Spiratio

SPiratio. De hoc termino Nota secundum Guil. in i. di. xii. quod spiratio prout reperitur in divinis: tripliciter accipitur. Uno modo actiue. et sic tribus modois dicitur. Primo icitur vis spiratiua siue spiraton actiua. Secundo dicitur spiri rans vel spirator. Tertio spirare. Hec autem tria in erg dam ordie intelligunt

¶ prio ei intelligitur vis spirati ua: seu principium spiratiuum. et hoc dicitur voluntas fecunda: quae est communicata filio a patre: anquam in patre hebeat terminum adequatum. Et includit ista voluntas fecunda: voluntatem infinitam. et obiectum infinitum scilicet essentiam divinam. secundum doc. subti. In isto autem principio fundatur spiratio actiua. et est quadam notio adueniens patri et filio iam constitutis. qua produ cunt formaliter pater et filius: spiritum scantum. sicut voluntate fecun da producunt fundamentaliter. Et ista spiratio actiua secundum Fran. maro. dicitur nexus patris et filii. quia in ea pater et filius pueniunt. non autem spiritus sanctus. Unde Aug. vi. de trini. c. v. vocat eam communione patris et filii. et non multiplicatur in eis. quia vnica spiratione spirat pater et filis

¶ Secundo dicitur spirans vel spirator. Pro quo nota. quod relatio habet duplicem com perationem. Primo ad fundamtum seu sbiectum in quo est. Secundo ad terminum ad quem est. et ille primus respectus praecedit hunc secundum. sicut prius est esse aliquid: quam referri ad aliud. Hic est. quod spiratione actia aliquis dicitur prius spirans vel spirator: quam di catur spirare. quia spirans vel spirator: notat spirationem in respcum: vt ad suum fundamtumlice sbiectum. sed spirare in re spirctu: vt ad suum terminum. Et differunt spirans participium. quia significat per modum fluxus et fieri. et spirator nomen. quod significat per modum habitus et quietis etc. Tertio ergo dicitur spirare. quod dicit quasi actum egredientem a spirantibus etc.

¶ Secundo in diuinis intelligitur spiratio passiue. et denominatur etiam tripliciter. Primo spiratio passiua: est notio constitutiua spiritu sci. qui constituitur ex diuina essentia et ista spiratione pas siua Et est correlatm spirationis actiue. Differt tantum ab ea. quia illa actiua non constituit suppositum: sed passiua constituit. Rato quia illa actiua spiratio aduenit suppositis iam constitutis. sed passiua non. Secundo deno minatur spiritus sanctus. qui est persona constituta ex essentia di nina et spiratione passiua. Terton spirari quod est com stitui. Unde sicut compositum generatur ex vii. Metaph. ic persona in diuins spiratur.

¶ Ex quae infertur quod nec et sentia diuina spiratur. cum non sit copositum aliquid vel constitutum. Nec ipsa spiratio passiua. quia tunc esset pro cessus in infinitum Nam vt dicitur. v. physus. Actionis no est actio. nec passionis est passio

¶ Tertio in diui nis intelligitur spiratio. vt est commune quoddam vniuocum spirationi actiue et passiue. vt cum dicitur Deus est spi ritus. De hoc autem latius. Infra §. v. capi. Spiri tus sanctus. Uide

¶ Quomodo conuenit spirationem dici in diuins: Nota secundum e. Guil. supra. quod Spiratio dici tur similitudinarie transferendo tribus modis ad diui na. Uno modo ad modum ipsius motus cordis. Nam pri us attrahitur aer et inspiratur. Tandem exit vel respiratur. Et hi sunt duo motus pulmonis qui faciunt huiusmodi spirationem. Et vocantur secundum medicos diasto les et systoles. Sic in diuis secundum quandam similitudiem huiusmodi translatiue dicitur spiratio ab amoris cordialis spiraculo

¶ Alio modo et verius Spiratio ex anima no stra transfertur ad diuina. Nam in nobis primo intellectus intelligit. Secundo fertur voluntas in cognitum per suspi rium id est internam complacentiam vel delcationem. Parifor mitur Pater primo producit filium intellcu vtpote verbum diuinum. cui attribuitur cognitio. Et secundo producit spiritum scantum voluntate: cui amor attribuitur quaei quaeddam iuspirium. Et ita a suspiro dicitur in diuins spiratio amoris vel delectationis. Tertio spiratio dicitur a spi ritualitate. quia nihil isto modo spirat nisi sit spirituali Est enim proprie spiratio quando de aeternis fit amor Inde est secundum Doctor. subtis quod spiritus non procedit de obie ctis secundariis. De quibus habes vbi Obiectum

