Table of Contents
Quaestio 1
¶ Questio i. igitur in ista salutari doctrina est Uia nobis inata via a diffincilioribus ad faciliora: et a superioribus ad inferiora secundu premissa. et articulus trinitatis in theoloS gica facultate est difficillimus et supremus. Iccirco in nostra prima generali disputatione facta parisius fuit prima questio facta. Utrum articulus trinitatis possit defendi a sidelibus contra philosophicas impugnationes. et arguebatur quod non: quia dicit apituls. 2. capis. ad collosenses. videte ne quis vos decipiat per philosophiam et inanem fallaciam secundum traditionem hominum secundum elementa mundi huius: et non secundum christum. Unde habetur argument quod elementa mundi huius id est principia philosophie contradicunt fidei christi que sunt per se nota. Sed nullum per se notum potest infringi. ergo nec articulus trinitatis contra ipsum defendi.
¶ Contra. quia dicit apstuls petrus in prima causaudsua. 3. c. Diseuntum autem christum sanctificate in cordibus vestris parati semper ad satisfactionem omni poscenti vos rationem de ea que in vobis est fide et spe. Sed ille qui ad hoc satisfacit perfecte defendit. igitur cum fides possit satisfacere potest et sufficienter defendere. istam questionem sunt duo principaliter faCirca cienda. primum est vt videamus quomodo iste articulus potest defendi. 2m est vt inquiramus quomodo defensus potest intelligi. ad primam partem sunt 4or declaranda Quantum obstacula: per que solet articulus trinitatis maxime impugnari. Quorum primum principium complexum. 2m est prius principium discursiuum. 3m est syllectus singularis. 4m est forma svlli vniuersalis: et ideo hic occurrunt 4or puncta tangenda. primus est qualiter iste articulus defenditur contra primum principium complexum. 2us qualiter contra primum principium discursiuum. 3us qualiter contra formam syllogismi singularis. quartus qualiter contra formam syllogismi vniuersalis. ad primum punctum. dicunt philosophi quod primum principium conQuantu plexum. de quolibet affirma vel negatio et de nullo ambo simul est quaedam respectu euidentissima cui nullus sane mentis contradicere potest: et quia ipsi obuiat articulus trinitatis. Ideo articulus trinitatis contra ipsam defendi non potest. Quod autem articulus trinitatis obuiet primo principio complexo: ex quo hetur quod non contingit idem simulaffirmare et negare: et per consequens extrema contradictionis ad idem et secundum idem applicare: declaratur quadruplici via.
¶ primo comparando essentiam ad personam. quia iste articulus po¬ nit quod essentia et persona sunt idem: et tamen essentia non multiplica tur cum persona multiplicata.
¶ 2o comparando personam ad essentiam cum sint idem secundum Aug. et tamen persona non est vna sola cum essentia sit vna sola.
¶ 3o comperando essentiam ad proprietatem respectuam: quia essentia est ad se. proprietas non est ad se: et tamen per Augis opponitur idem esse ad se: et non idem ad secum sint extrema condictionis patemus.
¶ 4o comperado proprie tatem ad essentiam quia sunt idem eodem modo: et tamen proprietas est ad aliud et essentia non est ad aliud ex. 4o. de triniIstis adiungitur. 5. via comparando proprietatem ad personam: quia proprietas constituit personam et non persona seipsam.
¶ Di cunt autem communiter moderni doctores qui sunt solertiores quod illa super quibus fundatur. aut applicantur extrema contradictionis: aut sunt distigstinti: secundum vnam viam: aut sunt non idemsecundum aliam viam: aut sunt non idem omnino secundum aliam: et ista omnia secundum naturam rei: quia distinctio rationis tamquam insufficiens ad hoc communiter est diuisa. Dicunt tamen aliqui. quod cum omnibus istis stat quod non est ibi distinctio: aliqua realis immo omnimoda identitas.
¶ Sed contra istud dictum reducitur primum principium sic. eidem realiter et secundum idem non possunt competere extrema contradictionis realiter. Sed omnia ex trema contradictionis applicantur realiter: quia sicut essentia realiter non multiplicatur. ita persona multiplicatur realiter: et sicut persona realiter non est vna. ita essentia realiter est vna: et sic de aliis ergo talia extrema non sunt idem realiter. Dicebam autem quod rprincipium tenet simpliciter: non tamen si modificetur sumptum cum realiter. et istuod dictum non erat clarum. quod cum istud primum tenet ex rationibus formalibus suorum terminorum: iste modus realita tis non diminuit de rationibus talium terminorum.
