Table of Contents
Commentarius in libros sententiarum
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum sacramenta nouae Legis causent gratiam.
Quaestio 2 : de diffinitione sacramenti
Quaestio 3 : de institutione sacramentorum
Quaestio 4 : Utrum constent ex rebus, et verbis
Quaestio 5 : Utrum convenienter fuerit instituta
Quaestio 6 : Utrum sacramenta legalia conferrent gratiam
Distinctio 2
Quaestio 1 : De institutione sacramentorum novae legis an sint a Christo instituta
Quaestio 2 : de baptismo Ioannis
Distinctio 3
Quaestio 1 : De forma baptismi, an possit mutari
Quaestio 2 : Utrum plures possint unum baptizare
Quaestio 3 : utrum baptismus debeat fieri in aqua
Distinctio 4
Quaestio 1 : utrum baptismus deleat omne culpam, et omnem poenam
Quaestio 2 : Utrum character in baptismo imprimatur
Quaestio 3 : de baptismo flaminis, et sanguinis
Quaestio 4 : De carentibus usu rationis, utrum sint baptizandi
Quaestio 5 : De ficte accedentibus, utrum baptismus, cessante fictione, habeat effectum suum
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum Christus secundum quod homo potuerit dimittere peccata
Quaestio 2 : Utrum malus minister possit baptizare
Quaestio 3 : Utrum liceat petere, vel recipere baptismum a malo ministro
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum ad baptismum requiratur nativitas ex utero
Quaestio 2 : Utrum intentio in baptismo requiratur
Quaestio 3 : An fides requiratur in baptismo
Distinctio 7
Quaestio 1 : De confirmatione secundum se
Quaestio 2 : Utrum confirmatio characterem imprimat
Quaestio 4 : Utrum episcopus sit proprius minister huius sacramenti
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum
Quaestio 2 : Utrum eucharistia fit tantum sumenda a ieiunis
Quaestio 3 : De forma huius sacramenti, scilicet utrum una dependeat ab alia.
Distinctio 9
Quaestio 1 : utrum peccator sumat corpus Christi
Quaestio 2 : Utrum peccatori liceat sumere corpus Christi
Quaestio 3 : Utrum polluto liceat sumere corpus Christi
Quaestio 4 : Utrum peccatori sit deneganda communio?
Distinctio 10
Quaestio 1 : utrum corpus Christi sit in sacramento altaris, realiter, et essentialiter
Quaestio 2 : utrum Christus sit in altari totaliter
Quaestio 3 : utrum Christus sit in sacramento altaris localiter
Quaestio 4 : utrum Christus sit in altari visibiliter
Distinctio 11
Quaestio 1 : utrum panis, et vinum sit conueniens mateteri huius sacramenti
Quaestio 2 : Vtrum conuersio sit completa ratio essendi corpus Christi in altari realiter
Quaestio 4 : utrum Deus possit conuertere vnum corpus in plura corpora, sicut econuerso facit
Distinctio 12
Quaestio 1 : utrum liceat pluries in die communica re
Quaestio 2 : utrum Deus possit facere accidens sine subiecto
Quaestio 3 : utrum in sacramento altaris sint accidentia sine subiecto
Quaestio 4 : utrum species in sacramento altaris possint aliquid immutare
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum non sacerdos possit conficere
Quaestio 2 : utrum sacerdos teneatur celebrare
Quaestio 3 : de haereticis, utrum sint exterminandi