¶ Utrum Spiratione vel producti cinem Spiritus sacti praecedat gratiatio filii. Respondetur secundum Sco torlis. dist. xii. primi q. ii. similis Guil. e. di. quod Generatio filii praecedit spirationem ordine nature. non temporis Pro baton. quia eodem modo ordinantur principia sicut principiata. sed in diuins intellens est principium filii productiuum. et voluntas spiritus ci Intellens autem praecedit voluntatem. eoque teste Aug. x. de Trini. c. i. et philosopho Nil volitum nisi cognitum. ergo et gignitio praecedit spirationem: sicut et genitum precedit spiratu. cum sit eius principium. Item processio qua stat in dualitate est praeor processione qua completur et stat in trintate sicut Binarius praecedit ternarium. sed grantiaton filii completur in dualitate: cum sit secunda persona. Et processio spiritus sanci in tritate: cum sit tertia persona. ergo etc. Ad hec vbi Ordo. §. x. q. et. §. Et vbi Sprasscs. §. Ai. Sed difficultas est ex communi tula quae ponitur secundum Aris in pospraentis vidieliet quod communiora sted praeora secundum naturam Et ptunit vbiOr do. §. ii. Spiratio enim actiua est communior quam generateon actiua in divinis. quia illa est communis patri et filio. sed hec propa tatum patri. ergo spiratio praecedit gignitionem. Respondet doc. subti in i. dist. vii. et cum eo Guil. vbi. supra. quod esse conune potest capi dupliciter. Uno modo quiditatiue. et sic verum est quod communiora sed praeora. sicut animal quam homo. vt dicit hec regula. Alio modo solun consecutiue: per modum consequentie. Sicut est bomoa consequentia. Est gnis. ergo est calidus. sed non econtra et sic non est verum. Nam esse calidum: licet sit communius quam esse ignem. tamen non est prius igne in ipsor et econuerso. quia ignis est causa caloris sui. ita in proposito. ex qua spiratio actiua non est de ee quiditatiuo patris vel filii. sed quasi aduenticia. Ion non sequitur quod sit prior gigni tione actiua. imo est posterior. Hec Guil.

¶ An ergo pater posset spirare spiritu ritum scantum: etiamsi per impossibile. posito quod non genera ret filium. Respondetur secundum Scotor. e. di. xii. primi q. ii quod aliqui dicunt quod sic. quia pater est totius deitatis principium. et ita habet omnem fecunditatem apud se. ergo circumscripto filio: potest producere spiritum scantum. Exntn. Sicut homo indifferenter se habet ad videre et audire. ideo potest videre: non audiendo. et au dire: non videndo. Sed hec opinio non videtur vera. nec valet eius probatio. quia quamuis pater hebeat omnem fecunditatem apud se. tamen habet eam quodam ordie. ita quod voluntas fecunda praesuponit intellectum fecundum. Unde intellectus fecundus est prior voluntate. Quod patet per hoc: quia intellectus fe cundus constituit patrem. voluntas autem fecunda non constituitr cum sit communis patri et filio. Denique nec exnteun inductum valet ad probandum. quia ibi suppositum scilicet homo absque ordine indserunter se habet ad illos actus plures scilicet ad videre et audi re. ita quod vnum non praesupponit aliud. Sed in proposito: intel ligere et spirare: non sine ordie habent se ad suppositum. prtris. sed vnum praesuponit aliud.

¶ Aliter ergo et verius dicen dum est. quod si per impossibile pater non generaret filium. tunc nec posset spirare spiritum sanctum. Probatio. quia vbi vnus actus primus necessario praesupponit alium actum primum. ibi ecessario verum est. quod actus secundus praesupponit actum secundum. videlicet: posterior priorem. sed voluntas fecunda praesupponit intellectum fecundum vt porem. non esi est velle: sine intellige re. ergo etc. Item non existente praeori naturaliter. non potest esse poste rius. Sic non existente animali: non est homo. sed generatio filii est prima et maxime naturalis. ergo. ea non existente: non erit spira rare. Hec Scotor. Sed an pater posset generare fi lium sine spiratione spiritus sancti. Patet responsio ex dictis quod sic. quia prius potest esse sine posteriori: secundum intelligendi modum nostrum. tamen exquo voluntas diuina est fecunda: impossibile est non spirare spiritum sanctum. vt patebit in sequeniibus.

¶ De spiratione plura. vbi Procel sio. et vbi Principium. et vbi Spiritus sanctus.

Spiritus sanctus. Cir ca hoc primo quaritur. Unde spiritus denominatur. men Spiritus: tripliciter deriuatur.

¶ Uno modo a spirando flatu. et sic venti dicuntur spiritus: qui tortuose et tempestuose mundum circumeunt. psalmus. Ignis grando nix glacies spiritus procellarum id est tempestatis quae faciunt verbum eius. Isto modo in homine secundum phy. triplex est spiritus sanctus vitalis. habens sedem in corde. et naturalis vel nutri mentalis in epate. et animalis in capite. Proinde Au ctor libro de differentia spiritus et anime diffiniendo dicit. Spi ritus est quoddam subtile corpus quod in humano ori tur corpore ex corde. et fertur in mesaraicis id est in venis pulsus. ad viuificandum corpus. et operatur vitam et anhelitum et pulsum.

