Quaestio 126

ARTICULUS PRIMUS UTRUM INTIMIDITAS SIT PECCATUM

AD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod intimiditas non sit peccatum. Quod enim ponitur pro commendatione viri iusti, non est peccatum. Sed in commendationem viri iusti dicitur, Pro». xxvii: lustus, quasi leo confidens, absque terrore erit. Ergo esse impavidum non est peccatum.

2. PRAETEREA, maxime terribilis est mors, secundum Philosophum, in III Ethic. Sed nec. mortem oportet timere, secundum illud Matth. x: "Nolite timere eos qui occidunt corpus": nec etiam aliquid quod ab homine possit inferri, secundum illud Isaiae r1: Quis tu, ut timeas ab homine mortali? Ergo impavidum esse non est peccatum.

3. PRAETEREA, timor ex amore nascitur, ut supra dictum est. Sed nihil mundanum amare pertinet ad perfectionem virtutis: quia, ut Augustinus dicit, in XIV de Civ. Dei, "amor Dei usque ad contemptum sui, facit cives civitatis caelestis". Ergo nihil humanum formidare videtur non. esse peccatum.

SEp coNTRA EsT quod de iudice iniquo dicitur, Luc. xvii, quod nec Deum timebat, nec hominem reverebatur.

RESPONDEO DICENDUM quod, quia timor ex amore nascitur, idem iudicium videtur esse de amore et de timore. Agitur autem nunc de timore quo mala temporalia timentur, qui provenit ex temporalium bonorum amore. Inditum autem est unicuique naturaliter ut propriam vitam amet, et ea quae ad ipsam ordinantur, tamen? debito modo: ut scilicet amentur huiusmodi non quasi finis constituatur in eis, sed secundum quod eis utendum est propter ultimum finem. Unde quod aliquis deficiat a debito modo amoris ipsorum, est contra naturalem inclinationem: et per consequens est peccatum. Nunquam tamen a tali amore totaliter aliquis decidit: quia id quod est naturae totaliter perdi non potest. Propter quod Apostolus dicit, ad Ephes. v quod nemo unquam carnem. suam odio habuit. Unde etiam illi qui seipsos interimunt, ex amore carnis suae hoc faciunt, quam volunt a praesentibus angustiis liberari.

Unde contingere potest quód aliquis minus quam debeat timeat, mortem et alia temporalia mala, propter hoc quod minus debito amet ea. Sed quod nihil horum timeat, non potest ex totali defectu amoris contingere: sed ex eo quod aestimat mala opposita bonis quae amat, sibi supervenire non posse. Quod quandoque contingit ex superbia animi de se praesumentis et alios contemnentis: secundum quod dicitur Zob xui: Factus est ut nullum timeret: omne sublime videt. Quandoque autem contingit ex defectu rationis: sicut Philosophus dicit, in II Efhic., quod Celtae? propter stultitiam nihil timent. Unde patet quod esse impavidum est vitiosum: sive causetur ex defectu amoris, sive causetur ex elatione animi, sive causetur ex stoliditate; quae tamen excusat a peccato si sit invincibilis.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod iustus commendatur a timore retrahente eum a bono: non quod sit absque omni timore. Dicitur enim Eccli. 1: Qui sine timore est, non poterit iustificari.

AD SECUNDUM DICENDUM quod mors, vel quidquid aliud ab homine mortali potest inferri, non est ea ratione timendum ut a iustitia recedatur. Est tamen timendum inquantum per hoc homo potest impediri ab operibus virtuosis, vel quantum ad se, vel quantum ad profectum quem in aliis facit. Unde dicitur Prov. xiv: Sapiens timet, et declinat a malo.

AD TERTIUM DICENDUM quod bona temporalia debent contemni quantum? nos impediunt ab amore et timore Dei. Et secundum hoc etiam non debent timeri: unde dicitur Ecc/i xxxiv: Qui timet Deum nihil trepidabit. Non autem debent contemni bona temporalia inquantum instrumentaliter nos iuvant ad ea quae sunt divini amoris et timoris.

ARTICULUS SECUNDUS UTRUM ESSE IMPAVIDUM OPPONATUR FORTITUDINI

AD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod esse impavidum non opponatur fortitudini. De habitibus enim iudicamus per actus. Sed nullus actus fortitudinis impeditur per hoc quod aliquis est impavidus: remoto enim timore, aliquis et fortiter sustinet et audacter aggreditur. Ergo esse impavidum non opponitur fortitudini.

2. PRAETEREA, esse impavidum est vitiosum vel propter defectum debiti amoris, vel propter superbiam, vel propter stultitiam. Sed defectus debiti amoris opponitur caritati; superbia autem humilitati; stultitia autem prudentiae, sive sapientiae. Ergo vitium impaviditatis non opponitur fortitudini.

3. PRAETEREA, virtuti opponuntur vitia sicut extrema medio. Sed unum medium ex una parte non habet nisi unum extremum. Cum ergo fortitudini ex una parte opponatur timor, ex alia vero parte opponatur ei audacia, videtur quod impaviditas ei non opponatur.

SED CONTRA EST quod Philosophus, in III Efhic., ponit impaviditatem fortitudini oppositam.

RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, fortitudo est circa timores et audacias. Omnis autem virtus moralis ponit modum rationis in materia circa quam est. Unde ad fortitudinem pertinet timor moderatus secundum rationem: ut scilicet homo timeat quod oportet, et quando oportet, et similiter de aliis. Hic autem modus rationis corrumpi potest, sicut per excessum, ita et per defectum. Unde sicut timiditas opponitur fortitudini per excessum timoris, inquantum scilicet homo timet quod non oportet, vel secundum quod non oportet; ita etiam impaviditas opponitur ei per defectum timoris, inquantum scilicet non timet aliquis quod oportet timere.

AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod actus fortitudinis est timorem ? sustinere et aggredi non qualitercrumque, sed secundum rationem. Quod non facit impavidus.

AD SECUNDUM DICENDUM quod impaviditas ex sua specie corrumpit medium fortitudinis: et ideo directe fortitudini opponitur. Sed secundum suas causas, nihil prohibet quin opponatur aliis virtutibus.

AD TERTIUM DICENDUM quod vitium audaciae opponitur fortitudini secundum excessum audaciae: impaviditas autem secundum defectum timoris. Fortitudo autem in utraque passione medium ponit. Unde non est inconveniens quod secundum diversa habeat diversa extrema.