Quaestio 4 : utrum plures sacerdotes possint eandem hostiam consecrare
Distinctio 14
Quaestio 1 : utrum poenitentia sit sacramentum
Quaestio 2 : utrum poenitentia sit virtus
Quaestio 3 : de poenitentia in comparatione ad alias virtutes
Quaestio 4 : de subiecto poenitentiae
Quaestio 5 : de continuatio ne poenitentiae
Quaestio 6 : de solenni poenitentia
Quaestio 7 : de effectu poenitentiae, utrum sit necessaria ad salutem
Distinctio 15
Quaestio 1 : utrum peccatum impediat satisfactionem
Quaestio 2 : utrum restitutio sit pars satisfactionis
Quaestio 3 : utrum eleemosyna sit satisfactionis pars
Quaestio 4 : utrum ieiunium sit pars satisfactionis
Quaestio 5 : de oratione, utrum sit satisfactionis pars
Distinctio 16
Quaestio 1 : de remissione venialium, utrum possint remitti sine mortalibus
Quaestio 2 : Vtrum poenitentia possit per aliquid impediri
Quaestio 3 : de circunstantiis, an sint confitendae
Quaestio 4 : utrum poenitentia habeat partes
Distinctio 17
Quaestio 1 : de contritione, utrum deleat peccatum
Quaestio 2 : utrum sit necesse confiteri sacerdoti statim de omnibus
Quaestio 3 : utrum confessio sit facienda proprio sacerdoti
Quaestio 4 : an confessio possit fieri alieno sacerdoti, de licentia proprii sacerdotis
Quaestio 5 : utrum confessio dimidiata iterari debeat
Quaestio 7 : confitens et non poenitens impleat praeceptum de semel confitendo in anno
Quaestio 8 : utrum confessio facta ab illo qui non est contritus valeat
Distinctio 18
Quaestio 1 : utrum excommunicatio debeat esse in Ecclesia
Quaestio 2 : quis possit excommunicare: vtrum scilicet excommunicatum possit excommunicare
Quaestio 3 : utrum in iure debeat esse aliqua excommunicatio lata
Quaestio 4 : de effectu excommunicationis
Quaestio 5 : de absolutione ab excommunicatione
Quaestio 6 : utrum minor excommunicatio, repellat a sacramentis
Quaestio 7 : de suspensione: utrum impediat absolutionem
Quaestio 8 : de inter dicto: utrum violans interdictum sit irregularis
Distinctio 19
Quaestio 1 : utrum claues sint in Ecclesia
Quaestio 3 : de correctione fraterna. utrum cadat sub praecepto
Quaestio 4 : de denunciatione, utrum debeat eam praecedere fraterna correctio
Distinctio 20
Quaestio 1 : utrum aliquis in morte possit vere poenitere
Quaestio 3 : utrum vnos pro alio possit satisfacere
Quaestio 4 : de indulgentiis, utrum tantum valeant, quantum sonant
Distinctio 21
Quaestio 1 : de Purgatorio quaeritur, utrum ibi culpa remittatur
Quaestio 2 : de generali confessione utrum deleat omnem culpam
Distinctio 22
Quaestio 1 : utrum peccata semel dimissa redeant
Quaestio 2 : utrum damnato ad mortem, petenti confessionem debeat negari
Quaestio 3 : de forma huius sacramenti, utrum haec sit conueniens forma huius. Ego absoluo te etc.
Distinctio 23
Quaestio 1 : de extrema vnctione, quo ad essentiam, utrum habeat determinatam materiam
Quaestio 2 : de ministro: utrum sacerdos possit hoc sacramentum ministrare
Quaestio 3 : de subiecto, utrum solus infirmus debeat inungi
Quaestio 4 : De effectu extremae vnctionis.
