Quaestio 1

QUAESTIO UNICA.

Utrum Christus fuerit homo in triduo?

Alens. 3. p. q. 19. m. 3. D. Thom. 3. p. q. 2. art. 5. et quast. 50. art. 4. et hic quaest. 1. art. 1. Richard. art. 1. quast. 1. Durand. q. 1. et d. 26. q. 2. Gabr. híc quaest. 1. Suar. 3. p. tom. 1. d. 7. sect. 4. Hug. Vict. lib. 1.de Sacram. p. 2. cap. ult. Mag. hic. Vide Scot. 7. Met. q. i.

Circa istam vigesimam secundam distinctionem, in qua Magister agit de statu Christi in morte, quantum ad tempus sequens horam mortis, quaeritur unum : Utrum scilicet Christus fuerit homo in triduo? Quod sic, Christus in triduo fuit Christus ; igitur Christus fuit tunc homo. Antecedens patet, quia idem praedicatur de se. Consequentia patet, quia ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedents. Similiter aliter probatur, ab inferiori ad superius tenet consequentia ; antecedens est inferius ad consequens.

Praeterea, Christus in triduo habuit humanitatem ; igitur fuit homo. Consequentia patet. Antecedens probatur, quia habuit animam et formam hominis ; sed forma dlicit iotam quidditatem rei secundum Philosophum 7. Metaph. et Commentatorem expresse.

Similiter, Christus habuit totam entitatem humanitatis ; igitur humanitatem. Haec consequentia patet. Antecedens probatur, quia Christus habuit corpus et animam, et illa sunt tota entitas humanitatis; nam in morte non corrumpitur aliqua entitas, cum mors sit tantum separatio et dissolutio unitorum, non autem corruptio alicujus absoluti. Hoc dicit Dionysius 5. cap. Ecclesiasticee Hierarch. et Damascenus cap. 13.

Praeterea, (et hoc potest ponderari) omne suppositum subsistens in natura creata, potest ab ila natura denominari ; sed Verbum in triduo subsistebat natura creata, habuit enim naturam creatam sibi unitam, scilicet corpus et animam; sed non potest dici animatum, nec corpus, nec corporeum ; igitur videtur quod potest dici homo, cum non possit haberi alia denominatio a natura, in qua subsistebat.

Contra, Christus in triduo non habuit animam unitam corpori, ut formam perficientem proprium perfectibile ; compositum enim, cujusmodi est homo, non est nisi forma uniatur materiae, ut perfectio perfectibili, quare in triduo non fuit homo.

SCHOLIDUM.

Sententia Hugonis, Christum fuisse hominem in triduo mortis, quia habuit animam sibi unitam, nec requiritur quod haec actu utatur corpore. Idem ait Magister, quia (inquit) Christus habuit animam et corpus sibi, licet non inter se unita. Albertus hic, licet dicat Christum tunc non fuisse hominem, quia tamen cum Averroe tenet formam esse totam quidditatem, videtur secundum eum dicendum tunc fuisse hominem.

Hic primo videndum est de realitate quaestionis in se, ut est Theologica ; secundo ut est aliquantulum Logica. Theologi enim non quaerunt quaestionem de vi sermonis, utrum haec sit vera : Christus fuit homo in triduo, sicut quaeritur, an Socrates sit homo, nullo homine existente, ex vi sermonis, scilicet an superius praedicetur de suo inferiori, nullo inferiori existente, quia posset stare, quod superius praedicaretur de inferiori suo, sive illud esset, sive non, et tamen dubitari de isto: an scilicet Christus fuerit homo in triduo, sicut dicam mnfra ; loquuntur igitur Theologi de realitate rei. Et secundum hoc fuit opinio Hugonis de Sacram. lib. 2. part. 1. quod Christus fuit homo in triduo, quia babuit animam sibi unitam, ideo posuit Christum fuisse hominem in triduo, nam secundum ipsum homo dicit tantum animam utentem corpore ; sed quod utatur, hoc accidit ad hoc quod sit homo; quia igitur Christus in triduo habuit animam sibi unitam, ideo posuit Christum hominem in triduo.

Magister Sententiarum aliter motus fuit, ponendo Christum esse hominem in triduo. Voluit enim quod ad hoc, quod aliquid esset homo, oportet quod ilud habeat corpus et animam, et quod utrumque requiritur ad esse hominis, sed posuit quod non requiritur necessario ad hoc quod habens corpus et animam sit homo, quod corpus et anima uniantur mutuo, sed sufficit unio illorum in supposito habente illa unita sibi, ideo dixit Christum esse hominem in triduo, quia habuit ista unita, quia etsi non inter se, tamen in Verbo fuerunt unita.

Aliqui alii sunt, qui in conclusione incidunt cum Hugone, tamen generalius loquuntur, volentes quod nihil sit per se de ratione quidditatis rei nisi forma, et tunc habens formam haberet quidditatem rei, ut qui haberet animam mntellectivam haberet humanitatem, et cum Christus habuit eam sibi unitam in triduo, fuit homo. Probatio assumpti, scilicet quod nihil pertineat ad quidditatem rei, nisi tantum forma, et non materia, quia secundum Philosophum. 7. Metaph. cap. 5. materia est, qua res potest esse et non esse; ideo secundum quod vult ibi omnibus generatis, sive a natura, sive a casu, quodlibet talium est possibile non esse ratione materiae ; igitur si materia esset pars quidditatis, quidditas posset generari et corrumpi, quod est contra Philosophum ?n eodem 1. cap. de part. diff. ubi vult, quod quaecumque concipiuntur sine materia, ut rationes speciei, solum haec non corrumpuntur.

