Quaestio 44

MEMBRUM I. De multiplicitate hujus nominis, persona.

Primo ergo queritur de multiplicitate. nominis. Persona enim dicitur in divinis, et in angelicis, et in humanis.

1. Et dicit Richardus, quod "in divinis distinguuntur persone origine sola. In angelis qualitate sola: qua distinctio dicitur personalis. In humanis origine et qualitate."

2. Adhuc, In divinis persona, ut dicit Magister in Sententiis, aliquando dicitur essentialiter, aliquando notionaliter. Essentialiter, ut cum dicitur, Pater est persona, Filius est persona, Spiritus sanctus est persona. Personaliter, ut cum dicitur, Alia est persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. Notionaliter, ut cum dicitur, Pater in persona differt a persona Filii.

Sunt etiam diverse sententia de hoc nomine, persona.

Quidam enim dixerunt, utdictum est, quod aliquando significat essentiam, aliquando personam, aliquando notionem.

Alii dixerunt, quod non significat nisi essentiam. Sed essentia significatur dupliciter, scilicet ut essentia et non gratia suppositorum: et sic designatur per hoc nomen, essentia, deiias,et hujusmodi. Secundo modo significatur prout est in suis suppositis et non gratia sui: et dicunt, quod hoc modo significatur per hoc nomen, persona: et ideo possunt ei attribui que et conveniunt essentie et conveniunt personis. Que conveniunt essentiae, sicut dicit Augustinus in libro VII de Trinitate: "Certe quia Pater est persona, et Iilius est persona, et Spiritus sanctus est persona, ideo dicuntur tres persone, quia commune est eis id quod persona est." Et illud Augustini, ibidem, "Ad se quippe dicitur persona Pater, non ad Filium, vel Spiritum sanctum: sicut ad se dicitur Deus magnus, bonus, et justus, et hujusmodi. Personalia autem attribuuntur ei: quia sic dicitur persona generans, et persona genita, | et hujusmodi." o,

Alii dixerunt, quod hoc nomen persona principaliter dicit essentiam, sed secundario dicit proprietatis distinctionem. Et hujus talem dabant rationem: quia dicit Isidorus, quod "persona dicitur quasi per se unum ens." Unde quod dicitur unum, notat substantiam: quod dicitur per se unum, notat distinctionem. Ratione hujus distinctionis dicitur, Alia persona Patris, alia Filii, alia Spiritus sancti. Ratione autem unitatis est quod dicit Augustinus, quod non est aliud esse substantiam et aliud esse personam. Sensus est, persona, id est, unum et per se, hoc est distinctus Pater et Filius et Spiritus sanctus: persone, id est, unum et per se distincti.

Adhuc alii dixerunt, qued hoc nomen, persona, originem habuit in divinis ab importunitate hereticorum. Cum enim Catholici dicerent id quod continetur, I Joan. v, 7: Tres sunt qui testimonium dant in celo: Pater Verbum, et Spiritus sanctus: et hi tres unum sunt: quesiverunt heretici Ariani, Quid essent tres qui designantur per Patrem et Verbum et Spiritum, intendentes responderi sibi nomen designans substantiam: et cum non posset, ut dicit Augustinus, inveniri nomen aliud quod communiter de tribus diceretur, quod singulariter de unoquoque et in summa de omnibus simul pluraliter diceretur, inventum est hoc nomen persona, et dictum est, tres persone. Pater enim est persona, Filius est persona, Spiritus sanctus est persona: et hi tres non uma, sed tres persone. Et ratio hujus fuit, quia persona licet dicat substantiam, non tamen dicit eam in ge- nere consideratam vel in specie, sed in hoc individuo designatam: substantia enim in genere designat quid magis quam quis, ut dicit Richardus in libro de Trinitate. Querentes enim, Quid est hoc ? Dicimus, quod est substantia, vel animal, vel homo. Querentes autem, Quis est hic? Dicimus, quod est Socrates, vel Plato, individuum quod a sua proprietate incommunicabile est, respondentes: et hic quidem etiam substantia est, sed substantia est, sicut suppositum sive hypostasis, quod non designatur nomine nature communis. Et horum dictum redit ad hoc, quod hoc nomen, persona, ante questionem hereticorum significabat essentiam, prout essentia una et naturacommunis est trium personarum: sed post translatum est ad designandam hypostasim cum proprietate incommunicabili. Unde cum dicitur, Pater et Filius et Spiritus sanctus sunt tres persone, sensus est, hoc est, tres hypostases, sive tria supposita propriis et incommunicabilibus proprietatibus a se invicem distincta.

Et sic patet, quod omnes iste quatuor sententie conveniunt in hoc, quod persona significet substantiam: sed in hoc differunt, quod quidam dicunt, quod significat eam per modum essentie et nature communis: quidam autem, quod significat eam ut in hoc singulari consideratam. Et isti etiam diflerunt: quia quidam dicunt, quod significat eam ut hunc aliquem qui non est quid, nisi ratione essentie: quidam autem, quod significat eam cum proprietate determinante.

1. Ratio autem horum, quod omnes conveniuntin hoc, quod significat substantiam, ponitur a Magistro in primo Sententiarum, distinct. XXV, ubi expresse dicit Augustinus, quod persona substantiam divinam significat et essentiam, sic: "Persona ad se dicitur, et idem est Deo esse personam, quod esse: sicut idem est ei esse, quod esse Deum. Unde manifeste colligitur, quod essentiam divihum predicamus dicentes, Pater est persona, Filius est persona, ‘Spiritus sanclus est persona, id est, essentia: et omnino unum et idem significatur nomine persone, id est, essentia divina, cum dicitur; Pater est persona, Filius est persona, quod significatur in nomine Dei cum dicitur: Pater est Deus, Filius est Deus."