¶ Secundo deriuatur spiritus a spiritualitate. et sic opponitur corpori. Isto modo angeli di cuntur spiritus. et deus tam pater quam filius et spiritus sanctus: dicuntur spiritus. Io. iiii. Spiritus est deus. et eos qui adorant eum: in spiritu et veritate oportet adorare

¶ Unde secundum Aug. li. de Spiritu et anima. Spiritus in nobis appropriatur portio ni superiori. Nam ista tria se habent per ordinem in nobis licet sint idem in essentia. videlicet Anima. spiritus. et ratio. quia anima dicitur: inquantum corpus animat et informat. spiritus inquantum in superna tendit. Iuxta illud dictum beate Marie. Magnificat anima mea dominum. Et exul. spirit. meus in deo etc. Sed ratio dicitur qua ex spiritu in animam descendimus: discurrendo in cognitione rerum per intellectum ratiocinando

¶ Tertio modo dicitur spiritus a spirare. vel actiue vel passiue. vel vtroque modo. Sed de spiritu sancto passiue dicitur. et a spiratione passiua: persona spiritus sancti spiritus denominatur. vt predictum est. vbi Spiratio. §

¶ Sed quare huic nomini spiritus additur ly sanctus. dicendo Spiritus sanctus. Nota secundum. eun. Guil. Ibidem. quod iuxta Androicum peripateticum. Sanctitas proprie est in his quae sunt ad deum: quibus meliores efficimur etc. Unde et secundum Fran. maro. in suo tractatu virtutum. Sanctitas apud theologos idem est quod virtus heroica id est divina. apud philosophos. Unde Dio. de di. no. c. xii. dicit diffiniendo. Sanctitas est ab omni peccato libera et perfecta puritas. Proinde ipsa tertia persona in divinis dicitur spiritus sanctus: ad significandum quod ipsa est dilectio purissima. et amor castissimus; quo pater diligit filium. et econuerso. et etiam quo deus diligit omnia. Secundo. quia spirat in nos amorem sanctissimum diuinum: extinguendo in nobis omnem amorem immundum. scilicet carnalem et terrenum: ac etiam proprium hominis ad se affectum. Tertio. quia spiritus sanctus facit homines spirituales et diuinos: sanctificando ab omni in quinamento peccati. Ideo merito spiritus sanctus denominatur etc.

¶ Utrum spiritus sanctus producatur per actum voluntatis. Ad hoc respondetur secundum Scotor. in p. di. x. concor. Guill. e. dicit quod Una est opinio. videlicet Henri. de Ganda. dicit quod divina essentia est immediatum principium generationis et etiam spirationis. et sic sola requiritur: vt eadem assistente essentia: immediate per actum nature producatur spiritus sanctus

¶ Probatio eius est. Fecunditas in divinis proportionatur fecunditati in creaturis. sed in creaturis fecunditas est per aliquid prius intellectu et voluntate: cum sit communius. quia conuenit etiam aliquibus qua carent intellectum et voluntate scilicet brutis. ergo etiam in divinis fecunditas est per aliquid prius: intellectu et voluntate. sed illud est natura divina. ergo spiritus sanctus producitur immediate per actum nature id est essentie.

¶ Sed ad hec Respondet Scotor. Ibidem. quod illa maior si intel ligatur omnimode: non est vera. quia in creatur scilicet in nobis per intellectum et voluntatem producitur aliquid inherens. in deo autem aliquid subsistens. Item fecunditas in nobis est accidentalis. in deo non. Item essentia divina secundum se est eiusdem rationis. Si ergo ipsa essentia esset immediatum principium generationis et spirationis. sequeretur quod iste produductiones essent eiusdem rationis. et per consequens filius ex vi sue pro ductionis. non magis esset imago patris quam spiritus sanctus. qui est similis patri in natura: sicut filius. et sic eque produce retur per naturam sicut filius: quae sunt contra Aug. vii. de trini. c. ultimo. Ista ergo opinio non est tenenda: secundum quod dictant Scotiste. quia destruit magnam partem. lib. de trini. beati Aug. qui. xv. de trini. dicit. Spiritus sanctus exit quomodo datus. sed exire per modum doni: est exire per actum volunta tis. ergo spiritus sanctus producitur per actum voluntatis:

¶ Ad quaestionem ergo ponitur conclusio secundum. e. Guill. et Scotor. supra. quod spiritus sancti principium productiuum est essenti divina: similis cum voluntate. ita quod per actum voluntatis producitur spiritus san ctus

¶ Probatur medio doc. scoti. Ubicumque est principium productiuum: quod necase est esse. ibi illo principio aliquid necessario proda potest. sed in deo est voluntas fecun da: quae est principia productiuum ad intra: vna cum divina essentia: quae necesse est esse in deo. ergo necessario produci potest. et si potest: iam est. quia in perpetuis non differunt esse et posse. iii. physi. Maior patet. quia implicat quod quid sit principium productiuum: et quod illo nil possit produci. Sed ista Minor probatur. quia voluntas divina non minoris. imo improportionabiliter maioris perfectionis est: quam volun tas nostra. sed nostra est productiua amoris seu volitionis. ergo et diuina. maxime cum principium produ ctiuum nullam dicat imperfectionem. sed perfectionem. ergo etc

¶ Si dicas. Nostra voluntas non nisi accidens pro ducit. Dicendum quod hoc non ideo est: quod productiua est vel inquantum productiua. sed ideo: quia nostra voluntas limitata est et finita. dina autem est infinita. Unde bene sequitur. quod quemadmodum nostra voluntas finita: habens obiectum amabile finitum: producit amorem finitum et accidens. Ita voluntas divina quae est infinita: habens obiectum ama bile infinitum adequatum. producit amorem infinitum: et non accidens. sed suppositum subsistens. que scilicet amorem infinitum per se subsistentem: vocamus spiritum scantum. Uerumtamen hanc productionem non facit voluntas: sine diuina essentia. sed sicut in intellectu obiectum et potentia pariunt noticiam. sic in voluntate: voluntas et obiectum producunt amorem. et sic patet. quod nec sola essentia producit. nec sola voluntas. sed vtraque simul requiritur ad spiritus sancti productionem.

