Table of Contents
Reportatio A Sentences Commentary
Principia
Principium II
Principium III
Principium IV
de Fide
Lectio 18, De fide
Lectio 19, De fide
de Notitia
Lectio 20, de Notitia
Lectio 21, de Notitia
Lectio 22, de Notitia
Lectio 23, de Notitia
Lectio 24, de Notitia
Lectio 25, de Notitia
Lectio 26, de Notitia
Lectio 27, de Notitia
Lectio 28, de Notitia
Lectio 29, de Notitia
Lectio 30, de Notitia
Lectio 31, de Notitia
Lectio 32, de Notitia
de Fruitione
Lectio 34, de Fruitione
Lectio 35, de Fruitione
Lectio 36, de Fruitione
Lectio 37, de Fruitione
Lectio 38, de Fruitione
Lectio 39, de Fruitione
Lectio 40, de Fruitione
Lectio 43, de Fruitione
Lectio 44, de Fruitione
Lectio 45, de Fruitione
Lectio 46, de Fruitione
Lectio 47, de Fruitione
Lectio 48, de Fruitione
Lectio 49, de Fruitione
Lectio 50, de Fruitione
Lectio 52, de Fruitione
Lectio 53, de Fruitione
Lectio 54, de Fruitione
Lectio 55, de Fruitione
de Trinitate
Lectio 56, de Trinitate
Lectio 57, de Trinitate
Lectio 58, de Trinitate
Lectio 59, de Trinitate
Lectio 60, de Trinitate
Lectio 61, de Trinitate
Lectio 62, de Trinitate
Lectio 63, de Trinitate
Lectio 64, de Trinitate
Lectio 65, de Trinitate
Lectio 66, de Trinitate
Lectio 67, de Trinitate
Lectio 68, de Trinitate
Lectio 69, de Trinitate
Lectio 70, de Trinitate
Lectio 71, de Trinitate
Lectio 72, de Trinitate
Lectio 73, de Trinitate
Lectio 79, de Trinitate
de Caritate
de Libertate
de Incarnatione
Lectio 105, de Libertate
Circa operationem daemonum
Consequenter circa materiam praetactam omnia operabilia quae fiunt in isto mundo perceptibiliter reducuntur ad 3es modos
Prima propositio
Alius est operationum daemonum et ideo circa praesentem materiam est notandum quod ex scripturis veteris et novi testamentorum habetur quod sunt spiritus maligni et multa opera exercuerunt circa ceteras creaturas ut apparet de daemonum eiectione a quibusdam hominibus per eos obsessis
Et huic concordant philosophi, nam plato substantias spirituales divisit in duo genera / unum bonorum spiritum quos vocavit calodaemones, nam calo graece bonum dicitur latine daemon vero sciens interpretatur 2m genus est aliquorum spirituum quos vocavit caco deamones nam caecos grece malum latine dicitur de doctrina eius in tymeo secundum expositionem calsid posuit malos spiritus in aere nobiscum conversari
de aristotele tamen dubium est quod posuerit malignos spiritus non apparet Sed dicit Guillelmus Parisiensis in libro de universo quod aristoteles habuit spiritum familiarem quem credidit bonum esse spiritum vel angelum de caelo missum scilicet de orbe veneris ubi notat praefatus doctor quod realiter fuit daemon qui sub titulo sanctitatis aristotelem decepit in punctis fidem tangentibus quia ille spiritus dicebat se esse de caelo missum ipsum aristotelem instruxit in aliquibus contra fidem Credebat tamen aristoteles quod esse de calodaemon Sed vitulo in libro de natura deorum dicit aristotelem fecisse librum de genealogia deorum quem dicit fuisse bonum librum licet non reperiatur Tamen in hoc sufficit quod scriptura sacra doceat quod spiritus maligni sunt fugiendi
Secunda propositio
2o dicitur quod huiusmodi spiritus maligni divina permissione quaedam operantur quod apparet quia extremo odio odiunt genus humanum / igitur si relinqueretur suae potentiae infinita nocumenta nobis inferret / nam ipsi refrenantur intantum a bonis a nihil vel a deo quod nihil possunt sine deo specialiter permittente / nam ut ait petrus in sua canonica Ipse "adversarius vester tamquam leo rugiens et quaerens quem devoret" et sic in eo non deest affectus nocendi nam ipsorum potestas est taliter restricta quod nisi deo permittente nihil possunt contra nos
Corollaria
Secundum: quod ars magica nihil est
Secundo sequitur quod ars magica nihil est quia daemones et eorum operationes subiacent divinae providentiae Ex quo patet quod eorum operationes non subiacent arti nec regulis artis nec verbis nec cogitationibus nec industriis humanitus adinventis / ymmo quod fortius est nulli creaturae subiacent nisi forte sanctis propter vitae excellentiam qui habuerunt potestatem eos cohercendi et eiciendi a creaturis ut tangit apostolus "dedit nobis potestatem supra omnem carnem"