2. Adhuc, Ibidem, "Idem significatur cum dicitur, Deus est Deus, et Deus est persona. Utroque enim nomine essentia divina intelligitur, quia utrumque secundum substantiam dicitur."

3. Adhuc, Ibidem, "Eamdem significationem videtur tenere nomen persona, cum dicitur, tres persone, quam habet cum dicitur, Pater est persona, Filius est persona, Spiritus sanctus est persona." "Quia, ut dicit Augustinus in libro Vil de Trinitate: ideo dicitur, tres persone, quia commune est eis quod persona est’." Nihil autem est tribus commune nisi essentia. Persona ergo dicit essentiam.

4. Innituntur etiam illi verbo Boetii in libro de Duabus naturis in uno persona Christi, ubi dicit, quod "persona est rationalis nature individua substantia:" ubi ostenditur, quod substantia in recto in definitione persone cadit: nomen autem dicit id quod in recto cadit in definitione ejus: et sic persona dicit substantiam.

Tot ergo sunt opiniones de persona.

Videtur tamen aliquid esse contra singulas istarum.

Si enim persona dicit essentiam, ut dicunt primi, et dicit absolute, cum dicitur, Pater est persona: si fiat relatio, refert essentiam absolute. Sicut ergo hec est vera, Pater est essentia que est Filius, ita haec erit vera, Pater est persona que est Filius: et hoc falsum est. Contra secundam autem est, quia si persona dicit essentiam prout est in supposilis, videtur persona omnino e# quivoce dici in divinis et in creaturis. In creaturis enim cum dicitur, Persona est rationalis nature individua substantia, persona nullo modo dicit essentiam communem, neque in se, neque in suis suppositis, sed suppositum dicit essentia. Si ergo in divinis dicit essentiam suppositi, dicetur equivoce: quia solum nomen commune est, et ratio substantia diversa.

Contra tertiam est, quia si persona primo dicit essentiam et secundario distinctionem: tunc cum dicitur, essentia est persona, sensus erit, essentia est ens per se distinctum, quod falsum erit, et est error Aril.

Contra quartam est, quod 1. Si persona de prima institutione dicit essentiam, falsificatur dictum Boetii, qui ostendens originem hujus vocabuli, persona, dicit quod ortum est a trageedis, quiin theatris certos et determinatos homines representare volentes, larvas pictas ad similitudinem facierum illarum alligabant, et per illam sonabant carmina: propter quod etiam persona circumflexa penultima dicitur. Persona igitur a prima institutione certum aliquem significat. Essentia autem nullum certum significat aliquem, nec in divinis, nec in creaturis. A prima ergo institutione non significat essentiam.

2. Adhuc, Boetius in libro de Trinitate: "Intelligimus Patrem et Filium et Spiritum sanctum personas non substantialiter dici: quia si substantialiter diceretur, de singulis et de omnibus singulariter diceretur."

3. Adhuc, Ibidem, "Persone divise sunt, substantia vero indivisa:" necesse est ergo vocabulum quod ex personis’ originem trahit, ad substantiam non pertinere. 4, Adhuc, Ex Augustino in libro VII de Trinitate: "Persona non significat idem quod substantia '." Si enim idem significaret, sicut substantia Patris - ipse Pater est, non quo Pater est Pater, sed quo est, ita et persona Patris esset quo Pater est, non quo Pater Pater est, sed quo est: quod falsum est.,

3. Adhuc, Si persona significaret essentiam, sicut dicimus tres personas, ita dicendum esset tres essentias: et sicut dicimus personam numerabilem in tribus, ita dicendum esset essentiam numerabilem esse in tribus: quod falsum est.

Soxutio. Ad primam partem questionis dicendum, quod persona dicta de divinis, et de Angelis, et de hominibus non dicitur univoce. Cum enim persona dicatur, ut dicit Isidorus, per se una, per se autem unum sit indivisum in se et divisum ab aliis divisione que essentialis et per se divisio est, constat quod in hae perfecta ratione non dicitur de personis. divinis. Ille enim essentialiter unum sunt, et simpliciter indivise. Propter quod dicit Damascenus, quod "divine persone secundum essentiam in se invicem sunt et inseparabiles." Et, Joan. xiv, 11: £go in Patre, et Pater in me est. Unde si proprietas et compositio nominis attendatur, perfectiori ratione dicitur persona de creatis, quam de increatis. In divinis enim per se unum non est nisi propria proprietate distincta, essentialiter autem per se nullo modo ab alio divisum. Et secundum hune modum persona translatione nominis dicitur de divinis, et non proprie. Et ideo dicit Augustinus in libro VII de Trinitate, quod "cum instanter quererent heretici. Quid tria, vel quid tres ? a Catholicis inventum est hoc nomen, persona, et dictum est, tres persone, non ut illud diceretur, sed ne taceretur." Per translationem enim dici potuit,sed non per proprietatem, Si autem nomen persone per causam exprimatur, sicut fere omnia nomina divina, sic per prius dicitur de Deo. Communicabilitas enim nature in divinis, et sub illa discretio personalis, causa et exemplar est communicabilitatis natura in creatis, et sub illa discretionis individualis, et maxime in creatura que imago Dei est, que est creatura rationalis sive intellectualis.

