Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros sententiarum

Liber 4

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum sacramenta nouae Legis causent gratiam.

Quaestio 2 : de diffinitione sacramenti

Quaestio 3 : de institutione sacramentorum

Quaestio 4 : Utrum constent ex rebus, et verbis

Quaestio 5 : Utrum convenienter fuerit instituta

Quaestio 6 : Utrum sacramenta legalia conferrent gratiam

Distinctio 2

Quaestio 1 : De institutione sacramentorum novae legis an sint a Christo instituta

Quaestio 2 : de baptismo Ioannis

Quaestio 3 : utrum gratia, quae est in sacramento novae legis differat a gratia, quae est in virtutibus, et donis

Distinctio 3

Quaestio 1 : De forma baptismi, an possit mutari

Quaestio 2 : Utrum plures possint unum baptizare

Quaestio 3 : utrum baptismus debeat fieri in aqua

Distinctio 4

Quaestio 1 : utrum baptismus deleat omne culpam, et omnem poenam

Quaestio 2 : Utrum character in baptismo imprimatur

Quaestio 3 : de baptismo flaminis, et sanguinis

Quaestio 4 : De carentibus usu rationis, utrum sint baptizandi

Quaestio 5 : De ficte accedentibus, utrum baptismus, cessante fictione, habeat effectum suum

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum Christus secundum quod homo potuerit dimittere peccata

Quaestio 2 : Utrum malus minister possit baptizare

Quaestio 3 : Utrum liceat petere, vel recipere baptismum a malo ministro

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero

Quaestio 2 : Utrum intentio in baptismo requiratur

Quaestio 3 : An fides requiratur in baptismo

Distinctio 7

Quaestio 1 : De confirmatione secundum se

Quaestio 2 : Utrum confirmatio characterem imprimat

Quaestio 3

Quaestio 4 : Utrum episcopus sit proprius minister huius sacramenti

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum

Quaestio 2 : Utrum eucharistia fit tantum sumenda a ieiunis

Quaestio 3 : De forma huius sacramenti, scilicet utrum una dependeat ab alia.

Distinctio 9

Quaestio 1 : utrum peccator sumat corpus Christi

Quaestio 2 : Utrum peccatori liceat sumere corpus Christi

Quaestio 3 : Utrum polluto liceat sumere corpus Christi

Quaestio 4 : Utrum peccatori sit deneganda communio?

Distinctio 10

Quaestio 1 : utrum corpus Christi sit in sacramento altaris, realiter, et essentialiter

Quaestio 2 : utrum Christus sit in altari totaliter

Quaestio 3 : utrum Christus sit in sacramento altaris localiter

Quaestio 4 : utrum Christus sit in altari visibiliter

Distinctio 11

Quaestio 1 : utrum panis, et vinum sit conueniens mateteri huius sacramenti

Quaestio 2 : Vtrum conuersio sit completa ratio essendi corpus Christi in altari realiter

Quaestio 3 : utrum Deus possit conuertere omnem creaturam in suum corpus illo modo conuersionis, quo conuertit panem

Quaestio 4 : utrum Deus possit conuertere vnum corpus in plura corpora, sicut econuerso facit

Distinctio 12

Quaestio 1 : utrum liceat pluries in die communica re

Quaestio 2 : utrum Deus possit facere accidens sine subiecto

Quaestio 3 : utrum in sacramento altaris sint accidentia sine subiecto

Quaestio 4 : utrum species in sacramento altaris possint aliquid immutare

Quaestio 5 : utrum speciebus vini possit liquor aliquis admisceri sine hoc, quod desinat ibi esse sanguis Christi

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum non sacerdos possit conficere