¶ Dice bant quidam autem quod non tenet nisi modificatum: et quod hoc non potest modificari cum adequate non procedant instantie. Istud autem non videtur verum: quia exquo istud principium tenet ex rationibus formalibus terminorum suorum quocumque sublato: quod non est de ratione formali eorum manet. constat autem quod talis modificatio non est de ratione formali terminorum. omnis autem propositio per se nota: et immeleitiua resoluiter immedie in rationes formales suorum terminorum: quia principium cognoscimus inquantum terminos cognoscimus: primo poster. Ideo dico quod istud principium tenet realiter: et tenet simpliciter nullo addito modo sicut data est simpliciter eius forma. non contingit idem affirmare et negare.
¶ Et tunc dicitur ad rationes: cum dicitur realiter idem: et secundum idem realiter non competunt extrema contradictionis realiter ista est vera: et cum paiter in minori quod istis extremis conueniunt extrema contradictio nis realiter. ista est vera: et tunc sequitur conclusio non cum ponunt secundum idem realiter. immo sumunt secundum quod distinguitur formaliter: aut non secundum idem conuertibiliter sunt autem non secundum idem aliquo modo: sicut sunt diuerse vie. aut si in minori sumatur. sed ista extrema insunt eidem realiter. Sed non idem realiter: et tunc interimiter minor. Et declaratur ista solutio multiplici via. prima: quia sicut in proposito ponitur vna realitas duarum rationum formalium. ita in diuinis ponitur vna eternitas diuinorum suppositorum: et tamen diuina supposita habent extrema contradictionis eternaliter: quia eternaliter pater est a se. filius non est a se eternaliter: et ita potest intelligi vt insint extrema contradictionis realiter sine distione realitatis.
¶ 2a via est: quia sicut ista duo que hic ponuntur sunt vna realitate realia puta essentia et persona. ita angelus et sua naturalis proprietas ponuntur euiterna vna euinternita. te: et tamen euinternaliter eis competunt extrema contradictionis. quia euiternaliter substantia angeli subsistit in se: et non eius naturalis proprietas.
¶ 3a est. quia sicut essentia respectus sunt realia eadem realitate. ita motus primi mobilis et alterius sunt temporalia eadem temporalitate: cum omnis motus eodem tempore mensuretur secundum communia dicta: et tamen extrema contradictionis conueniunt istis temporaliter. primus motus est et non secundus.
¶ 4a via est. quia sicut essentia et persona sunt idem realiter: ita et spiratio et genertio sunt idem personaliter in persona patris sicut verbi: et tunc sic po test argui sicut supra. Eidem personaliter et secundum idem perso¬ naliter non competunt extrema contradictionis personaliter. Sed generatio actiua personaliter est conuertibilis patri vel passiua filio: et spi ratio actiua non conuertibilis personaliter cum aliqui. igitur non sunt personaliter idem dicitur autem sic in proposito: quod licet insint contradictionis extrema eidem personaliter non tamen secundum idem. Sed secundum quod sunt distincte iste proprietates realiter aut formaliter. ad 2m punctum dicerent forte philosophi quod primum Quantum principium discursium scilicet quocumque vni et eidemsunt eadem inter se sunt eadem. cuius virtute tet forma sylli perfecti pro eo quod vna extremitas affirmatur de alia in conclusiones. quia in praemissis eidem medio conuertuntur. istud principium different ita per se notum vt eo sublato deficerem omnis detductio et formasillogtca. et ideo quia istud principium militat contra articulum trinitatis de claratur dupliciter.
¶ primo. quia licet diuine persone sint idem simpliciter cum diuina essentia: non tamen sic simpliciter sunt idem adinuicem. quia vna de alia non affirmatur simpliciter sicut qualibet de essentia.
¶ 2o. quia licet diuine proprietates sunt idem simpliciter cum diuinaessentia tamen adiuincem non sunt simpliciter idem cum de se innuicensimpliciter negentur et non de essentia.