Praeterea, probatur idem ex parte cognoscibilitatis rei, quia quod quid est, est per se principrum cognoscendi illud cujus est; igitur quod secundum se est ignotum, non includitur in ratione ipsius quod quid est ; hujusmodi est materia secundum Philosophum zin 7. cap. der part. diff.

Praeterea, in per se habentibus quidditatem, quidditas est idem cum eo cujus est; quod expresse dicit Philosophus in 1. Metaph. cap. 4. quod igitur prohibet quidditatem esse idem cum eo cujus est, non est per se ratione quidditatis ; hujusmodi est materia secundum ipsum ibid. cap. 4. in quibuscumque conceptus cum materia non est idem quod quid est cum eo cujus est.

Praeterea, ad hoc sunt auctoritates, nam in 7. cap. de part. diff. dicit quod anima est substantia animati, et species, et quod quid erat esse ; igitur quidditas animahs est tantum anima.

Praeterea, ibid. cap 2. materiam et compositum ex materia et forma dimittendum est, quia hujus substantia posterior est quidditate rer, aperte excludens per hoc materiam a quidditate rei, et post hoc in epilogo concludit, quod partes et materia non inerunt definitioni vel quidditati substantiae.

Hi ulterius dicunt animam dicere totam quidditatem hominis, et ideo si anima in resurrectione uniretur alteri materiae quam prius, adhuc esset idem homo numero propter unitatem animae, quae dicit totam quidditatem hominis.

SCHOLIUM.

Contra Hugonem et Mapgistrum probat Christum in triduo non fuisse hominem. Primo, auctoritate Augustini et Damasceni. Secundo, probat sex rationibus materiam non esse extra quidditatem rei.

Contra ista primo, quod conclusio in qua isti conveniunt cum lTugone, scilicet quod Christus fuerit homo in triduo, quia scilicet habuit humanitatem, id est, animam, quae dicit totam quidditatem, sit falsa, probo; nam, quod nihil dicatur homo ab anima, patet per Augustinum 13. de Civit. cap. ult. Hoc, imnqutt, verum est, quod non totus homo, sed pars melior anima est, nec totus homo corpus, sed inferior pars hominis. HMaec contra Hugonem, et sequitur contra Magistrum Sententiarum : Sed cum est utrumque conJunctum simul, habet hominis nomen : haec Augustinus.

Nota etiam in ista auctoritate, quod corpus est pars hominis, contra alios dicentes animam esse totam quidditatem hominis, quod non est verum, quia quidditas dicit totum quod dicit homo, et homo includit corpus, ut patet ; igitur et quidditas ejus.

Praeterea, Damascenus cap. 49. Pluraes hypostases hominum sunt ; omnes autem eamdem recipiunt rationem naturae, omnes enim ex anima compositi sunt et corpore. Nota, quod vult quod omnes hypostases hominum participant eamdem rationem naturae, per hoc, scilicet quod quaelibet hypostasis componitur ex corpore et anima ; igitur sic componi convenit natura, quam participant ; et hoc contra Hugonem et alios, qui dicunt, quod alterum tantum est homo. Contra Magistrum est, quia ista composita faciunt hominem.

Praeterea, Damascenus cap. 58. contra haereticos dicentes Christum habuisse corpus de coelo assumptum, et tamen per Virginem transiens, arguit quod habuit veram carnem de Virgine substantialiter sumptam, aliter non esset homo univoce nobiscum ; sed hoc argumentum nihil valet, si caro non est de ratione hominis, quia habendo animam ejusdem rationis. esset ho- mo ejusdem rationis, si corpus vel caro esset extra rationem hominis.

Sed ultra contra conclusionem (a) in generaliori sensu, quo dicunt, quod materia est extra rationem quidditatis substantiae, scilicet ignis vel hominis, arguo sic: Essentia substantiae ignis est sufficiens ratio intrinseca igni essendi substantiam, circumscripta quacumque alia re ab essentia (non dico modo alia realitate, quia bene facio differentiam inter rem et realitatem) ; igitur si essentia ignis dicit solam formam, circumscripta omni alia re a forma, forma erit sufficiens ratio igni ipsi essendi ignem et substantiam; igitur ignis esset vere ignis, si sola forma ignis esset ; et hoc dicerem, si tenerem opinionem, et hoc est destruere omnem mnaateriam. Major patet de se, quia sicut albedo est sufficiens ratio essendi album, ita humanitas essendi hominem, et igneitas ignem ; si ergo sola forma ignis esset, et nulla materia, forma esset sufficiens ratio habenti eam essendi ignem.

