Table of Contents
Summa theologiae
Pars 1
Quaestio 1 : de sacra doctrina, qualis sit, et ad quae se extendat in decem articulos divisa
Quaestio 2 : de deo, an deus sit
Quaestio 3 : de dei simplicitate
Quaestio 4 : de dei pfererciione
Quaestio 5 : de bono in communi
Quaestio 7 : de infinitate dei
Quaestio 8 : de existentia dei in rebus
Quaestio 9 : de dei immutabilitate
Quaestio 10 : de dei aeternitate
Quaestio 12 : quomodo deus a nobis cognoscatur
Quaestio 13 : de nominibus dei
Quaestio 19 : de voluntate dei
Quaestio 21 : de iustitia et misericordia dei
Quaestio 22 : de providentia dei
Quaestio 23 : de praedestinatione
Quaestio 25 : de divina potentia
Quaestio 26 : de divina beatitudine
Quaestio 27 : de processione divinarum personarum
Quaestio 28 : de relationibus divinis
Quaestio 29 : de personis divinis
Quaestio 30 : de pluralitate personarum in divinis
Quaestio 31 : de his quae ad unitatem vel pluralitatem pertinent in divinis
Quaestio 32 : de divinarum personarum cognitione
Quaestio 33 : de persona patris
Quaestio 34 : de persona filii
Quaestio 36 : de persona spiritus sancti
Quaestio 37 : de nomine spiritus sancti quod est amor
Quaestio 38 : de nomine spiritus sancti quod est donum
Quaestio 39 : de personis ad essentiam relatis
Quaestio 40 : de personis in comparatione ad relationes sive proprietates
Quaestio 41 : de personis in comparatione ad actus notionales
Quaestio 42 : de aequalitate et similitudine divinarum personarum ad invicem
Quaestio 43 : de missione divinarum personarum
Quaestio 44 : de processione creaturarum a deo, et de omnium entium prima causa
Quaestio 45 : de modo emanationis rerum a primo principio
Quaestio 46 : de principio durationis rerum creatarum
Quaestio 47 : de distinctione rerum in communi
Quaestio 48 : de distinctione rerum in speciali
Quaestio 50
Quaestio 51
Quaestio 52
Quaestio 53
Quaestio 54
Quaestio 55
Quaestio 56
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 91
Quaestio 92
Quaestio 93
Quaestio 94
Quaestio 95
Quaestio 96
Quaestio 97
Quaestio 98
Quaestio 99
Quaestio 100
Quaestio 101
Quaestio 102
Quaestio 103
Quaestio 104
Quaestio 105
Quaestio 106
Quaestio 107
Quaestio 108
Quaestio 109
Quaestio 110
Quaestio 111
Quaestio 112
Quaestio 113
Quaestio 114
Quaestio 115
Quaestio 116
Quaestio 117
Quaestio 118
Quaestio 119
Pars 2
Pars 1
Quaestio 1 : de ultimo fine hominis
Quaestio 2 : de his in quibus hominis beatitudo consistit
Quaestio 3 : quid sit beatitudo
Quaestio 4 : de his quae ad beatitudinem exiguntur
Quaestio 5 : de adeptione beatitudinis
Quaestio 6 : de voluntario et involuntario
Quaestio 7 : de circumstantiis humanorum actuum
Quaestio 8 : de voluntate, quorum sit ut volitorum
Quaestio 9 : de motivo voluntatis
Quaestio 10 : de modo quo voluntas movetur
Quaestio 11 : de fruitione, quae est actus voluntatis
Quaestio 13 : de electione, quae est actus voluntatis respectu eorum quae sunt ad finem
Quaestio 14 : de consilio, quod electionem praecedit
Quaestio 15 : de consensu, qui est actus voluntatis in comparatione ad ea quae sunt ad finem
Quaestio 16 : de usu, qui est actus voluntatis in comparatione ad ea quae sunt ad finem
Quaestio 17 : de actibus imperatis a voluntate
Quaestio 18 : de bonitate et malitia humanorum actuum in generali
Quaestio 19 : de bonitate et malitia actus interioris voluntatis
Quaestio 20 : de bonitate et malitia exteriorum actuum humanorum
Quaestio 21 : de iis quae consequuntur actus humanos ratione bonitatis et malitiae
Quaestio 22 : de subiecto passionum animae
Quaestio 24 : de bono et malo in animae passionibus