Secundo arguitur quia invocatores daemonum sunt homines bestiales fide et virtutibus carentes igitur non sub arte cadit fatuitas magica / antecedens est notum discurrendo per historias quia malifici fuerunt semper pessimi et villes creaturae Et hoc apparet de illis qui morantur in vallibus scilicet de his delvalensibus vel etc ubi reperiuntur invocationes daemonum et tamen illi carent omni arte et fide saltem bona Et ex alio unusquisque simplicium alio et alio modo invocat igitur ars magica non cadit sub arte nec per modum regularis artis procedit
Multiplex modi deceptionis
Ubi est advertendum quod prout ad materiam spectat multiplex est deceptio apud tales qui quidem habent pro fine quaestum vel inanem gloriam sicut dictum est
Secundus modus deceptionis
2us modus secundum quod tangit bacon est per conventionem ipsorum quia aptatis quibusdam canalibus ipsis habent latentes socios qui per canales locuntur et decipiunt tali modo deceptos audientes
3us modus decipiendi est per terrores passionare interius hominem et taliter deturpare seu etiam perturbare potentias interiores ut non sit distinctio inter fantasma et obiectum quo casu stante quicquid interius occurrit per modum fantasmatis indicatur ad extra obiectum praesens qui quidam terminor inducitur ab eis ex causa multiplici primo ex parte loci / quia tales magici eligunt loca solitaria quae sunt terrorum inductiva
3o ex parte verborum tamen quia illa verba sunt audientibus ignota tamen quia ex vi suae prolationis sunt terribilia et laesiva potentia audientis
4o ex figura nam in praesentia assistentium multa adinvicem applicant quae omnia simul iuncta terrent existentes et reducunt ad talem statum quod vi turbationis et terroris interior spirituum non distinguunt inter fantasma et obiectum Et quidquid est ante ea impressum et ymaginatum in potentia interiori obicitur per modum rei ad extra in tantum quod sic territi nesciunt distinguere inter fantasma et obiectum Et quicquid concurrit per modum fantasmatis apparet esse obiectum ad extra potentiae sensitivae praesentatum
Et forte aliqui magici ex suis met operationibus fuerunt decepti nam aliqui crediderunt loqui daemonibus qui realiter non loquebantur eis Et in signum huiusmodi narrant aliqui quod huiusmodi assentientes aliquando manent in perpetuum laesi sicut ratione mutationum et turbationum interiorum quae sunt nimis excessive sit manent imprudentes male dispositi et male inclinati
Tertius modus deceptionis
Alius est modus deceptionis eorum per naturam et per causas naturaliter applicatas fraudulenter 3us est ex dempsitate aeris vel quod ipsi eligant loca quibus sciunt aerem esse dempsum qui reflectit aliqualiter species et invalescente frigiditate noctis aer magis dempsatur et ideo magis reflectit species in tantum quod homines indicant se videre aliqua corpora in aere ubi non vident nisi se tantum et illud habetur 3o metheoricorum de fantasmate quodam scilicet de antifonte qui videbat se in aerem et hoc erat per specierum reflectionem sicut videtur in speculo Vel etiam potest esse deceptio per applicationem condempsantis per hunc salvantur multae apparentiae daemonum ubi aliquis videret solummodo seipsum de nocte et credit se videre daemonem Et ex hoc sequitur turbatio mirabilis et ex consequenti denigratio faciei et aliae infirmitates mirabiles et potest esse ex hoc turbatio in tanto gradu quod inferret mortem vel creaturae dementiam sicut est valde possibile
Quartus modus deceptionis
