Quaestio 89

MEMBRUM I. Quomodo et qualiter primus homo habuerit cognitionem rerum propter se factarum ?

Ab primum procedilur sic: 1. Ibidem enim dicit Magister, quod creatarum rerum et cognitionem veritatis non incongrue accepisse putatur mox conditus, et ad illam non studio vel disciplina aliqua per intervalla temporum profecisse, sed ab exordio suze conditionis divinitns illam percepisse. Et ad hoc ponit rationem statim in sequenti capitulo valde eflicacem. Dicit enim, guod non Deus, nec Angelus, sed Adam rebus creatis omnibus nomina imposuit: et sicut dicitur, Genes. 11, 19 et 20: Omne quod vocavit Adam anime viventis, ipsum est nomen ejus. Appellavitque Adam nominibus suis cuncta animantia, ef universa volatilia celi, et omnes bestias terre. Sed non potest imponi nomen alicujus rei, cum nomen implicite dicat idem quod definitio explicite, nisi imponens nomen notitiam habeat nature rei et proprietatum. Cum ergo Adam omnibus rebus creatis imposuit nomina, omnium rerum naturas et proprietates cognovit et scivit,

Et videtur ibi Magister assignare ad hoc tres convenientias. Unam ex fine creationis hominis. Dictum est enim a principio istius libri, quod creatus est homo ut Deum coleret: sed per vestigium et imaginem creaturarum Deum cognoscere et colere non posset, nisi naturas rerum cognosceret in quantum exiverunt a dispositione sapientia divine: ergo oportuit, quod talem rerum cognitionem acciperet in ipsa conditione. Secunda congruentia est, quam etiam ibidem innuit, quod Adam creatus est ul principlum totius humane nature et pater. Pater autem secundum preceptum legis, Deuter. xxxu, 7: Interroga patrem tuum, ef annuntiabit tibi, debet instruere filios. Sed non posset instruere qualiter ex creaturis acciperent notitiam divinam per vestigium et imaginem, nisi naturas rerum cognosceret. Ergo conveniens fuit ut in ipsa conditione omnium talium cognitionem acciperet. Tertia convenientia est, quam ibidem innuit, quod Deus creavit hominem ut mundi possessorem, dominum, et gubernatorem: sed gubernare non posset, quorum notitiam non haberet: ergo fuit conveniens, quod omnium talium in exordio sue conditionis notitiam acciperet.

2. Adhuc, Hugo in libro de Saeramentis: "Sicut quantum pertinet ad perfectionem stature et etatis, primum hominem in corpore perfectum factum credimus: ita quoque quantum ad animam, cognitionem veritatis, et scientiam, eam dumtaxat que prime perfectioni congrua fuit, perfectam scientiam mox conditum accepisse pulamus, et ad illam non studio et disciplina aliqua per intervalla temporis profecisse, sed simul et semel ab ipso sue conditionis exordio una ac simplici divine adspirationis illuminatione illam percepisse."

Et ovamvis hoc verum sit et tenendum secundum dicta Sanctorum, tamen objicitur in contrarium:

1. Super illud enim Genesis, u, 15: Ut operaretur et custodired illum, distinguit Glossa, que accipitur ex libro VIII Augustini super Genesim ad litteram. Duplex est operatio sive cultura. Una est cum affliclione, quam Deus homini non indixit tune cum esset in paradiso: quia dicit Damascenus, quod in paradiso non debuit nisi solatiosam vitam agere, et in jucunditate esse cum Deo. Alia disciplinalis est et liberalis, per quam scilicet per fructum opere discitur quid virtutis sit in radice. Et haec disciplina indicta est Adz, ut dicit Augustinus: et hoc modo per intervalla temporum discitur natura rerum per experimenta. Ergo videtur, quod Adam per intervalla temporum scientiam accepit rerum,

2. Adhuc, Sicut sapientis est producere res in formis suis perfectas: ita ejusdem est distinguere res a se invicem. Sed duplex est creatura rationalis, Angelus scilicet, et anima: et Angelus que substantia incorporea est, statim in ipso exordio notitias rerum accepit. Si ergo et anima humana in exordio sui notitias rerum accepisset, nulla esset distinctio inter Angelum et animam secundum perfectionem scientia, quod est inconveniens.