Quaestio 25 : de ordine passionum ad invicem
Quaestio 26 : de passionibus animae in speciali. et primo, de amore
Quaestio 28 : de effectibus amoris
Quaestio 30 : de concupiscentia
Quaestio 31 : de delectatione secundum se
Quaestio 32 : de causa delectationis
Quaestio 33 : de effectibus delectationis
Quaestio 34 : de bonitate et malitia delectationum
Quaestio 35 : de dolore, seu tristitia, secundum se
Quaestio 36 : de causis tristitiae seu doloris
Quaestio 37 : de effectibus doloris vel tristitiae
Quaestio 38 : de remediis tristitiae, seu doloris
Quaestio 39 : de bonitate et malitia tristitiae seu doloris
Quaestio 40 : de passionibus irascibilis et primo, de spe et desperatione
Quaestio 41 : de timore secundum se
Quaestio 42 : de obiecto timoris
Quaestio 43 : de causa timoris
Quaestio 44 : de effectibus timoris
Quaestio 46 : de ira secundum se
Quaestio 47 : de causa effectiva irae, et de remediis eius
Quaestio 48 : de effectibus irae
Quaestio 49 : de habitibus in generali, quoad eorum substantiam
Quaestio 50 : de subiecto habituum
Quaestio 51 : de causa habituum oqouantum ad generationem ipsorum
Quaestio 52 : de augmento habituum
Quaestio 53 : de corruptione et diminutione habituum
Quaestio 54 : de distinctione habituum
Quaestio 55 : de virtutibus, quantum ad suas essentias
Quaestio 56 : de subiecto virtutis
Quaestio 57 : de distinctione virtutum intellectualium
Quaestio 58 : de distinctione virtutum moralium ab intellectualibus
Quaestio 59 : de comparatione virtutis moralis ad passionem
Quaestio 60 : de distinctione virtutum moralium ad invicem
Quaestio 61 : de virtutibus cardinalibus
Quaestio 62 : de virtutibus theologicis
Quaestio 63 : de causa virtutum
Quaestio 64 : de medio virtutum
Quaestio 65 : de connexione virtutum
Quaestio 66 : de aequalitate virtutum
Quaestio 67 : de duratione virtutum post hanc vitam
Quaestio 69 : de beatitudinibus
Quaestio 70 : de fructibus spiritus sancti
Quaestio 71 : De vitiis et peccatis secundum se
Quaestio 72 : De distinctione peccatorum
Quaestio 73 : De comparatione peccatorum ad invicem
Quaestio 74 : De subiecto peccatorum
Quaestio 75 : De causis peccatorum in generali
Quaestio 76 : De causis peccati in speciali
Quaestio 77 : De causa peccati ex parte appetitus sensitivi
Quaestio 78 : De causa peccati quae est malitia
Quaestio 79 : De causis exterioribus peccati et primo, ex parte dei
Quaestio 80 : De causa peccati ex parte diaboli
Quaestio 81 : De causa peccati ex parte hominis
Quaestio 82 : De originali peccato quantum ad suam essentiam
Quaestio 83 : De subiecto originalis peccati
Quaestio 84 : De causa peccati secundum quod unum peccatum alterius peccati causa est
Quaestio 85 : De effectibus peccati. et primo, de corruptione boni naturae
Quaestio 86 : De macula peccati
Quaestio 88 : De peccato veniali et mortali
Quaestio 89 : De peccato veniali secundum se
Quaestio 90 : De essentia legis
Quaestio 91 : De legum diversitate
Quaestio 92 : De effectibus legis
Quaestio 94 : De lege naturali
Quaestio 96 : De potestate legis humanae
Quaestio 97 : De mutatione legum
Quaestio 99 : De praeceptis veteris legis
Quaestio 100 : De praeceptis moralibus veteris legis
Quaestio 101 : De praeceptis caeremonialibus secundum se
Quaestio 102 : De caeremonialium praeceptorum causis
Quaestio 103 : De duratione praeceptorum caeremonialium
Quaestio 104 : De praeceptis iudicialibus
Quaestio 105 : De ratione iudicialium praeceptorum
Quaestio 106 : De lege evangelica, quae dicitur lex nova, secundum se
Quaestio 107 : De comparatione legis nova ad veterem.