Sed dubium occurrit quo divina vountas sit principium communicandi naturam: cum hoc non competat voluntati absolute. imo repugnat secundum rationem absolutam voluntati scilicet inquantum. voluntas. quia alias compe teret etiam voluntati create. et tamen voluntas creata non communicat naturam. Respondetur secundum Scotor. ponendo vbi supra duas vias. Uno modo per viam Magistri Henrus de Gand. Notando quod natura in diuinis iccipitur quadrupliciter. Primo dicitur natura ipsa diuina Essentia: in qua tres persone existunt. Secundo dicitur na tura: principium actiuum naturale: cui competit assimlare. Et sic dicitur Essentiale: contractum ad notionale. Terto modo dicitur natura quelibet vis naturaliter ex stens in natura primo modo dicta Quarto dicitur na tura incommutabilis necessitas: ordinata ad aliquem actum

¶ Ad propositum dico: inquit: quod Intellectus et Uoluntas stu principia communicandi naturam diuinam: non in quantum intellectus et voluntas: sed in quantum natu ra tertio modo dicta per conassistentiam nature primo modo dicte id est Essentie. Sed Guil. ea. di. x. inquirit Quid dicat ista assistentia nature quam Henricus ponit. Aut enim dicit solam praesentialitatem: et sic non valet eius dictum. quia tunc non esset aliud dicere: voluntatem diui nam requirere istam assistentiam ad producendum: quam quod inbnis praesente Petro comburat. ergo nil est tale dictum in diuns. Aut dicit ista assistentia aliquam virtutem quai ex se ifdiuinam voluntatem. Et illud ego: inquit: voco comprincoium. Et sic intelligendum est quod voluntas cum diuina esseatia producit Spiritum sancantum: vt patuit. Alio modo ergo ddeum et ad dubium per viam Doc. subti tum e. Scotorlis. quod volunas est principium communicandi na turam diuinam non voluntas vt voluntas scilicet secundum rationem absolutam. Sed voluntas vt Infnita. que infinitas est proprius modus voluntatis diaie. sicut et cuiuslibet attribunti. Unde voluntas est prinopium amo ris adequati. et sicut amor est infinitus: ina et vo luntas est infinita. et econuerso.

¶ An Uoluntas diuina cum essentia sit principium productionis spiritus sancti ex se sola sufficiens; Respondetur secundum Guil. dis. xii. quod Uoluntas infinita habens essentiam diuinam vt obiectum infinitum: est sufficiens principium spiritus sancti. Unde dicit quod Hericus de Gan. doct. solenis: non recte posuit: amore concordi produci spiritum scantum. Dicebat enim in patre et fi lio eandem esse voluntatem: et quod secundum hoc pater et filius produ cunt spiritum scantum: in quantum vnum principium. Et hoc bene. Ad dit tamen quod in ista voluntate: est amor concors vel con cordia. Qui vel Que: est: quando amans amato impen dit amorem: et iterum amatus rependit reciprocando in amantem. et quod tunc perficitur amor iocundissimus quando ab amante et amato: tertius amor renascitur. Ita (quod se quendo Rich. de san. vic. dicit: vt amor sit iocun dus tres requiri amantes. Primus scilicet Amans qui impen dit amorem. Iste est pater. Secundus qui rependat. et iste est filius. Et ex amore sic impenso et repenso: dicit terti am produci personam scilicet spiritum scantum. qui est amans tertius; a duobus condilectus. Patet hoc esse falsum. Primo quia sta repensio et impensio non ste nisi actus rationis. persona vero spiritus sancti est realis. sed nullum ens rationis requiri tur ad ens reale. Secundo quia amor iste est actus immanens. et ideo non ster fines. nec productiui. Terton quia non videtur bene sonare quod pater vt sit beatus: requirat quod filius aut. sus. eum diligat vt ptunit vbi Deus. §. xvi

¶ Si di. Ricis. de sa. vic. extat positon. Dico quod Ric. dicitet itel ligi habintualter seu actu prius. non actualter seu acturus. hoc est dictu. quod voluntate fit spiritus sancti productio: in qua est amor trium personarum. ita quod est quasi ordo actus ad actum. Pri mo enim est voluntas. Secundo amor ille. Tertio spiri tus sanctus. non tamen quod amor sit principium spiritus sanci. Uide vbi Principium. §. xiii.

Utrum volitio diuine voluntatis cedat productionem spiritus sancti: vt principium eius

¶ Ad hoc nota primo secundum Guil. in primo. di. x. quod voluntas dicitur tripliciter. Primo voluntas dicitur: vt est potentia distincta contra intellectum. et sic Ansms. dicit. Uolun tas est instsecum seipsum mouens. Secundo modo dicitur volun tas actus volendi seu volitio. et sic Aug. i. retracta. c. iiii. dicit. Nihil est tam in poteatate voluntatis: quam ipsa volun tas id est volitio. Tertio modo voluntas dicitur ipsa potentia imilis cum actu. et sic capit Aug. x. de trini. quando ponit voluntatem: tertiam esse partem imaginis divine in nobis Ibi enim dicitut capi voluntas pro ipsa potentia: cum actu similis Et icitur voluntas: a volito volitas. quia sicut res quasi ad animam veniunt quando intelliguntur. sic anima quasi ad res vo litat: quando diliguntur. Unde Aug. Anima verius est vbi amat: quam vbi animat.

