Lectio 129, de Libertate

Consequenter et ultimo circa materiam de libertate in se considerata moventur aliquae rationes contra heri dicta

Si positi praefatata esset vera sequeretur quod sine actu voluntas esset indifferens igitur non diceretur in se libera

Respondetur ad hoc de differenia voluntatis nam si intelligatur sic esse indifferens quod non poteset esse in unum vel rectum tunc absolute negandum est cum adhuc voluntas sit libera non obstante obiecto praesente ipsam voluntatem alliciento / si autem pro ratione intrinseca non est aliud quam habere intrinsecam libertatem et ad hoc exire in actum tenetur quod est indifferens

2o arguitur si ita esset sequeretur quod voluntas infinite modice consequens est falsum ergo falsus consequenter patet nam resistendo positive per aliquod actum resisteret Sed quod infinite modice resisteret patet nam per actum positivum resisteret intensivus et per ipsum tamen potest non resistere infinite

Ad hoc respondetur quod hoc non sequitur et ergo consequentia negatur et etiam consequens et dicendum est nec plus nec minus tamen quod si resistat quod sit aliqu gradu positivo et tunc ulterius si sic tunc in duplo minus / negatur hoc quia non subduplatur tota resistentia sed illa quae est in actu

Sed circa hoc restat maior difficultas / nam ratio voluntatis est intrinsece finita et motivitas obiectalis potest habere subduplam proportionem et tunc sit illa proportio ut 4or tunc ponam quod motivitas obiecti subdupletur et tunc erit aequalitas et iterum augeatur erit proportio maioris inaequalitatis ad resistentiam ipsius voluntatis ergo obiectum necessitabit ipsam voluntatem et sic inevitabiliter fiet actus / et sic dabitur aliqua pro alio illicita tantum movens voluntatem quod necessitabit eam ergo non erit simpliciter libera Plures solutiones possent dari in hac materia sed pro nunc potest dici quod licet obiectum moveat voluntatem scilicet per primos motus ipsos causando nihilominus ad actum liberum nec cognitio nec obiectum concurrunt accidenter

Et ideo in voluntate minimus gradus resistentiae sufficeret Unde dicitur quod po?us notitia causae concurrit praecise in genere causae exemplaris essendi quam causando actum liberum Ita quod productio actus liberi est in voluntate quare sequitur quod voluntas quantum ad actum liberum nullo modo potest difficultari Sed tamen difficultas restat est propter potentias sensitivas quae non obediunt prompte voluntati in eligendo ardua et fugiendo nociva Et cum sic dicentibus me teneo quia dictum illud est magis practicum et morale

Alia via respondendi distinguendo de perceptiva potentia ipsius voluntatis et de activa unde considerando voluntatem sic ipsa est magis activa quam pssiva vel perceptiva unde denominationes perfectionales sic se habent quod priores perfectiori modo correspondent quam posteriores id est in maiori gradu ut esse activum vel activa est denominatio prior et sic altior gradus est quam perceptiva

Et ergo sic considerando voluntas est activa sui actus liberi et per idem perceptiva et per idem suspensivus vel resistentiva ad ipsius effectus productionem / et quia minus est receptiva quam activa non ergo potest tantum percipere quantum potest resistere unde motio eius non potest esse tanta sicut eius activitas Et sic ista ymaginatio solvit rationem prius inductam / quia obiectum non movet voluntatem nisi perceptive et quantumcumque infinitaretur non sequeretur intentum cuius causa est quia maior est activitas quam resistentia

3a solutio potest dari ymaginando quod motio obiectalis consurgit ex quadam habitudine vel proportionem convenientiae obiecti ad potentiam / et quia illa datur maxima possibilis inter hanc potentiam et hoc obiectum et etiam convenientissima proportio est dabilis secundum quam movetur potentia / et licet moveatur minus quam sit eius intrinseca resistentia

Si dicatur quod dupletur obiectum / respondetur quod minus movebit quia minorem proportionem habebit ratione influxus obiectalis et sic minus voluntatem talem obiectum alliceret ad illecebras

Consequenter arguebat una ratio quoniam si voluntas se sola sufficeret etc Respondetur quod ratio non concludit / quia per virtutes morales resistit licet voluntas pro se sufficeret quia actus morales reddunt eam tutam et cum habentibus finis semper resistit

