Lectio 78, de Trinitate [BNF 3074 Transcription]

Consequenter iuxta scismatis materiam addendo aliquales propositiones aliae a praedictis quarum prima est volo negare summum pontificem esse verum christi vicarium et esse papam ecclesiae militantis et habere potestatem supra totam ecclesiam militantem

2o dico quod non est ex institutione humana primarie quod habeat huiusmodi potestatem / patet prma pars nam sicut deducit almachanus libro 2o de quaestionibus almentarum petrus fuit summus pontifex et ideo ecclesia habet suum summum pontificem et hoc est contra marcilium de passu qui dicit in libro suo de papis quod paulus videtur se conformare petro et ymaginatur quod dignitas pappalis fuit ex politica ordine facta inter apostolos ut scilicet ad aliquem eorum in necessaribus suis et casibus em?genibus haberent recursum / et ad hoc petrum consti?t? tamquam ad illum recurrentes unde sic consti?? quod post ipsum alius pontifex summus subcederet Sed breviter ista oppinio non videtur esse fu? data immo dicitur quod a ymmo ordinatus fuit summus pontifex et hoc quasi infinitis rationibus probari maxime in sacra scriptura unde christus ad petrum "Tu es petrus et super hanc" etc et alibi "pasce agnos meos"

3o non denego summo pontifici universale dominium concurrere ex paria fm tam sc?ne divina

//prima pars apparet ex vicaratu modo christus habuit utrumque dominum ergo et eius vicarius et per consequens omnes de ecclesia sunt papae subiecti Tamen quantum ad executionem factam est divino / et causa est quia aliter impediret tempus gratiae / licet non antecedente tempus gratiae impedivisset multo ma lex nobilior dignor et perfectior mosayca quare etc

4o non nego quin ad summum pontificem pertineat consilium generale acceptare praesidere et concludere et quin possit facere fidei articulum necescente et ratione cogente sed ubi veritas non apparet ymmo qua scriptura ire non licet Et hoc videtur velle sanctus thomas de aquino 2a 2ae articulo de?nis

5o dicitur quod praeceptum ab eo editum tamen tamen licitum implendum est et sibi obediendum et maxime generaliter in hiis quae universae legi ecclesiae non contradictis

6o papam esse unicum non est articulus fidei ad quem omnes fideles obligentur nec forte sequitur a veritas fides sortis igitur articulus idei Nam elevatus theologus sive aliquis inspiratus quidquid licitum videtur sibi fides est sibi / Ex quo infertur quod dissentiendo alicui propositioni sortes esse haereticus ubi plato catholicus et hoc patet per praedictam Contra infertur quod consequentia non valet ista propositio est fides sorti platoni ergo fides

Unde quantum est de me dicit plaoust in avinione protestatus sive me tenere cum nostrae ma unitate

Sed nihilominus ad videndum generaliter qualiter universitas circa fidei veritatem se debeat habere

Advertendum est iuxta philosophorum sententiam considerari debet duplex nulla universalis scilicet et particularis universalis autem vocatur vis regitiam et omni motu

particularis naturaliter universali obedit unde sibi naturale est impetum universalis sequi magis quam econtra Et hoc allegat albertus magnus qui fuit quasi omnium philosophorum latinorum magis expertus scilicet supra finem primi de generatione dicens quod ex obedientia naturae particularis ad universalem gravia descendunt et laevia conscenditis ad mixti generationem et in hoc allegat averroym et misselath

Et ex hac radice duplicem habent institutum scilicet universalis et particularis pro cuius declaratione advertendum est quod providere speciebus pro regimine universi sunt particulares institutus provenientes ex parte naturae Primus est appetitus aliquid cognoscendum / unde quia homo non sufficeret se solo vivere natura inclinavit ad civiliter conversandum unde aristoteles dicit quod politica est recte naturalis et "homo animal civile" et etiam coniugale Et sic ex hoc consurget ordo politizandi scilicet habere aliquem regem et iustitia habere aliundi eum debite gubernante re ita politiam / et hoc est de intentione aristotelis in politicarum

Ulterius sequitur quod ad b essendum ve?te videretur doctrina docens scilicet regulas iustitiae et politiam conservandi

Et ex hoc sequitur quod ex pro creatione universalis materiae quod sit aliqua politia scientium quos natura humana elevat circa humanae speciei conservatione

/ Et hoc oportet quoniam ex institutione naturae ordinatum est ut superiores dominentur et inferiores obediant unde sic fuit primitivo tempore in graecia roma etc

Ex quo sequitur quod universitas ex providentia naturae et dei provisione providet utriusque politiae saluti

unde sequitur quod finis naturalis politiae universitatis est utramque politiam introducere tam civilem quam ecclesiastica

Et sit sequitur quod in haec universitas non transcendit methas

Ulterius sequitur quod sollicitudo et summa influentia capitur in isto regno scilicet franciae tam naturae quam gratiae quod quid maxime constat per nobilem universitatem matrem nostram quae est de 2aria et principali naturae humanae

/Et sit bene posset inferri quod ex affectione et amore c?est rex uniri cum ea

Etiam ex hoc patet in ingu?tis obligatio tam reg? quam uni? deo et naturae scilicet orando et exhortando in bonum populum in bonum

Venio tamen ad materiam solutionis graecorum super facto processionis spiritus sanctus a patre solum et ad hoc videlicet quod quicumque addidit sive subtraxerit anathema sit /