Ad aliud dicendum est, quod in divinis persona dicitur secundum unam rationem in tribus personis. Sic enim dicitur persona hypostasis personali proprietate distincta.

Et quod objicitur, quod aliquando dicitur essentialiter, aliquando notionaliter, Dicendum, quod hoc non variat significationem persone principalem, sed modum significandi tantum. Unde quando dicitur, Pater est persona, persona dicit essentiam non per modum essentie, et substantiam non per modum substantia sed per modum quis est. Quis enim querit de essentia, sicut dicit Priscianus, Quis natat in mari? piscis. Et sic quis dividitur contra gualis, et contra quantus. Et hoc modo quis primo dicit quem, et secundario dicit quid. Unde dicit Richardus, quod persona tam dicit quem, quam quid. Substantia autem secundum quod persona ponitur, non tam quem, quam quid dicit. Dicit enim substantiam in habente eam. Unde cum dicitur, Pater est persona, intelligitur, quod Pater est quis perfecte ens et substantialiter personali proprietate distinctus. Cum autem dicitur, Pater est alius in persona quam Filius, cum non possit esse alius in essentia, oportet quod sit alius in personali proprietate, et sic alius in persona: et sic per relativum diversitatis cogitur ad standum pro persona. Cum vero dicitur, Pater in persona differt a Filio, cum non differat in essentia, nec differt in communi ratione, sed differt tantum in proprietate personali, quae differentia proprie et simpliciter non est, sed est differentia, quedam, que magis proprie loquendo distinctio vocatur, per virtutem verbi differentiam notantis trahitur ad slundum pro notione sive proprietate. Iiec enim omnia sunt in intellectu persone. Est enim persona hypostasis sive substantia substantialiter et perfecte exiatens,proprietate personali determinata: el ideo per adjunctionem trahi potest ad substantiam designandam, et ad hypostasim, et ad proprietatem: et per talia variatur modus significandi ejus, et non significatio, sicut et Boetius dicit: et rexulariter verum est, quod talia sunt praedicata, qualia permiserunt subjecta: et lalia sunt preedicata, qualia adjuncta permiserunt.

Ad id quod ulterius queritur de prima sententia, dicendum quod satis sustineri potest.

Ad id quod contra eam objicitur, dicendum est, quod cum dicitur, persona dicit essentiam, non intelligunt isti, quod dicat essentiam per modum essentie sive per modum nature unientis personas, sed per modum substantiae, secundum quod substantia a substando dicitur: sic enim substantia idem est quod hypostasis, sive suppositum, sicut dicit Avicenna, quod suppositum sive subjectum est ens in se substantialiter completum, occasio alteri existendi in eo quod esse non haberet nisi in eo esset: et sic translatum in divina suppositum est hypostasis occasio, quod proprietas sit inea, que secundum modum significandi non dicit esse per se existentis, sed existentis in hypostasi, et non extra ipsam. Et ideo non procedit objectio. In illa enim accipitur essentia ut uniens tres personas. Et est in argumento fallacia equivocationis. Substantia enim prout est hypostasis, non dicit essentiam prout est uniens tres personas, sed hypostasim dicit que distinguitur in personis.

Ad secunnAmM sententiam dicendum est, quod etiam satis sustineri potest: quia pro certo persona dicit quid deter minatum ad quis et formatum. Unde Richardus dicit, quod non tam quis quam quid dicit. Sic autem essentia non significatur ut essenlia, nec uniens personas, sed significatur ut substantia que omnibus confert subsistere in se, et non fluere ad aliud gratia essendi: sic enim omnibus etiam individuis substantia confert subsistere: et hoc modo est et in divinis et in humanis. Et secundum hune actum persona dicit substantiam, sed nec in divinis, nec in humanis dicit persona essentiam ut essentiam.

Et per hoc patet solutio ad objectum contra.

Ad tertiam sententiam dicendum est, quod etiam illa satis rationabiliter sustinetur, sicut probatur ex dicto Isidori. Persona enim est substantia individua, ut dicit Boetius, vel substantia incommunicabilis, ut dicit Richardus. Et cum talis substantia in recto cadat in definitione persone, constat quod persona dicit eam per modum substantie in se subsistentis, licet non dicat eam per modum essentie communis, sed per modum suppositi sive hypostasis, quod ab eéssentia habet in se subsistere, et alio non indigere ut sit. In intellectu autem suo super hoc addit distinctum esse proprietate: et ita in obliquo dicit proprietatem distinguentem, et ideo per consequens et secundario.

Ad objectum contra, dicendum quod cum dicitur, persona est essentia, predicatio fit ratione indifferentie simplicitatis que est in divinis: et hec,ut sepius dictum est, non tollit diversum modum significandi, qui diversus modus significandi causat diversum modum dicendi, et diversum modum supponendi, et diversum modum attribuendi, et non diversum modum rei. Dico autem diversum modum dicendi, quando quidem unum duobus nominibus vel pluribus significatur: sed ratione modi significandi cum significato principali aliquid connotatur in uno quod non connotatur in alio, sicut bonum, justum, sapiens dicitur de Deo. Sed, ut dicunt Dionysius et Origenes, cum hec omnia de Deo dicantur per.causam, licet hac omnia dicant essentiam divinam, et significent essentiam divinam, alind tamen dicitur et connotatur cum dicitur sapiens, et aliud cum dicitur bonus, et aliud cum dicitur justus. Dicitur enim sapiens ut sapientis creati causa, bonus ut boni creati causa, justus ut justi creati causa: et ideo aliquid dicitur sive connotatur nomine uno quod non connotatur nomine alio. Diversus autem modus supponendi est, quando quidem que dicuntur, eadem sunt re, tamen propter diversum modum significandi, supposito uno non supponitur alterum eisdem predicatis: et sic persona est essentia, tamen supposita persona non supponitur essentia respectu eorumdem predicatorum. Et ex hoc causatur quartum, scilicet diversus modus attribuendi: attribuitur enim uni quod non attribuitur alteri: eo quod licet eadem sint re, modo tamen significandi differunt. Unde non sequitur, si essentia est persona, et predicatur persona ratione unitatis rei de essentia, quod si persona est distincta, essentia sit distincta.