Praeterea, cujus essentia (b) est secundum se incausata, ipsum est secundum se incausatum, quia quod aliquid causetur per se, et non ejus essentia, quae est idem sibi per realem identitatem, omnino nihil est dictum; patet igitur major; ergo eodem addito utrobique, illud cujus essentia est incausata a causis intrinsecis, est incausatum a causis intrinsecis ; sed si quidditas vel essentia rerum materialium non includit materiam, esset incausata a causis intrinsecis, quia non habet materiam causam sui, et per consequens est incausata materialiter, sed frustra poneretur materia in substantia materialt, nisi esset causa sul ; ergo sequitur quod si verum est, quod concessum est, quod materia nihil est.

Praeterea (c), ens completum in genere nulli alteri unitur, ut faciat per se unum cum eo, sed tantum faciet cum alio unum per accidens vel aggregatione. Et ratio hujus est, quia ila quae faciunt per se unum, non sunt entia completa per se in genere, sed tantum principia rei completae in genere. Si igitur forma ignis est quidditas completa in genere, ut tu dicis, quia non potest contrahi, ut sit perfectior per materiam vel aliquid tale, tunc forma ignis nullh alteri poterit uniri, ut faciat cum eo per se unum ens in cenere per se ; igitur hic ignis non erit ens per se. Vel si sic, non habet materiam, sed solam formam, quod est aeque inconveniens ; et si habet materiam, est ens per accidens vel aggregatione, sicut acervus, quod est contra Philosophum 7. Metaph. cap. 5. quia compositum per se generatum, per se est unum, S. Metaph. alias esset minus unum, quam terminus augmentationis vel alterationis.

Praeterea (d), quod non includit aliquam quidditatem in genere, nec aliqua quidditas in genere includit ipsum, illud non est m genere, nec per se, nec per accidens ; non per se, patet, quia sola illa sunt in genere per se, quae includunt quidditatem, ut individua, vel quae sunt ipsa quidditas, ut homo vel humanitfas ; nec per accidens, vel per reductionem, quia quod est sic in cenere, includitur in aliquo, quod est per se in genere ; si igitur materia non includitur in quidditate hominis, nec includit (hoc est certum), nullo modo igitur est in zenere ; sed quod nullo modo est in genere, nihil est, vel est Deus; sed materia non est Deus ; igitur est nihil.

Praeterea (c, rationi materiae secundum se non repugnat esse communis diversis materiis in diversis individuis, sicut nec repugnat rationi formae esse communis diversis formis in diversis individuis ; igitur ab hac materia ignis, et ab illa potest abstrahi communis ratio materiae, sicut ex hac forma et ila, communis ratio formae ; sed ex forma et materia sic abstracta fit compositum per se abstractum in genere, quia fit ex eis per se unum, quia haec potentia, et ille actus in communi, sicut haec materia et haec forma, quia haec potentia et hic actus in speciali faciunt unum hoc signatum ; illud ergo compositum sicut est per se unum, ita habet quidditatem per se unam, et sicut sua entitas vel unitas includit per se materiam et formam, sic et sua quidditas. Et hoc probatur per Philosophum 5. Metaph. cap. de Causa, et 2. Physic. causae et effectus proportionantur, si genere, genere ; si numero, numero. Et hoc expressius dicit Philosophus et Commentator 12. Metaph. igitur sicut illud est unum compositum in genere, sic habebit causas componentes in genere, scilicet materiam et formam in commuui, et illa duo sicut includuntur in quidditate, sic et in unitate.

Praeterea, 1. Metaph. vult Philo- sophus, quod sicut ex hac materia contracta cum hac forma, fit hoc individuum ultimate, ita ex materia communi et forma communi resultat quidditas communis. Cujus probatio est, quia facere per se unum in singulari convenit huic materme, et huic formae, et illi materiae, et illi formae ; igitur hoc convenit eis per aliquid commune, cui primo convenit facere per se unum cum alio, et haec est materia in communi, et forma in communi. Nam ratio quare haec forma facit per se unum cum hac materia, est, quia hic est actus, et illa potentia ; et haec ratio scilicet esse potentia et esse actus, convenit per se pluribus ; igitur per aliquod commune eis, quod non est nisi per materiam et formam, quae primo faciunt unum ; sed omne per se unum habet per se quod quid est; igitur.

SCHOLILM.

Rationes adductas pro opinione Alberti negantis materiam esse de quidditate rei, ducit ad oppositum, explicando varia loca difficilia Philosophi ; cujus etiam plura loca adducit ad suum intentum.

Rationes (f) quas faciunt, sunt ad oppositum, cum dicitur quod materia est per quam res potest esse et non esse, igitur non includitur in definitione vel quidditate : Arguo quod ex hoc eodem debet includi, quia scientia naturalis, quae est vera scientia, non est nisi de quidditatibus rerum secundum Philosophum 7. Metaph. in fine ; sed de quidditate corporis physici potest aliqua passio demonstrari; passio autem corporis mixti compositi ex elementis est corruptibilis; igitur potest ostendi corpus esse corruptibile, non solum quod hoc corpus est corruptibile, quia demonstratio est universalium, sicut scientia, ex T. Metaphys. et 1. Poster. igitur hoc erit per medium commune et universale ; hoc autem non est dare, nisi mmateriam in resolutione tanquam medium primum et immediatum, quia quamvis mixtum corrumpatur, quia est ex contrariis, non tamen esset mutua, nisi quia altquid in potentia est actio, quod possit aliam formam recipere ; etsi etiam corpus simplex agat in simplici ratione contrarietatis, prima tamen radix est materia cum privatione, quae est in potentia, ut transmutatur ad aliam formam, ut aer ad aquam., et e converso, ita quod medium immediatum, ad quod constat resolutio, ut corruptibilitas demonstretur de corpore aliquo, est materia; igitur materia includitur in quidditate corporis ; aliter haec con- clusio : corpus est corruptibile, non e plus sciretur de aliquo composito ,vel quidditate composita, quam de Angelo, quod falsum est. Unde de corruptibilibus potest esse vera demonstratio in universali, ita quod demonstrative ostenderetur talia esse corruptibilia, nec est medium ad hoc, nisi quia habent materiam. Cum igitur scientia naturalis sit vera scientia, et universalium, sequitur quod corpus mixtum in sua universali, sive generali ratione et quidditate, includit materiam ; licet enim nunquam corrumpatur actu, nisi in hoc corpore, tamen de hoc corpore non demonstratur passio primo, sed de corpore in communi.