Quaestio 108 : De his quae continentur in lege nova
Quaestio 109 : De necessitate gratiae
Quaestio 110 : De gratia dei quantum ad eius essentiam
Quaestio 111 : De divisione gratiae
Quaestio 112 : De causa gratiae
Quaestio 113 : De effectibus gratiae. et primo, de iustificatione impii
Pars 2
Quaestio 2 : De actu interiori fidei
Quaestio 4 : De ipsa fidei virtute
Quaestio 5 : De habentibus fidem
Quaestio 7 : De effectibus fidei
Quaestio 8 : De dono intellectus
Quaestio 9 : De dono scientiae
Quaestio 10 : De infidelitate in communi
Quaestio 14 : De blasphemia in spiritum sanctum
Quaestio 15 : De caecitate mentis et hebetudine sensus
Quaestio 16 : De praeceptis fidei, scientiae et intellectus
Quaestio 18 : De subiecto spei
Quaestio 21 : De praesumptione
Quaestio 22 : De praeceptis pertinentibus ad spem et timorem
Quaestio 23 : De caritate secundum se
Quaestio 24 : De caritatis subiecto
Quaestio 25 : De obiecto caritatis
Quaestio 26 : De ordine caritatis
Quaestio 27 : De principali actu caritatis, qui est dilectio In octo articulos divisa
Quaestio 33 : De correctione fraterna
Quaestio 44 : De praeceptis caritatis
Quaestio 45 : De dono sapientiae
Quaestio 47 : De prudentia secundum se
Quaestio 48 : De partibus prudentiae
Quaestio 49 : Utrum convenienter assignentur partes prudentiae
Quaestio 50 : De partibus subiectivis prudentiae
Quaestio 51 : De partibus potentialibus prudentiae
Quaestio 52 : De dono consilii
Quaestio 55 : De vitiis oppositis prudentiae quae habent Similitudinem cum ipsa .
Quaestio 56 : De praeceptis ad prudentiam pertinentibus
Quaestio 61 : De partibus iustitiae
Quaestio 63 : De acceptione personarum
Quaestio 65 : De aliis iniuriis quae in personam committuntur
Quaestio 66 : De furto et rapina
Quaestio 67 : De iniustitia iudicis in iudicando
Quaestio 68 : De his quae pertinent ad iniustam accusationem in quatuor articulos divisa
Quaestio 69 : De peccatis quae sunt contra iustitiam ex parte rei
Quaestio 70 : De iniustitia pertinente ad personam testis
Quaestio 71 : De iniustitia quae fit in iudicio ex parte advocatorum
Quaestio 77 : De fraudulentia quae committitur in emptionibus et venditionibus
Quaestio 78 : De peccato usurae
Quaestio 79 : De partibus quasi integralibus iustitiae
Quaestio 80 : De partibus potentialibus iustitiae
Quaestio 86 : De oblationibus et primitiis
Quaestio 90 : De assumptione divini nominis per modum adiurationis
Quaestio 91 : De assumptione divini nominis ad invocandum per laudem
Quaestio 92 : De superstitione
Quaestio 93 : De superstitione indebiti cultus veri dei
Quaestio 95 : De superstitione divinativa
Quaestio 96 : De superstitionibus observantiarum
Quaestio 97 : De tentatione dei
Quaestio 105 : De inobedientia
Quaestio 106 : De gratia sive gratitudine
Quaestio 107 : De ingratitudine
Quaestio 108 : De vindicatione
Quaestio 110 : De vitiis oppositis veritati
Quaestio 111 : De simulatione et hypocrisi
Quaestio 114 : De amicitia seu affabilitate
Quaestio 117 : De liberalitate
Quaestio 119 : De prodigalitate
Quaestio 121 : De dono pietatis
Quaestio 122 : De praeceptis iustitiae
