Table of Contents
Quaestio 2
quaestio est: vtrum artius trinitats Ecunda sit demonstrabilis: e videtur quod non quia discunus lucem inhbitat in accessibilem: sicut dicit aplulus prima ad Thpoium. es. c. quem nullus hominum viditur nec videre potest: et per consequens nec trinitatis mistesleitum euidenter ostendere:
¶ Sed contra quia dicit prophilosopa Isa. Ge c. simul laudabunt: quia oculo ad oculum videbunt. et sic videtur veritas in se demonstrabilis ista: cum sit veritas in se cognoscibilis: et non videdentur prima. quaestionem sunt quatuor puncta inuestiganda: prim Adi istam est si ista veritas est demonstrabilis in se propter quid.
¶ primum est. quod nulla veritas per se notademonstratione propter quid potest demonstrari: quia impossibile est quod illa entitas quae est a se sit ab aliquo alio: et ita de veritate et euindentia. Sed propositio per se nota habet euidentiam a se praecognitis termnis: ergo non ab alio: sicut conclusio demonstrabilis.
¶ 2m praemabulum. quod aliqua veritas que aliter nota est quam in processu demonstrationis: perdemonstrari: sicut homo si videret intuitiue essentiam angeli mo uentis caelum per se nota esset ei eius finitas sicut nobis notest per se finitas solis: et tamen adhuc posset ex eius quiditate demonstrare eius fitadum: sicut nos possumus de quocumque creato nobis quiditate cognito.
¶ 3m praemabulum. quod non omnis demonstratio a priori est propter quid: quia in passionibus est dare ordinem: sicut priposteriorem contingit demonstrare priorem: vt per suscepstile discitate: quo homo sic susceptibilis rationis: aut per susceptibile grammatiate quod fit discintates: ita econverso per passionem priorem potest demonstrari poste rior: vt per hoc quod est esse finitum dicitur esse minorem deo de creatura: cum ista inequalitas sit passio finita in quantitate finita que est passio creature vt nunc suppositus.
¶ 4o praemabuli quod omnis veritas necessaria est demonstrabilis aute per se nota: quia nullum per se necessarium videtur per accidens cum talia varientur: et sic omne necessarium per se est aut per se primo aut 2o modo aut 4o: cum 3us non faciat ad propositum. est autem per se notum vel demonstrabile: et confirmatur quia tale necessarium aut est mediatum aut immediatum Si immediatum est per se notum: si mediatum tunc est demonstrabile per istud medium: quod est immediatum. semper enim a mediato est deuenire ad immediatum.
¶ Sed contra ista praeambula instatur quadrupliciter. Primo. quia ex quiditate vel difficultate e totius potest consequenter de monstrari: quod omne totum est maius sua parte sic: omne quod continet multitudine partium: est maius qualibet istarum: sed totum diffifutitm continet multitudinem partium: ergo totum est maius qualibet illarum et tamen vulgo dicitur quod istud principium est per se notum.
¶ 2o quia idem non potest alicui esse simils magis euidens et minus. Sed quod est per se notum est magis euidens. quod est demonstratum est minus euidens ergo iste cui est veritas aliqua per se nota non potest eam acquirere per demonstrationem.
¶ 3o quia illa demonstratio que est per causam videtur esse propter quid: sicut per effectum est: quia. sed illa que fit per passionem priorem fit plerumque per causam: sicut cum per finitatem demonstratur creature minoritas: istius minoritatis est caus sua finitas.
¶ 4o quia tam per se nota quam dmonstrabilia sunt agnoscibilia per naturam cum portent secum suam euidentiam. Sed non omnis veritas necessaria est cognoscibilis per naturam. ergo non omnis talis veritas est demonstrabilis aut per se nota.
¶ Ad primam dicitur quod istud principium. quod omne totum est maius sua parte dicitur vulgo per se no tum propter euidentiam quam habet ex discursu qui non percipitur propter indistantiam talis conclusionis ad suas praemissas: tamen secundum rei veritatem est veritas demonstrata ex sua diffinitione data.
¶ Ad 2m dicitur quod idem non potest esse magis notum et minus notum eidem in genere vninotitat: sed in genere diuersorum bene: sicut habent demonstrationem parter quid. potest acquirere demonstrationem: quia. cum ista sit euidentior et ita quod est per se notum ad sensum potest demonstrari ad intel
¶ Ad 3m dicitur quod licet ista demonstratio que est per talem passionem priorem possit dici aliquio modo propter quid. non tamen proprie. quia de monstratio propter quid fit proprie per diiffltatem: et rationem quiditatiuam.