¶ Dicunt autem aliquin do ctores cathogi quod omnia que sunt in diuinis sunt idem aliquo modo et sic per sunt idem aliquo modo adiuicere: et proprietates quia sunt omnino idem essenaliter: et sic saluatur istud principium in diuis: et tunc reducitur istud principium primum discursiuum. sic quecumque vni et eidem sunt eadem eodem modo quo sunt idem illi sunt idem ndinuicere quod nullus concedit: et ita de relationibus quae sunt idem suppositaliter cum essentia: et tamen non sunt idem suppositaliter adinuincem.
¶ Unoo dicunt aliqui quod istud principium non tenet in diuinis propter terminorum illimitationem. Istud tamen non valet: quia exterminat totam theologicam inuestigatam: cum fiat semper per discursum fundatum in isto principio et ideo si istud principium ibi intimatur aufertur omnis deducus. Et confirmatur: quia vbi tenet omnis forma ibi tenet istud principium per quod tenet ipsa.
¶ Alioo soluiter quia dicunt aliqui quod istud principium non tenet nisi modificatum moditate totalitatis aut conuertibilitatis: quod non est in proposito. Istud autem non valet: quia secundum istam viam istud principium non tenet nisi in conuertibilibus terminis: et adequatis: et tunc splleltus qui tenet virtute istius printipii non posset habere virtutem nisi in conuertibilibus terminis.
¶ Ideo dico quod istud principium sic modificatum: sicut hic sumitur. quecumque vni et eidem sunt eadem eodem modo sunt idem adiuincem. quomodo sunt idem ibi.
¶ Sed contra quod dictum principium sic sumptum non fit principium: sed propositio falsa declaratur quadruplici via. primo quidem in logicalibus: quia genus et differentia sunt idem quiditatiue cum specie: et tamen non sunt idem adiuicem quiditatiue: cum in primo modo dicendi per se ambo dicantur de specie et non alterum de altero.
¶ 2o in naturalibus: quia materia et forma sunt idem essentialiter cum composito: et tamen nullum istorum est idem essentialiter cum altero: cum forma non sit deessentia materiae nec econvero: sed vtraque de essentia compositi.
¶ 3 in moralibus. quia iusticia et iustus sunt idem cum homine iusto accidentaliter: et tamen iusticia et iustus non sunt adinuincem idem accidentaliter. immo essentialiter.
¶ 4o in supernaturalibus: seu methaphysicis: quia bonum et verum dicuntur de ente in secundo modo dicendi per se: et sic sunt idem cum eo cum omnis affirmatio vera sit nota yvdentitatis. et tamen istoo bonum et verum non sunt adiuicem idem: cum vnum non sit alterius passio.
¶ Dico ergo quod licet ista regula simpliciter sumpta sit vera: tamen cum tali modificatione: quod eo modo sunt idem adiuicem non est vera. et ideo licet tres proprietates sint idem cum diuina essentia personaliter non tantum oportet quod sit idem adiuicem personaliter sicut magis patebit in sequenti processu. ad 3m punctum. dicunt philosophi quod svllectus singun Quantum laris qui vulgo dicitur expositorius: ex terminis pure singularibus constans est certissimus: quia circa ipsum propter significandum terminorum nulla potest contingere multiplicitas: et ideo cum forma istus selli obuier articulo trinitatis non potest defendi contra ipsum. quod autem ista forma obuiet contra istum articulum trinitatis declaratur quadruplici via.
¶ primo in prima figura affirmatiue. hec essen tia est hoc pater. et hoc filius est hec essentia. ergo hic filius est hoc patrquod est contra distonem personarum.
¶ 2o in eadem figura negatiehec essentia non est ad aliud: hoc pater est hec essentia. ergo hoc pater non est ad aliud.
¶ 3o in 2a figura. hic filius non est hic pitur hec essentia est hoc pater. ergo hec essentia non est hic filius.
¶ 4o in 3a figura. hec essentia est hic pater. hoc essentia est hoc silius. ergo hic filius est hic pater.
¶ Attendendum tamen est quod hi selli solent solui 4r. Unoio a dicentibus quod forma syelli non tenet nisi in terminis limitatis: et quia diuina essentiaest illimitata ad divinas personas. ideo ibi non tenet sicut declarant in duplici exemplo.
¶ primum est quod deus est in oriem te. deus est in occidente. et tamen non sequitur quod oriens fit in oc cidente: quia deus est illimitatus ad oriens et ad occidens.