Distinctio 24
Quaestio 1 : utrum ordo sit sacramentum
Quaestio 2 : de charactere, utrum in quolibet ordine imprimatur character
Quaestio 3 : de annexis ordinum: an corona sit ordo
Quaestio 4 : utrum distincti ordines habeant distinctos actus
Quaestio 5 : utrum ministri debeant habere vestes speciales
Quaestio 6 : utrum in ecclesia sit aliqua maior potestas sacerdotali
Quaestio 7 : de episcopatu utrum sit ordo
Distinctio 25
Quaestio 1 : utrum omnes episcopi possint conferre ordinet
Quaestio 3 : de impedimento ordinis
Quaestio 4 : utrum Papa possit committere symoniam
Quaestio 5 : utrum symonis mentalis obliget ad resignationem beneficii per eam obtenti
Distinctio 26
Quaestio 1 : quid est matrimonium, et utrum sit coniunctio maris, et foeminae
Quaestio 2 : an matrimonium sit licitum
Quaestio 3 : utrum matrimonium sit in praecepto
Quaestio 4 : utrum matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : utrum rite contracta possint dissolui
Quaestio 2 : utrum consensus sit causa effectiua matrimonij
Quaestio 3 : utrum matrimonium soluatur per ingressum religionis
Quaestio 4 : utrum cum bigamo liceat dispensare
Distinctio 28
Quaestio 1 : an sponsalia iurata faciant matrimonium
Distinctio 29
Quaestio 1 : an metus matrimonium impediat
Quaestio 2 : an conditio impossibilis apposita sponsalibus, vel matrimonio vitiet, aut vitietur
Distinctio 30
Quaestio 1 : de errore, an impediat, et dirimat matrimonium
Quaestio 2 : de matrimonio beatae Virginis, utrum fuerit verum matrimonium
Distinctio 31
Quaestio 1 : an matrimonium habeat bona excusantia
Quaestio 2 : utrum propter bona matrimonij excusentur coniuges a peccato
Quaestio 3 : utrum fine praedictis bonis possit actus matrimonij excusari
Distinctio 32
Quaestio 1 : utrum coniunx teneatur reddere debitum petenti
Quaestio 2 : utrum vnus coniunx sine licentia alterius possit vouere continentiam
Distinctio 33
Quaestio 1 : utrum vnquam licuerit habere plures vxores
Quaestio 2 : de virginitate utrum fit dignissima virtutum
Distinctio 34
Quaestio 1 : utrum matrimonio sint assignanda aliqua impedimenta
Quaestio 2 : utrum impotentia ad actum matrimonij impediat matrimonium
Distinctio 35
Quaestio 1 : utrum ex causa fornicationis liceat coniugem dimittere
Quaestio 2 : utrum dimittens vxorem ob fornicationem possit alteri nubere
Distinctio 36
Quaestio 1 : utrum seruitus impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum seruus possit contrahere matrimonium sine consensu domini sui
Distinctio 37
Quaestio 1 : utrum sacer ordo impediat matrimonium
Quaestio 2 : utrum vxoricidium impediat matrimonium
Distinctio 38
Quaestio 1 : utrum bene definiatur votum a Magistro in litera dicente, quod votum est etc
Quaestio 2 : de diuisione voti
Quaestio 5 : De vtilitate voti, et virginum consecratione.
Distinctio 39
Quaestio 1 : de dispari cultu, utrum impediat matrimonium
Distinctio 40
Quaestio 1 : de consanguinitate, utrum impediat matrimonium
Distinctio 41
Quaestio 1 : de affinitate, utrum impediat matrimonium
Quaestio 3 : de illegitimitate, utrum scilicet aliqua prolessit illegitima
Distinctio 42
Quaestio 2 : utrum scilicet liceat agere vel accusare ad diuortium celebrandum
Distinctio 43
Quaestio 1 : utrum resurrectio omnium hominum sit futura
Quaestio 2 : utrum aliquid corruptum possit per naturam idem numero reparari
Quaestio 4 : utrum resurrectio mortuorum fiat in instanti vel in tempore
Distinctio 44
Quaestio 2 : utrum corpora gloriosa futura sint impassibilia per aliquam formam sibi iuhperrentem
Quaestio 3 : utrum virtute diuina corpus gloriosum possit esse cum alio corpore glorioso
Quaestio 4 : an corpus gloriosum moueatur in instanti ratione suae agilitatis de loco ad locum
