Quaestio 113

ARTICULUS PRIMUS UTRUM IRONIA, PER QUAM ALIQUIS MINORA DE SE FINGIT, SIT PECCATUM

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod ironia, per quam aliquis minora de se fingit, non sit peccatum. Nullum enim peccatum procedit ex divina confortatione. Ex qua procedit quod aliquis de se minora dicat: secundum illud Pro». xxx: Visio quam. locutus est vir cum quo est Deus, et qui, Deo secum morante conforlatus, ait: Stultissimus sum virorum. Et Amos vii dicitur: Respondit Amos: Non sum propheta. Ergo ironia, per quam aliquis. minora de se dicit, non est peccatum.

2. PRAETEREA, Gregorius dicit, in epistola ad Augustinum. Anglorum episcopum: Bonarum mentium est ibi suas culpas agnoscere ubi culpa non est. Sed omne peccatum repugnat bonitati mentis. Ergo ironia non est peccatum. -

3. PRAETEREA, fugere superbiam non est peccatum. Sed aliqui minora de seipsis dicunt fugientumidum: ut Philosophus dicit, IV .Ethic. Ergo ironia non est peccatum.

SED CONTRA EST P E Augustinus dicit, in libro de Verbis Apost.: Cum humilitatis causa meniris, si non eras peccator antequam mentireris, mentiendo efficeris.

REsPONDEO DICENDUM quod hoc quod aliqui minora de se dicant, potest contingere dupliciter. Uno modo, salva veritate: dum scilicet maiora quae sunt in seipsis, reticent; quaedam vero minora detegunt et de se proferunt, quae tamen in se esse recognoscunt Et sic minora de se dicere non pertinet ad ironiam: nec est peccatum secundum genus suum, nisi per alicuius circumstantiae- corruptionem.

Alio modo aliquis dicit minora a veritate declinans: puta cum asserit de se aliquid vile quod in se non recognoscit; aut cum negat de se aliquid magnam quod tamen percipit in seipso esse. Et sic pertinet ad ironiam: et est semper peccatum.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM; quod duplex est sapientia, et duplex stultitia. Est enim quaedam sapientia secundum Deum, quae humanam vel mundanam stultitiam habet adiunctam: secundum illud 1 ad Cor. u1: Si quis inter vos sapiens videtur esse in hoc saeculo, stultus fiat, ut sit sapiens. Alia vero est sapientia mundana, quae, ut ibidem subditur, s/uitifia est apud Deum. llle ergo qui a Deo confortatur, confitetur se esse stultissimum secundum reputationem humanam: quia scilicet mundana P contemnit, quae hominum sapientia quaerit. Unde et ibidem subditur: Ef sapientia hominum non est mecum: et postea subdit: E? novi sanctorum scientiam. - Vel potest dici sapientia hominum esse quae humana ratione acquiritur: sapientia vero sanclorum quae ex divina inspiratione habetur.

Amos autem negavit se esse prophetam origine: quia scilicet non erat de genere prophetarum. Unde et ibidem subdit: "Nec filius prophetae".

AD SECUNDUM DICENDUM quod ad bonitatem mentis pertinet ut homo ad iustitiae perfectionem tendat. Et ideo in culpam reputat non solum si deficiat a communi iustitia, quod vere culpa est, sed etiam si deficiat a iustitiae perfectione, quod quandoque culpa non est. Non autem culpam dicit quod pro culpa non recognoscit: quod ad ironiae mendacium pertineret.

AD TERTIUM DICENDUM quod homo non debet unum peccatum facere ut aliud vitet. Et. ideo non debet mentiri. qualitercumque ut. vitet. superbiam. Unde Augustinus dicit, super Joan.: Non ita caveatur arrogantia ut veritas relinquatur. Et Gregorius dicit quod incaute sunt. humiles qui se mentiendo illaqueant.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM IRONIA SIT MINUS PECCATUM QUAM IACTANTIA

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod ironia non sit minus peccatum quam iactantia. Utrumque enim est peccatum Ninquantum declinat a veritate, quae est aequalitas quaedam. Sed ab aequalitate non magis declinat qui excedit quam qui diminuit ^. Ergo ironia non est minus peccatum quam. iactantia.

2. PRAETEREA, secundum Philosophum, ironia quandoque iactantia est. lactantia autem non est ironia. Ergo ironia est gravius 5 peccatum quam iactantia.

3. PRAETEREA, Prov. xxvi dicitur: Quando submiserit vocem. suam, ne credideris ei: quoniam seplem nequitiae sunt in. corde illius, Sed submittere vocem pertinet ad ironiam. Ergo in ea est multiplex nequitia.

SED CONTRA EST quod Philosophus dicit, in IV Ethic., quod irones et minus dicentes gratiores secundum mores videntur.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, unum mendacium est gravius altero, quandoque quidem ex materia de qua est, sicut mendacium quod fit in. doctrina religionis est gravissimum :- quandoque autem ex motivo ad peccandum, sicut mendacium perniciosum est gravius quam officiosum vel iocosum. lronia autem et iactantia circa idem mentiuntur, vel verbis vel quibuscumque. exterioribus signis: scilicet circa conditionem personae. Unde quantum ad hoc aequalia sunt, Sed ut plurimum iactantia ex turpiori motivo procedit, scilicet ex appetitu lucri vel honoris: ironia vero ex hoc quod fugit, licet inordinate, per elationem aliis gravis esse, Et secundum hoc Philosophus dicit quod iactantia est gravius peccatum quam ironia. - Contingit tamen quandoque quod aliquis minora de se fingit ex aliquo alio motivo: puta ad dolose decipiendum. Et tunc ironia est gravior.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod ratio illa procedit de ironia et iactantia secundum quod mendacii gravitas consideratur ex seipso, vel ex materia eius. Sic enim dictum est quod aequalitatem habent.

AD SECUNDUM DICENDUM quod duplex est excellentia: una quidem in temporalibus rebus; alia vero in spiritualibus. Contingit autem quandoque quod aliquis.? per exteriora signa vel per verba praetendit quidem defectum in exterioribus Tebus, puta per aliquam vestem abiectam aut per aliquid huiusmodi, et per hoc ipsum intendit ostentare aliquam excellentiam spiritualem sis cut Dominus de quibusdam dicit, Matth. vi, quod exierminant facies suas ut appareant hon minibus ieiunantes. Unde isti simul incurrunt vitium ironiae et iactantiae (tamen secundum diversa): et propter hoc gravius peccant. Unde et Philosophus. dicit, in IV Ethic., quod et superabundantia et valde defectus iactantium est. Pro- -ond pter quod et de Augustino legitur quod neque vestes nimis pretiosas, neque nimis abiectas habere volebat, quia in utroque homines. suam gloriam quaerunt.

AD TERTIUM DICENDUM quod, sicut. dicitur Eccli. xix, est qui nequiter se humiliat, et interiora eius plena sunt dolo. Et secundum hoc, Salomon loquitur de eo qui ex dolosa humilitate vocem suam submittit.