Liber 1, Distinctio 2, Quaestio 1 [UPenn 727 Transcription]

hoc itaque vera ac pia fide tenend?? quod trinitas fit unus deus et solus verus deus Quoniam magister in hac 2a distinctione primi libri hic ostendentia nititur ex sacris aut auctoritatibus deum esse et tantum deberet unum esse Ideo circa istam distinctam quaero primo istam quaestionem

Utrum deum esse sit ratione naturali efficaciter demonstrabile Et quod parte negativa arguo primo sic Illud verum quod est primum principium significabile complexe non est demonstrabile sed deum esse est primum principium significabile complexe ergo deum esse non est demonstrabile primum assumptum probatur quoniam omne quid demonstratur demonstratur ex aliquo vero priori quid est principium demonstratum respectu eius quid est demonstrabile ergo illud verum quid est primum principium complexum non est demonstrabile alias esset primum et non primum quod est contradictio

2o ad idem sit ullum verum per se notum est demonstrabile deum esse est verum per se notum ergo deum esse non demonstrabile primum assumptum potest haberi ex primo posteriorum quoniam ut ibi patet omne demonstrabile est dubitabile ergo nullum tale est per se notum Item propositiones per se notae sunt principia demonstrationum et non conclusiones ut ibidem patet igitur

3o ad idem sic omne demonstrabile habet causam suae veritatis per quam potest demonstrari tamquam a priori sed deum esse non habet causam ergo non potest demonstrari primum assumptum patet primae posteriorum ubi habetur quod demonstratio est ex prioribus etc

4o ad idem Si quaestio esset vera sequeretur quod ratione naturali posset efficaciter demonstrari tantum unum deum esse consequens filii et consequentia probatur quoniam omnis ratio quae efficaciter concluderat deum esse concluderat etiam tantum unum deum esse et falsitas consequentis patet ex eo quod nulla ratione naturali potest efficaciter probari quod tres personae divinae sint unus deus

In oppositum et vel parte affirmativa quaestionis arguitur sic Ratione naturali est efficaciter efficaciter demonstrabile esse unum ultimum finem rerum et unam primam causam efficientem ergo quaestio quod parte affirmativa vera antecedens patet ex demonstrationibus aristotelis in pluribus locis et aliorum cacholicorum ex rationibus naturalibus procedentium ad ostendendum deum esse

In ista quaestione iuxta materias 4or articulorum ad partem negativam factorum 4or decidam articulos pertractandas Et primus erit iuxta materiam primi argumenti utrum deum esse sit primum principium significabile complexum complexe et quoniam ostenderetur quod non Ideo 2us articulus erit iuxta materiam 2i argumenti utrum deum esse sit verum omnibus per se notis Et quoniam ostendetur quod non Ideo 3us articulus erit iuxta materiam 3i argumenti utrum deum esse sit verum naturali ratione efficaciter demonstrabile Et quoniam ostendetur quod sic Ideo 4us articulus erit utrum tantum unum deum esse sit naturali idem efficaciter demonstrabile

Quantum ad primum articulum est positio cuiusdam moderni doctoris quod deum esse est primum principium significabile complexe et hanc conclusionem inti? deducetur per aliquas conclusiones praecedentes quarum prima est ista

nullum verum enuntians aliqualiter esse vel non esse de aliquo citra deum est simpliciter primum verum complexe significabile istam conclusionem probat sit quodlibet verum vel est neccessariamnecessariam vel continges ergo quodlibet verum enuntians aliqualiter esse vel non esse de creatura vel contingenter enuntiat vel neccessarionecessario Si primo modo patet quod tale verum non est simpliciter primum verum cum habeat causam suae veritatis Si 2o modo probatur quod nullum tale est primum verum quoniam si ipsum est neccessariamnecessariam valeret et nihil est neccessariamnecessariam nisi aliqua neccessitatenecessitate sit neccessariamnecessariam talis necessitas vel est intrinseca dato nota et hoc non potest esse cum nulla sit neccessitasnecessitas absolute intrinseca alicui citra deum vel extrinseca et talis non potest esse nisi neccessitasnecessitas voci prioris bene sequens verum denotatur extrinsece neccessariamnecessariam et consequens datum verum non est simpliciter primum deum