3. Adhuc, In libro de Causis dicitur, quod omnis intelligentia est plena formis, et sic est creata: sed, ut dicunt, intelligentia est Angelus; ergo est creatus plenus formis scibilium. Anima autem rationalis est creata ut unibilis corpori, cujus omnis scientia ex sensu oritur, ut dicit Philosophus: et sicut dicit Ambrosius, et ponitur auctoritas in primo libro Senéentiarum, distinct. IIL, a duobus juvabalur homo ad cognoscendum Deum, a nalura scilicet que rationalis erat, et a creatura mundi, quae per vestigium et imaginem quasi in speculo et enigmate Deum ostendebat. Ergo non erat conveniens, quod notitiam omnium simul acciperet, sed potius a sensibilibus per intervalla temporum acquireret quantum ad naturam suam.

4. Adhuc, Job, xxxm, 23, super illud: Consumpta est caro ejus, Glossa Gregorii: "Primus homo ante peccatum nec stultus, néc sapiens fuit." Sed si notitiam omnium simul per inspirationem accepisset, sapiens fuisset. Ergo videtur, quod non simul acceperit notitiam omnium.

Solutio. Dicendum, quod prima pars quam ponit Magister in Sententiis, absque dubio tenenda est, maxime propter hoc, quod non decuit, quod a perfectissimo et sapientissimo opifice opus illud quod ad imaginem suiipsius fecit, exiret in aliqua perfectionum naturalium impertectum. Sed gubernatoris mundi et rectoris et dispositoris naturalis perfectio et essentialis est, ut perfectam notitiam habeat omnium rerum gubernandarum regendarum et disponendarum. Ergo conveniebat ut statim in sue conditionis primordio illam a Deo acciperet.

Ad primum ergo quod contra hoc est, dicendum quod Augustinus non intendit, quod notitiam omnium non simul acciperet, sed quod cum illa accepta etiam experimentalem haberet: et sic ex utraque magis perfectus esset, et magis Deum diligeret.

Ad aliud dicendum, quod in hoc distincte sunt creature rationales, Angelus scilicet, et anima, quod anima rationalis unibilis corpori, cum notitia quam accepit, ex sensibilium experimentis proficere potuit, sed Angelus non: quia licet, ut dicit Augustinus, per hoc quod tempore longo in mundo fieri videt, multa accipiat, et maxime malus Angelus, tamen non ita accipit ut homo: ut scilicet ex multis in sensu expertis fiat ei memoria una, et ex multis memoriis unum universale, quod in eo sit principium artis et scientiae.

Ad aliud dicendum, quod hoc nihil aq ovga facit ad propositum: quia nullus umquam Philosophorum dixit, quod intelligentia esset Angelus secundum quod Sancti loquuntur de Angelis, secundum quod etiam in prehabitis in tractatu de Angelis determinatum est. Sed per hoc distinguitur intellectualis natura que est Angelus. ab intellectuali natura que est homo secundum animam rationalem quod homo accipit notitiam Dei per vestigium et imaginem, Angelus autem ex illuminatione Verbi, in qua creatus est, ut dicit Augustinus in libro XII Confessionum. Nec dicimus, quod homini in quantum est homo conveniat accipere notitiam omnium: quia sic omnis homo haberet notitiam omnium: sed hoc convenit primo homini in quantum primus homo est dispensator et gubernator omnium creaturarum, ut probant rationes primo inducte.

Ad uutimum dicendum, quod Glossa Gregorii non dicit primum hominem nec stultum, nec sapientem, propter hoc quod notitiam omnium non haberet, sed propter hoc, quod in statu illo nec stulte nec sapienter operatus est. Stultus enim non fuit, quia sicut dicit Augustinus super epistolam primam ad Timotheum, u, 13, seduci non potuit divina mente preditus, ut crederet esse verum quod serpens suasit. Sapiens non fuit: quia cum non crederet, non sibi cavit.