¶ Ad 4m dicitur quod licet talia sint cognoscibilia naturaliter terminis reuelatis: tamen veritatum supnaturalium termini proprii naturaliter ignorantur.
¶ Prima. quod iste articulus trinita tis est veritas necessaria: quia quicquid est in diuinis est necessarium: et incommutabile dicente propheta Malach. iii. capis. Ego do minus et non mutor.
¶ Secunda conclusio quod ista veritas non est per se nota. quia illa veritas que non est immediata non est per se nota: cum per medium in sit: et sicut se habent res: ad esse ita ad vere et quiditatiue cognosci. et cum talis demfetur per me dium: per medium est nata cognosci quod ista veritas non sit im mediata. probatur: quia non ideo deus est infinitus quia trinus. Sed quia infinitus.
¶ Tertia conclusio est quod ista veritas est demonstra bilis: quia omnis veritas necessaria que non est per se nota est demonstrabilis: vt patuit: ista autem non est per se nota et est necessariam vt patet ex praemissis.
¶ Quarta conclusio est: quod ista veritas non est in se demonstrabilis propter quid: quia de subiecto simpliciter simplici ni hil est demonstrabile: cum nullum simpliciter simplex habeat disfinitionem: et demonstratio propter quid fiat per diffinitionem. diuinitatis autem ratio est simpliciter simplex ergo de ipsa nihil potntia propter quid demonstrari.
¶ primo quia sicut sensualiter visa: ita intellectualiter intuita videntur per se nota: et plus cum certior sit ceteris paribus intellectua noticia imtuitiua: et ideo cum trinitas personarum intuitiue videatur a sanctis in noticia beatifica: ideo videtur eis per se nota.
¶ 2o. quia in simplici apprehensione: nulla videtur deductio: nec per consequens dmonstratio: et ideo cum intuitiua noticia sncorum sit simpliciter appraehensiua: non videtur demonstrabilis: et sic est per se nota veritas trinitatis.
¶ 3o. quia cum metaphyca sit de ente: et ens sit simpliciter simplex: tunc in medius non possit fieri demonstratio propter quid: et sic in nobilissima scientia non posset fieri demonstratio propter quid: qua est nobiium et principalissima.
¶ 4o. quia tunc in theologian la posset fieri demonstratio propter quid: cum subiectum theologice: quod est deus. sit simpliciter simplex: de quo siut omnes theologice demonstrationes: et ita theologia erit minus euidens quam scientiae mathelce: in quibus siunt demonstrationes propter quid.
¶ Ad primam instantiam dicitur quod sensualiter visa eo modo quo sunt visa sunt nota: et idem non est per se non tum: quod substantia solis moueatur cum immeliu non videatur: sed per se notum est quod illud quantum aut lucidum moueter: quia immelice motus in le inest lucido vel quanto.
¶ Ad 2am dicitur. quod licet noticia intutiua scorum non sit deductiua secundum ordinem durationis tamen bene secundum ordinem naturae: quia prius ordine naturae vident scti divinam essentiam quam creaturam: et ita vident mediuam per mediam: vt quod sapientia inest essentie per intelligentiam: sicut iusticia per voluntatem.
¶ Ad 3am oifitur. quod in metatia: prout est de ente: non potest fieri demonstratio propter quid: cum ens non fit difficultes: nec etiam eius passiones que sunt equi simpliciter simpeities. sed passiones immelit quae in alia scientia essent demonstrabiles propter quid sunt per se note: quia subiectum tale ni potest nisi distincte cognosci: et de subiecto distincte cognito talis pasio est per se nota in omni scientia vbi est diffinitio: et propter hoc metatia est no: quia habet per se notum illud quod habet alia scientia propter quid demonstrabile.
¶ Ad 4am dicitur. quod ista est nobilitas theologie: sicut fuit dictum de metaphyca: et ideo in se euidentum: quia demonstrabilia in aa scientia sunt ei per se nota.