2o modo sic si conclusio non sit vera hoc maxime esset deu?cro enuntiante subiuttione extremorum contradictionis ut potet de qulibet esse vel non esset et probo quod nullum tale est simpliciter primum verum Nam nullum tale verum est intrinsece verum vel necessarium ergo non est primum verum consequentia patet nam primum verum est per se verum circumscripto quocumque extrinseco et antecedens patet Nam nullum tale verum ponit aliquod in re de qua enuntiat sibi intrinsecum ut notum est

3o sic quodlibet tale verum intellectus divinis intelligit a priori ergo nullum tale verum est primum verum consequentia patet et antecedens probatur quoniam omne tale intellectus divnus scit per essentia suam ergo essentia divina est evidens ratio sciendi et concludendi quodcumque tale verum vel ergo a priori vel a posteriori vel a convertibili Si primo modo habetur propositum Si 2o modo ergo intellectus divinus cum dependet ab aliquo tali quod est impossibile nec 3o modo quoniam talia vera essent coeva et aequa primo sed hoc impossibile quod aliqua duo vera sint simpliciter prima

praeterea omnis scientia vel est causa rei vel est causa a re ex commentatore 12o metaphysicae commento 51o ergo quod tale verum est causa scientiae divinae vel econverso non primum ergo 2m

Item naturaliter in creatura potest esse tam alicuius perfecitonis simpliciter in deo sed deum stare scire aliquod tale verum est perfectio simpliciter ergo

4o sic primum verum simpliciter est immense evidens ex natura sui ergo conclusio vera consequentia patet quoniam nullum verum de creatura est tale et antecedens probatur primo quia tale verum continet enune?ter omne aliud verum sicut prima et principalis causa veritatis in aliis

2o quia infinite evidens potest esse aliquod verum aliter in proprio genere sicut intelligentiae infinite creabili si esset infinite evidens esset sibi ipsi in propri genere se esse

3o quia infinite potest esse aliquid veritatis in vero

4o quia verum infinite evidenter est notitia omnis veri intellectui divino

5o argui sic quodlibet verum neccesseariumnecessarium est aeternum verum secundum per articulum erronea est ponentia plures veritates aeternas igitur

2a conclusio istius doctoris est hoc nullum verum affirmativum vel negativum qualiter enuntians aliqualiter esse vel non esse de creaturis est verum in mediatum Ista conclusio probatur ex praecedenti nam omne verum demonstrabile ex vero priori est verum mediatum sed quodlibet tale est huiusmodi ergo etc maior patet nam quodlibet tale verum habet extrinsecam causam suae veritatis minor patet ex praecedenti conclusione nam quodlibet verum quod non est primum verum est verum a primo vero et nullum tale est primum verum ergo etc.

3a conclusio est ista nullum verum enuntians aliqualiter esse vel non esse de creatura est verum proprie per se notum Ista conclusio probatur sic nullum verum demonstrabile ex prior vero vel dependens in esse veri a priori vero vel habens evidentiam ex priori nota est proprie per se notum sed quod licet tale verum enuntians qualitercumque esse vel non esse de terminata est huiusmodi ergo etc

4a conclusio primum principium quod ponit philosophus 4o metaphysicae non est verum simpliciter primum nec proprie per se notum Illud enim principium de quolibet esse vel non esse et de nullo simul non est primum principium simpliciter licet sit notissimum apud nos nam huiusmodi verum quod sit a deus scit per essentiam suam ergo essentia dei est medium evidens inferendi a esse verum sed deductum fuit in prima conlcusione ergo prius est essentiam dei esse quam a esse verum Item a non est evidens intellectui divino per se ipsum huiusmodi enim verum nihil ponit ergo non potest esse evidens per se ipsum alicui et per consequens id est verum est evidens intellectui divino ex aliquo vero priori et ex hoc patet quod etiam huiusmodi verum non est simpliciter per se notum licet quo ad nos sit per se notum non enim est nobis evidens ex aliquo vero priori