Ad ovartam sententiam dicendum est, quo illa procul dubio vera est. Persona enim suo nomine, ut habitum est, rem nature significat, sive naturam naturatam et distinctam ut in se subsistentem et perfectam et ab aliis divisam, et per similitudinem distinctionis quam facit proprietas in esse personali, translatam est ad significandum hypostasim, cum ante significaret naturatum in esse naturati divisum: quod divinis non convenit: quia natura communis nec in se, nec in-personis distinguitur vel dividitur: aliter enim persone non essent in se invicem per nature communis. indifferentiam. Nec hoc est contra dictum Boetii. Persona enim semper significabat certum et determinatum et in esse nature divisum, sed non semper significabat certum et determinatum incom municabili proprietate distinctum in csse naturati secundum esse substantiale iniivisum et aliis unitum: et ad hoc signis ficandum, translatum est post questionem hereticorum.

Ad primum autem quod objicitur de communibus rationibus eorum, diccndum est, quod licet substantia et essentia idem sint re, non tamen sunt idem modo significandi. Substantia enim a substando dicitur, ut dicit Aristoteles. Per se autem et principaliter substat suppositum. Essentia autem dicitur per modum essentientis et unientis supposita, Et cum dicitur, quod idem significamus cum dicimus Patrem esse personam, Filium esse personam, quod significamus cum dicimus Patrem esse Deum, Filium esse Deum, hoc est, essentiam divinam, intelligitur idem re, non idem modo significandi.

Per hoc etiam patet solutio ad sequens.

Ad id quod objicitur, quod nihil est eis commune nisi essentia, dicendum est, quod sicut in antehabitis dictum est, quod nihil est eis commune per modum nature nisi essentia, et per modum rei, et per modum veri univoci. Sed sicut in antehabitis dictum est, ex uno communi secundum naturam communicato secundum actum suppositi multe consequuntur communitates, que licet non omnino sint communitates univoci, tamen imitantur univocum. Ex hoc enim quod Socrates est homo, et Plato est homo, et Petrus homo, et commune est eis quod homo est secundum naturam, sequitur quod isti tres supposita sunt unius nature, et commune eis est, quod quilibet suppositum est ex respectu substantis ad id cui substat: qui licet plurium sit ad unum, tamen similis et zqualis est in eis, et per consequens unius rationis. Ef similiter commune est cis, quod hi tres individua sunt, -et tres nature sunt. Et hoc vocatur commune habitudinis sive proportionis ad unum, et imilatur univocum, licet: vere univocum non sit: quia univocum vere a natura una causatur, que communis pluribus participatur a singulis. Et hoc modo in divinis commune est hoc quod persona est. Quamvis enim non ab una et eadem personalitate Pater sit persona, Filius sit persona, Spiritus sanctus sit persona, sicut ab una et eadem deitate Pater est Deus, Filius est Deus, Spiritus sanctus est Deus: tamen a simili respectu hypostasis Patris ad proprietatem personalem etad naturam communem,et hypostasis Filii ad proprietatem suam et naturam communem, et similiter hypostasis Spiritus Sancti,causatur communis predicatio persone de tribus, que predicatur de tribus non ut commune nature, sed ut commune habitudinis sive proportionis ad unum, quod imitatur univocum in hoc, quod in pluribus equaJem et coequevum ad unum et idem ponit respectum.

Et si objiciatur, quod secundum hoe persona videtur preedicari ut universale et ens de ratione trium cum dicitur, Pater est persona, Filius est persona, Spiritus sanctus est persona.

Dicendum, quod non predicatur ut universale, nec ut ens de ratione trium: quod enim sic predicatur, est commune nature, et non habitudinis: sed preedicatur ut idem sub alio modo significandi. Idem enim est, Pater est persona, quod Pater est Pater: sed alium modum habet significandi, preecipue secundum quod Pater est substantivum, non adjectivum. Et hoc patet si resolvatur. Cum enim dicitur, Pater est Pater, sensus est, Pater est hypostasis incommunicabili proprietate paternitatis determinata, divine nature superposita: et hac est ratio persone.

