supponitur alterum, et inter ea est omnimoda identitas.

Ad aliud dicendum, quod essentia oblique cadit in intellectum hypostasis, nec cadit in diversum. re, sed ut idem sub alio modo significandi: et ideo non sequitur, quod majoris simplicitatis sit essentia quam hypostasis.

Ad id quod in contrarium objicitur, dicendum quod esse in uno vel in pluribus nihil facit ad unitatem vel simplicitatem, quando id quod est in uno et quod est in pluribus, idem sunt re: tunc enim quod est in pluribus, non multiplicatur in illis, nec accipit compositionem. Dictum autem Philosophorum intelligitur in his in quibus quod est ‘in uno, et quod est in pluribus, non sunt idem re sicut sunt universale et particulare: quinimo, ut dicit Richardus, in talibus unitas que est in pluribus, non multiplicata in illis, sed unum faciens plures, majoris virtutis ‘est quam unitas que est in uno.

Et per hoc patet solutio ad totum.

MEMBRI SECUNDI ARTICULUS II. Qualiter hypostasis se habeat ad proprietatem distinguentem?

Secundo queritur, Qualiter hypostasis. se habeat ad proprietatem distinguentem ?

Et hoc est querere, Utrum una et eadem hypostasis sit substans omnibus proprietatibus personalibus diversis et oppositis, vel diverse substent diversis ?

Et videtur, quod una omnibus: 1.‘Yxdotasts enim in Greco idem est quod substantia in Latino: substantia autem una et eadem est omnibus tribus: si ergo hypostasis determinatur proprietate, videtur quod una et eadem hypostasis omni proprietate personali determinatur: et sic non sunt diverse hypostases — diversarum personarum, sicut non sunt diverse substantia.

2. Adhuc, Hypostasis cum sit communis tribus, nomen substantiale est: est enim Pater hypostasis, Filius hypostasis, Spiritus sanctus hypostasis: ergo de tribus in summa diceretur singulariter, et non pluraliter: videtur ergo, quod tres sunt una et eadem hypostasis.

3. Adhuc, Logice objicitur, quod inter quelibet duo extrema per affirmationem. et negationem determinata, sunt duo media: sunt autem in divinis essentia nec distinguibilis, nec distincta: et est in divinis persona distinguibilis, et distincta: ergo duo media: unum quidem tenens se ex parte unius, et alterum ex parte alterius: et hec non possunt esse. nisi hypostasis et substantia, et substantia magis tenet se ex parte essentia: de se enim nec distinguibilis est, nee distin cta: per adjunctam tamen prepositionem trahitur ad standum pro distincto, sicut dictum est in questione de generatione Filii, in capitulo ubi queritur, quid sit generans et quid genitum. Hypostasis autem magis tenet se ex parte persone: est enim distinguibile, sed nomine suo non importat distinctum. Si ergo hypostasis est medium, sequitur quod non sit extremum, et quod non conveniant ei determinationes extremi: non ergo convenit ei esse distinctum: et quod in divinis non est distinctum, manet unum: ergo hypostasis una in Patre manet, in Filio, et Spiritu sancto.

4, Adhuc, Eadem ratio confirmatur sic: In divinis duo sunt extrema, unum quo est omne quod est in divinis, alterum qui est post quod nihil in divinis est: unum sicut commune, alterum sicut determinatum. Ergo duo media, scilicet quod est, et qui est, sicut in humanis est natura communis qua homo est homo, et est individuum particulare quod est aliquis homo, sive quis homo. Et sunt duo media, quod est, et qui est. Quod est, quod designatur cum dicitur, homo est id quod est. Qui est, quod designatur cum dicitur, qui est generans, non est qui est genitus. Hypostasis autem dicit qui est, substantia autem quod est.’ Videtur ergo, quod hypostasis non dicit quis est. In divinis autem non multiplicatur nisi quis est. Hypostasis ergo non est rmultiplicata: et sic relinquitur, quod una hypostasis sit trium personarum.

5. Adhuc, Videtur hoc per exemplum quod multi Sanctorum inducunt: dicunt enim, quod sicut radius sive splendor est ex luce, ita Filius est ex Patre: et sicut calor ex luce et radio, ita Spiritus sanctus ab utroque. Sed nec in igne, nec in aliquo luminoso corpore splendor. et calor quaerunt pluralitatem suppositi, sed in uno et eodem supposito sunt, Ergo nec in divinis proprietates persunarum diversitatem quarunt supposili, sed uno et eodem sunt supposilo.