Quaestio 126 : De vitio intimiditatis
Quaestio 128 : De partibus fortitudinis
Quaestio 129 : De magnanimitate
Quaestio 130 : De praesumptione
Quaestio 132 : De inani gloria
Quaestio 133 : De pusillanimitate
Quaestio 134 : De magnificentia
Quaestio 135 : De vitiis oppositis magnificentiae
Quaestio 137 : De perseverantia
Quaestio 138 : De vitiis oppositis perseverantiae
Quaestio 139 : De dono fortitudinis
Quaestio 140 : De praeceptis fortitudinis
Quaestio 142 : De vitiis oppositis temperantiae
Quaestio 143 : De partibus temperantiae in generali
Quaestio 153 : De vitio luxuriae
Quaestio 156 : De incontinentia
Quaestio 157 : De clementia et mansuetudine
Quaestio 163 : De peccato primi hominis
Quaestio 164 : De poena primi peccati
Quaestio 165 : De tentatione primorum parentum
Quaestio 166 : De studiositate
Quaestio 168 : De modestia secundum quod consistit
Quaestio 169 : De modestia secundum quod consistit in exteriori apparatu
Quaestio 170 : De praeceptis temperantiae
Quaestio 172 : De causa prophetiae
Quaestio 173 : De modo cognitionis propheticae
Quaestio 174 : De divisione prophetiae
Quaestio 176 : De gratia linguarum
Quaestio 177 : De gratia gratis data quae consistit in sermone
Quaestio 178 : De gratia miraculorum
Quaestio 179 : De divisione vitae per activam et contemplativam
Quaestio 180 : De vita contemplativa
Quaestio 182 : De comparatione vitae activae ad contemplativam
Quaestio 183 : De officiis et statibus hominum in generali
Quaestio 184 : De statu perfectionis in communi
Quaestio 185 : De his quae pertinent ad statum episcoporum
Quaestio 186 : De his in quibus principaliter consistit religionis status.
Quaestio 187 : De his quae competunt religiosis
Quaestio 188 : De differentia religionum
Quaestio 189 : De ingressu religionis
Pars 3
Quaestio 1
Quaestio 2
Quaestio 3
Quaestio 4
Quaestio 5
Quaestio 6
Quaestio 7
Quaestio 8
Quaestio 9
Quaestio 10
Quaestio 11
Quaestio 12
Quaestio 13
Quaestio 14
Quaestio 15
Quaestio 16
Quaestio 17
Quaestio 18
Quaestio 19
Quaestio 20
Quaestio 21
Quaestio 22
Quaestio 23
Quaestio 24
Quaestio 25
Quaestio 26
Quaestio 27
Quaestio 28
Quaestio 29
Quaestio 30
Quaestio 31
Quaestio 32
Quaestio 33
Quaestio 34
Quaestio 35
Quaestio 36
Quaestio 37
Quaestio 38
Quaestio 39
Quaestio 40
Quaestio 41
Quaestio 42
Quaestio 43
Quaestio 44
Quaestio 45
Quaestio 46
Quaestio 47
Quaestio 48
Quaestio 49
Quaestio 50
Quaestio 51
Quaestio 52
Quaestio 53
Quaestio 54
Quaestio 55
Quaestio 56
Quaestio 57
Quaestio 58
Quaestio 59
Quaestio 60
Quaestio 61
Quaestio 62
Quaestio 63
Quaestio 64
Quaestio 65
Quaestio 66
Quaestio 67
Quaestio 68
Quaestio 69
Quaestio 70
Quaestio 71
Quaestio 72
Quaestio 73
Quaestio 74
Quaestio 75
Quaestio 76
Quaestio 77
Quaestio 78
Quaestio 79
Quaestio 80
Quaestio 81
Quaestio 82
Quaestio 83
Quaestio 84
Quaestio 85
Quaestio 86
Quaestio 87
Quaestio 88
Quaestio 89
Quaestio 90
Quaestio 178
De gratia miraculorumDEINDE considerandum est de gratia miraculorum. Et circa hoc quaeruntur duo. Primo: utrum sit aliqua gratia gratis data faciendi miracula. Secundo: quibus conveniat.