Magister Gulielmus tamen Alltisiodorensis ad hoc solvendum distinguit quadruplex univocum. Primum dicebat causari a conformitate communis nature, sicut homo univocum ad omnes ho mines, et album ad omnia alba. Secundum dicebat causari a generali conformitate intellectus. Dicebat enim, quod intellectus in hoc imago Dei est, quia similitudinem habet cum omni re sicut Deus. Sicut etiam dicit Aristoteles in IIT de Anima, quod intellectus est species specierum intelligibilium: et hoc intelligitur de intellectu formali. Et hoc modo dicebat esse univocum hoc nomen, res, in divisione Augustini in libro I de Doetrina Christiana, qua dicitur: "Rerum aliae sunt quibus: fruendum est, aliae quibus utendum est, alia que utuntur et fruuntur'." Res enim sive sit creata, sive increata, similiter est ens ratum apud intellectum. Tertium causatur per equalem denominationem ex parte anime acceptam, sicut intelligibile univocum ad omnia intelligibilia, et opinabile ad omnia opinabilia. Et hoc modo dicebat univocum esse hoc nomen, notio, ad quinque notiones que sunt in divinis. Quarta univocatio, ut dicit, causatur ab equali proportione ad. effectum.. Et hoc modo dicebat univocum esse hoc nomen, justwm, de Deo et de homine: Deus enim dicitur justus, quia reddit unicuique quod suum est. Et a simili effectu dicitur homo justus. In his tamen modis non simpliciter est univocum, nisi in primo. Alii autem modi imitantur univocum; et ideo communitas illorum est magis communitas analogi, quam univoci.

Ad aliud dicendum est, quod substantia in definitione posita non dicitur a natura substantia que subsistere facit, sed ab actu substandi, et sic convenit supposito sive hypostasi, ut dictum est.

Id autem quod contra singulos induclum est, jam solutum est in prahabitis.

Ad id quod objicitur de Boetio, dicen- Contra sendum, quod Boetius in illo loco sebstantiam accipit pro natura que substare vel subsistere facit in se, et non alio indigere ut sit, et non accipit eam secundum quod ab actu substandi dicitur, Et hoc modo verum est, quod porsona non dicit nec significat substantiam, nisi in obliquo.

Per woc etiam patet solutio ad dictum Augustini, quia similiter accipit substantiam. Ad rationem ultimam dicendum est, quod non sequitur, nisi persona significaret essentiam in recto, vel substantiam prout substantia non dicitur ab actu substandi, sed ut ens in se subsistens, alio non indigens, sicut communis et eadem est natura trium personarum. Et sic sequeretur, quod tres essentie essent tres persone, et numerate in tribus personis.

MEMBRUM II. De definitione hujus nominis, persona.

Secundo, Queritur de definitione istius hominis, persona.

Et inveniuntur quatuor definitiones. Prima Boetii, hac scilicet, "Persona est rationalis nature individua substantia."

Secunda est Richardi in libro de 7rinitate, haec scilicet, "Persona est intellectualis nature incommunicabilis existentia."

Tertia iterum Richardi, ibidem, "Persona est existens per se solum secundum quemdam rationalis existentia modum."

Quarta magistralis est, hac scilicet, "Persona est hypostasis distincta incommunicabili proprietate ad dignitatem pertinente,"

Et queritur de singulis definitionibus. Videtur enim inconveniens prima.

1. Rationalis enim natura non est nisi in homine. Dicit enim Isaac in libro, Definitionum, quod "ratio est vis animez, faciens currere causam in causatum:" et sic ratio cum collatione est et cum inquisitione. Talis autem natura non est divina, nec etiam angelica, cum tamen persona sit tam in divina quam in angelica natura. Inconvenienter ergo definitur per rationalem naturam..

2. Adhuc, In divinis propter indifferentiam simplicitatis persona est essentia, sive natura. Obliquus autem omnis notat transitionem et diversitatem. Cum ergo dicitur, Persona est rationalis nature, diversitas notatur inter personam et rationalem naturam: et cum sit omnimoda indifferentia, potius deberet dici, Persona est rationalis natura, quam rationalis nature.

3. Adhuc, Objicitur de hoc quod dicitur, Individua. Nihil enim est individuum in particulari, nisi quod dividuum est in natura. Dividuum autem in natura, est materia que secundum esse dividitur in particularibus. Divina natura secundum esse non dividitur in particularibus sive in hypostasibus, quas Joannes Damascenus vocat particularia. Ergo persone in divinis non convenit esse in- ‘dividuum.

4, Adhuc, Non videtur convenire quod dicit, Substantia. Quod enim in definitione alicujus ponitur, multiplicato definito multiplicatur definiens, ut cum dicitur, homo animal. rationale mortale, plures homines plura animalia rationalia mortalia. Ergo a simili, si persona est individua substantia, plures persone plures erunt substantia individue, ut dixit Arius, et hoc est heresis, quia tres persone sunt una substantia individua sive indivisibilis secundum esse.

Contra SECUNDAM etiam objicitur que est hec, "Persona est intellectualis nature incommunicabilis existentia."

1. Et queritur, Que sit natura intelleclualis ? Aut enim est que intellectualitate sicut differentia in specie constituitur, aut que intellectu utitur, aut que intelligitur, eo quod non intelligitur nisi intellectuale, hoc est, in esse intellectuali acceptum. Si primo modo: tunc natura divina non erit intellectualis: nulla enim differentia in specie nature constituitur. Si secundo modo, iterum non crit ‘intellectualis: non enim intellectu utitur, sed seipso intelligit. Si tertio modo: tunc multarum naturarum erit persona:sicuf enim dicit Boetius, natura que inomnibus est, est’ que quoquo modo intelligi potest: et sic omnium naturarum esset persona, quod falsum est.

2, Adhuc, Quod dicitur, Incommunicabilis, non videtur convenire soli persone: cum tamen sit ultima differentia in definitione posita, de qua dicit Aristoteles in VU prime philosophiae, quod convertibilis esse debet: omnia enim individua et omnia propria incommunicabilia sunt. Dicit enim Algazel in Logica sua, quod individuum est ab accidente incommunicabili, et ideo dicitur singulare.