ubi notandum est quod secundum quod res videtur sub maiori angulo secundum hoc iudicatur esse maior ceteris paribus et sub minori vel minor et sub aequali aequalis et hoc est demonstratum in 4o libro perspectivae nam visio fit per pyramidem radiosam cuius conus est in oculo et basis in re visa Et secundum quod res videtur maiori angulo secundum hoc apparet maior iudicando secundum quod apparet Et sic obiectum parvae quantitatis potest apparere aeque magnus sicut turris altissima ut posito quod homo et turris elevata videantur sub eodem angelo adaequate et non discernatur de distantia sine dubio iudicabit hominem esse aequalem turri Et in isto casu qui frequenter accidit potest occurrere iudicium quod homo est aeque magnus sicut turris / et ex consequenti iudicatur esse daemonem quia sub illa quantitate qua iudicatur ita magna homo non potest bene naturaliter existere nec suas operationes convenienter exercere
Et ideo vitulo narrat de lupo qui iudicabatur nemori principio adaequari et secundum quod variatur angulus per appropinquationem secundum hoc lupus apparet alterius et alterius quantitatis Et iste est unus modus salvandi apparentias daemonum naturaliter
Ubi est advertendum quod ad debite aliquid percipiendum per visum requiruntur octo concurrentia scilicet lux debita distantia situs magnitudo soliditas dyaphanitas tempus conveniens et debita organi disposito Et ista possunt in infinitum variari quia ad variationem unius sequitur deceptio infinita
Quintus modus deceptionis
5us modus illusionis potest esse pertinenter ad praedicta laedendo organi dispositionem assistentis nam sicut torpedo solo tactu stupefacit membra in tantum quod membrum redditur impotens ad sentiendum et adhuc tangendo ipsum cum baculo laedit membra et omnino perturbat / Ita per applicationem aliquorum potest visus alterari / cuius applicationis sunt apparentiae variae ubi nullo modo erit daemon et de aliis rebus etiam sicut in ludis iocularum Et ideo ad videndum requiritur conveniens tempus nam propter velocitatem motus punctus circulariter revolutus videtur esse circumferentia circuli ymmo realiter circulus ut apparet de baculo inflammato nam propter brevitatem temporis inter instans in quo punctus est sursum et inter instans in quo est deorsum punctus iudicatur esse ubique / et ita ratione parvitatis temporis res non iudicatur esse ubi est / Et per istum modum salvantur omnes intraiectus / Unde si sortes teneat unum denarium in una manu propter brevitatem temporis sensus non sufficiet iudicare si debite et citus moveat in qua manu erti denarius si una manus aliam tetigerit inperceptibiliter quia credit mutationem non esse factam de loco ad locum / et sic de aliis tragediis possunt esse plures deceptiones quibus utuntur magici ad extorquendum seu decidendum fatuos
Sextus modus deceptionis
6us modus est per naturalium causarum applicationem quae tamen ignorantur causae naturales et simplicibus credentibus arte dyabolica talia esse facta Nam magister guillelmus parisiensis dicit quod si ex cera et puluere corii serpentis adusti fiat candela de nocte ardens faciet apparere festucas esse serpentes cuius causa est quia ratione corporis corii cum cera per mixti variatur color obiecti visibilis et sic iudicatur proportionaliter talis color sicut corii et ratione luminis apparent festuce vel iid?ei moveri propter falsa ?me motum in ceram consumendo Ex alio etiam patet nam folium quercinum ex deffectu luminis apparet esse bufonem Et quantum ad hoc possent infinita ex poni et experientii quae fiunt per causas naturales et tamen hoc simplicibus hominibus non apparet
Quod tales magici nullo modo sunt permittendi
Ex quibus apparet quod tales magici nullo modo sunt in pollitica permittendi quia laedunt et impediunt potentiam ad vere policiendum ex eo quod vexater creaturas
3o quia nihil asserunt nisi fantasticum quia apparentiae in casu illo non sunt nisi secundum quod obicitur fantasma ad intra potentiis interioribus et in illis nihil veritatis repperitur potest tamen altero duorum modorum contingere quod aliquid veritatis in tali casu dicat
Unus alius modus est ex culpa et non arte scilicet quando creatura a deo totaliter derelicta et dyaboli dummodo fit subiecta sic deus in poenam peccati promittit eam cum daemone conversari / non tamen vi alicuius argumentis sed propter culpam sic demeretur Contingenter tamen quod providentia divina deus non permittit quod dyabolus habeat intentum