Praeterea, secundum argumentum, cum arguitur, quia quod quid est est principium cognoscendi illud cujus est, ex hoc concluditur materiam includi in quidditate, quia res non potest cognosci, nisi cognitis causis, secundum Philosophum 2. Metaph. Dicit enim, quod si causae essent infinitae, nihil contingeret cognoscere, et exemplificat tam in causis materialibus quam in aliis. Et ratio sua est, quia tunc cognoscimus rem, cum causam ejus cognoscimus ; infinitae autem causae, si essent, non possent pertransiri ; igitur nihil posset cognosci ; si ergo nihil necessarium ad cognitionem rei, nisi quod quid est, et materia est necessaria, secundum Philosophum, sequitur quod materia includitur in quod quid est, quia si materia non includitur in quod quid est, quod est principium cognoscendi, tunc perfecte res posset cognosci, quamvis causae materiales essentinfinitae; homo enim perfecte cognosceretur, non obstante infinitate causarum materialium.

Ad tertium cum arguitur, quod in habentibus per se quod quid est, idem est quod quid est, cum eo cujus est illud ; ergo quod prohibet, etc. sed materia prohibet quod quid est, esse idem cum eo cujus est; minor est falsa. loquendo de mate- ria quocunque modo, sicut infra patebit magis. Nam sicut quod quid est, in immaterialibus est idem cum eo cujus est primo, sic in materialibus quod quid est, est idem cum eo cujus est primo, ut quod quid est hominis cum homine, et est idem cum hoc homine per se, sed non primo, sicut hic homo habet per se definitionem, sed non primo. Unde eo modo quo res habet definitionem, et quod quid est, sic est idem sibi, vel non idem. Quod autem quod quid est, compositi materialis, ut hominis, includit materiam, probatur per Philosophum 7, Metaph. cap. de Def. ubi dicit, quod definitio est ratio, et omnis ratio habet partes, sicut autem se habet tota ratio ad exprimendam totam rem, quae definitur, sic oportet partem definitionis exprimere partem rei, ex quo definitio exprimit totam substantiam definiti. Cum igitur materia sit pars rei, nisi definitio includeret materiam, non haberet unde exprimeret totam rem, nec quod pars ejus exprimeret partem.

Pro ista etiam parte sunt auctoritates expressae. Philosophus enim S. Metaph. cap. 3. et 1. de Anima, recitat opinionem quorumdam definientium res materiales aliquorum per materiam tantum, aliquorum per actum, aliquorum per utrumque, et isti ultini secundum ipsum perfecte definiunt ; unde commendat Architam, qui tam materiam quam formam complexus est in definitione.

Praeterea 8. Metaph. cap. 3. vult quod terminum, id est, definitionem, oportet esse rationem longam, et hoc quidem ut materiam. illud vero ut formam esse in definitione.

Praeterea, in 1. cap. de Part. dif. concludit conclusionem probatam, quod materia est pars speciet ; speciem autem dico, quod quid erat esse.

SCHOLIUM.

Resolvit materiam esse partem quidditatis ; quod convincunt rationes adductae, num. 5. et seqq. et solvit argumenta oppositum suadentia, posita num. 3. pro opinione Alberti, explicando ad singula dicta Philosophi.

Quantum ergo ad istum articulum quaestionis, an scilicet materia sit pars quidditatis rei, sive substantiae materialis ; dico quod sic, quia sicut in genere causae efficientis aliqua causata diversimode se habent ad causalitatem effectivam extrinsecam, quia aliqua habent tantum unam causam immediatam effectivam, ut animae rationales et Angeli, scilicet ipsum Deum creantem ; aliqua habent causas effectivas subordinatas primae causae, et etiam habent ordinem in genere suo, secundum mediatius et immediatius; similiter etiam et in genere causae finalis, quia aliqua habent multas cau- sas finales subordinatas uni fini ultimo, aliqua pauciores ; eodem modo de causis intrinsecis, quia aliqua entia habent causalitatem intrinsecam per causas inexistentes, materiam scilicet et formam, ut entia materialia composita, et aliqua entia simplicem entitatem, non causatam causalitate intrinseca ex diversis causis, materiali et formalt realiter distinctis, ut Angeli, secundum communiorem doctrinam ; sicut igitur homo includit materiam et formam, tanquam causas intrinsecas suli, sic quidditas hominis includit materiam et formam.