MEMBRUM II. Quomodo et qualiter primus homo habuerit notitiam Creatoris '?

Srcunpo queritur, Quomodo et qualiter notitiam Creatoris habuit ?

Hoc enim dicit Magister in libro II Sententiarum, distinct. XXIII, in illo cap. Cognitionem quoque Creatoris primus homo habuisse creditur.

Et definit eam sic dicens: "Cognovit enim a quo creatus fuerat non eo modo cognoscendi quo ex auditu solo percipitur, quo modo a credentibus absens queritur: sed quadam interiori inspi ratione qua Dei presentiam contemplabatur: non tamen ita excellens sicut post hance vitam Sancti visuri sunt Deum."

Sed contra hoc objicitur: quia 1. Secundum hoc Deum prasentem manifeste cernebat intellectuali visione, hoe est cernere facie ad faciem, sicut post hane vitam cernunt: ergo videtur, quod facie ad faciem Deum vidit.

2. Adhuc, Exod. xxxin, 141: Loguebatur Dominus ad Moysen facie ad faciem, sicut solet loqui homo ad amicum suum: et hoc est videre Deum sicut in patria videtur a beatis: ergo vidit Deum et cognovit sicut beati cognoscunt.

3. Adhuc, Numer. xu, 6 et seq., de Moyse dicitur: Si quis fuerit inter vos propheta Domini, in visione apparebo et, vel per somnium loquar ad illum. At non talis servus meus Moyses, qui im omni domo mea fidelissimus est: ore enim ad os loquor ei, et palam, et non per enigmata et figuras Dominum videt. Sed major fuit status innocentie quam fuerit status Moysi. Ergo per locum a minori, si Moyses in statu obscuritatis legis palam Deum vidit ct non per enigmata, multo magis in luce innocentie Adam Deum palam vidit.

4, Adhuc, In libro IV Sententiarum, distinct. I, cap. Triplici autem, expresse dicit Magister, quod Adam ante peccatum Deum sine medio vidit. Sed videre sine medio est videre per speciem. Ergo videtur, quod per speciem Deum vidit et cognovit.

5. Adhuc, Per rationem probatur idem: quia immediate Deum dilexit: et non est minus potens intellectus in cognoscendo, quam affectus in diligendo, sed etiam plus potens: quia, sicut dicit Augustinus, non diligitur nisi co gnitum, sed cognoscitur bene non amatum: ergo videtur, quod etiam sine medio cognovit Deum in primo statu.

6. Adhuc, Joannes Damascenus in libro Il de Fide orthodoxa, cap. de paradiso dicit, quod "Adam corpore volutabatur in paradiso terrestri corporum, mente autem interfuit in paradiso spirituum choris Angelorum." Sed in paradiso spirituum videtur Deus sicut est facie ad faciem. Ergo videtur, quod Adam in primo statu Deum vidit facie ad faciem.

Contra: 1. Exod. xxxm, 20: Non videbit me homo, ei vivet. Ibi dicit Glossa Gregorii, quod in hac vita nemo Deum facie ad faciem potest videre. Adam autem vixit hac vita, quia animalis fuit. Ergo Deum facie ad faciem numquam vidit.

2. Adhuc, Joan. 1, 18: Deum nemo vidit umguam. Ibi Glossa Augustini dicit, quod facie ad faciem in hac vita non videtur Deus. Et ex hoc concluditur idem quod prius.

3. Adhuc, Super idem verbum Chrysostomus in Homilia VIL dicit sic "Deum ut est et per essentiam suam non solum prophet non viderunt, sed nec Angeli, nec ipsa dico Seraphin et Cherubin umquam viderunt. Et si queras ab ipsis quid viderunt ? de essentia quidem nihil audies respondentes, sed Gloria in altissimis Deo cantantes, et sanctus, sanctus, sanctus Dominus, Deus exercituum clamantes °,"

4. Adhuc, Per rationem idem probatur: quia non sunt nisi due visiones, scilicet visio vie, et visio patrie. De quibus dicit Apostolus, I ad Corinth. xi, 12: Videmus nune per speculum in enigmate: tune autem facie ad faciem, Nune cognosco ex parte: tunc autem cognoscam, sicut et cognilus sum. Constat, quod Adam non vidit visione patrie, sed visione vie. Ergo nec vidit facie ad faciem, nec perfecte cognovit ea perfectione qua perfeclum dicitur cui nihil deest.:

5. Adhuc, De visione patriae dicit Augustinus, quod visio est tota merces. Constat aulem, quod Adam in primo statu totam mercedem non habuit. Ergo visione per speciem non vidit.