Consequenter ad 2m argumentum principale videlicet vi voluntas subito vel successive agat Et pro isto sit prima propositio voluntas subito potest producere suum actum et in instanti et supponit ratio quod voluntas se habeat active respectu sui actus Et ad hoc sunt innumerales auctoritates sanctorum et rationum nam potentia passiva non habet actum in sua potestate igitur non est libera / antecedens patet quia actus potentiae passive est in facultate agentis et per consequens agens naturale applicatur ad passum ut agat

Sed tamen circa hoc cavillosa potest esse responsio dicendo quod non salvaretur libertas passiva per talem modum quia in facultate voluntatis est actum recipere quia eius causalitas differt ab activa et sic diceretur quod potentia passiva esset alterius speciei quam activa / nam applicato agente est in voluntatis potestate recipere actum vel non recipere Et quamvis ista positio non multum bene posset improbari evidenter licet non bene fundata sit ratione latitudinis causalitatis activae quae videtur super latitudinem causalitatis passivae / quia prima scilicet activa nobilior et perfectior est quare etc

Item causalitas libera est nobilissima causalitatum nam deo pure competit passiva autem non nec sibi potest competere igitur ipsa erit effectiva et non passiva

Item fortius arguitur dato eodem agente ad actus liberi productionem voluntas poterit oppositos effectus elicere quo dato obiecto movente et alliciente ad prosecutionem potest elicere velle vel nolle sed diversitas effectuum non potest ab eadem causa totali naturali immediate produci respectu eiusdem passi igitur reducendum est ad actum / et haec secundum ad suppositum rationis

/ Sed aliud principale probatur quia agens naturale potest subito suum effectum producere igitur et voluntas consequentia tenet quia velocitas dicit perfectionem et magnitudinem potentiae et ergo si agenti competat haec conditio competit et nobiliori causae antecedens patet de lucido quoniam si applicetur sibi lumen causabit lumen

2o probatur in actionibus naturalibus secundum proportionem agentis ad resistentiam passi augetur velocitas ergo per diminutionem resistentiae anugebitur velocitas et si tota a movea erit infinita velocitas quare sequitur quod sic subito poterti produci effectus ab agente et hoc est satis clarum

Item de facto ita fuit de accidentibus animae christi nam in primo instanti producit bonos actus voluntas eius

Unde sic salvaretur casus altissiodorensis de actus productione sicut si deus praecipiat sorti producere a actum etc dicitur quod sortes immediate ante haec peccavit et tamen in nullo instanti illius horae peccavit / sicut si deus non momdo creare a angelum et inmediate post haec crearet tunc angelus ille sic se haberet ut dictum est / Et sic respondendum est ad propositum quod nullum fuit instans quin fuerit in gratia Altissiodorensis dicit quod non peccavit in a hora sed in peccato est in instans sui non esse et si dicatur contra quia tunc non est in via igitur non peccat

Respondetur quod si peccare accipiatur pro aliqualiter se habere tunc isto modo non peccat sed si pro alio quia aliqualiter se habuit sumendo peccare pro contrahendo peccatum extra viam non est inconveniens Aliter dicit adam quod realiter peccat ante finem horae quia noster intellectus est limitata ad partes temporis discernendas licet sit adhuc minima particula Sed ista solutio non videtur valere / si sumueretur infinita intelligentia

Ideo datur alia et conceditur quod duo contradictoria possunt adinvicem et immediate ante hoc instans fuisse vere De aliis rationibus primo factis non possum plus prosequi propter temporis brevitatem quae quidam sunt 8 in numero cum confirmantibus aliquibus

Secuntur distinctiones conclusio primae est de violentia quae tollit coniungium

2a conclusio si coacti consentiunt conversatio eorum rattificat et facit coniugium

3a filius vel filia nubere volentibus patre et matre parentibus nihil in hac dicentibus coniugium firmatur et si post non valet quia tacet satis consentire videtur

Alia distinctio cuius conclusio prima quod multiplex est error scilicet per se et cum divinis formatione et qualitatis duo primi impediunt coniugium alii non

2a conclusio huius distinctionis coniugium inter materiam et ideo sepli fuit licitum nam et si deus virgini praecepisset ioseph copulasse tam devote obediens erat quod ad dei nutum fecisset sed sic oportuit necessario pro salute generis humani esse scilicet quod virgo pareret et virgo remaneret