Quaestio 5 : Vtrum corpora gloriosa habeant claritatem
Quaestio 6 : utrum corpora damnatorum post resurrectionem patiantur ab igne passione proprie dicta
Quaestio 7 : utrum animae damnatorum ante resumptionem corporum patiantur ab igne corporeo
Distinctio 45
Quaestio 1 : utrum suffragia viuorum prosint defunctis
Quaestio 2 : vtrum suffragia facta pro aliquo, sibi soli valeant, et non aliis pro quibus non fiunt
Quaestio 3 : de receptaculis animarum post mortem
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum scilicet iustitia sit in Deo
Distinctio 47
Quaestio 1 : utrum generale iudicium sit futurum
Distinctio 48
Quaestio 1 : utrum Christus iudicaturus sit in forma humana
Quaestio 2 : utrum motus coeli cessabit
Distinctio 49
Quaestio 1 : utrum intellectus creatus possit videre Deum clare et immediate
Quaestio 2 : utrum videntes deum videant omnia in eo
Quaestio 3 : utrum beatitudo principaliter consistat in actu intellectus vel voluntatis
Quaestio 4 : de obiecto fruitionis, utrum scilicet Deus sit immediatum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : utrum viatori possit communicari visio Dei intuitiua quae non sit beatifica
Quaestio 6 : utrum beatitudo sanctorum post resurrectionem sit fatura maior quam sit modo
Quaestio 7 : Vtrum omnes homines summe et de necessitate appetant beatitudinem
Quaestio 8 : utrum beatitudo educatur de potentia creaturae
Distinctio 50
Quaestio 4
Utrum constent ex rebus, et verbisQVARTO quaeritur de constitutione sacramentorum. Vtrum constent ex rebus, & verbis? Et videtur, quod non, quia sacramenta no. le. succedunt sacramentis vele. Illis enim ablatis, ista sunt instituta, vt dicit Augu. contra Faustum. 19. sed in sacramentis ve. le. non requirebatur aliqua forma verborum, vt videtur. ergo nec in sacramentis no. le.
Item in quibusdam sacramentis sunt verba sine clementis corporalibus, sicut in poenitentia, & matrimonio. ergo similiter in aliquibus sacramentis debent sufficere elementa, vel res cor. porales sine verbis.
IN Contrarium est, quod dicit Aug. super Io. Homil. 80. Accedit verbum ad elemen tum, & fit sacramentum. Et Apost Ephesi. 5. Christus dile xit ecclesiam, & tradidit seipsum pro ea, vt illam sanctifica ret, mundans eam lauacro aquae in verbo vitae,
Prima est Tho. qui dicit, quod licet hoc sit con mune omnibus sacramentis, quod consistant in raebus sensibilibus, inuisibilem gratiam significantibus, hoc est speciale sacramentis no. lc. quod rebus verba adilatur, propter tres ra tiones.
Prima est, quia haec sacramenta non solum significant opus redemptionis, quae per Christu est facta, si cut alia sacramenta, sed ab ipsa Christi passione fluxerut, Et ideo sicut essectus proximi habent suae causae imaginem quantu possunt, vt. scilicet ex rebus, & verbis consistant, sicut Christus ex verbo, & carne.
secunda ratio est, quia non solu sunt signa futurorum, sicut sacramen ta ve. le. sed praesentium, & praeteritorum, vt dictum est, quae possunt expressius significari, quam futura. sicut & certius cognosci. Et ideo significatio verborum, quae est expressiua adiugitur significationi rerum.
Tertia ratio est, quia gratiam continent ex sanctificatione, quae fit per verbum Dei, vt dictum est.
secundum, quod non omnia consistunt in rebus, & verbis: sed solum illa, quae conferunt sanctitatem, & vltra hoc mancipant ho minem ad aliquid sacrum: vt baptismus, ordo, confirmatio, extrema vnctio: vel saltem consistunt in materiae consecratione, vt eucharistia. Et ratio horum est, quia perfectiora sa cramenta debent esse perfectiora in significando. Et ideo quia ista sunt perfectiora, vltra verba debent habere res, vt per fectius significent. Non sic alia. scilicet poenitentia, matrimonium.