Solutio. Dicendum, quod Adam in primo statu Deum facie ad faciem non vidit, nec cognovit, nec aliquis umquam sanctorum in hac vita, sicut expresse dicunt Beda et Dionysius. Dicit enim Beda, quod Deus per essentiam svam numquam mortalibus apparuit: sed omnes ille visiones que leguniur crebro facta esse in Veteri Testamento, per ministerium Angelorum creduntur facte esse, et per assumptam creaturam, in qua tamen sicut in signo per virtutem et operationem cognoscebatur Deus esse presens. Et sic intelligitur illud Genesis, xxxu, 30, quod dixitJacob: Vidi Dominum facie ad faciem, et salva facta est anima mea. Et illud Exodi, xxxiu, 15 et 14, quod respondet Dominus Moysi dicenti: Si non tuipse precedas, ne educas nos de loco isto. Et respondit Dominus: Facies mea precedet te. Ybi Glossa, hoc est, prasentia gratie mex, que dicilur facies, quia in ea Deus presens esse intelligitur per effectum et virtutem. s

Ad primum ergo dicendum, quod facie ad faciem Deum non vidit Adam, nec sicut cernitur post hanc vitam: sed, sicut dicit Magister, interiori adspiratione luminis et theophania, in qua altius videtur Deus, quam in speculo et in enigmate, et prasens esse cognoscitur, sicut presens est illis in quibus est per inhabitantem gratiam, sicut ipse dicit, Joan. xiv, 23: Ad eum veniemus, et mansionem apud eum factemus. Et, Il ad Corinth. vi, 16: Inhabitabo in illis, et inambulabo inter eos.

Ad aliud dicendum, quod illud eodem modo intelligendum est. Moyses enim aliter non vidit Deum, nisi in illuminatione intellectuali, que a Dionysio theophania dicitur, sicut solet apparere amicis, et revelare ea que dicenda et facienda sunt.

Ab atiup dicendum, quod comparatio fit in modo videndi Deum, secundum quod etiam facit Augustinus- comparationem in libro XII Confessionum: "Quidam enim visione corporali, quidam visione somniali et imaginaria vident tam boni quam mali. Mali, sicut Pharao et Nabuchodonosor, Boni, sicut Ezechiel in figura animalium, et Jeremias in olla succensa et virga vigilante." Et illi non palam vident, ut dicit Augustinus, nisi hoc quod figuratur in imagine, splendeat in lumine intellectus. Sed illi qui vident intellecluali visione, palam vident: quia in lumine intellectuali vident, in quo Deus secundum veritatem est et apparet. I ad Timoth. vi, 16: Qui solus habet immortalitatem, et lucem inhabitat inaccessibilem. Ile enim est de quo dicitur, Jacobi, 1, 17, Pater luminum, apud quem non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio.

Ad aliud dicendum, quod videre sine medio non est videre per speciem. Est enim medium duplex, scilicet lumen impediens, et ad lumen promovens. Et Magister intelligit de medio quod obstat videnti ne clare intelligat: et hoc est peccatum et corruplio corporis, quod subjectum est peccato. Et sine hoc medio Adam vidit et cognovit Deum antequam peccaret. Est etiam medium promovens, sicut est fides, et sapientia, et intellectus dona, de quibus dicit Dionysius in libro de Divinis nominibus ', quod "fides est lumen collocans credentes in prima veritate, et primam veritatem in ipsis." Et hoc lumine splendida facta est facies Moysi quando vidit Dominum. Et in hoc sensu exponit Apostolus, II ad Corinth. m1, 18, ubi dicit: Nos omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem imaginem transformamur, ac laritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Et sine hoc medio Adam non vidit Deum: quia expresse dicit Magister ex verbis Augustini, quod vidit quadam interiori adspiratione, qua Dei presentiam contemplabatur, hoc est, in qua cognovit Deum esse presentem, non specie, sed signo.