3. Adhuc, Quod dicit, Existentia, videtur inconvenienter dici: existentia enim secundum rationem suorum componentium dicit ens ex alio productum: hoc autem angelicis personis non convenit, que origine non distinguuntur: et etiam in divinis Patri non convenit, quia Pater ex alio quodam non est: et in humanis Adz non convenit, eo quod Adam secundum originem ex alio non est.

4, Adhuc, Persona potius est existens quam existentia. Melius ergo diceretur, quod persona est intellectualis nature incommunicabile existens, quam incommunicabilis existentia.

ConTRA TERTIAM etiam objicitur, que est haec scilicet, "Persona est existens per se solum secundum, quemdam rationalis existentie modum."

1. Secundum hance enim non videtur esse persona in divinis. Dicit enim Hilarius in hbro VIE de Trinitate, quod "solitudo non est in divinis, nec singularitas." Existens autem per se solum solitarium et singulare est.

2. Adhuc, Cum dicitur, Secundum quemdam modum, vagus est intellectus et non determinatus: quia nescitur quis sit modus ille. Definientia autem certa et determinata debent esse: quia aliter definitio non determinaret et certificaret definitum. Male ergo dicitur, Secundum quemdam modum.

Conta QuaRTAM etiam objicitur, hanc scilicet, quod "persona est hypostasis incommunicabili proprietate determinata ad dignitatem pertinente."

1, Secundum hanc enim videtur, quod intellectus persone compositus sit, et. addat super intellectum hypostasis. Composilus autem intellectus non est nisi compositi. Persona ergo in divinis videtur esse composita, quod falsum est: eque enim simplex persona est sicut essentia.

2. Adhuc, Secundum hoc videtur, quod abstracta personalitate per intellectum, adhuc remaneat hypostasis: et hoc falsum est: quia hypostasis est distinctum et determinatum quid, quod apud Philosophum. vocatur hoc aliquid: et si dicatur hic aliquis, tamen hic aliquis non est tam quis, quam quod, ut dicit Richardus, et sic redit in idem. Sed abstracto determinante non remanet determinatum: personalitas autem derminans est. Ergo abstracta personalitate hypostasis determinata non remanet. Si ergo remanet aliquid, non potest remanere nisi essentia determinata: et sic sequeretur, quod personalis proprietas determinaret essentiam, quod falsum est et sepius improbatum: sequeretur enim, quod sicut Pater non est Filius, ita essentia Patris non esset essentia Filii.

Adhuc, Contra has omnes definitiones simul objicitur.

1. Videtur enim, quod secundum eas anima separata sit persona. Est enim substantia individua rationalis nature, et est existens per se solum secundum quemdam intellectualis existentie modum.

2. Adhuc, Videtur, quod natura humana in Christo secundum hoc sit persona: est enim rationalis nature individua substantia: et per eamdem rationem divina natura in Christo erit persona: etsic Christus est due persone, quod falsum est,

Solutio. Dicendum, quod licet: sicut dicit Aristoteles in Topicis, unius rei sicut unum est esse, sit una definitio: tamen secundum plura que secundum modum intelligendi sunt in uno et eodem, plures possunt dari assignationes, que non sunt vere definitiones, sed manifestationes majoris declarationis, quam nomen. Et tales sunt que inducte sunt. Et differunt, quia illa que est Boetii, data est de communi intentione persone, prout se communiter habet ad Deum et Angelum, et hominem. Due vero que sunt Richardi, corrigunt eam que est Boetii et determinant ad divina: et ideo dantur per propria divinorum, quorum magis est esse intellectuale quam rationale, et singulare quam individuum ,et existere secundum individuum persone ad personam, quam substare in seipsa. Quarta vero datur secundum nominis proprietatem. Dictum est enim in prehabitis, quod persona est facies larvata: quod non fiebat, nisi ad designationem certe persone et heri, que dignitate pracedebat, ut Priamus et Hecuba. Propier quod etiam adhuc in civilibus persone dicuntur homines dignitate pracellentes, ut imperator, preses,episcopus, prepositus, et hajusmodi.

Ad id ergo quod objicitur contra primam definitionem, dicendum quod ratio compositus intellectus est, et sie ratio nalis natura pro intellectuali ponitur: tamen hoc est unum propter quod corrigit eam Richardus.

Ad sup dicendum, quod in verilate respiciendo ad simplicitatem rei in divinis, unumquodque divinorum pradicatur de alio in rectitudine: et sic persona est essentia, et proprietas essentia. Respiciendo autem ad modum inielligendi communem, quo divina ex humanis intelligimus, sicut dicit Dionysius, eo quoi humana sunt exemplata a divinis: sir convenientius dicitur persona rationalis nature sive essentia, quam rationalis natura vel essentia. Dicit enim Hilarius, quod aliud est ignis, et quod ignis esl: et aliud est homo, et quod hominis est: et aliud Deus, et quod Dei est: et generaliter aliud natura, et quod nature est: et hoc quidem in creatis aliud est re, in divinis autem aliud modo significandi. Cum ergo persona res nature. sit, et rem nature dicat in recto, naturam autem dicat in obliquo, et dicat eam ut quo est res nature, et ideo supposita persona non supponitur natura sivo essentia, convenientius dicitur rationalis nature quam rationalis natura.