Articulus 1
Utrum aliqua gratia gratis data ordinetur ad miracula faciendaAD PRIMUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod nulla gratia gratis data ordinetur ad miracula facienda. Omnis enim gratia ponit aliquid in eo cui datur. Sed operatio miraculorum non ponit aliquid in anima hominis cui datur: quia etiam ad tactum corporis mortui miracula fiunt; sicut legitur IV Reg. xui, quod quidam proiecerunt cadaver in sepulcro Elisei, quod cum tetigisset ossa Elisei, revixit homo' et stetit super pedes suos. Ergo operatio miraculorum non pertinet ad gratiam gratis datam.
2. PRAETEREA, gratiae gratis datae sunt a Spiritu Sancto: secundum illud I ad Cor. xit: Divisiones gratiarum sunt: idem autem Spiritus. Sed operatio miraculorum fit etiam a spiritu immundo: secundum illud Matth. xxiv: Surgent? pseudochristi et. pseudoprophetae, et dabunt signa et prodigia magna. Ergo videtur quod operatio miraculorum non pertineat ad gratiam gratis datam.
3. PRAETEREA, miracula distinguuntur per s727, et prodigia sive portenta, et per virtutes. Inconvenienter ergo ponitur operatio virtutum potius gratia gratis data quam operaÃio prodigiorum sive signorum.
4. PRAETEREA, miraculosa reparatio sanitatis per divinam virtutem fit. Ergo non debet distingui gratia sanitatum ab operatione virtutum.
5. PRAETEREA, operatio miraculorum consequitur fidem: vel facientis, secundum illud I ad Cor. xiu, Si habuero omnem fidem, ita ut montes iransferam; sive etiam aliorum, propter quos miracula fiunt, unde dicitur Matth. xui: Et non fecit ibi virtutes multas, propter incredulitatem illorum. Si ergo fides ponitur gratia gratis data, superfluum est praeter hoc ponere aliam gratiam gratis datam operationem signorum.
SED CONTRA EST quod Apostolus, I ad Cor. xu, inter alias gratias gratis datas, dicit: .4/i datur gralia sanitatum, alii operatio virtutum.
RESPONDEO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, Spiritus Sanctus sufficienter providet Ecclesiae in his quae sunt utilia ad salutem, ad quod ordinantur gratiae gratis datae. Sicut autem oportet quod notitia quam quis divinitus accipit, in notitiam aliorum deducatur per donum linguarum et per gratiam sermonis; ita necesse est quod sermo prolatus confirmetur, ad hoc quod credibilis fiat. Hoc autem fit per operationem miraculorum: secundum illud Marci ult.: Et sermonem confirmante sequentibus signis. Et hoc rationabiliter. Naturale enim est homini ut veritatem intelligibilem per sensibiles effectus deprehendat. Unde sicut ductu naturalis rationis homo pervenire potest in aliquam Dei notitiam per effectus naturales, ita per aliquos supernaturales effectus, qui miracula dicuntur, in aliquam supernaturalem cognitionem credendorum homo adducitur. Et ideo operatio miraculorum pertinet ad gratiam gratis datam.
AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod, sicut prophetia se extendit ad omnia quae supernaturaliter cognosci possunt, ita operatio virtutum se extendit ad omnia quae supernaturaliter fieri possunt. Quorum quidem causa est divina omnipotentia, quae nulli creaturae communicari potest. Et ideo impossibile est quod principium operandi miracula sit aliqua qualitas habitualiter manens in anima.
Sed tamen hoc potest contingere, quod sicut mens prophetae movetur ex inspiratione divina ad aliquid supernaturaliter cognoscendum, ita etiam mens miracula facientis moveatur ad faciendum aliquid ad quod sequitur effectus miraculi, quod Deus sua virtute facit. Quod quandoque quidem fit praecedente oratione, sicut cum - Petrus Tabitham mortuam suscitavit, ut habetur Act. ix: quandoque etiam non praecedente manifesta oratione, sed Deo ad nutum hominis operante, sicut Petrus Ananiam et Saphiram mentientes morti increpando tradidit, ut dicitur Act. v.