¶ Ad quesitum secundo spondntur secundum eun. Guil. Ibidem per conclusioem. Quod licet volitio divine voluntatis: quodam nature signo productionem spiri tus sancti praecedat. non tamen est ipsius principium

¶ Proba tur quo ad primam partem. quia essentialia semper pecedunt no tionalia. sed volitio est quodam essentiale. productio autem quodam notionale. ergo volitio erit an productionem in aliquo signo nature. Confirmatur. quia pater et filius in quo dam signo origis primo: anquam producatur spiritus sanctus sunt pti. et tamen volitio est ad beatitudinem partinens. ergo praece dit productionem.

¶ Sed qua ad secundam partem probatur conclusio. scilicet quod volitio non sit principium productionis spiritus sancti. quia actus immanentes non sunt principia productiua. vt patet ex ix. metap. quia ste fines. ergo non transeunt vltra se in produ cendo. In fine enim terminus est. Uolitio autem est actus mmanens: sicut et intellectio. ergo patet conclusiois veritas.

¶ Ex quo patet quod non est ponendus spiritus sanctus essen tialis: sicut nec verbum essentiale. prout posuit magister Durandus. Patet ex conclusione. Uerumtamen sapientia et amor vel charitas: bene ponuntur essentiales et dicuntur. Hec ex Guil.

¶ Sed quare est quod in diuinis amor qui est spiritus sanctus ex spiratione sola voluntatis: seu actu dilectionis vel volitionis tantummodo: non constituitur. sed ex di uina essentia similis et spiratione passiua id est per actum volun tatis simul cum essentia. Non sic autem est in nobis: vbi amor ntum producitur seu spiratur: sola voluntate vel voitione

¶ Respondetur secundum Guil. e. di. x. Quod in nobis amor seu volitio est quoddam accidens. et quia de commu ni: subiectum est causa accidentis. maxime in intelle ctu et voluntate. Ideo totum productum in nobis dicitur accidens. Non sic in diuinis. quia spiritus sanctus est substantia. ideo productio cadit supra primum terminum. Et quia primus terminus est essentia. ideo spiritus sanctus consti tuitur ex essentia et passiua spiratione. et non ex amore seu actu dilectionis. Hec Guil.

¶ Utrum in divinis productio spiritus sancti sit necessaria. Et nota secundum Scotorlis. e. di. x. quod hec quost non est de necessitate coactionis. quia illa non potest esse in deo: sed de necessitate naturalis determinationis: vel requisite perfectionis. vel immutabilitatis eterne. vt habetur vbi Seneratio. §. xxxi. xxxii. et vbi Necessitas. Et arguitur. quia voluntas divina est libera et contingens ad vtrumlibet. ergo non necessario producit

¶ Itaque ad quesitum hoc Respondetur secundum Guil. e. di. x contor. Scotorlis. per conclusionem. Quod licet productio spiri tus sancti a libero principio procedat. summa tamtm necessitate completur. Probatio. Illud est summe necessarium produci: quod cum summe necessario idem est essen tialiter: nec potest non esse. sed spiritus sancti productio est huiusmodi. ergo est necessaria. Maior patet. quia si non esset summe necessarium spiritum scantum esse vel produci. sequitur quod stante summe necessario id est deo: posset destrui spiritus sanctus. et per consequens non esset idem in essentia cum eo. et sic iplicaret. Sed minor patet: quia omnia quae sunt in deo se idem quod essentia di uina: identitate essentiali. vt patet extra de sum. trini at fide ca damnamus. ergo sequitur quod est summe necessaria.

¶ Ex his eliditur error Macedonum. qui posuit quod spiritus sanctus e creatura. et ita esset contingens: cum omnis creatura est contingens. et sic sequeretur quod in deo summe perfecto non esset productio nobilissima. scilicet ne cessaria. sed ignobilis scilicet contingens.

¶ Sed adhuc restat dubium: quomodo po test ncario principiare spiritum scantum vel producere volun tas diuina: cum sit libera summe. Quo ergo potest stare necessitas cum libertate: quae inquantum libera: contingens est ad vtrumlibet. Ad hac Scotorlis. et Guill. ponunt diuersos modos respondendi. Sed aliis dimissis: secundum viam doc. subti. Dicendum est melius. quod ibi est libertas et necessitas