Ad primum quod per rationem objicitur, dicendum quod affectus potentior est in amando quam intellectus in cognoscendo: quia affectus per seipsum tendit in amatum, quod propter se diligit, et non propter aliud, sicut diligitur Deus. Sed intellectus non tendit per seipsum in id quod intelligitur, nisi ab ipso intelligibili accipiat signum vel speciem quibus tendat in ipsum.

Ad aliud dicendum, quod Adam non interfuit in paradiso spirituum, nisi contemplatione spirituali, que in genere conveniebat contemplationi beatorum, sed non in modo speciali. Et similiter quod dicit Augustinus in libro XIII de Civitate Dei, quod Adz nihil defuit de his que appetebat. Et intelligitur, quod nihil defuit ei de his que appetebat secundum exigentiam status illius.

Ad id quod contra objicitur, dicendum quod Adam in primo statu Deum facie ad faciem non vidit: tamen, ut dicit Magister in Sententiis, clarius vidit quam nos quamdiu sumus in via. Vidit enim eum per inspiratam illuminationem visione intellectuali, in qua clarius relucebat Dei presentia quam in vestigio et speculo- et enigmate, in quibus nos videmus.

Ad aliud dicendum, quod ad hane vitam non pertinet Deum facie ad faciem videre: quia in hac vita intellectus hominis convertitur ad sensum, et (sicut dicit Philosophus) conjunctus est con tinuo et tempori, et non extollitur ad intellectualem visionem, nisi ex visione sensibili, que est primum ccelum, que (sicut dicit Augustinus in libro XI Confessionum, etin Glossa super epist. II ad Corinth. xm, 13) est ex visione imaginabili, que est celum secundum, ut dicit Augustinus. Dicit enim, quod spiritus est vis quedam anime mente inferior, in qua imagines rerum imprimuntur. Et secundum hos gradus visio intellectualis est tertium coelum, in qua refulgent rerum veritates sicut sunt. Et hec visio proprie est Prophetaram expresse prophetantium: quia sine hac prophetia non est propheta, sicut dicitur, Daniel. x, 1: Intelligentia opus est in visione. Tamen quia Paulus dicit se raptum usque ad tertium celum ', ct exponit ibi Glossa quedam, quod vidit sicut Angeli de tertia hierarchia, qui vident facie ad faciem, dicitur communiter, quod tunc rapti quando sic vident, vi superioris luminis exaltantur in id quod est patria et non vie: et tunc vident facie ad faciem, sed diu non permanent. Et hoc dicunt sensisse Apostolum quando dixit, xu,3: Sive in corpore, sive extra corpus, nescio, Deus scit. Et Augustinus in libro X Con fessionum, ubi sic dicit: "Aliquando intromitlis me in affectum multum insinuatum introrsus, ad nescio quam dulcedinem, que si perficiatur in me, nescio quid erit quod vita ista non erit. Sed recido in hee erumnosis ponderibus, et resorbeor solitis et teneor, et multum fleo, sed multum teneor. Tantum consuetudinis sarcina degravat. Hic esse valeo, nec volo: illic volo, nec valeo, miser utrobique." Sic enim dicunt raptum fuisse Adam in sopore quem immisit ei Deus, quando prophetavit, quod ecclesia esset de latere Christi edificanda, sicut Heva de latere suo, sicut in antehabitis dictum est, cum de formatione mulieris ageretur,

Ad aliud dicendum, quod ad hujusmodi auctoritates Chrysostomi satis responsum est in primo libro, questione, Utrum Deus in hae vita cognoscibilis vel visibilis sit ab aliquo ? Dictum est enim ibi, quod cognoscitur de Deo, quia est, et quid est, secundum quod quid est dicit pelagus substantie infinitum, ut dicit Damascenus: sed prout quid est dicit comprehensionem que est contactus intellectus super terminos rei, non cognoscitur ab aliqua creatura, nec angelica, nec humana. Et de tali visione comprehensionis loquitur Joannes Chrysostomus. Sic enim infinitus est, nec mensuratur loco, nec tempore, vel intellectu creato, sed suiipsius ipse solus comprehensor est. Unde Augustinus in libro de Videndo Deum ad Probam virginem: "Deum videre possumus per intellectum, comprehendere vero minime."