Et quod objicitur de transitione obliqui, dicendum quod transitioni que notatur per genitivum, sufficit diversitas in modo intelligendi, sicut convenienter dicitur bonitas Dei, cum tamen bonitas Dei et Deus seipso sit bonus. Dicit tamen Augustinus in libro VII de Trinitate et ponitur in libro I Sententiarum, distinct. XXIII, quod "tres personas unius essentia dicimus, non ex eadem essentia, ne diversitatem inter essentiam et personam notemus." Sed hoc est ex causis duabus simul junclis, quarum una est, quia ablativus est vehementioris diversilatis quam genitivus. Alia, quod prepositio que etiam transitiva est et diversitatem notat, habitudinem designat esse materialis ad materiatum: et ideo tres personas ex eadem essentia non dicimus, ne persona ex essentia sicut ex materia esse credatur, Hujus signum est, quod constructio genitivi cum recto aliquando intransitiva est, et non notat nisi habitudinem determinati ad confusum, cum tamen idem sit re determinatum et confusum, ut cum dicitur creatura salis: et talis constructio non est inter rectum et ablativum, maxime quando ablativo adjungitur prapositio, ut cum dicitur, cultellus de ferro.

Ad aliud dicendum, quod pro certo in divinis non est individuum. Individuum enim, ut dicit Plato, est in quo stat divisio descendentium a generalissimo. Sed individuum in divinis dicitur accommodata significatione idem quod incommunicabile quod pluribus non convenit.

Ad aliud dicendum, quod substantia in definitione persone non dicit essentiam vel naturam que est stans per se, alio non indigens, sive que dicit quo est: sed stat pro supposito quod est hypostasis, quod ab actu substandi swbstantia dicitur. Et bene conceditur secundum Gracos, quod hoc modo plures persone plures substantia sint, sicut apud nos plures persone sunt plura supposita, et plures res plures nature. Apud nos autem non dicitur, plures substantia: quia substantia apud nos dubiam habet significationem. Et aliquando ponitur pro natura qua substat, alio non indigens omne quod substat per se: et sic opponitur accidenti. Aliquando. ponitut pro supposito sive prima substantia. Unde ne detur occasio hereticis,a Latinis inhibitum est, ne tres-substantie dicantur tres persone, ne diversitas nature in personis esse credatur ’.

Ad itLup quod contra secundam objicilur dicendum quod intellectualis natura intelligitur, ut dicit Boetius, secundum quod natura dicitur unamquamque rem informans specifica differentia: quam licet Deus non habeat ut cum aliquo genere constituentem se in specie, eo quod est in fine simplicitatis, habet tamen ut idem ipsi, et ut quo est nature intellectualis; licet enim in Deo idem sit quod est et quo est secundum rem, differunt tamen modo intelligendi.

Ad aliud dicendum, quod incommunicabile determinatum per hoc quod dicitur, rationalis vel intellectualis nature, soli persone conveniens est: et sic ponitur in definitione persone ut ultima differentia et convertibilis: simpliciter autem acceptum majoris communitatis est, quam persona.

Ad aliud dicendum, quod existentia notat originem, ut dicit objectio: sed communiter ad originem activam et passivam, hoc est, originem originantem et originem originatam. Unde hac definitio magis proprie est in divinis. In Deo enim persona est incommunicabile existens incommunicabili proprietate originis determinatum. Et hoc modo Adam habuit originans, et similiter Angelus effective: quamvis originans illud non fuerit in conformitate nature cum ipsis: originans enim in conformitate nature cum originato non est de essentia persone secundum se, sed est de essentia illius vel hujus persone.

Ad aliud dicendum, quod existentia melius dicitur, quam existens: quia sicut dicit Richardus, persona non tam quis, quam quid dicit. Dicit enim quem in esse substantiali. Et hoc quid aptius importatur per existentia, quam per existens: sic enim significatur quis, qui est quid.

Ad im quod objicitur contra tertiam 2, dicendum quod solitarium et singulare secundum quod excludit consortium in natura divina, in-divinis non est: et haec est intentio Hilarii. Secundum autem quod dicit exclusionem ab hoc esse personali, in divinis est: sic enim solus Pater est Pater, et solus Filius Filius: et hoc modo ponitur in definition persone secundum se. Sed est de essentia hujus vel illius persone, sicut et in definitione individui accidens ponitur incommunicabile, quod est. collectio accidentium singularium quam impossibile est in alio reperiri.

Ad aliud dicendum, quod ponit quemdam modum: quia in communi definit personam, et non hance vel illam, Unde cum dicitur, guemdam modum, licet vagum sit quoad hance vel ad illam, non tamen vagum est quin quem determinet: dicit enim modum existendi singulariter, licet non hune vel illum.

Ad id quod objicitur contra quartam, dicendum quod diversitas in modo intelligendi que non causatur ex diversitate rei, sed ex impotentia intellectus nostri, qui rem ut est aliter designare non potest, nisi assignet eam per assimilationem ad humana, in nullo derogat simplicitati rei: etideo persona simplex est, sicut et natura in divinis: quia ea que ratione nominis addit super hypostasim, non sunt diversa ab hypostasi re, sed modo significandi tantum, sine quibus perfectum esse persone designari non potest.

Ad aliud dicendum, quod licet secundum communem intentionem persone abstracta personalitate per intellectum, remaneat hypostasis, que secundum intellectum substat personalitati: tamen meo judicio in divinis abstracta personalitate, nihil remanet: essentia enim non remanet, quia proprietati personali non substat: hypostasis non remanet, quia proprietas ut proprium accepta, est ipsa hypostasis, secundum quod dicit Hilarius, quod proprium est Patri quod Pater est, et proprium Filio quod Filius est: et ideo ablato proprio non remanet hypostasis.