Quaestio 2 : utrum sacerdos teneatur celebrare

Quaestio 3 : de haereticis, utrum sint exterminandi

Quaestio 4 : utrum plures sacerdotes possint eandem hostiam consecrare

Distinctio 14

Quaestio 1 : utrum poenitentia sit sacramentum

Quaestio 2 : utrum poenitentia sit virtus

Quaestio 3 : de poenitentia in comparatione ad alias virtutes

Quaestio 4 : de subiecto poenitentiae

Quaestio 5 : de continuatio ne poenitentiae

Quaestio 6 : de solenni poenitentia

Quaestio 7 : de effectu poenitentiae, utrum sit necessaria ad salutem

Distinctio 15

Quaestio 1 : utrum peccatum impediat satisfactionem

Quaestio 2 : utrum restitutio sit pars satisfactionis

Quaestio 3 : utrum eleemosyna sit satisfactionis pars

Quaestio 4 : utrum ieiunium sit pars satisfactionis

Quaestio 5 : de oratione, utrum sit satisfactionis pars

Distinctio 16

Quaestio 1 : de remissione venialium, utrum possint remitti sine mortalibus

Quaestio 2 : Vtrum poenitentia possit per aliquid impediri

Quaestio 3 : de circunstantiis, an sint confitendae

Quaestio 4 : utrum poenitentia habeat partes

Distinctio 17

Quaestio 1 : de contritione, utrum deleat peccatum

Quaestio 2 : utrum sit necesse confiteri sacerdoti statim de omnibus

Quaestio 3 : utrum confessio sit facienda proprio sacerdoti

Quaestio 4 : an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprii sacerdotis

Quaestio 5 : utrum confessio dimidiata iterari debeat

Quaestio 6 : utrum omne impedimentum quod si esset manifestum faceret confessionem itera ri, quando est occultum facit similiter iterari

Quaestio 7 : confitens et non poenitens impleat praeceptum de semel confitendo in anno

Quaestio 8 : utrum confessio facta ab illo qui non est contritus valeat

Distinctio 18

Quaestio 1 : utrum excommunicatio debeat esse in Ecclesia

Quaestio 2 : quis possit excommunicare: vtrum scilicet excommunicatum possit excommunicare

Quaestio 3 : utrum in iure debeat esse aliqua excommunicatio lata

Quaestio 4 : de effectu excommunicationis

Quaestio 5 : de absolutione ab excommunicatione

Quaestio 6 : utrum minor excommunicatio, repellat a sacramentis

Quaestio 7 : de suspensione: utrum impediat absolutionem

Quaestio 8 : de inter dicto: utrum violans interdictum sit irregularis

Distinctio 19

Quaestio 1 : utrum claues sint in Ecclesia

Quaestio 2 : de ministris habentibus claues, utrum quilibet a quolibet possit absoluere quemlibet a quolibet

Quaestio 3 : de correctione fraterna. utrum cadat sub praecepto

Quaestio 4 : de denunciatione, utrum debeat eam praecedere fraterna correctio

Distinctio 20

Quaestio 1 : utrum aliquis in morte possit vere poenitere

Quaestio 2 : utrum impleta poenitentia a sacerdote iniuncta qualicunque: sit homo ab omni alia poena immanis

Quaestio 3 : utrum vnos pro alio possit satisfacere

Quaestio 4 : de indulgentiis, utrum tantum valeant, quantum sonant

Distinctio 21

Quaestio 1 : de Purgatorio quaeritur, utrum ibi culpa remittatur

Quaestio 2 : de generali confessione utrum deleat omnem culpam

Quaestio 3 : de sigillo confessionis, utrum scilicet sacerdos teneatur caelare peccata sibi dicta in confessione

Distinctio 22

Quaestio 1 : utrum peccata semel dimissa redeant

Quaestio 2 : utrum damnato ad mortem, petenti confessionem debeat negari

Quaestio 3 : de forma huius sacramenti, utrum haec sit conueniens forma huius. Ego absoluo te etc.