5a conclusio dolum verum enuntians aliqualiter esse vel non esse de divina essentia est simpliciter primum verum Ista patet ex prioribus nullum enuntians aliqualiter esse vel non esse de aliqua essentia circa primam potest esse simpliciter primum verum sed aliquod est simpliciter primum verum ergo huiusmodi est verum de essentia increata

praeterea essentia divina est simpliciter prima essentia et per se neccessenecesse esse ergo tantum verum enuntians de ipsa essentia vel sic esse est primum verum

praeterea divina essentia quodlibet verum quod non enuntiat de se ipsa repraesentat a priori per se ipsam ergo tantum verum enuntians de se ipsa potest esse simpliciter primum verum

6a conclusio nullum negative enuntians de divina essentia potest esse simpliciter primum verum probantes istius dimitto quia non faciunt magnam difficultatem ad propositum

7a conclusio quodlibet enuntians aliquam perfectionem simpliciter de divina essentia est verum infinite evidens ex natura sui et per se notum divino intellectui probatur nam quodcumque istorum verum deum esse vitam deum esse sapientiam est huiusmodi notum intellectui divino per suam perfectionem simpliciter quam enuntiat quae omnino inmensaimmensa et per se neccessarianecessaria esse et non est de divinalis ab alia ullo modo

8a conclusio deum esse potest aliquo modo dici simpliciter primum verum et prius quolibet alio quod enuntiat positive de divina essentia Ista conclusio probatur nam inter perfectiones simpliciter in divina essentia quamvis non sit aliquis ordo causalis ita quod una oriatur ab altera tamen aliquis ordo est ex natura quo una perfectio simpliciter aliam praesupponit puta sapientia vitam vita essentiam ergo solum verum enuntians primam perfectionem simpliciter de divina essentia est simpliciter primum verum huius autem est deum esse Ex positis conclusionibus cum suis probationibus patet tota ymaginatioimaginatio istius doctoris circa investigationem primi principii complexi et tum inter omnia enuntiabilia tam de creatura quam de divina essentia deum esse est simpliciter primum verum ac per hoc primum principium complexum Sed quamvis ista positio videatur pulchra et ingeniosa verumptamen multipliciter deficit et in multis fundamentis tam quo ad mediatam considerationem quam quo ad ad doctrinam traditam in libris posteriorum Ideo circa istum articulum servabo hunc ordinem quia primo praemittam aliquas distinctiones utiles ad propositum 2o respondebo ad articulum per alium modum quam fecerit praecedens positio

3o ostendam quod conclusiones quas illa positio praemittit ad investigandum hanc finale quod deum esse sit primum principium significabile complexe complexe eam non sufficientia concludunt

4o ostendam quod rationes quibus illae conclusiones probantur quae praemittuntur non sunt efficaces ad probandum eas nec sunt bene fundatae quidquid sit de conclusionibus ipsis et cum hoc ostendam quae illarum conclusionum sunt falsae

primo praemitto unam distinctionem de esse quam tripliciter sumitur quantum ad praesens spectat primo pro esse essentiae

2o quod esse actualis existentiae

3o pro esse quod dicit veritatem propositionis Ista distinctio ponitur ab aristotele 5o metaphysicae et a commentatore ibidem esse nameque essentiae id est quod essentiam dicit essentiam est commune ad X praedicamenta Et ideo dicit esse principale ab hoc esse venit ens transcendens et anologum commune ad omne quod habet positivam ratione non multiplicantem contradictionem