¶ 2m exemplum est anima est in capite. anima est in pede: et tamen pes non est in capite. ista tamen exempla non valent. quia nullus svellectus factus ex obliquis habet debitam formam cum ibi non sit directa predicatio: cum hoc esse in hoc non dicat hoc esse illud nec vllam vdentitatem quam intendit omnis spyellcsus affirmati uus: sed si per modum syllogisticum diceret sic. deus est oriens. deus est occidens. ergo ories est occidens. bene sequeretur: et si manus anima esset et pes. tunc pes esset manus: nec sic arguiter esse in aliquo. Et tunc arguitur contra istos. illud quod tenet gratia forme tenet in omni mateam quantumcumque sit illimitata vbi inuenitur sua forma. alioquin eius gratia non eeneret. speleitus autem iste tenet gratia forme: alioquin esset in vtilis coniugatio: ergo tenet in terminis illimitatis.
¶ 2o soluiter a nicentibus quod iste spyllectus non tenet nisi in terminis conuertibilibus et adequatis: et quia in proposito non sunt tales propter communitatem essentie. et personarum proprietatem. ideo non tenet hic sellectus expositorius sicut exemplificat cum dicitur. hic homo est hoc animal hic asinus est hoc animal. ergo hic asinus est hic homo. et eodem modo de duobus indiuiduis respectu speciei. Istud autem non valet quadruplici ratione. primo quia syllogizant ex puris affirmatiuis in secunda figura: quod non licet.
¶ Secundo quia non accipiunt terminum singularem in praedicato: quod fi facerent et arguerent in prima sigura vel tertia optie concluderent. vnde arguitur contra eos sicut prius: quia ille svllectus qui non tenet nisi indeterminata materia. puta in comnuertibilibus et adequatis non tenet nisi gratia materiae.
¶ 3 sc luitur a dicentibus: quia in tali spluto est falla figure dictionis. quia divina essentia habet modum quale quid et persona eius: quod est haec aliquid propter istius communitatem: et istius proprietatem: et sic in isto processu mutatur quale quid in hoc aliquid.
¶ Istud autem stare non potest. tum quia in sigigia dictionis mutatur medium secundum rationem ommunis et proprii. hoc autem cum sit divina essentia eque commniter suminur vt comparatur ad vtramque personam. tum quia si medium sit altera persona: tunc est conclusio negatiua: et tunc sub eadem proprietate qua affirmatur essentia de persona negatur alia de ipa¬
¶ 4o soluiter a dicentibus quod in tali syelluto est fallia accidentis procedendo ab vna persona ad aliam per essentiam sub diunqura habitudine sumptam.
¶ Istud tamen non valet. quia in omni fal lacia accidentis medium variatur. hic autem nullatenus variari potest: quia secundum omnem modum secundum quem essentia comparatur ad vnam potest esse idem cum ea vt comparata ad aliam: quia quicquid est in essentia est quaelibet persona. Dicunt tamen aliqui quod hic medium variatur non in se. sed inalia et in alia habitudine ad extrenma: eo quod aliam habitudinem habet essentia divina ad aliam personam et ad aliam. ista autem stare non potest: quia tunc in demonstratione potissima esset semper fallca accidentis: cum medium conueniatur alteri extremo in psi perseites: et alteri in 2o. Et ideo talis fallia numquam commutatur nisi in se varietur.
¶ Dicunt tamen aliqui quod svllectus expositorius non tenet nisi cum totaliter. sicut splictis nisi altera vniversali praemissarum. Et quia in istis praemissis nulla potest sumi cum totaliter. ideo non sequitur illa conclusio.
¶ Istud autem dictum stare non potest. quia isti aut accipiunt totaliter proprie. et sic est falsum quod dicunt: quia illud est totaliter aliud quod secundum omne quod est in se est idem cum alio vt per se patet.
¶ Sed essentia divina secundum omne quod est in ea est idem cum persona. ergo proprie sic non possunt accipere totaliter aut accipiunt totaliter largo modo pro adequate et conuertibiliter. et isti peccant 4r.
¶ primo. quia volunt dare nouam solutionem: et tamen redeunt ad antiquam: quod svllectus expositorius non tenet nisi in termis non conuertibilibus et inadequatis: quia in aliis non potest fieri isto modo.