¶ Unde notandum inquit Scotor. quod Uoluntas potest considerari dupliciter. Uno modo vt natura. et sic producit de necessitate. Alio modo inquan tum libera: et sic producit contingenter. sed sic non est principium spiritus sancti. vt dicunt quidam opinando. Proit de secundum doc. subti. in Reportatis parisius: ibi est liber tas et necessitas. quia sicut natura habet suam propriam necessitatem (scilicet inquantum determinata est ad vna partem con tingentie) et etiam habet suam contingentiam: inquantum potest deficere. Ita libertas habet suam necessitatem et suam con tingentia. Et dicit. quod qui potest capere capiat. Nam necessitas naturalis non stat cum libertate. sed necessitas voluntatis bene stat cum libertate. Hec Scotor. Denique Guil. vbi. supra. cum doc. subti dicit. Quod necessitatis hus causa est infinitas divine essentie et divine voluntatis; non inquantum voluntas: quia sic voluntas non habet se necessario circa finem: nec circa ea quae st ad fine scilicet inquat tum voluntas. Sed ratio hus necessitatis est ex voluntate infin ta: et obiecto infinio scilicet essentia divina: quia ipsa volun tas infinita necessario contemplatur divinam essentia infinitam: licet inquantum voluntas sit libera. Et quamuis Fran. maipugnet hec dcam. tamen non est curandum. quia doc. sbti. praefertur

¶ Sed difficultas restat: quo spiri tus sanctus producitur per actum voluntatis. cum nihil producit peractum voluntatis: nisi praecognitum. secundum Augu. xv. de Trinitate sed spiritus sanctus non est praecognitus. Nes cognitione abstractiua quia illa est imperfecta. nec intuitiua quia illa est respectu obiecti existentis s. sius autem non existit antequam producatur. ergo etc.

¶ Respondetur secundum Scotorlis. e. di. x. quod sicut in nobis necesse est obiectum es praecognitum vt ametur actu amoris sed non oportet ipsam dilectionem esse praecognitam. sic in proposito sufficit quod obiectum est praecognitum puta essentia diuina sed non oportet dilectionem ipsam esse praecognitam. videlicet spiritum sanctum. Unde aliud est obiectum dilectum praecognosci et aliud dilectionem esse praecognitam

¶ Utrum spiritus sanctus procedat per modum liberalitatis et amoris vel charitatis Respondesecundum Bonauen. in primo dist. x. q. i. ii et iii quod sic Ratio quia in istis inferioribus duplex inuenitur nobilis mo dus producendi videlicet per modum nature. vt est in generatione et per modum voluntatis. sicut amor ab amante vel donum liberaliter datur a datore. Sed quia omne quod est nobilitatis in creatura deo perfectissime est attribuendum Ideo istis modis est productio in deo. Primo enim modo scilicet per modum nature ema nat filius a patre. Et secundo modo scilicet per modum volunta tis vel amoris et liberalitatis emanat sius. Unde sicu in diuinis naturam existente fecundissima non est posflbile vt non generetur filius ita et ibi existente perfectissima emanatione et perfectissima dilectione ac liberalissima voluntate non est possibile vt non produca tur spiritus sanctus

¶ An ergo spiritus sanctus dicatur amor spiratus vide vbi Sapicntia. §. xiiii.

¶ Sed quomodo differt a productone spiritus sancti productio creature: cum et ista sit per modum voluntatis et liberalitatis vel amoris Responde tur secundum Bonauen. ibidem quod emanare per modum voluntatis vel liberalitatis est dupliciter. Uno modo sicut volitum vel amatum siue datum. Secundo modo sicut ratio volendi vel amandi aut donandi. Primo modo emanant creature. Secundo modo spiritus sanctus quia ratio volendi et donandi est intrinseca perfectissime volun tati diuine. Item aliis pluribus modis differentia assignatur. quia emanatio creature est ad extra. Sed spiritus ancti ad intra. Item illa est contingens hec necessaria Item illa est distans in natura et in equalitate producente. hec in equalitate nature et identita te ac virtutis et infinitatis et sic de aliis.

¶ Utrum spiritus sanctus sit nexus amborum scilicet patris et filii vel vnitas: Respondetur secundum Bona. e. di. x. per. ii. q. ii quod nexus siue vnitas amborum proprie dicitur de spiritu sancto vt patet per Aug. vii. de trini. Ratio huius est quia pater et filius communicant in spiritu sancto. ergo est amborum vnitas Nam ambo sunt vnum principium spiritus sancti vt patuit vbi Princi pium. §. iiii. Rursum. iste spiritus est amor Ionque communicant in eo vt in vno amore. et quia amor propriissime notus est ideo proprie spiritus sanctus nexus dicitur amborum quia amor mutuus est amor vnicus et substan tificus Cum enim pater et filius sint distincti per¬ relationes: ideo recte dicuntur connecti Item secundum Rich Ibidem art. ii. q. ii Pater et filius nectuntur in spiritu sancto tanquam in amore mutuo spirato: quodammodo sicut duo paretes in vna prole dilecta. et sicut duo ligna in vna flamma. Proinde Magistere. dis. x. aterbuit spiritu sco tria nomina hec proprie Unitas: Sanctitas: Cha ritas. Et secundum Guil. dicitur Sancitas: in quantum est sanctus amor patris et filii. Sed Charitas: in quantum habet charum amatum. Unitas autem ab vnione: in quantum est nexus amoris patris et filii.