In contrarium hujus est, quod 1. Hoc directe videtur esse haresia Sabellii, qui dixit: "Idem masculine quando voluit, fuit Pater: quando voluit, fuit Filius: quando voluit, fuit Spiritus sanctus."

2. Adhuc, Dicit Damascenus, quod "hypostases proprietatibus differunt:" ergo per intellectum relinquitur, quod plures sint hypostases, et per consequens plures proprietates quibus differunt. Intellectus enim suppositi est ante intelloctum proprietatis: eo quod proprietas fluit a supposito.

2. Adhuc, Quecumque sunt in creaturis ad esse et ad dignitatem pertinentia, principalius sunt in creatore. In creaturis autem sic est, quod hic et hic, scilicet generans et genitus, prima distinctione distinguuntur ut res nature per actum qui est nature emanatio, quo hic est ab hoc, et per consequens distinguuntur proprietate: quia enim hic est a quo alius, ideo ille est pater: et quia hic est qui ab alio, ideo ille est filius. Ergo similiter est in divinis: et sic videtur, quod non proprietate primo hic distinguitur ab hoc, sed secundum se etiam non intellecta proprietate distincti sunt.

4. Adhuc, Augustinus in libro I de Doctrina Christiana: "Res. que nos beatos faciunt, sunt tres res, scilicet Pater et Filius et Spiritus sanctus '." Quod autem dicit éres res, non potest referri nisi ad hypostases. Ergo in divinis tres hypostases sunt, non una..

Solutio. Dicendum, quod diverse sunt hypostases trium personarum determinate proprietatibus, que proprietates aliter sunt in divinis, quam in humanis, in duobus. Unum est, quod in divinis proprietas est hypostasis sub- stantialiter et essentialiter, quod non est in humanis: et hoc est propter omnimodam simplicitatem. Secundum est, quod in divinis proprietas vim habet constitutive differenti: in humanis autem est esse constilulum consequens. Constituit enim proprietas hypostasim in determinata specie esse personalis, ut Patrem in esse Patris, et Filium in esse Kilii: et ideo necesse est, quod diverse et opposite proprietates diversas determinent hypostases.

Ad primum ergo dicendum, quod licet hypostasis et substantia sint idem, secundum quod substantia a substare dicitur, tamen modum significandi non habent eumdem secundum usum nominum. Substantia enim et nomen est predicamenti, et nomen est substantie prime. Secundum quod est nomen predicamenti, dicitur substantia per se ens ad aliud non fluens, nec alio indigens ut sit, ut dicit Boetius. Et a sic dicta substantia omne quod est in genere substantiae, sive ut genus, sive ut species, sive ut individuum, habet quod per se est nullo indigens ut sit: et hoc non dicit hypostasis. Secundum autem quod dicit primam substantiam, non dicit nisi substare principaliter et maxime: et cum substare non possit nisi quod per se est alio non indigens, tunc oportet, quod substantia primo modo dicta sit in intellecta substantiae secunde modo dicte: et hoc non est in intellectu hypostasis. Et ideo licet Greei dicerent tres Sxostése¢, Latini nullo modo volunt dicere tres substantias: eo quod videbant, quod sequebatur de necessitate tres esse essentias, et secundum primum intellectum nominis, et secundum secundum. Hypostasis autem non dicit nisi suppositum in ratione suppositi: et hoc est qui est, sive res nature.

Ad aliud dicendum, quod licet Aypostasis nomen substantiale sit, tamen non dicit substantiam in ratione prima nominis substantia, sed in ratione secunda, prout res nature substantia est: et hoc est suppositum in ratione suppositi prout designatur hoc nomine, gui est. Sic autem designatum multiplicatur in personis: et ideo non est una hypostasis trium personarum. Sicut et persona: substantiale nomen est, ut dicit Augustinus: tamen de omnibus in summa non dicitur singulariter, sed pluraliter. Quod enim dicitur, quod substantiale nomen de omnibus in summa dicitur singulariter, et non pluraliter, intelligitur de his que significant substanliam ut quo est, vel quod est: et non de his que significant substantiam ut quis est, vel quiest. Qui est enim dicit rem nature non in specie personali determinatam. Quis est autem eamdem rem nature dicit determinatam in specie secundum. esse personale. Propter quod substantiam dicunt in obliquo, et non in recto.