Esse nullo actualis existentiae est illud esse per quod una quaecumque res quae actu est in rerum natura et existit sic existit et est a quo etiam multae essentiae et entitates possunt cadere in non esse ei oppositum de hoc etiam dicimus quod no ante christus non dum est sed potest esse et adam iam non est sed fuit

Esse autem quod dicit veritatem propositionis est aliud ab utroque istorum de quo aristoteles 2o posteriorum volens probare quod demonstratio non demonstrat quod quid est sed demonstrat esse dicit quod esse non est quid rei nec est substantia rei quia tunc ens esset genus quod est falsum per quod patet quod hoc esse in quo stat veritas propositionis est aliud ab utroque praecedentium Nam primum esse quod dicit essentiam rei non demonstratur ut vult aristoteles ibidem nec 2m esse quod dicit existentiam rei sive eius existentia demonstratur quoniam quod demonstratur est neccessariumnecessarium ut patet primo posteriorum Existentia autem sive existentia rei non est neccessariumnecessarium cum res contingenter existant Et etiam quia esse existentia est particularium etiam in dividuorumindividuorum quorum non est demonstratio nec scientia hoc autem esse dicit habitudinem praedicati ad subiectum in qua habitudine consistit veritas et falsitas propositionis de hoc etiam esse dicit aristoteles 2o posteriorum quod neccessarianecessaria est esse quod demonstratur quod utique non potest intelligi de esse quod dicit essentiam rei cum ibidem dicat quod non demonstratur quod quid est nec potest intelligi de esse quod dicit existentia rei cum istud esse non sit neccessariamnecessariam ut dictum et de facto de rosa non existente et aliis naturis specificis non dum existentibus multa possunt demonstrari sed quia hoc esse quod dicit veritatem propositionis non est nobis neccessariamnecessariam ad propositum Ideo regulum qualiter diligentia autem notanda est distinctio interpria?duo membra valet inter esse essentiae et esse existentiae rei quam antiqui et sollempnes doctores diligentissime attenderunt sed moderni eam non capiunt Ideo necessaria est ut in multis recedant a vero

Advertendum autem quod quidam sollempnes doctores in tantum distinxerunt inter esse esentiae et esse actualis existentiae quod inter ea posuerunt distinctionem realem dicentes quod esse existere realiter differt ab essentia quae per tale esse est et existit Alii nullo modo distinguunt quid inter essentiam et eius esse existentia sed non ponunt distinctionem realem sed solum rationis quidquid tamen sit de hac contraversia non sit cur ad praesens tantum autem constet quod simul in hoc conveniunt quod esse essentiae sive ipsa essentia rei distinguitur a suo esse existentia saltem sit linea a sua rectitudine et quod distinguantur hoc duo ad in viceminvicem patet multipliciter primo quia esse essentiae est esse praedicamentale per quod una quaequae res reponitur indeterminato praedicato et est res determinati g??nis et habet suam quidditatem

unde istud esse pertinet ad quiditatem rei et ideo praedicatur de re essentialiter et in primo modo dicendi per se per esse autem existentia nulla res reponitur in determinato praedicamento nec est res determinatio generis nec tale esse pertinet ad quidditatem rei ideo nec praedicatur essentialiter de re sed actualiter solum Ista enim homo est vel leo est si ly est dicat existentia rei non est praedicatio essentialis sed accidentalis tantum

Si nullo dicat esse essentiae sive essentiam praedicato est essentialis Ideo commentator 5o metaphysicae ubi aristoteles dat distinctionem istam dicit quod quaestio de ente uno modo collocatur in quaestionibus generalis Alio modo collocatur in quaestionibus accidentis cum enim esse dicit essentiam rei quaestio de tali esse collocatur in quaestionibus generalis quoniam est quaestio ad quod genus pertineat res Cum nullo esse dicit existentia rei tunc quaestio de esse collocatur in quaestionibus accidentis quoniam tale esse accidit rei

3o