¶ 3o. quia ponunt ipsum tenere gratia materiae et non gratia forma cum negent ipsum in aliqua materia.
¶ Ideo dico quod beatus Aug. docet formare 4or genera propositio num circa divina in libro de trinitate: quarum prime vocantur quiditua vt deus est ens: substantia spiritus: et iste dicuntur quiditatiue: quia verificantur in primo dicendi per se. et ita loquitur. beatus Aug. in. 1. m trinitate. 3o. capius.
¶ 2o sunt denominatiue vt cum dicitur. deus est sapiens bonus iustus. in eodem ca. quia iste verificantur in 2o dicendim per se: sicut propositiones denominatiue.
¶ 3o sunt propositiones vdentice: vt iste. deus est persona. aut essentia est proprietas respectum in abstracto: aut persona est proprietas: quia verbum est quicquid habet: praemode trinitate. c. 1.
¶ 4om sunt propositiones que dicuntur essentiales pro eo quod sunt note vdentitatis essentialis omnium divinorum vt cum dicitur. pater est id quod filius: et filius id quod pater: vt hetur ex Aug. 3o. lib. de tri. et per istum modum omnia que sunt in diuinis praedicantur de se inuicem. c. eiusdem libri. 4. quia omnia sunt idem essentialiter: et si quis nolit sic vocare has propositiones non est curandum de volo. cum res sit eadem secundum doctrinam beati Aug
¶ Sed attendendum est quod ex istis propositionibus siunt mixtiones in svellis qui formantur ex istis circa divina sicut solent sieri circa creaturas in splis circa ipsas de continis et necessario: aut de inesse et possibili.
¶ prima ex quod ex puris quiditatiuis potest sequi conclusio quiditatiua. sicut hic spiritus est hoc substantia. hic deus est hoc spiritus. ergo hic deus est hoc substantia.
¶ 2a regula. quod ex puris denominatiuis potest sequi conclusio denominatiua sic. haec bonus est hic vnus. hoc verus est hoc bonus. ergo hoc verus est hoc vnus.
¶ 3a re gula. quod ex puris vdenticis potest sequi conclusio esntialis: sicut haec essentia est hoc pater. hoc essemtisa hic filius. ergo hic filius est hoc pater.
¶ 4 regula est. quod ex puris essentialibus non videtur sequi nisi conclusio essentialis: quia si praemisse sunt pure essentiales. tunc oportet quod termini sumpti in praemissis differant realiter. alioquin si non altera premissarum esset vdentica: et tunc conclusio duorum extremorum non poterit verificari nisi essentialiter: cum termini realiter sint distincti.
¶ prima est. quia ex altera vdentica / et altera essentiali potest sequi con vdentica: sicut haec pater est hoc essentia. hoc filius est hic pater. ergo hoc filius est hec essentia.
¶ 2a regula est. quod ex altera essentiali et altera vdentica non potest sequi concluso esentialis: quia aliter in praemissis terminus est infinitus et non medium: quia tunc vtraque esset vdentica. ergo altera extremitas: et tunc illa in conclusione sumpta non potest fieri conclusio esntialis pura: cum de infinito termino omnia praedicentur vdentice que sunt in deo. ista tamen regula interimiter quo ad affirmatiuas: cum nullapropositio negatiua possit verificari in deo ad intra.
¶ 3a regula est quod ex altera denominatiua et altera vdentica sequitur oclusio ydentica: vt hic pater generat. hec essentia est hic pater. ergo hec essentia generat. vel est generans: quod non potest nisi vdentice verificari: cum formaliter istud negetur.
¶ 4a regula est quod ex altera vdentica et altera denominatiua potest sequi concluso de nomitatiua: sic hec essentia intelligit. hic pater est hec essentia. ergo hic pater intelligit.
¶ 5a regula. quod ex altera quiditati ua et altera yvdentica sequitur conclusio vdentica. vt hec essentia non est ad aliud. hic pater est hec essentia. ergo hic pater non est ad aliud verum est yvdentice.
¶ 6a regula est. quod ex altera vdentica et altera denominatiua sequitur conclusio quiditatiua. sic. haec filius non est haec pater. licet possit verificari vdentice: tamen potest sequi denominatiue. hec essentia est hoc pater. igitur hoc essentia non est hoc filius. conclusio est vera quiditatis ue.