Ad primum argumentum alterius opinionis, licet sit ad oppositum, respondeo tamen ad formam; cum dicitur quod materia est, qua res potest esse et non esse, dico quod Philosophus in 1 cap. de Part. definitionis loquitur vario modo de istis tribus, species, simul totum et materia, et aequivocatio nominum multoties decipit ; ideo primo videndum est de aequivocatione istorum, et post per hoc ad formam argumenti. Speciem enim aliquando accipit pro forma, quae est altera pars rei compositae ; aliquando pro forma totius, ut humanitate, de qua in eodem capite : Speciem autem dico, quod quid erat esse, ubi etiam dicit, quod materia est pars talis speciei. Aliquando accipit speciem pro universal abstracto, cujus scilicet universalis abstracti, primo est ipsum quod quid est, sicut cap. de Part. definit. quasi in principio mota quaestione de partibus definitionis dicit, ex quibus est speciei ratio, et accipit ibi speciem pro universali abstracto, ut concavitatis, sicut infra cap. 9. Universalis et speciei est definitio.

Similiter, simul totum aliquando: accipit pro composito ultimate contracto, aliquando pro composito in? universali ; stricte autem accipit simul totum pro individuo substantiae compositae, quia illud nihil m sua ratione continet, quare sibi repugnet recipere praedicationem naturae, sive quod quid est, imo quod quid est hominis praedicatur de hoc homine, licet non primo ; sicut enim substantia composita abstrahit a tempore et ab esse existentiae, ita hic homo et tota coordinatio illius generis, et ita individuum hominis, ut hic homo, abstrahit a tempore, sicut homo ; sed stricte per simul, totum intelhgit hunc hominem vel lapidem existentem, et talia generantur et corrumpuntur ; et de tali-: bus non est proprie definitio, nec; scientia, quia talia, dum abstracta | sunt a sensibus, nescitur an sint vel non, sed illorum in absentia est tantum opinio.

Et si arguatur (g), quod hic homo ^ existens esttantum ens per accidens; : ergo solum ens per accidens generatur, et non ens per se, dico quod actio generantis terminatur ad esse; et quamquam esse existentiae hujus hominis non sit res alterius generis, et pro tanto cum eo cujus est, non faciat ens vere per accidens, tamen hic homo abstrahit ab esse existentiae ; et ideo non est de intellectu ejus, propter quod Logici dicunt, quod faciunt unum conceptum per accidens. Tamen realiter loquendo, hic homo existens corrumpitur et generatur ; et hoc vult Philosophus ibidem. ita quod quamvis hic homo possit dici generari, tamen non nisi necessario concomitante esse existentiae tanquam termino generationis.

(h) Similiter materiam aliquando accipit ibi, ut non contractam per aliquid adveniens sibi, sed solam, ut est principium potentiale ejus, cujus est; etsic accipiendo materiam, materia est pars quidditatis in compositis materialibus. Aliquando accipit materiam contractam per individualitatem, et sic est de esse simul totius, ut distinguitur contra formam, ut forma accipitur pro universali abstracto ; et hoc est accipere materiam, ut est pars individui substantiae, non autem ut est pars ipsius quod quid est.

Aliquando accipit materiam magis contracte, ut contrahitur per accidens, sicut materia syllabarum diceretur cera ; sed hoc accidit, quia cera potest esse sine syllabis, et syllabae sine ea. Sumitur etiam aliter per accidens, et tamen necessario, sicut semicirculus est pars materialis circuli, quia non cadit in definitione circuli, nec est pars essentialis, sed integralis ; tamen circulus semper habet semicirculum, et est materia propinquius se habens circulo quam aes, cum in aere fit rotunditas illa. Haec in illo cap. supra dicto.

Per haec ad formam (b) argumenti, cum dicitur quod aliquid dicitur corruptibile ratione materiae, dico quod corruptibile potest dicere potentiam propinquam ad corruptionem vel remotam. Illud est corruptibile potentia remota, quod habet in se unde possit dici corruptibile ; non famen potest exire in actum, nisi prius fiat in potentia propinqua, sicut calefactivum dicitur quod habet calorem, non tamen potest calefacere, nisi sit approximatum passo. Hllo modo dicitur ignis corruptibilis, et est praedicatio de secundo modo, sicut color est visibilis, sed tamen ignis non est in potentia propinqua ad corruptionem, nisi sit in esse existentiae, sicut nec ignis generatur proxime, sed hic ignis existens ; tunc dico, quod illud quod est generabile et corruptibile proxime, habet materiam contractam per esse existentiae, sic enim materia est causa proxima corruptionis. Isto modo, quod quid est non est proxime corruptibile, et ideo nec habet in sua ratione materiam, ut est proxima ratio corruptionis, ut scilicet est sub actuali existentia, nec plus concludit ratio.