Distinctio 23

Quaestio 1 : de extrema vnctione, quo ad essentiam, utrum habeat determinatam materiam

Quaestio 2 : de ministro: utrum sacerdos possit hoc sacramentum ministrare

Quaestio 3 : de subiecto, utrum solus infirmus debeat inungi

Quaestio 4 : De effectu extremae vnctionis.

Distinctio 24

Quaestio 1 : utrum ordo sit sacramentum

Quaestio 2 : de charactere, utrum in quolibet ordine imprimatur character

Quaestio 3 : de annexis ordinum: an corona sit ordo

Quaestio 4 : utrum distincti ordines habeant distinctos actus

Quaestio 5 : utrum ministri debeant habere vestes speciales

Quaestio 6 : utrum in ecclesia sit aliqua maior potestas sacerdotali

Quaestio 7 : de episcopatu utrum sit ordo

Distinctio 25

Quaestio 1 : utrum omnes episcopi possint conferre ordinet

Quaestio 2 : de tempore ordinandorum, et in speciali causa quaeritur, utrum curatus teneatur infra annum ad sacerdotium promoueri

Quaestio 3 : de impedimento ordinis

Quaestio 4 : utrum Papa possit committere symoniam

Quaestio 5 : utrum symonis mentalis obliget ad resignationem beneficii per eam obtenti

Distinctio 26

Quaestio 1 : quid est matrimonium, et utrum sit coniunctio maris, et foeminae

Quaestio 2 : an matrimonium sit licitum

Quaestio 3 : utrum matrimonium sit in praecepto

Quaestio 4 : utrum matrimonium sit sacramentum

Distinctio 27

Quaestio 1 : utrum rite contracta possint dissolui

Quaestio 2 : utrum consensus sit causa effectiua matrimonij

Quaestio 3 : utrum matrimonium soluatur per ingressum religionis

Quaestio 4 : utrum cum bigamo liceat dispensare

Distinctio 28

Quaestio 1 : an sponsalia iurata faciant matrimonium

Distinctio 29

Quaestio 1 : an metus matrimonium impediat

Quaestio 2 : an conditio impossibilis apposita sponsalibus, vel matrimonio vitiet, aut vitietur

Distinctio 30

Quaestio 1 : de errore, an impediat, et dirimat matrimonium

Quaestio 2 : de matrimonio beatae Virginis, utrum fuerit verum matrimonium

Distinctio 31

Quaestio 1 : an matrimonium habeat bona excusantia

Quaestio 2 : utrum propter bona matrimonij excusentur coniuges a peccato

Quaestio 3 : utrum fine praedictis bonis possit actus matrimonij excusari

Distinctio 32

Quaestio 1 : utrum coniunx teneatur reddere debitum petenti

Quaestio 2 : utrum vnus coniunx sine licentia alterius possit vouere continentiam

Distinctio 33

Quaestio 1 : utrum vnquam licuerit habere plures vxores

Quaestio 2 : de virginitate utrum fit dignissima virtutum

Distinctio 34

Quaestio 1 : utrum matrimonio sint assignanda aliqua impedimenta

Quaestio 2 : utrum impotentia ad actum matrimonij impediat matrimonium

Distinctio 35

Quaestio 1 : utrum ex causa fornicationis liceat coniugem dimittere

Quaestio 2 : utrum dimittens vxorem ob fornicationem possit alteri nubere

Distinctio 36

Quaestio 1 : utrum seruitus impediat matrimonium

Quaestio 2 : utrum seruus possit contrahere matrimonium sine consensu domini sui

Distinctio 37

Quaestio 1 : utrum sacer ordo impediat matrimonium

Quaestio 2 : utrum vxoricidium impediat matrimonium

Distinctio 38

Quaestio 1 : utrum bene definiatur votum a Magistro in litera dicente, quod votum est etc

Quaestio 2 : de diuisione voti

Quaestio 3 : de voti obligatio ne et virtute, utrum. scilicet votum solemne dirimat matrimonium post contractum

Quaestio 4 : de voti dissolutione et liberatione, et in sponsali utrum episcopus possit dispensare in voto religionis

Quaestio 5 : De vtilitate voti, et virginum consecratione.