¶ Nunc ad propositum applicando soluuntur selli facti: exquo sequeretur difficultas istius puncti. Et tunc dicitur ad primum quod ex duabus ydenticis infert conclusione essentialem.
¶ primo. quia dicunt aliqui quod aris. nec aliquis tractauit istas mixtiones. et ideo videntur fictiones esse.
¶ 2o. ad istas mixtiones excludendas potest formari spilitus. hec essentia est hoc pater realiter. hoc essentia realiter est hoc filius. ergo hic filius realiter est hoc pater.
¶ 3o. sic arguitur negatiue. hoc pater realiter non est hoc filius. hoc essentia realiter est hoc pater. ergo hoc essentia realiter non est hoc filius.
¶ 4o quantum ad alium modum transcendendo formatur sic syellectus. hoc essentia vdentice filius est hoc paternitas. hoc essentia est vdene. hoc filiatio ergo haec filiatio est ve hoc paternitas: et ista non soluuntur nisi praemissis regulis.
¶ Ad primum. quod aristo. non vidit ista genera propositionum. et ideo non posuit tot modos mixtionum: cum philosophistas propositiones verea et essentiales penitus ignorauerint. et ideo istud non est fictio: sed fidei clara defensio iuxta dictum sanctorum.
¶ Ad 2m quo conclusio istius svpeli est concedenda: quia licet pater et filius sint realiter distincti quantum ad realitatem proprietatis. tamen sunt idem quantum ad realitatem essentie: et ideo sunt realiter idem in essentiaet propter talem vdentitatem. pater realiter est filius. quia realiter est id quod filius.
¶ Ad 3m quod essentia realiter non est filius attingendo realiter quiditatiue quia in re est talis distinctio: et sic realis distinctio: et quod licet extremum sit res non tamen alia et alia res: sicut distinctio personarum est diuina. quia quod licet extremum est diuinum. non tamen alius et alius deus.
¶ Ad 4m quod sicut non sequitur. hoc homo continiatem est albus. hoc homo contingenter est coloratus: ergo hoc album contingenter est coloratum. pro eo quod necessarium sequitur ex contingentibus. sicut est falsis verum. ita in proposito ex vdenticis non sequitur conclusio vdentica: sed essentialis. ad 4m punctum dicunt philosophi quod forma spli Quantum logismi communis est patemum. cum supponit eam. omnis deductio euidens et per ipsam omnis scientia genere tur et ista forma videtur obuiare artus trinitatis.
¶ Et ideo non potest iste articulus defendi contra aduersarium: quod autem hoc forma silloia militet contra istum articunum declaratur quadrupliciter. Primo in prima figura affirite sic. omne personale est ad aliud in diuinis.
¶ Secundo in eadem figura negatiue sic. nullum suppositum productum est pater: essentia est productum suppositum. ergo essentia non est pater.
¶ Tertio sic in figura secunda. omne essentiale in diuinis est pater: sed filius non est pater. ergo filius non est essentiale in diuinis vtraque premissa istorum sillogismorum est vera et tamen conclusio est falsa.
¶ Quarto in postrema figura omne essentiale est pater. omne essentiale est filius: ergo filius est pater. vbi conclusio negatur simpliciter vtraque premissarum simpliciter concessa: et tamen forma silloia non patitur vt ex veris sequatur falsum. Uidetur ergo hec forma militare contra articum trinitatis.
¶ Sed attendendum est quod isti sillogismi solent solui quaedrupliciter. Primo a dicentibus quod forma fillogismi non tenet in diuinis: quia ibi vnum est tria: et cum istis est omnino superfluum disputare de diuinis: quia abiiciunt disputationis formam. Unde concessa vtraque premissarum isti negarent conclusionem: et sic deduci non possunt.
¶ Secundo quia dicunt aliqui quod in istis sillogismis est figura dictionis: propter transitum ab essentialibus: que sunt communia: ad personalia que sunt propria. Istud tamen non valet: quia essentia aliquo modo non possunt sumi quin vere dicantur de personalibus et econverso: et ideo non potest esse propositio vera in vno sensu: et in alio falsa: sicut contingit in figura dictionis.
¶ 3 quia dicunt alii quod hoc est falla accidentis propter variationem medii aliqualem: secundum quod ad extrema differuntur comparatur.