Ad aliud dicitur, quod in Trinitate secundum rationem intelligentia extrema et media sunt: sed non sunt vere media per equidistantiam, vel per equalem participationem extremorum. Et ideo distinguibile non distinctum, non ideo dicitur, quod non sit distinctum, sed quia nomine suo non importat proprietatem que demonstret distinctionem. Actio enim nature res nature distincta est: actus enim generantis non stat nisi in distincto. Et sic hypostasis etiam distincta est ante secundum rationem intelligendi quam conveniat et proprietas demonstrans distinctijonem: est enim per intellectum qui est, sive hic, ante hunc esse Patrem.

Ab attup patet solutio per idem: quia illa ratio eadem est cum priori aliis verbis confirmata.

Ad aliud dicendum, quod imperfeclum est simile, et demonstrat processionem personaruin, nisi quantum ad duo, scilicet quod incorruptibiliter procedunt persone, sicut sine corruptione ignis procedit calor et procedit splendor, et quantum ad hoe, quod plura sunt ab uno, sed non quoad hoc, quod calor et splendor sint proprietates que exigant diversitatem suppositorum, sicut paternitas et filiatio diversitatem exigunt hypostasum sive suppositorum.

Ad aliud dicendum, quod illud quod objicitur in contrarium, est concedendum. Si enim non essent diverse hypostases, Sabellius verum dixisset.

Ad id quod objicitur de Damasceno, dicendum quod in divinis Patrem esse Patrem, et Patrem generare Filium, et Patrem determinari paternitate, idem est re, sed differunt secundum rationem intelligendi: quia Patrem esse Patrem, dicit proprietatem prout est distinguens et determinans in esse personali secundum speciem: Patrem autem generare, dicit eam proprietatem ut actum proprium Patris: Patrem vero distingui a Filio paternifate, eamdem proprietatem dicit prout est relatio oppositionem habens ad Filium. Et secundum hos modos intelligendi ex primo modo Pater est quis, ex secundo Pater est hic, ex tertio Pater non est Filius. Et verum est, quod proprius terminus generationis est res nature: et sic distinctus per actum nature est ante proprietatem determinantem eum in eo quod est quis in persona, non re, sed ratione intelligendi. Et hoc modo loquitur Damascenus, et verum dicit: quia sic alius modus est distinguendi hypostases, et alius modus differendi proprietatibus suis: differunt enim hypostases ut res nature, et differunt proprietatibus suis.

Ad aliud dicendum, quod hoc verum concludit: sed in hoc solo cavendum est: quia quod est in creaturis prius et posterius tempore et causa et effectu, hoc est in divinis secundum modum intelligendi tantum: et hic modus intelligendi causatur ex defectu nostri intellectus, qui (sicut dicit Dionysius) divina non percipit nisi ex similitudine’ humanorum.

Ad pictum Augustini dicendum, quod hoc nomen, res, in divinis dupliciter su mitur, scilicet essentialiter, secundum quod dicit Augustinus ibidem, quod "his tres sunt una et summa res." Secunda personaliter, secundum quod dicit, quod "Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt tres res," hoc est, qui sunt entes sive existentes entitate rata in esse personali.

Notandum tamen, quod de hoc no mine, Sxderacrs, dicit sic Hieronymus a Damasum Papam, ut dicit Magister in primo Sententiarum, distinct. XXVI Ab Arianorum presule, hypostasion novellum nomen a me homine Romia- no exigitur. Interrogamus, quid tres hypostases arbitrentur intelligi ? Tres personas subsistentes aiunt. Respon- demus nos ita credere. Non sufficit cis sensus: ipsum nomen efflagitant: quia nescio quid veneni in syllabis latet. Clamamus, Si quis tres hypo- stases, id est,tres subsistentes personas non confitetur, anathema sit. Si autem quis hypostasim odcizv intelligens, non tribus personis unam hypostasim in- dicit, alienus a Christo est: qui scilicet tres hypostases dicens, sub nomine pietatis tres naturas conatur asserere.

Item, Hieronymus ad eumdem: "Suf ficiat nobis dicere unam substantiam e tres personas perfectas equales: ta ceamus tres hypostases, si placet. No men hoc non bone suspicionis est, cum in eodem verbo sensus dissen- tiunt." Sed ad hoc respondet Magister in primo Sententiarum, distinct. XXVI quod in his verbis non negat Hieronymus utendum esse nomine hypostasis in significatione qua determinatum est de ipso, sed hereticos eo prave usos ostendit: contra quos cautela et distinctione opus erat, sicut patet in predicta determinatione.