Respondeo ergo quod spiritum sanctum procedere a filio sufficienter deducitur a scriptura Ista deducit almachanus in suo libro unde pluries legitur spiritus sanctus missus fuisse a filio

unde maxime iohannis 10 habetur "cum venerit autem ille spiritus veritatis" "quem mittet pater in nomine meo" etc Et alibi "de meo accipiet et annuntiabit vobis" / et non tamquam accidens sicut doctrina tradita discipulo a magistro sed per inspirationem Io 16 capitulo Cum venit ille spiritus vertatis unde sequitur post de me acciperiebat et a in??iabit vobis Et sic patet quod spiritus sanctus a beo[?] scilicet filio doctrina quam tradidit apostolus et non per modum accidentis[?] ergo per instrinsicum communicationem propter deitatis et eius productionem per quam recipit propriam omnem scienciam et hoc est per spirationem quia totum esse suum caput a filio sicut a patre

Item satis concluditur nomen mittentis per praedicta et habitudo originationis / modo filius non potest habere auctoritatem supra spiritum sanctum nisi ratione originationis quia omnes 3es personae trinitatis individuae sunt sibi coaequales Alia auctoritates plurimae sunt quae sic continent sicut almachanus tractat in suo 6to libro de quaestionibus almenorum

Unde sequitur quod talis processio nedum fuit latinis licita immo soli papae quia ing?ente? nec?te posset facere articulum licet non in omnibus / ex quo considerantibus patet quod licite Latini addiderunt filioque

Unde advertendum est ulterius quod in nicena synodo et constantinonia ubi primum consilium fuit contra arrianum sub silvestro papa et constantino regente nam arrianus ponebat filium in divinis etiam creatura et iam positus fuit Qui consubstantialem patri

Alia 6o synodus propter haeresim macedoniorum ponentium filium etiam creaturam distinctam a patre et non ponebat nisi patrem esse verum deum sicut adhuc pagani et propter haec positam fuit hic

Et non opportuit aliquid dicere de filio ymmo de patre solum quare etc et hoc potius fuisset ad haeresim oriendam

Restat adhuc solvere rationem / pro solutione cuius advertendum est quod li aliud ubi dicitur qui aliud addiderit aut etc non dicit semper distinctum quod sive quodlibet distinctum ymmo notat idem quod adversum si contrarium et quod ita capiatur taliter apparet in mutlis locis scripturae unde apostolus ad thymoteum "Rogavi te ne aliud doceres" etcunde non negavit quin bene multa alia bona ab illis quae docebat eum praedicaret et doceret / sed ad talem sensum quod non est adversa sive contraria praedicaret

Item ad galathas primo "Si quis vobis evangelizaverit aliud quam accepistis anathema sit" unde pro tanto theologus non pro tanto anathema reputatur si multa alia bona doceat Ex quo patet quod ut prius dicitur sumitur li aliud

Item oportet quod evidenter concedat quod aliud est postea additum quam continebatur in consilio niceno / unde ibidem determinatum fuit duas voluntates esse in christo et in primo non erat

Item in calcidansi consilio determinato fuit sub leone papa duas naturas esse in christo scilicet divina et humana

Item in consilio fuit determinatum quod virgo genuit non solum deum sed hominem et hoc fuit anno quinquentismo 6to Et sic dicitur quod est mater dei Iterum additiones fuit tam alius articulus / et per consequens ita potuit addi de spiritus sancti productione

Ulterius notandum est quod in consilio lateranensi anno deum minimo duce?mo 13mo sub innocento determinatum fuit de spiritus sancti processione Doctores enim ante sicut gregorius hylarius augustinus et ierominus et ambrosius in scripturis suis posuerant hoc antequam determinatum esset et non solum ipsi verum et graeci sicut athanasius et crisostomus qui fuerunt doctores av?? Et per consequens tam ex dictis latinorum quam etiam graecorum et maxime doctorum sanctorum patet spiritum sanctum procedere a patre et filio et ideo determinato non videtur repugnans Quare autem graeci in illo consilio non fuere potest dici quod attenta locorum distantia et varie?te ydiomatum fuit hoc quod non venirent deliberatum et pro tanto latini eoipso non sunt excommunicati

Item gregorius in lugdunensi consilio praesentibus graecis et censentibus si patriarcha quodam praesente determinavit quod pater et filius sint unum principium productionis spiritus sancti / Ex quo sequitur tunc quod graeci magis censendi sunt haeretici quam latini

Contra tamen hoc est auctoritas damasceni in qua dicitur quod ex fiio spiritus sancto non procedit

Unde ad hoc sine dubio facilis est responsio / nam ipse enumerat articulos fidei et inter ipsos non enumerat quia forte nec licitum erat quia haec fuit ante determinationem ecclesiae et per consequens non dicit quia non voluit solum enumerare illa quae magis spectabat ad enumerationem

2o dicitur quod ne?tur sibi si sic po?ret simpliciter nec in hoc pro tanto reputaretur haereticus quia fuit ante ecclesiae determinatione sicut iam dictum est

Ex quilibet omnibus sequitur quod in haec maxime graeci censendi sunt haeretic sicut patet de consilio lugdusi Et sic non possunt evadere Et etiam ratio sua est sophistica quia consilium generale non intendebat nisi dubia removere et pro tanto novas propositiones dubiae

Ulterius sequitur quod non vocatio eorum nullo modo excusat eos quin credant et teneant hoc / patet / quia adhuc solus papa suffecisset Et sic eos excusantes male sentiunt ut satis clarum est Et ergo patet quomodo li aliud glosari debet

Et tunc ad rationem de scismate ecclesiae primo potest dici quod pars minor ubi rite non crederetur celebrare consilium posset / dum tamen uteretur de vitae et sanctae consilio ipso

2o licet constitutione divina aliquis sit papa nihilominus hunc esse pappam non est de fidei articulis

3o sicut de iarsanno dixit in prima lectura sua quod in casu quod alius falsi in haec includeretur consilium erraret nec esset admi?dum et ista sufficiat de ista scismate