Ad secundum, cum dicitur quod quid est est principium cognoscendi, et materia est secundum se ignota, dico quod habens materiam partem sui, non cognoscitur, nisi cognita materia; nunquam enim homo haberet scientiam de substantia composita, nisi cognosceret materiam, aliter omnis cognitio scientifica esset simplicium et immaterialium, secundum quod scientia est de rebus. Quamvis ergo requiratur cognitio materiae ad hoc, quod cognoscatur substantia rei materialis, aliter tamen est causa cognoscendi materia, et aliter forma; sicut enim causae differunt in perfectione, et entitate, et causalitato in causando entitatem causati, ita et in causando cognoscibilitatem ejus; sicut enim forma est magis ens quam materia, ita magis causat, et entitatem, et cognoscibilitatem. Similiter (j), quia materia non habet esse perfectum in effectu, nisi per formam dantem esse tale ultimate in effectu, ita forma facit cognoscere etiam materiam ; utraque tamen sunt una causa integra cognoscendi perfecte compositum. Est igitur materia ignota, quia non est perfecta ratio cognoscendi illud cujus est, nec potissima, et hoc concludit ratio, et non plus.

Et cum dicis, quod materia est ignota, hoc pro tanto dicitur, quia forma est aliquo modo ratio cognoscendi materiam. Vel aliter (k) quod loquitur de cognitione scientifica, et de materia contracta per esse existentiae, et ita materia est ignota scientifice, et est causa contingentiae, et ideo non facit cognitionem scientificam eorum, quorum est materia, sed causat contingentiam in eis, et non possunt sciri, sed illorum est tantum opinio, quia cum sint extra sensum, non habetur de eis nist opinio ; et per hoc non excluditur materia a quidditate rei, quia de illis mutabilibus et corruptibilibus potest haberi scientia in universali, sciendo talia esse mutabilia.

Ad tertium, cum dicitur quod in conceptis cum materia non est idem quod quid est, etc. Dico quod ali-

quid habet quidditatem per se et primo, aliquid per se, sed non primo, et aliquid per accitlens generaliter ; ergo in his, quae habent quidditatem per se et primo, quod quid est est per se primo idem cum eo cujus est ; habenti autem quidditatem per se non primo, idem est quod quid est per se, non primo; habenti vero quidditatem per acci- dens, solum per accidens est idem quidditas. Tunc ad propositum dico, quod homo habet quidditatem per se et primo, sic est sibi idem quidditas ; hic homo habet quidditatem per se, non primo, et sic quidditas est idem sibi. Hic autem homo existens habet quidditatem per accidens, et ita quidditas est idem sibi; sed hic homo albus habet quidditatem magis per accidens, et ideo quidditas magis per accidens est idem sibi.

Tunc ad formam (l), argumenti dico quod in conceptis cum materia contracta per eristere, quidditas non est idem perse, cum eo cujus est, sed per accidens, ita ad Philosophum ; sed in substantus composilis conceptis cum materia universali abstracta, est idem quod quid esti cum eo cujus est, secundum quod expresse dicit Philosophus 7. Metaphysicee, cap. 4. Singulum enim mnon altud videtur esse a sitimet substantia, et quod quid erat esse singuli, dicitur substantia ; sicut igitur aliquid habet quod quid est, sic est idem sibi.

Ad alias auctoritates, cum dicitur, quod anima est substantia animalium, et quod quid erat esse, dico quod accipit substantiam et quod quid eral esse, pro notiori parte definitionis, non autem pro tota definitione. Quod probo per eumdem glossantem se infra, et eodem cap. Siquidem altera, et non est anima animal, et sic quidem hoc dicendum, hoc autem non dicendum, sicut dictum est. Sicut igitur vult quod non est anima animal, sic nec est definitio animalis, sed principalis pars, ideo dicit, sic autem dicen- dum, sic autem non, ita quod uno modo est definitio, alio modo non.

v Ad aliud dico, quod loquitur de materia contracta, ut supra dictum est. Similiter alibi dicit, anima est animali esse, sed loquitur contra Platonem. Auctoritates aliae, si adducantur, possunt solvi per distinctiones supra positas.

SCHOLIUM.

Christus in triduo, Theologice loquendo, non fuit homo; est communis D. Thom. Alens. Bonav. Richard. et omnium, praeterquam Hug. et Mag. Probatur, primo ex August. et Damasc. citatis num. 4. Secundo ratione, quia tunc non habuit humanitatem, quia haec non est partis seorsim, nec forte conjunctim sumptae, de quo sup. d. 2. q 2.

Modo ad propositum (m) contra Magistrum, dico quod Christus in triduo non fuit homo, quia hcet habuit partes naturae unitas sibi, non tamen habuit naturam humanam sibi unitam. Natura enim humana non esí partes, nec partes unitae, quia pono quod natura in se dicit entitatem absolutam ultra partes, ut probavi dist. 2. hujus, unde humanitas non dicit solum respectum unionis partium ultra partes, non enim illud, quo homo formahter est homo, est relatio, est autem homo formaliter homo humanitate. Si enim homo nihil esset nisi partes unitae sibi, homo non esset unum nisi aggregatione, sicut nec quinarius est unitates, quinque scilicet, sed est illud totum, quod resultat ex quinque unitatibus ; ahlter si esset ille unitates, esset unum sicut acervus.

Dico igitur, quod homo habet unitatem quamdam et entitatem aliam ab istis partibus etiam unitis, non tamen partialem entitatem, quae cum istis faciat compositum, tunc enim procederetur in infinitum. Et illud totum, sive forma totius, non fuit unita Verbo in triduo, ideo tunc Verbum non fuit homo, et quamvis illud totum non sit sine unione partium, tamen unio illa vel relatio non est formals. ratio illius totius. Hoc de realitate quaestionis in se.