Ad aliud quod objicitur per rationem, dicendum quod procedit, et veritatem concludit.

Ulterius concedendum est.

Sed propter illud queritura quibusdam, Utrum Adam profecit in cognitione illa, que est per vestigium ef imaginem et speculum creaturarum?

Kt dicunt, quod si profecit, tune aliquid perfectioni suae defuit in illo statu, et sic perfectus secundum animam creatus non fuit: quod perfectissimo creatori, sicut dicunt, non congruit: quia secundum corpus fcecit eum perfectum, et multo magis secundum animam debuit eum facere perfectum.

Adhuc addunt, quod talis perfectio per experientiam sine labore et afflictione non est: afflictio autem et labor in primo statu cadere non poterant in Adam.

Adhuc addunt, quod talis perfectio in intelligente non est nisi agente intelligi bili in intellectu et inferente ei passionem: et hoc reputant inconveniens: quia in statu illo nihil potuit inferre passionem corpori, ut probatum est in questione de Adae impassibilitate: ergo multo minus aliquid potuit inferre passionem anime, et maxime secundum intellectum qui secundum sui naturam et impassibilis et incorruptibilis est, ut dicit Philosophus.

Solutio. Questio ista videtur esse stulta et irrationabilis. Constat enim, quod Adam in primo statu sensibus utebatur: et si usu sensuum proficere non potuisset, deterioris conditionis fuisset quam nos, qui sumus in statu corporis damnati: nos enim proficimus usu sensuum, ut dicit Augustinus. Etiam Angeli proficiunt, qui longa experentia multa cognoscunt: et etiam ex predicatione Apostolorum, ut dicit Augustinus, mu Ita de mysterio Incarnationis cognoverunt que ante non noverant. Et ponitur in Glossa super illud Apostoli, ad Ephes. ut, 8 et seq.: Mihi omnium sanctorum minimo data est gratia hxe, in Gentibus evangelizare investigabiles divitias Christi, et illuminare omnes, que sit dispensatio sacramenti absconditi a seculis in Deo, qui omnia creavit, ut innotescat principatibus et potestatibus in celestibus per Ecclesiam multiformis sapientia Det: secundum prefinitionem seculorum, quam fecit in Christo Jesu Domino nostro. Idem dicit Dionysius tractans illud Isaiae, txt, 41: Quis est iste, qui venit de Edom ? Dicit enim, quod hec questio fuit Angelorum petentium a Christo ascendente illuminationem de sacramento Incarnationis. Unde si Angeli proficiunt in cognitione, multo magis Adam in primo statu proficere potuit. Unde licet per inspirationem omnium rerum propter se creatarum notitiam acceperit, et sic perfectus a Deo fuerit conditus: tamen alia via, experimentali scilicet cognitione, proficere potuit, sicut paulo ante in questione de cognitione rerum creatarum per verba Augustini determinatum est.

Kt si objicitur, quod Augustinus dicit in libro XII de Civitate Dei, quod nihil delectabilium ei defuit, jam in prehabitis responsum est, quod hoc intelligitur de delectabilibus ad statum illum pertinentibus.

Quod autem objiciunt, quod sic intelligibile agebat in intellectum, fatuum est: quia intelligibile non agit in intellectum etiam sub statu miseria, nisi sub lumine intelligentie agentis fiat in actu, sicut color non agit in visum nisi sit in actu per lucem corporalem. Et ideo dicit Augustinus in VI Musice, quod "in talibus potius anima agit se in intelligibile et sensibile, quam intelligibile et sensibile agant in ipsam."