¶ Dico igitur quod trinitas personarum in se est demonstrabilis de divina essentia: quia quod divina essentuia sit comnunicabilis tribus personis: non videtur esse immediata passio ipsius divine essentie: quia sicut docet beatus Dyon. de vnica et discreta thogia. priora sunt in divinis illa quie partinent ad vnitatem quam ea que pertinent ad trinitatem: et ideo est dare aliquam pasionem absolutam partinentem ad divinam vnitatem: per quam ista concabilitas possit demonstrari: quae pertinet ad trinitatem: et hoc demonstrato et habito quod divina essentia est communicabilis tribus: statim habetur quod est comunicata: quia secundum philosophos et veritatem: in perpetuis non differt esse et posse. ad 2m punctum: si iste articulus est deo Quantum monstrabilis in se demonstratione: quia ponuntur due conclusiones. prima est. quod est demonstrabilis: quia a priori: quia vt patuit aliqua passio abi: preuenit omnem respectiuam qui est in habitudine ad personas: et ideo per illam passionem priorem est demonstrabilis ista posterior. sicut per simplicitatem demonstratur creaus minor deo.
¶ 2a conclusio quod per talem modium est demonstrabilis a posteriori in se. quia sicut infinitas videtur preue nire commicabilitatem diuine essentie ad tres personas. ita vis creatiua videtur esse posterior: vt creatiua ipsa comunicabilita¬ te: quia illa quae sunt ab extra videntur praeueniri ab i llis quae sunt ab intra. vnde sic fiet ratio: omne creatius secundum ordinem originis est comunicabile secundum eundem ordinem: cum agere praesupponat esse. sed divinanatura est creatiua secundum ordinem origis: vt talem creabilitatem habeat aliquis a se: et alius ab alio. ergo sic divina essentia est comunica bilis secundum talem ordinem. vt eam habeat aliquis a se et aliquis ab alio.
¶ Sed oritur dubium. quia illud quod non conuenit per se non est demonstrabile de aliqui: cum per accidens non fiat demonstratio: sed trinitas personarum non inest per se divine essemtie. alioquin vbicumque esset diuina essentia esset formaliter trinitas personarum: et sic in qualbepersona.
¶ Dicitur autem quod trinitas personarum inest divine natura ad modum quo est pluritas indiuinduorum in aliqua naturae scilicet per accidens: licet summe necessario non eo modo quo accidens subiecto. sed eo modo quo proprium accidit communi. et ideo nulla persona directe de monstratur de divina essentia. sed ipsa communicabilitas que inest per se divine naturae euidenter. comnicatio autem accidents propter diuinorum incomnicabilitatem.
¶ 2a difficultas. quia ille qui cognoscit diuinam naturam esse creatiuam secundum talis orginis ordinem praecognoscium necessario quod ipsa est communicabilis secundum talem ordinem: et sic per poste rius non venit in noticiam prioris.
¶ Dicitur autem quod sicut perceptibi le discipline est antecedens ad rationale. et tamen per hoc quod est perceptibi le discipline demonstramus a posteriori de homine rationabilitaem: ita quamuis ordo comnicationis naturae divine praesupponatur tamquam accidens ad ordinem operationis tamen posset alicui per reuelari ordo operationis: et inde demonstraret ordinem coicationis. ad 3m punctum. si iste articulus est noQuantum bis demonstrabilis propter quid.
¶ Dicitur autem circa istum punctum quod 4or sunt gradus demonstraium de deo: quaedamenim sunt de ipso demonstrabilia secundum commnitatem transcendentis quenadmodum veritas et bonitas et vnitas demonstrantur de ipso per rationem entis.
¶ 2o. sunt alia quae demonstrantur de ipso secundum communitatem eius quod habet rationem et modum. quasi generis generalissimi: sicut per ratio nem substantie sic demonstratur quod deus est ens subsistens et idepedens per modum inherentis.
¶ 3o sunt alia demonstrabilia secundum communitatem eius quod habet rationem generis subalterni: sicut deus est substantia spetus et per rationem spiritus est demonstrabile de eo quod ipse est innuisibi lis et indiuisibilis et incorruptibilis: naturae intellectualis et libere.
¶ 4o. sunt alia demonstrabilia de deo secundum proprietate eius quod habet modium speciei specialissime: sicut ipse deus: eo modo qui fuiAdam homo per naturam propriam et nulli coem creature: et iste modo per rationem deitatis: quae noscet eam ibi demonstraret quod deus est infinitus eternus et necessarius: vt videtur: nisi forte dicatur quod primam passio est per se nota de divitate. sicut supra.