Distinctio 39

Quaestio 1 : de dispari cultu, utrum impediat matrimonium

Distinctio 40

Quaestio 1 : de consanguinitate, utrum impediat matrimonium

Distinctio 41

Quaestio 1 : de affinitate, utrum impediat matrimonium

Quaestio 2 : de publicae honestatis iustitia, vtrum scilicet ex sponsalibus contrahat aliquod vinculum attinentiae, quod possit matrimonium dirimere vel impedire

Quaestio 3 : de illegitimitate, utrum scilicet aliqua prolessit illegitima

Distinctio 42

Quaestio 1 : utrum cognatio spiritualis et legalis quae est adoptatio impediat matrimonium contrahendum, et dirimas post contractum

Quaestio 2 : utrum scilicet liceat agere vel accusare ad diuortium celebrandum

Distinctio 43

Quaestio 1 : utrum resurrectio omnium hominum sit futura

Quaestio 2 : utrum aliquid corruptum possit per naturam idem numero reparari

Quaestio 3 : utrum illud cuius essentia periit totaliter per annihilationem, vel in parte per corruptionem, vt sunt omnia corporalia sub homine pos sit virtute diuina idem numero reparari

Quaestio 4 : utrum resurrectio mortuorum fiat in instanti vel in tempore

Distinctio 44

Quaestio 1 : utrum ad hoc quod idem homo numero resurgat, requiratur quod corpus eius formetur ex eisdem pulueribus in quos fuit resolutum

Quaestio 2 : utrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentem

Quaestio 3 : utrum virtute diuina corpus gloriosum possit esse cum alio corpore glorioso

Quaestio 4 : an corpus gloriosum moueatur in instanti ratione suae agilitatis de loco ad locum

Quaestio 5 : Vtrum corpora gloriosa habeant claritatem

Quaestio 6 : utrum corpora damnatorum post resurrectionem patiantur ab igne passione proprie dicta

Quaestio 7 : utrum animae damnatorum ante resumptionem corporum patiantur ab igne corporeo

Distinctio 45

Quaestio 1 : utrum suffragia viuorum prosint defunctis

Quaestio 2 : vtrum suffragia facta pro aliquo, sibi soli valeant, et non aliis pro quibus non fiunt

Quaestio 3 : de receptaculis animarum post mortem

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum scilicet iustitia sit in Deo

Distinctio 47

Quaestio 1 : utrum generale iudicium sit futurum

Distinctio 48

Quaestio 1 : utrum Christus iudicaturus sit in forma humana

Quaestio 2 : utrum motus coeli cessabit

Distinctio 49

Quaestio 1 : utrum intellectus creatus possit videre Deum clare et immediate

Quaestio 2 : utrum videntes deum videant omnia in eo

Quaestio 3 : utrum beatitudo principaliter consistat in actu intellectus vel voluntatis

Quaestio 4 : de obiecto fruitionis, utrum scilicet Deus sit immediatum obiectum fruitionis

Quaestio 5 : utrum viatori possit communicari visio Dei intuitiua quae non sit beatifica

Quaestio 6 : utrum beatitudo sanctorum post resurrectionem sit fatura maior quam sit modo

Quaestio 7 : Vtrum omnes homines summe et de necessitate appetant beatitudinem

Quaestio 8 : utrum beatitudo educatur de potentia creaturae

Distinctio 50

Quaestio 1 : utrum beati videant omnes poenas damnatorum

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 3

de institutione sacramentorum
1

QVAESTIO TERTIA De institutione sacramenti.

2

Thom. 3. q. 6i. art. 3.