SCHOLIUM

Logice loquendo, haec est falsa : Christus in triduo fuit homo, quia subjectum, quando includit duos conceptus, ut est Christus, oportet quod ejus ratio sit in se vera, quia de ratione in se falsa nihil potest praedicari, ex 1. d. 2. q. 2. alioquin haec esset vera : majus Deo est. Sed Christus in triduo non existebat, quia natura humana ejus tunc non extitit; haec tamen est vera : Caesar est homo, nullo homine existente, quia subjectum est simplex. Vide Scot. lib. 1. Periherm. q. 7. et 12.

Sed quid Logice loquendo (n), estne vera ? Dico quod non ; nec illa : Christus fuit homo in triduo; nec ista, si aliquis illam protulisset in triduo : Christus est homo ; nec propter hoc nego istam : Caesar est homo, nullo homine existente, quia in illa : Christus est homo, alterum extremum ut Christus, non habet unum conceptum secundum Damascenum, c. 49. Christus autem, ait, nomen hypostaseos dicimus non untmode dictum, sed duarum naturarum eristens significativum ; dicit igitur duos conceptus, scilicet Deum et hominem, et ex alia parte Caesar dicit unum conceptum.

Modo ad propositum dico, quod quando subjectum respectu praedicati non habet unum conceptum, sed duplicem includit, oportet rationem illius subjecti esse in se veram, et non mncludere repugnantiam, alioquin si ad verificationem propositionis sufficeret praedicatum esse de intellectu subjecti, et non requireretur quod ratio subjecti includentis duos conceptus esset in se vera, tunc esset haec vera : mapus Deo est, quia esse est de intellectu subjecti. Sed quia hoc subjectum majus Deo includit in se repugnantiam, ideo non est verum de aliquo, nec aliquid de ipso ; igitur oportet quod ratio subjecti non habentis conceptum unum, sit vera in se antequam verificetur de aliquo, vel aliquid de ipso, et si sit impossibiliter vera ; aliquid impossibiliter verificatur de eo, sicut ratio hujus subjecti, majus Deo, est impossibiliter vera; ideo impossibiliter verificatur de aliquo, vel aliquid de ipso; et si possibiliter, possibiliter; et si actu, actu. Cum igitur hoc nomen Christus significet suppositum existens in duabus naturis, et in triduo non existebat in natura humana tota, quamvis partes naturae essent sibi unita,, ideo haec propositio : Christus fuit homo im triduo, est falsa, quia ratio subjecti pro tunc erat in se falsa, et ideo non potest homo verificari de eo, ut haec sit vera : Christus est homo, quia ratio subjecti, scilicet Christi, non fuit in se vera, quia non includebat suum significatum. Exemplum, haec est falsa : homo albus est homo, nullo homine existente, quia ratio subjecti in se est falsa, haec scilicet : homo albus. Probatio, quia sequitur per conversionem simplicem : homo albus est homo, ergo homo est homo albus ; et ultra : homo est homo albus, igitur homo est homo ; et ita a primo ad ultmum, nullo homine existente, haec est vera : aliquis homo est.

Et si dicatur, quod haec (o) est per se vera : Christus est homo, sicut supra dictum fuit ; et si per se vera, igitur necossaia hespondeo sicut supra dictum fuit, si ad perseitatem propositionis sufficit quod subjectum includat in suo intellectu causam inhaerentiae praedicau ad subjectum, et non requiratur quod subjectum dicat conceptum unum, posset concedi quod haec : Christus est homo, semper fuit vera. Sed magis credo, quod requiritur hoc, et plus, scilicet quod subjectum habeat conceptum unum ; vel si non, sed includat conceptus plures, oportet quod ratio ejus sit in se vera, antequam aliquid verificetur de eo.

Ad primum (p) principale cum dicitur : Christus est Christus, ergo Christus est homo, nego consequentiam ; sicut nec sequitur nullo homine existente, homo albus est homo albus, igitur homo albus est homo , quia sequitur per conversionem, quod aliquis homo esset albus, nullo homine existente. Similiter sequitur, sicut supra dictum est, de homine albo, si Christus est homo in triduo, quod homo est Christus per conversionem, et ita nullo homine existente, homo esset Christus.

Aliter dicitur, quod haec est falsa: Christus est Christus in triduo, quia Christus includit duos conceptus, et significatum alterius conceptus non fuit in triduo, scilicet homo, ideo haec fuit in se falsa : Christus est Christus, et ideo non sequitur consequens, nisi sicut ex impossibili quodtlibet.

Aliter concesso antecedente, consequentia non valet, nec ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis, nisi ratione alterius partis, nam consequens fuit : Christus est homo ; ex opposito : Christus non est homo, non sequitur oppositum antecedentis, scilicet Christus non est Christus, nisi ratione alterius partis, scilicet hominis.

Ad secundum, cum dicitur quod anima dicit totam quidditatem hominis, et habens quidditatem est homo, dico quod ilud est falsum, sicut patet in quaestione, nec etiam ambae partes dicunt quidditatem ; sed quidditas est entitas absoluta alia a partibus unitis etiam, et sic patet ad illam probationem antecedentis.