¶ Istud tamen non valet quia secundum idem secundum quod essentia: quae ponitur medium: est idem cumvna persona secundum idem est idem cum alia: et ideo istud medium varia ri non potest vnde cum isti termini sint simplicissimi et secundum se totaliter identitatm patet sane intuenti: quod hoc nulla fallita accidem priasi seruetur debita forma.
¶ 4o quia dicunt alii quod isti sillogismi soluuntur per aliam et aliam suppositionem in propositionibus diuersis eiusdem termini.
¶ Istud tamen non valet: quia vbi eadem identitas. ibi eadem supposition esse potest: hoc autem idem modus vnitatis. ie essentiecum vna persona: et cum alia: et ideo quamcumque suppositionem potest habere in habitudine ad vnam: potest habere in habitudine ad aliam
¶ Ideo dico quod isti fillogismi possunt saluari per conuenientes mixtiones propositionum supra declaratas et non aliter: quia cum nullus istorum sillogismorum peccet in mteam nec in forma: necessario conclusio est concedenda.
¶ Et tunc dicitur ad primam instantiam: cum dicit primus sillogismus: omne personale est ad aliud in divinis: ista est quiditatiua: et cum dicitur in minori omne personale est essentiale: ista est identica: et sequitur conclusio dentica. ergo omne essentiale est ad aliud quia sicut essentia est respectus identice: ita est ad aliud identice.
¶ Ad 2m quod ex duabus identicis infert conclusione quiditatiuam quia essentia quiditatiue non est pater.
¶ Ad 3m: quod ex duabus indenticis similiter infer conclusionem quiditatiuam sicut prius: quia filius non est aliud essentiale quiditatiue cum non sit ad se.
¶ Ad 4m: quod ex puris identicis inferunt conclusione essentialem: quia pater et filius sunt idem essentialiter: sicut sunt distincti personaliter: et ideo sicut pater non est filipersonaliter ita pater est ide quod filius essentialiter. quia sicut negatio est nota distionis ita affirmatio est nota identitatis.
¶ Sed cnt instatur 4r. Primo quia videtur esse fuga per tales mixtiones expenere omnia quae de deo concluduntur quantumcumque sint falsa.
¶ 2o quia sic solent aliqui replicare modum addendo realiter ad tales silogismos: omne essentiale realiter est comunicabile. nullum personale est realiter communicabile. ergo nullum personale est realiter essentiale.
¶ 3o arguitur sic in 3a figura: omne essentiale est realiter pater: oc essentiale est realiter filius. ergo filius est realiter pater.
¶ 4o quia reducendo ad identicam praedicationem formatur sillogismus cuius conclusio concedit non potest. sic. omne essentiale est identice perso na patris. omne essentiale est identice persona filui. ergo filius est indentice pater.
¶ Ad primum quod nulla conclusio alsa potest concedi in deo asfirmatiue quin qualitercumque sit vera: et ideo isto modo possunt de se in uicem praedicari: nec hoc est fuga: sed declaratio manifesta
¶ Ad 2m quod concedenda est conclusio ista accipiendo negationem istam pro distitone reali ex parte fundamenti non ex nam ex tremorum vt alibi patet.
¶ Ad 3m conclusiopotest concedi. quia sicut patet est idem realiter cum filio eo modo: oportet quod sit filius: quia pater realir est id quod filius.
¶ Ad 4m quod non sequitur conclusio dentica ex premissis: sicut non sequitur. omnis homo est contingenter virtuosus: omnis homo est contingenter iustus: ergo iustum est contingenter vir tuosum. ita in proposito non sequitur: sed essentialis.
¶ Sunt tamen aliqui dicentes quod qualitercumque modificantur propositiones praemise contlr sequitur vniformiter modificata. et si praemisse sumantur inden tice: oportet quodconclusio odem modo modificetur.
¶ Sed contra istud ista tur quadrupliciter. Primo. quia in demonstratione potissima altera praemissarum est de primo modo perseitatis altera de 4o vt patet de distinctione. econverso est de 2o. Et si dicatur quod duo modi ptinent ad 2m scilicet in quo passio de diffinitione et passio de diffinito: tunc habetur propositum: quia non concluditur idem modus: etiam modus qui accipitur in praemissis: 2o quia in tali demonstratione qualibet premissa verificatur euidenter: et sunt per se note et non conclusio vnde si dicatur omne animal rationale est per se notum risibile. omnis homo est per se notum animal rationale. ergo omnis homo est per se notum risibile: et isto modo per se notum non sequitur conclusio.