3

TERTIO Quaeritur de institutione sacramentorum. Et videtur quod post peccatum humanum genus non indigeat sacramentis, quia per gratiam, & virtutes peccati vulnera sanantur in nobis: quia gratia a sanctis dicitur sanitas, & decor animae. Philosophus etiam comparat virtutem 2. Ethi. sanitati corporali. ergo cum sacramenta sint instituta, vt medicinae peccati, vt Hugo dicit. Videtur, quod eis non indigeamus.

4

Videtur etiam quod ante peccatum debuerunt institui, quia ante peccatum homo ipsis indigebat, probatio, quia indigebat gratia, vt in. 2. lib. dictum est: sed sacramenta sunt instituta ad gratiae collationem, ideo &c.

5

IN contrarium sunt authoritates sanctorum, & Magister in litera.

6

REsPONDEO, hic sunt quinq, conclusiones. Prima est, quod debuerunt institui non debito necessitatis absolute: quia aliter Deus potuit, nec debito obligationis: quia nobis non potest esse debitor, sed debuerunt institui debito congruitatis, quia eisdem contrario modo factis virtus corrupitur, & fit. Et quia homo per sensibilia deordinatus erat circa Deum, & quo ad cognitionem, & quo ad affectionem, & quo ad actionem: vt ex dictis sanctorum patet: ideo necessariu fuit, vt ex sensibilibus sacramentis ordinaretur in Deum quantum ad haec tria. sicut igitur corruptio virtutis facta est in homine per hoc, quod sensibilibus se humiliauit, ita eius reparatio fit per hoc. quod sub eis humiliatur ob Dei reuerentiam.

7

Probant autem aliqui non posse nobis Deum fieri debitorem, quia nihil aequiualens sibi reddere possumus. sed contra hoc est, quia neque parentibus, a quibus habemus esse, possumus aequiualens reddere, & tamen ipsi sunt nobis debitores nutrimenti, & doctrinae. Et amplius ex bono seruitio filiali possumus eos nobis constringere debito amicitiae, & beneficentiae.

8

Et dicendum, quod non est simile primo, quia quicquid a Deo habemus, totum est per communicationem gratuitam, & liberalem, non naturalem. Vnde ex illa nos soli sumus obligati non ipse, sed communicatio parentum est naturalis, & imperfecta: vnde ad eam perficiendam naturaliter obligamur.

9

Item bonam voluntatem habet filius non a parente per naturalem propagationem: vnde per illam potest sibi obligare parentem: sed illam habet a Deo: vnde per illam magis obligat Deo, quam obliget sibi Deum cum ex donb suo gratuito, nunquam aliquis obligetur.

10

sECVNCA conclusio est, quod non debuerunt institui in statu innocentiae, nec propter eruditionem, quia non a naturalibus erat cognitio supernaturalium sumen da, sicut nec nunc, sed per reuelationem, licet posteri a parentibus essent edocendi, sicut nunc, nec propter curationem praeseruatiuam, vel aliam: qnia sacramenta non praeseruant, nisi conferendo gratiam, & fomitem mitigando, & liberum arbitrium fortificando, tunc autem fomes non fuit, & libe- rum arbitrium in potissimo statu suo fuit, & gratiam, vel habuit, vel sine sacramento habere potuit, & in momento peccati Deus sacramentum instituere potuit: vnde ante necesse non fuit, sicut ante praeparare medicinam opus non esset medico, quem morbus non posset latere, & qui posset in instanti remedium adhibere. sed propter hoc medici an te praeparant: quia quando volunt non possunt statim.

11

Nec valet, si dicat, quod sicut ignis a principio mundi paratus est ad puniendu, sic cum Deus sit pronior ad miserendum, quam ad puniendum, debuit parare remedium: quia ignis inferni quoddam corpus naturale est, sine destructione sperae terrae de nouo fieri non potuit: vnde quia principales partes terrae in sua integritate debuerunt per manere: ideo a principio propter perfectionem vniuersi fieri debuit: sed sacramenta sunt quaedam artificialia, quae ad perfectionem vniuersi non pertinent: vnde &c.