Unde Gregorius dicit, in II Dialog. aliquando ex potestate, aliquando exhibent miracula ex postulatione. Utrolibet tamen modo Deus principaliter operatur, qui utitur instrumentaliter vel interiori motu hominis, vel eius locutione, vel etiam aliquo exteriori actu, seu etiam aliquo contactu corporali corporis, etiam mortui. Unde Iosue x, cum Iosue dixisset, quasi ex potestate, Sol, contra Gabaon non movearis, subditur postea: Non fuit antea et post tam longa dies, obediente Deo voci hominis.
AD SECUNDUM DICENDUM quod ibi loquitur Dominus de miraculis quae fienda sunt tempore Antichristi: de quibus Apostolus dicit, lI ad Thessal. wu, quod adventus Antichristi erit secundum operationem. Satanae, in omni virtule et signis et prodigiis mendacibus. Et sicut Augustinus dicit, XX de Civ. Dei, ambigi solet utrum propterea dicia sint signa et prodigia mendacii, quoniam mortales sensus per phantasmata decepturus est, ut quod non facit, facere videatur: an quia illa, etiam si erunt vera prodigia, ad mendacium perirahent. Vera autem dicuntur, quia ipsae res verae erunt: sicut magi Pharaonis fecerunt veras ranas et veros serpentes. Non autem habebunt veram rationem: miraculi: quia fient virtute naturalium causarum, sicut in Prima Parte dictum est. Sed operatio miraculorum quae attribuitur gratiae gratis datae, fit virtute divina, ad hominum utilitatem.
AD TERTIUM DICENDUM quod in rdirgtulis duo possunt attendi. Unum quidem est id quod fit: quod. quidem est aliquid excedens facultatem naturae. Et secundum hoc, miracula dicuntur virtutes. - Aliud est id propter quod miracula fiunt: scilicet ad manifestandum aliquid supernaturale. Et secundum hoc, communiter dicuntur signa: propter excellentiam autem, dicuntur portenta vel prodigia, quasi procul aliquid ostendentia.
AD QUARTUM DICENDUM quod gratia sanitatum commemoratur seorsum, quia per eam confertur homini aliquod beneficium, scilicet corporalis sanitatis, praeter beneficium commune quod exhibetur in omnibus miraculis, ut scilicet homines adducantur in Dei notitiam..
AD QUINTUM DICENDUM quod operatio miraculorum attribuitur fidei propter duo. Primo quidem, quia ordinatur ad fidei confirmationem. Secundo, quia procedit ex Dei omnipotentia, cui fides innititur. Et tamen, sicut praeter gratiam fidei ne-. cessaria est gratia sermonis ad fidei instructionem, ita etiam necessaria est operatio miraculorum ad fidei confirmationem.
Articulus 2
Utrum mali possint miracula facereAD SECUNDUM SIC PROCEDITUR. Videtur quod mali non possint facere miracula. Mife racula enim perpetrantur per oratioAS nem, sicut dictum est. Sed oratio peccatoris non est exaudibilis: secundum illud Ioan. ix: Scimus quia peccatores Deus non audit. Et Prov. xxvii. dicitur: Qui declinat aurem suam ne audiat legem, oratio sua erit execrabilis. Ergo videtur quod mali miracula facere non possint.
3. PRAETEREA, miracula attribuuntur fidei: secundum illud Matth. xvi: Si habueritis fidem sicut. granum sinapis, dicetis monti huic, Transi hinc, et transibit. Fides autem sine operibus mortua est, ut dicitur lac. n: et sic non videtur quod habeat propriam operationem. Ergo videtur quod mali, qui non sunt bonorum operum, miracula facere non possunt.
3. PnaETEREA, miracula sunt quaedam divina testimonia: secundum illud Heb. it: Contestante Deo signis et portentis et variis virtutibus. Unde et in Ecclesia aliqui canonizantur per testimonia miraculorum. Sed Deus non potest esse testis falsitatis. Ergo videtur quod mali homines non possint miracula facere.