MEMBRUM III. Quomodo et qualiter primus homo habuerit notitiam sutipsius ?

Tertio queritur, Quomodo et qualiter habuerit cognitionem suiipsius ?

1. De quo Magister dicit sic: "Porro sui cognitionem idem homo talem accepisse videtur, ut et quid deberet superiori, et quid squali, et quid inferiori non ignoraret, Conditionem quoque suam et ordinem, scilicet qualis factus esset, et qualiter incedere deberet, quid agere, quid cavere, intellexit."

Er contra hoc objicitur: quia totum hoc homo etiam in statu peccati per legem naturalem cognoscit de seipso, et per disciplinam: ergo videtur, quod Adam in primo statu non accepit plus quam homo modo habeat in statu peccati: quod valde inconveniens esse videtur, cum jam habitum sit, quod perfectus creatus fuerit in scientia.

2. Adhuc, Ibidem addit Magister, quod si talem cognitionem suiipsius non accepisset, non esset reus prevaricationis.

Et hoc falsum esse videtur: quia adhuc si istud non accepisset, cognitionem creatoris habebat et creaturarum propter se factarum: et si prevaricatus fuisset contra hanc scientiam, peccasset, et prevaricationis reus fuisset.

Avuvc ulterius queritur, Si fuit prescius sui casus ?

Et videtur, quod sic. 1. Nihil enim utilium Deus ab ipso abscondit: sed prescire casum utile est ad cavendum: ergo videtur, quod prescientiam casus Deus ab eo non abscondit.

2. Adhuc, Sicut jam dictum est, ordinem suum cognovit: ef sic cum oppositorum eadem sit disciplina, casum ab ordine illo per peccatum videtur cognovisse,

3. Adhuc, Petro revelavit futurum casum suum, Matth. xxvi, 34: Amen dico tibi quia in hae nocte, antequam gallus cantet, ter me negabis. Et valuit Petro hoe quod ad recordationem illius revelationis egressus feras Petrus flevit amare '. Ergo videtur, quod etiam valuisset Ade.

Contra: Si prescivisset casum, ex prescientia tristitiam incurrisset et afflictionem, et sic pcenam sensisset ante peccatum, quod est inconveniens, et contra Dei justitiam: quia dicit Hieronymus: "Quidquid patimur, peccata nostra meruerunt." Et Gregorius: "Nulla nocebit adversitas, si nulla dominetur iniquitas."

Sotvtio. Dicendum, quod Adam sui cognitionem habuit, et a Deo accepit, et scivit quid superiori, hoc est, Deo: quid inferiori, hoc est, creaturis propter se creatis: et quid equali, hoc est, uxori deberet, et quo ordine justitiae se haberet ad unumquodque istorum, et per conse quens scivit, quod super omnia Deo inherere debuit propter amorem, et propter amorem inferioris nullo modo averti ab amore superioris, sed omnia referre ad amorem superioris: hoc enim est inferioribus uti, et superioribus frui, ut dicit Augustinus in libro de Doctrina Christiana, et ponitur a Magistro in libro I Sententiarum, distinct. I. Sed sui casus prescius esse non debuit, nec prescire debuit si stetisset quid ei futuram fuisset. Et ad hoc ponit Magister rationem, quod ei Deus potius facienda mandavit, quam futura revelavit. Et hac ratio sumitur ex fine creationis hominis. Dictum est enim inlibro ll Sententiarum, distinct. II, quod homo creatus est ut Deum colendo Deo serviat, Deum amet, et amando fiuatur: et sic totum bonum hominis sit, et quod serviat Deo, et quod amet Deum: etad hoc nihil valuisset prescientia sui casus futuri, et ideo illam non habuit. Ad regimen enim totius vite in omni ordine et scientia et arte sufficit scire finem in quem dirigatur per opus, et per que et quo ordine deveniatur ad finem illum: et hance scientiam habuit Adam et suiipsius. Ad primum ergo dicendum, quod homo de seipso per cognitionem acceptam in creatione non cognovit plura quantum ad scita per seipsum, quam postea cognovit per legem naturalem: quia hec ipsa cognitio quam accepit de seipso, lex naturalis fuit, quam Deus omni homini impressit rationali. Et hoc est quod dicit, Psal. 1v, 7: Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine. Et propter hoc dicit Basilius super principium Proverbiorum, quod naturalis lex scripta est in naturali judicatorio, hoc est, in ratione. Et super illud Malachia, u, 15: Ulterius adalescentie tue noli despicere, dicit quod uxor adolescentie nostre lex naturalis est, scripta in ratione, qua dimittenda non est, sed sequenda. Sed in hoc cognoyit melius Adam et limpidius: quia hoc cognovit per lumen sibi a Deo inspiratum immediate, in quo omnia limpidius resultant et lucidius quam in lumine quod nos accipimus per experimentum et doctrinam: etiam quia nubem peccati non habuit, que se tante luci opponeret, quam nos palimur qui in peccato sumus nati.