Tertium membrum est, quod sacramenta ve, le. consistant solu in rebus sine verbis. Et ratio patebit in solutione primi argumenti.
Haec opinio quam tum ad primum, & secundum membrum concordat cum pri- ma opinione, sed quantum ad secundum memuum patitur calumniam.
secundo, quia cum ratione sacramenti no, Ic. t ver bum, & elementu, prout ex opposito distinguuntur secundu illud Aug. Accedit verbum ad clementum, & fit acramentum. ergo omno sacramentum no. le. habet vtrunque.
Et ideo dicendum, quod sicut in illis, vbi est res distin cta euidenter, non est ipsa ibi vniuoce: quia in aliquibus est sanctificata, vt in confirmatione, & extrema vnctione, in aliquibus non sanctificata, vt in baptismo, & ordine, & eucharistia: sic nec in aliis oportet, quod sit vniuoce: quia in poenitentia pro materia est actus suscipientis non aliquid a ministrante exhibitum. In mutrimonio autem idem est materia, in qua, & ex qua personae. scilicet suscipientes: nisi quis dicat consensum: vnum esse materiale respectu alterius, quia vltimus est quasi forma complens, vt in numeris vltima vnitas.
sclendu etiam, quod licet in sa cramentis ve. le. sint res solae: & non verba, in quo deficiunt a sacramentis verbi incarnati: tamen sicut res non est vniuoce in omnibus sacramentis no. le. sic nec verba sunt ibi vniuoce: quia in quibusdam requiruntur verba, vt verba, quia sunt pro forma: quia sine eis nihil actum est, vt in ba prismo, confirmatione, eucharistia, ordine, extrema vnctione, & in poenitentia quo ad absolutionem, quae est forma: nam confessio scripto, vel nutu fieri potest, sicut & per interpretem. In matrimonio autem requiruntur verba solum, vt sunt significatiua. Vnde si loco verborum sint nutus, vel epistolae sufficit: non solum in mutis, vel verecundis: sed etiam in aliis, quia ex quo consensus est principalis causa sufficit qualiscumque expressio.
Vtrum autem mu tuus consensus cum carnali copula sine alio signo sufficiat: videtur quod non, quia debet exprimi per signa ordinata ad & pressionem consensus, siue praecedentia, vt in sponsalibus de futuro carnali copula subsequuta affectu maritali, vel subsequentia: quod non est hic. Ad hoc enim datus est nobis sormo, vt praesto fiant mutuae voluntatis indicla.
Ad primum dicendum, quod non est simile de sacramen ris no. & ve. le. quia sicut lex vetus fuit sigura, & vmbra nouae, sic sacramenta ve. le. fuerunt vmbra, & sigura sacramentorum no. le. vt dicit Hugo lib. 1. parte. 2. cap. 1. sed obscuritas representationis magis sit per signa, vel per res sensibiles, quam per voces, quae inter signa obtinent principatum secundum Aug. Quare rationabile fuit, vt sacrameta ue. le. consisterent in rebus absque verbis, Nec recolo, quod in aliquo vterentur verbis excepto sacrificio zolo typiae, de quo habetur numerorum. 5. cap. Cuius forte ratio fuit: quia non tam fiebunt ad significandum futura, sicut ad exhibendum aliqua praesentia, non quidem spiritualia, vt sacramenta no. le. sed corporalia, quae significantur per ver ba ibidem expressa, verumtamen in orationibus, benedictio nibus, & gratiarum actionibus, erat vsus verborum in ve. le. sicut noua propter cande rationem.
Ad secundum dicendum, quod matrimonium, secundum quod est in officium, & poenitentia secundu quod est virtus, non habent aliquam formam verborum: sed vtrunque secundum quod est sacramentum in dispensatione ministrorum ecclesiae consistens habet verba aliqua: sicut in matrimonio sunt verba exprimentia consensum, & iterum benedictiones ab ecclesia institutae. In poenitentia autem est absolutio sacerdotis verbotenus facta.
On this page