¶ Nunc igitur ad propositum iste articulus non est nobis demonstrabilis propter quid per rationem entis: quia tunc esset idem demonstrabile de omni ente: nec per rationem substantie quia tunc omnis substantia esset trina. nec per rationem spiritus: quia tunc trinitatis articulus angmentum conuellete cum omne demonstrabile propter quid sit demonstrabile de omnibus ad quae se extendit ista formalis ratio: cum ibi fit idem medium demonstrationis. nec est demonstrabilis iste articulus nobis. propter quid per rationem divitatis: quia ratio divinitatis est nobis ignota: vt nunc supponitur et habetur ex dictis beati Dyon. in lib. de diui. no. et per illud quod est nobis igno tum non possumus aliquid demonstrare.
¶ Sed tunc oritr difficulta si aliqui haberent per divinam reuelationem noticiam quiditatiuam de diuina essentia. sicut aliqui ponunt possibile esse: si tunc illis est set demonstrabilis propter quid articulus trinitatis.
¶ Utur autem quod non. quia quiditas divitatis: vt patuit est simpliciter simplex: et de ipso propter quid. non potest aliquid demonstrari. ad 4m punctum. si iste articulus est noQuantum bis demonstrabilis. quia ponuntur due conclus nes.
¶ Prima est. quod ista veritas non est nobis demonstrabilis quia. per passionem priorem. quia nulla passio divitatis vide tur nobis esse naturaliter manifesta vel nota: per quam possumus a priori habere euidentem noticiam de ista veritate. istas enim passiones vtpote infinitatem necessaritatem etc. ita cognoscunt similiter philosophi sicut nos. et tamen nihil tale pertinens ad trinitatem posuerunt in diuinis: cum tantum euia cogant.
¶ Secunda conclusio. quod ista veritas non est nobis demonstrabilis. quia. per passionem posteriorem: quia illa passio posterior esset in habitudine ad creaturas. que sequitur habitudinem ad intra diuinarum personarum: et tamen talis habitudo ad creaturas non ducit in distintonem: sed vdentem esset cum pater et filius et i cilicet sint vnum principim creature.
¶ Dico. ergo quod licet veritatem istius aritua possimus diefende re contra aduersarios veritatis: tamen ipsum non possumus deducere euidenter vt demonstretur: quemadmodum in posolibuius potest aliquis regumentum sibi traditum a patribus defensare: quod non posset suis viribus acquirere.
¶ primo. quia philosophi deuenerunt in noticiam trinitatis: sic recitat beatus Aug. in lib. de ciui. dei. de platone qui posuit deum et natum de deo medicem: et de Porphyrio qui posuit patrem et filium et istorum medium: et tamen isti fide carebant.
¶ 2o. quia tenest vnumquodque perfectum cum potest sibi similem generare: sicut dixerum philosophi naturali lumine ducti: sed deus est ens perfectissimum. ergo maxim sui similis generatiuum.
¶ 3o. quia omne bonum est communicatiuum suiipsius: sicut naturalis ratio dictat: et quanto magis botum: tanto magis communicatiuum. sed deus est infinite bonus. ergo infinite communicatiuus: et istud non potest esse extra: propter dissilimitem creature. ergo ad intra personarum emanatione.
¶ 4o. quia nam quanto actuus tanto actio: cum actus 2us: fit primo proporus. Sed deus est actus infinitus. ergo habet infinitam actualitatem: et istam habere non potest nisi ad intra: cum creatura non sitcapax tante actiuitatis.
¶ Dicitur autem ad primam in stantiam quod philosophi et specialiter pluronici dixerunt aliqua credita et non euidenter demonstrata: sicut patet ex dictis eorum in libris: et forsa eis reuelata fuerunt.
¶ Et ad illud 2m dicitur generare sibi simile est perfectio imperfecta supplens imperfectionem. quia corruptibilia nec possunt conseruari in eodem vel in vno in diuiduo: oportet quod conseruentur in eadem specie.
¶ Unde videmus quod entia perfectissima: vt intelligene et corpora supercelestia non generant sibi similia.
¶ Et ad 3am instantiam. quod sicut deus habet infinitam bonitatem: ita habet infinitam causalitatem: et tamen non potest sibinfinitum equale creare: quia illud non est sibi causalie: et ita vt infinite suam bonitatem comicare: dicerent philosophi quod non est hoc ex parte eius cui comunicatur.
¶ Et ad 4m. quod sic deus habet infinitam vim creatiuam: sicut infinitam productiuam: et tamen non potest equale sibi creare: ita dicerent philosophi quod licet habeat viam productiuam et actiuam infinitam: non potest cum infinitum producere: quia istud est improducibile: licet autem istud non sit verum tamen oppositum non est materiaium in lumine naturali: aritua autem principalia procedunt suis viis.
On this page