Av atiup dicendum, quod causa dicti Magistri est, quod si ignorasset regimen vite su# ad superiorem, inferiorem, et equalem: tunc oporteret, quod ad actus ageretur per naturam sicut bruta, et sic non ageret, ut dicit Augustinus, sed ageretur: et principlum actionum suarum non esset in ipso, nec ipse esset dominus suorum actuum. sed omnes actus sui essent involuntarii, secundum quod involuntarium dicitur per ignorantiam, et sic non esset pravaricationis reus.

Et si objicitur, quod adhuc esset rationalis, et haberet rationem, potentiam scilicet anime que regeret eam. Dicendum, quod potentia animz non sufficit ad actum regiminis, nisi sit completa per habitum.

Ad id quod ulterius queritur dicendum quod non debuit esse praescius sui casus. Et est eadem questio, et eadem disputatio, et eadem solutio cum illa que habita est in tractatu de casu Angelorum', ubi etiam quesitum est, Si Angelus potuit vel debuit esse prascius sul casus? Et dixerunt antiqui, Prapositivus, et alii, hujus rationem assignantes, quod scientia, maxime accepta per revelationem vel inspirationem divinam, fructus est pietatis: pietatis autem fructus non est hominem vel Angelum affligere per tristitiam ante peccatum, sicut etiam probat objectio inducta.

Ad id quod objicitur, quod utile fuisset sibi ad cavendum, dicendum quod hoc est falsum.

Utile enim ad cavendum est cognitio agendorum et vitandorum: cognitio autem futurorum et maxime contingentium non est propria hominis, nec alicujus creature, sed solius Dei: futura enim contingentia precognoscere solius Dei est.

Et cum dicitur, quod eadem est scientia oppositorum, intelliguntur agenda et vitanda: quia illa sunt opposita. Sed fulura contingentia scire nullam habet oppositionem ad hoc, sed impossibilitatem ad creaturam rationalem, sive hominem, sive Angelum. Et ideo, Act. 1, 7,cum Apostoli a Domino quirerent de contingentibus et futuris, respondet Dominus: Non est vestrum nosse tempora vel momenta que Pater posuit in sua potesiate.

Ad hoc quod objicitur de Petro, dicendum quod non est simile: hoc enim dictum fuit ad confirmationem fidei Petri, ut scilicet eum qui futurorum contingentium eventum nosceret certitudinaliter, firmiter crederet esse Deum, et sic in fide solidaretur. Et ideo Augustinus in libro de Concordia Evangeliorum, super illud Luce, xxu, 61: Conversus Dominus respextt Petrum, dicit quod non respexit eum corporaliter, cum Dominus affligeretur intus in palatio principis sacerdotum, et Petrus esset foris in atrio ad quem respectus corporalis dirigi non poterat. Et sic exponit illud Luce, xxut, 31 et 32: Simon, Simon, ecce Satanas expetivit vos ut cribraret sicut triticum: ego autem rogavi pro te, ut non deficrat fides tua: et tu aliqguando conversus, scilicet per fletum, confirma fratres tuos.