¶ 3o in tertia figura. omnis homo est animal quiditatiue. omnis homo est rationalis quiditatiue. ergo omne rationale est animal quiditatiue. non sequitur: quia constat quod genus de differentia non praedicatur quiditates.
¶ 4 quia in prima figura sequitur sic: omne corpus imeiue est substantia. omne corpus animatum est immediate corpus. ergo omne corpus animatum im mediate est substantia: non tamen cum isto modo: et tamen constat quod ablato isto scilicet imneliter sequitur conclusio optime.
¶ Dicunt vero aliqui quod forma filloloica non: tenet nisi cum modificatione: quia ex puris particularibus indefinitis et singularibus nihil sequitur nisi altera premissarum verificetur modo vniuersalitatis: vt sumatur vniversaliter modo istud est verum: et declarant propositum: quia in 3a figura sequitur modus particularis ex vniversalibus vniversaliter sumptis: et sic non sequitur idem.
¶ Ideo dico quod non est necessarium vniversaliter vt talis modus inferatur in conclusione qualis sumiter in praemissis: quia istud aufert omnes mixtiones sillogisticas: secundum quas ex puris contingentibus licet inferre necessarium: et sic de aliis.
¶ Et iterum dico quod numquam potest fieri sillogismus qui quemlibet modum qui est in praemissis inferat in conclusione: quia per alium modum commixtionis se habent extrema ad medium: et adiuicem: quia ille modus est immediatus: et iste mediatus: et sic extrema in praemissis nectuntur cum medio: et in conclusione adiuicem: non idem modus in conclusione.
¶ Sed oritur dubium si ex istis habetur quod forma sillloias non tenet in terminis moditates. Dicitur quod n simpliciter: cum omnis propositio veriuitis secundum aliquem modum: sed tantum habet quod quando termini modifitia non licet inferre semprin conclusione illum modum qui accipitur in praemissis: vt patuit peexema euidentum.
¶ 2a difficultas si ex terminis moditatem in premissis non sequitur conclusio istius modi: quomodo potest sequi conctrs sine modo: cum praemisse non possint vltra virtutem suam.
¶ Dicitur autem quod plus in ferre conclusione cum modo non dimie quam simpir per locum a parte in modo: il la tame conlrso non caret omni modo: sed habet alium a permissis.
¶ 3a di. quomodo ex praemissis vnius modi potest inferri conclusio alterius modi: cum ex habet quod extrema vniuntur cum medio in praemissi vniantur inuicerm in conclusione: et vnus modus alium modum inferre non debeat. Dicitur quod praemissenon continent conclusione formaliter: sed virtuatis: et ideo vnus modus prstlum scontinet alium alterius rationis: sicut vnio extremorum per se nota cum meis continnet vnionem demonstratam extremorum in inuicem.
¶ 4a di. quomodo potest alius modus accipi in praemissis: et alius in conclusio quin fiat aliqua variatio in svylleto. in variatione autem solent fallie assignari: quia secundum vnum modum intellitus in vna propositione et secundum alium in alia.
¶ Dicitur quod varietas modi posita ex parte termi facit alium et alium terminum: et ideo vbicumque ponitur circa terminum alius et alius modus sunt quatuor termi in syllecto: et sic currunt falle: quando autem modus ex parte complexionis tantum facit aliam complexionem: et non nisi tres complexiones de eisdem termis: et ideo manet debita forma: sicut patuit in exemplis alioquin fieret fallacia in demonstratione potissima2am partem est videndum: suppositi quod articulus iste Circa defendi posset qualiter potest intellecti. et dicitur quantum ad istam partem quod indcirco in creaturis vna natuam communis non potest esse inplibus suppositis: quia nam excedit suam singlsaritatem: vt vna nam in specie et non singlaris in pluribus: si tamen singlaritas naturae create esset ita illitima sicut eius natura: tunc sicut nam potest esse communis pluribus suppositis secundum speciem: ita secundum singularitatem: quae nauam tunc esset adequata: et quia in diuinis singularitas divine naturae est infnita sicut essentia: ideo non videtur ei repugnare quod pluribus commicetur.
On this page