4. PRAETEREA, boni sunt Deo coniunctiores quam mali. Sed non omnes boni faciunt miracula. Ergo multo minus mali faciunt.
SEp cowNTRA EST quod Apostolus dicit, I ad Cor. xiu: Si habuero omnem fidem, ita ut monles transferam, caritatem autem non habuero, nihil sum. Sed quicumque non habet caritatem,. est malus: quia Aoc solum donum Spiritus Sancti est quod dividit inter filios Regni et filios perditionis, ut Augustinus dicit, XV de 7rin. Ergo videtur quod etiam mali possunt miracula facere.
RESPONDEO DICENDUM quod miraculorum aliqua quidem non sunt vera, sed phantastica facta, quibus scilicet ludificatur homo, ut videatur ei aliquid quod non est. Quaedam vero sunt vera facta, sed non vere habent rationem miraculi, quae fiunt virtute aliquarum naturalium causarum. Et haec duo possunt fieri per daemones, ut supra dictum est.
Sed vera miracula non possunt fieri nisi virtute divina: operatur enim ea Deus ad hominum utilitatem. Et hoc dupliciter: uno quidem modo, ad veritatis praedicatae confirmationem; alio modo, ad demonstrationem sanctitatis alicuius quem ? Deus vult hominibus proponere in exemplum virtutis. Primo autem modo, miracula possunt fieri per quemcumque qui veram fidem praedicat et nomen Christi invocat: quod etiam interdum per malos fit. Et secundum hunc modum, etiam mali possunt miracula facere. Unde super illud Matth. vii, Nonne in nomine iuo prophetavimus etc., dicit Hieronymus: Prophetare, vel virtutes facere et daemonia eücere, interdum non est eius merili qui operatur: sed invocatio nominis Christi hoc agit, ut homines Deum honorent, ad cuius invocationem fiunt tanta miracula.
Secundo autem modo, non fiunt miracula nisi a sanctis: ad quorum sanctitatem demonstrandam miracula fiunt vel in vita eorum vel etiam post mortem, sive per eos sive per alios. Legitur enim ct. xix, quod Deus faciebat virtutes per manus Pauli: et etiam desuper languidos deferebantur a corpore eius sudaria, et recedebant ab eis languores. Et sic etiam nihil prohibet per aliquem peccatorem miracula fieri ad invocationem alicuius Sancti. Quae tamen miracula non dicitur ille facere: sed ille ad cuius sanctitatem demonstrandam haec fierent.
AD PRIMUM ERGO DICENDUM quod, sicut supra dictum est, cum de oratione ageretur, oratio in impetrando non innititur merito, sed divinae misericordiae, quae etiam ad malos se extendit. Et ideo etiam quandoque peccatorum oratio a Deo exauditur. Unde Augustinus dicit, super Joan., quod illud verbum caecus locutus est quasi adhuc inunctus, idest nondum perfecte illuminatus: nam peccatores exaudit Deus. - Quod autem dicitur quod oratio non audientis ^ legem est execrabilis, intelligendum est quantum est ex merito peccatoris. Sed interdum impetrat ex misericordia Dei: vel propter salutem eius qui orat, sicut auditus est publicanus, ut dicitur Luc. xvin; vel etiam propter salutem aliorum et gloriam Dei.
AD SECUNDUM DICENDUM quod fides sine operibus dicitur esse rhortua quantum ad ipsum credentem, qui per eam non vivit vita gratiae. Nihil autem prohibet quod res viva operetur per instrumentum mortuum: sicut homo operatur per baculum. Et hoc modo Deus operatur per fidem hominis peccatoris instrumentaliter.
AD TERTIUM DICENDUM quod miracula semper sunt vera testimonia eius ad quod inducuntur. Unde a malis qui falsam doctrinam enuntiant, nunquam fiunt vera miracula ad confirmationem suae doctrinae: quamvis quandoque fieri possint ad commendationem nominis Christi, quod invocant, et virtute sacramentorum quae exhibent. Ab his autem qui veram doctrinam enuntiant, fiunt quandoque vera miracula ad confirmationem doctrinae, non autem ad testificationem sanctitatis. Unde Augustinus dicit, in libro Octoginta trium Quaest.: Aliter magi faciunt miracula, aliter boni Christiani, aliter mali: magi