Objectio autem que dicit, quod essentia remanet indeterminata, procedit ac si personalitas determinaret essentiam, et ac si essentia substaret personalitati: et hoc non est verum,.

Ad iLtup quod in communi objicitur contra omnes, dicendum quod individua, quod ponitur in definitione Boetii, et incommunicabile quod ponitur in definitione Richardi, omnis communionis modum excludit secundum actum et potentiam. Communicabile autem quiddam est ut pars: et hoc nec individuum, nec incommunicabile est. Et ideo anima separata persona non est quiddam ut forma. Et ideo natura divina, vel essentia, vel persona, non est quiddam ut assumptum in unionem vel societatem alterius. Et ideo natura divina in Christo vel natura humana in Christo persona non est. Nihil enim horum in se individuum vel singulare et alii non Communicans est.

MEMBRUM III. De suppositione persone.

Tertio deberet queri de suppositione persone. Sed quia jam satis habitum est, quod persona supposita non supponitur essentia: eo quod non dicit eam in recto, nec significat eam ut essentiam: et si significat substantiam, ut dicit Richardus, non significat eam ut naturam communem in se substantem et alio non indigentem ut sit, nec significat sub proprietate generali vel speciali, sed significat eam prout dicitur ab actu significandi ut suppositum, et sub proprietate individuali vel quasi individuali, prout designatur per quis, qui guts tamen est quid in esse substantiali, et talem substantiam designat tam in singulari quam in plurali. Cum enim dicitur, Pater est persona, sensus est, Pater est suppositum certa et notabili proprietate distinctum. Et cum dicitur, Pater et Filius sunt persone, sensus est, Pater et Filius sunt supposita certis proprietatibus distincta.

MEMBRUM IV. De comparatione persone ad essentiam.

Et cum haec omnia habita sint sufficienter, non restat querendum, nisi de quarto membro quod est de comparatione persone ad essentiam, propter opinionem quorumdam dicentium, quod persona differt ab essentia, sed non essentia a persona.

Et ad hoc proceditur sic: 4. Aristoteles dicit in VII Topicorum: "Quantulamcumque differentiam ostendentes erimus, ostendentes erimus quoniam non idem." Persona convenit generare et generari,spirare et spirari, essentie autem neutrum. Ergo persona differt ab essentia non solum ratione intelligendi, sed re: quia realis differentia est generare et generari.

2. Adhuc, Persone convenit distingui: essentiae non distingut: ergo persona differt ab essentia.

3. Si dicatur, quod cum dicitur, essentie non convenit generare et distingui, per hoc non dicitur aliqua differentia positive, sed negative, et negatio nihil ponit: per id autem quod nihil est, nibil differt ab aliquo: quia sicut dicit Aristoteles, non entis non sunt species, nec differentia: et sic stat quod dicit opinio, scilicet quod persona positive differt ab essentia, sed non e converso essentia a persona. Contra: GCommunicabile esse positiva differentia est, uniens esse tres personas positiva differentia est: et utraque convenit essentiae, et opposita eorum privativa conveniunt persone, scilicet incommunicabile esse, et singulare sive distinctum esse, et ita non unitivum esse: ergo positivis differentiis differt essentia a persona, sicut e converso.,

4. Adhuc, Ista opinio per se inducit, quod persona dicit aliquid additum substantiae sive supposito: dicit enim relationem determinantem suppositum, sicut patet in ultima definitione persone preinducta. Essentia autem nihil habet additum. Differt ergo persona ab essentia, et non essentia a persona per aliquam positivam differentiam.

Solutio. Dicendum, quod secundum Catholicam fidem propter indifferentiam simplicitatis quest in divinis, persona est essentia, et e converso essentia est persona: et re neutrum differt a reliquo, sed modo intelligendi, et modo dicendi, et modo supponendi, et modo attribuendi utrumque differt a reliquo: isti enim modi, ut sepe habitum est, in nullo predicant simplicitati. Qualiter vero non vani sunt, sed ad rem referuntur, sepius in prehabitis determinatum est.

Ad primum ergo quod objicitur, dicen- dum quod generare et generari, et spirare et spirari, non dicunt differentiam persone ad essentiam, sed dicunt differentiam persone ad personam: et opposita ipsorum non sunt differentie#, sed negationes consequentes ex affirmatione, sicut si homo est rationale, sequitur, quod id quod non supponit hominem, nec dicif eum in recto, non sit rationale. Et similiter ex quo persona non supponit essentiam, nec dicit eam in recto et ut essentiam, sequitur quod proprium per- ‘sone non sit proprium essentia, sed negetur ab ea propter modum significandi diversum, et propter diversum modum supponendi: et hoc non prajudicat identitati rei, sicut si dicam, demonstrata statua rea, hoc est artificiale, quia statua: et idem est naturale; quia es: ergo idem est naturale et artificiale: non valet.

Ad aliud quod ultimo objicitur, dicendum, quod in divinis nulla est additio. Sicut enim dicit Boetius in libro de 7' rinitate, relatio nec addit, nec minuit, nec mutat, nec auget, et precipue relatio originis: sed id quod est sine sui mutatione et additione, dicit quodammodo se habere ad aliud et esse alterius, et ideo diversitatem nullam inducit, nec realem ditferentiam, sed tantum in modo significandi.