¶ Uide etiam vbi Unitas. §

¶ Sed Quomodo Spiritus sanctus dicatur amor mutuus patris et filii: Cum amor mutuus est amor debitus. Hoc eni debitum est: quod rependendum est. Nec est vnicus amor mutuus quia est amantis ad amatum: et et conuerso Et in amore mutuo al ter recipit aliquid ab altero Sed in diuins est amor gratuitus et vnicus. nec pater recipit aliquid a filio. ergo ibi non potest dici amor mutuus vt videtur

¶ Respondetur secundum Bon e. di. x. vbi. supra. quod Spiritus sanctus dicitur amor mutuus: quidt procedit per modum amoris mutui quae conectuntur charitate pater et filius vt praedictum est. Quauis autem amans per amorem tendit in amatum: tamen vt sic nil dat. alioquin nos daremus aliquid deo cum ipsum amamus. Item amomutuus licet dicatur debitus pro tanto quia rectus: sed tamen amor vt sic: non considerat debitum. Denique licet in amantibus quorum affectus sunt diuersi: non sit vnicus: tamen non sic est in deo. Ergo non obstantibus praetactis obiectionibus nihilo minus spiritus sanctus dicitur amor mutuus. Quia si non: sequeretur quod claudicaret ex altera parte. quod non conue nit perfecte dilectioni in deo. Nam perfectior est dilectio quando est mutua: quam quando est tantum ex altera parte vtpote claudicans. Sed in deo est summa et perfectissima dilectio sine omni imperfectione et claudicatione. ergo necessario erit mutua.

¶ An Amor vel charitais sit proprie solius spiritus sancti. similiter Concordia. vel etiam dicantur de patre et filio: Respondetur secundum Magistrum. e. disx. primi li. cum Aug. xv. de Trin. dicit. sic. Pater est chari tas. et filius est charitas. et spiritus sanctus est charitas. et similis omnes vna charitas. Tamen proprie charitas dicitur spiritus sanctus

¶ Nota ergo secundum Franc. Ma ron. in Conflatis. primi. di. xii. q. i. quod Spiritus sanctus est amor patris et filii dupliciter. Uno modo Identice. quia est amor quo pater et filius diligunt se. Et amor essentialis in tribus personis: est idem: sicut et essentia est eadem. De hoc latius patuit vbi Diligere §. ii.

¶ Alio modo Spiritus sanctus dicitur amor vl Charitas appropriate. quia amor vel charitas ap propriatur spiritu sancto. eoquod maiorem videtur habere similitudinem cum eius proprio. cum Spiritus san ctus procedat per modum amoris. vt ptunit. §. xv. Ratio autem quare tam pater quam filius et Spiritus sanctus ster charitas vel amor: hec est secundum Thoprima parte. quaestio xxxvii. Quia cuiuslibet amantis est aliquis amor. sed quelibet persona est amans seipsam et aliam personam. ergo quelibet est amor essentialiter. Sed ratio quare appropriatur spiritu sancto secundum Bona. e. di. x. concor. Guill. est. quia illud vere est proprium persone: quod dicit modum emanandi ipsius. sed amor est huiusmodi. quia dicit modum emanandi spiri tus sancti: qui procedit per modum amoris. ergo etc. Unde sicut verbum est proprium filii: sic amor proprium spiritus sancti Similiter de concordia qua Aug. attribuit spiritu snco. vt patet in i. di. xxxi. per magistrum. Hac ratione secundum Guill. quia spiritui sancto attribuitur amor: et in amore fiunt concordie.

¶ In virtus sanatiua approprie tur spiritu sancto. Ubi Reprus. §. iii.

¶ Utrum spiritus sanctus procedat a patre solo non a filio: vt tenetur a Grecis. Arguitur quod sic. quia Damasce. li. i. dicit. Spiritum sanctum ex patre dicimus. ex filio non dicimus.

¶ Sed in contrarium est symbolum Athanasii. et canit ecclesa etiam in symbolo Niceno. Quod spiritus sanctus ex patre filioque procedit. Circa hec ergo Primo ponitur error Grecorum. quia vt Magister in i. di. xi. dicit Greci dicunt spiritum sanctum procedere tantum a patre et non a filio. Ideoque non mirum: si Dama scenus grecus: fuit illius opinionis. Sed dicimus nos Tatini: spiritum scantum a filio procedere.

¶ Notandum ergo secundum Bona. e. di. q. i. quod sicut etiam Magister tangit de hoc articulo fidei. videlicet processionis spiritus sancti ab vtroque. Greci et latini conueniunt in scripture au ctoritate. Confitentur enim spiritum sanctum esse filii sicut patris. quia Apostolus dicit. Misit deus spiritum filii sui in corda vestra. Gala. iiii. Et veritas in euangelio. Io. xv. Quem ego mittam vob a patre spiritum veritatis. Uerums tamen dissentiunt in verbis et in ratione intelligendi. quia vbicunque sacra scriptura dicit spiritum scantum procedere. Gre ci ad intelligendum: vsi ste similitudine processionis alio modo. et latini alio modo. Nam exquo processio in creaturis dupliciter dicitur. Uno modo motus localis ab vno in alium. Secundo modo motus causalis vnius ex alio. Mon Greci intellexerunt processionem spiritus sancti primo modo ab vno in alium. Tatini vero secundo modo scilicet vnius ex alio. et in hoc melius intellexerunt latini quam greci. quia latini conparauerunt processionem eternam processioni magis spii rituali. et per consequens magis simili. ergo melius. Similiter vbi scriptura dicit spiritum scantum procedere per spirationem. Et quia Spiratio est duplex scilicet flatus exterioris. et amoris interioris. Mon Greci comparauerunt primo. et latini secundo. et per consequens latini melius. quia spiritualior comparauerunt. et per consequens magis simili. Sic ergo etiam Robertus Tinconien. dic sententiam grecorum in hoc esse. quod spiritus sanctus procedit a patre per filium. sed lati norum est a patre et filio. Et quia dicunt spiritum sanctum a solo patre procedere: ceciderunt in errorem. vt Bona. dicit. Tum ex ignorantia: quia scripturas non bene intellexerunt: nec humerunt rationes congruas. Tum ex superbia: quia inflati proprio sensu: et se sciolos reputantes: noluerunt profiteri quod per eos non erat inuetum. Tum ex pertinacia: qua sententiam suam defendendo contra autoritatem et determinationem rhomane ecclesie facti sunt heretici et scismatici pessimi etc.