Et quando dicitur, quod entitas hominis non est aliquid absolutum aliud a partibus unitis, alioquin aliquid absolutum corrumperetur in Christo in morte, dico enim quod verum est, quia tota entitas corrumpitur, non tamen corrumpitur aliqua forma partialis, quae cum anima et corpore facit unum ; sed ipsum totum corrumpitur, et corruptio terminatur ad non esse totius, et tamen partes manebant.

SCHOLIUM.

Dat rationem, quare in triduo Verbum non dicitur animatum, nec corporeum, licet haec habeat sibi unita, quia scilicet ista tantum denominant, ut sunt partes totius, et ideo toto non existente, non denominant id, in quo subsistunt. Ponit varios modos abstractionis, de quibus late egit 1. d. 5. q. 1. et d. 8. q.2. et quodl. 13.

Ad tertium (q), cum arguitur: Verbum habuit corpus et animam sibi unitam; igitur potuit denominari. Dico quod quamvis hoc verum sit, tamen non placuit Doctoribus ut denominaretur ab illis; sic vadit argumentum, et forte non sine ratione, quia quod non denominatur ab anima vel a carne in triduo ; ratio est, quia partes, quae natae sunt esse partes alicujus totius, non subsistunt naturaliter, nisi in suo toto, cujus sunt partes ; hujusmodi partes sunt corpus et anima, et tunc corpus vel caro potest considerari in maxima abstractione, secundum quod natura abstrahitur a supposito, et dicitur carneitas vel corporeitas, et sic non denominat suppositum proprium, nec alienum, quia sic est abstractum maxime ab omni concretione.

Aliter potest abstrahi, sicut universale abstrahitur a proprio supposito, ut caro ab hac carne individua, et sic potest caro praedicari de hac carne, et hoc modo caro minus abstrahitur, et potest concernere proprium individuum carnis.

Tertio modo accipitur caro magis concretive, ut concernit suppositum, cujus est pars, scilicet suppositum hominis, et ut sic accipitur, nata est aliquid denominare, scilicet suppositum proprium, ut dicatur carneum vel carnosum, et ita potest totum denominari a parte; et quia illo modo non fuit in triduo ipsa caro in Verbo, ut actu pars illius, cujus nata fuit esse pars, scilicet naturae humanae, ideo Christus ratione illius non potest dici corpus vel corporeus, caro vel carneus. Non caro, quia sic non denominat nisi individuum, cujus caro est universale abstractum ; non carneus, quia sic non denominat, nisi concurrente toto, cujus caro nata est esse pars, scilicet natura humana. Christus igitur in triduo non potuit dici caro, quia non erat individuum carnis, nec carnalis, quia secundum usum loquentium hoc sonat in vitium ; nec carnosus, quia hoc sonat in superfluum. Si autem denominativum esset impositum, sine defectu sonans, ut corporeum, vel aliquid tale, non posset denominari Christus ab eo tunc, quia deficit sibi totum compositum humanum, cujus caro est pars, et non denominat sic, nisi sit in toto suo, nec totum suum proprium, nec suppositum alienum.

Exemplum de albedine : potest enim considerari albedo in maxima abstractione, et potest dici albedineitas, et sic nihil denominat. Alio modo prout non abstrahit ab individuo proprio, et tugc aliquo modo concernit, et dicitur albedo. Tertio modo potest considerari, ut concernit alienum suppositum, et dicitur album ; tunc quamvis albedo denominet hanc albedinem, quia haec albedo est albedo, tamen non denominat aliquid esse album, nisi cum albedine concurrat proprium subjectum ; et similiter de quantitate. Unde si Christus assumpsisset quantitatem, ut solam quantitatem, non diceretur quantus in triduo, quia nihil denominatur quantum, nisi concurrente in illo proprio subjecto quantitatis, scilicet substantia materiali. Non igitur diceretur Christus in triduo corpus, quia non fuit individuum corporis ; nec corporeus, quia non habuit totam naturam sibi unitam, cujus corpus natum erat esse pars, et sic denominare totum, et habens naturam totam, ut totum denominatur a parte.

Sed numquid potest aliquo modo denominari ab illis, scilicet anima et corpore ? Dico quod sic, si essent nomina mposita, sicut si accidens dependeret ab ahquo, sicut a supposito tantum, non sicut a subjecto, ut si aliquod supportaret vel sustentaret ipsum accidens, ita tamen quod non unformaretur ab accidente, adhuc posset denominari ab illo, si esset nomen impositum, non posset tamen dici albus nisi informaretur, posset tamen dici habere albedinem. Ita Christus in triduo, vel Verbum, potuit dici habere animam et corpus ; sed nec fuit anima, nec corpus, nec animatum, nec corporeum propter dictas causas. Potest etiam denominari a toto illo, quod resultat ex partibus ilis, videlicet ex corpore et anima, tamen cum determinatione distrahente, scilicet quod fuit homo mortuus.

Tunc ad formam argumenti, suppositum subsistens in natura potest ab ea denominari, concedo sicut in ea subsistit, et hoc diversimode, ut dixi ; sed non sequitur omni denominatione, quia non omni modo subsistebat ; non enim sic subsistebat, ut possit dici homo, nisi cum determinatione distrahente.