12

sED contra hoc est, quia primo aqua super ter ram fuit, & postea in mare congregata fuit, & sic terra dis cooperta remansit

13

sed non est simile de aere, & aqua, quae facile, & sine sui corruptione condensantur, & rarae fiunt, & ita aer vsque ad terram dilatatus nihil perdidit, econuerso aqua in scipsam condensata eandem substan tiam retinuit. sed terra plus condensari non potest, cum sit in summo gradu densitatis, sicut ignis in summo leuitatis: vnde sine sui corruptione igni locum facere non po tuit.

14

Item potest dici, quod quia iam angeli peccauerunt: ideo tam cito paratus est ignis, quia ille homi cida erat ab initio. sed quia parata est ab heri Tophet. vt dicitur in Esaia. ideo prima solutio melior est, quia etiam ante peccatum angeli paratus erat ignis inferni. Matrimo nium autem tunc non erat sacramentum, quia non erat remedium.

15

TERTIA conclusio est, quod tempore naturae lapsae debuerunt institui, quia numquam debuit de esse remedium, nec antidotum, quamcito fuit venenum. Et ideo quamcito fuit morbus peccati tacito debuerunt esse sacramenta. quae sunt medicina contra peccatum, vt dicit Hug.

16

QVARTA conclusio est, quod tempore legis na turae debuerunt institui, quia cum ea, quae ab homine fiunt, a cognitione ortum habeant, aliter non esset humana operatio, oportet, quod operatio cognitioni respondeat, sicut effectus causae. In lege autem naturae non sufficiebat sola cognitio naturalis ad salutem: sed exigebatur fides aliquo rum, quae supra naturam sunt, & post lapsum exigebatur fides de reparatione, per quam erat medicina morbi: ideo in statu illo non tantu erant necessaria opera, quae sunt de dictamine legis naturalis: sed etiam aliqua, quae essent protestationes, & signa eorum, quae ad reparationem pertinebant, & haec erant illius temporis sacramenta, sicut sacrifi cia, decimae, & oblationes, & huiusmodi. Debuit autem aliquid superaddi tempore Habrahae, & legis scriptae, quan do coepit Fides augeri, & populus Dei distingui, sicut addita fuit circuncisio.

17

QVINTA conclu sio est, quod etiam tempore gratiae debuerunt esse sacramenta, quia eadem est fides Modernorum, & Antiquorum, vt Augu. dicit. Et cum sacramenta Fidei correspondeant, sicut ipsius protestationes, vt ab ea virtutem habentia, oportet, quod sicus antiqui Patres redemptionis Christi participes effecti sunt per sacramenta, quae erant signa futuri: ita & in nos redemptio eius perueniat mediantibus aliquibus sacramen tis significantibus, quod iam factum est, vt sunt sacramen ta no. le.

18

sed in statu patriae debent cessare omnia sacramenta, & figurae propter id, quod dicit glo. 2. Cor. 3. super illud: Gloriam vultus Moysi, quae euacuatur. Veniente, inquit, Imperatore, imagines tolluntur de medio. Ibi spectatur imago, vbi Imperator praesens non est, vbi autem est, imago remouetur, & fulget praesentia Imperatoris.

19

Per hoc patet solutio ad ar- gumenta.

20

Ad primum dicendom, quod gratia, & virtutes sanant formaliter, sed sacramenta effectiue quo dam modo. Et ideo sicut non sequitur sanitas sanat. ergo medicinae non sunt necessariae: sic & in proposito, cum sacramenta sint quaedam medicinae animae.

21

Ad secundum dicendum, quod sacramenta non sunt instituta ad gratiam conferendam, nisi prout gratia est sanans formaliter morbum peccati. Et sic in statu innocentiae, ho mo gratia non indigebat,

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3