¶ Secundo circa hec ponuntur argumenta grecorum hereticorum Nam arguunt

¶ Primo sic Nihil est ponendum circa articulos fidei quod non est expressum in euangelio vel sacra scriptura. Quia Diony. et Damasce. dicunt quod nihil est dicendum nec cogitandum de illa summa trinitate praeter id quod nos sa cra eloquia docuerunt etc. Sed spiritum sanctum procedere a filio non est expressum in euangelio vel sacra scriptura. Nec etiam in quattuor conciliis apud grecos celebratis quae sub anathemate sanciunt nil addi plus vt tangit magister supra ergo dicunt quod iuxta concilia. Quicumquod inqunt spiritum sanctum a filio procedere addunt anathema incurrut. vnde arguunt nos latinos esse anathematis reos

¶ Secundo sic Emanatio spiritus sancti est processio ab vna persona in aliam. Si ergo spiritus sanctus procedit a filio aut procedit in patrem aut in aliam personam. non in patrem quia pater nil recipit a filio nec in aliam praesonam cum non sit dare quartam. ergo non procedit a filio.

¶ Tertio sic. spi ritus sanctus procedit per modum spirationis vicem amoris Sicut verbum per modum locutionis. Sed in nobis amor non procedit vel non spiratur a verbo

¶ Quarto sic In filio equalis perfectionis est intellectus sicut vo luntas. Sed filius per intellectum non producit verbum ergo nec per voluntatem producit spiritum sanctum.

¶ Ultimo sic Pater spirat spiritum sanctum aut sufficieter aut insufficienter. Si insufficienter. ergo pater imperfectus est in spirando. Si autem sufficienter. ergo superfluum est fieri per filium. Nam i. Phy. Peccatum est fieri per plu ra id est per duo que possunt eque fieri per pauciora id est per vnum ¶ Tertio ergo ponuntur solutiones argumentorum

¶ Ad primum secundum Bona et Scotorlis Dicendum quod quamuis non traditur in scriptura per verba expressa spiritum sanctum procedere ab vtroque. tamen reperitur sensus sacre scripture dicit quod spiritus sanctus procedit a patre et filio simul. vt patet ex auctoritibus infra. §. xxii. Denique nec in conciliis illis omnia sunt instituta que ad fide et mores partinent. Unde non valet illud argumentum quia multa tradita sunt que non sunt expressa in scritura vel conciliis secundum quod oportunitas temporis exigebat quando noue hereses exurgebant. Nam christum desco disse ad inferna est articulus fidei et tamen non exprimi tur in euangelio. nec etiam in symbolo Niceni concilii quod canitur in missa. Et sic de pluribus aliis potest da ri instantia. Item de anathemate dicit magister ibidem quod intelligendum est sic. quod qui aliud id est contrarium docue rit vel addiderit opposito modo docendo. anathe ma sit. non autem qui supplendo quod minus erat sic addit. Sicut et apostolus ad Gal. dicit. Siquis aliud euan geliauerit id est contrarium anathema sit Non dicit siquis addiderit. Nam si hoc diceret sibiipsi praeiudicaret qui voluit supplere qua fidei aliquorum deerant sicut scribit ad Thes Unde falso greci dicunt nos anathematiatos.

¶ Ad secundum dicendum secundum e. Bona. quod processio in diuinis non est localis matus ab vno in alium. sed originalis scilicet vnius ex alio. quasi causalis. Nam spiritus sanctus procedere dicitur in alium. quia in alium tedit sicut in obiectum. Est enim spiritus sanctus amor quo filius amat patrem. et econuerso. Quod ergo argumentum dicit sic procedere in alium vt ab eo recipiatur. stultus est intellectus: sicut dicere quod amor qui est spiritus sanctus oriatur a patre. et subsistat in filio. sicut riuus oritur a fonte et requiescit in lacum. Hoc stultum est. vide. § xxxiii.

¶ Ad tertium dicendum secundum Scotorlis. et Bona uem. quod non est simile. quia in creaturis non communicatur verbo fe cunditas voluntatis. In diuinis autem propter infinita tem fit communicatio ipsi verbo. Unde sicut ex duobus lignis procedit vna flamma vel vnus ignis. sic spiritus sanctus procedit ab vtroque.

¶ Ad quartum secundum e. Scotorlis. di cendum quod in filio non est ita fecundus intellectus si cut voluntas. quia intellectus vt communicatur filio habet ter minum adequatum. voluntas vero non. ergo non est simile

¶ Ad vltimum dicendum secundum Scotorlis. et Bonauem. quod pater sufficientur producit spiritum sanctum et filius similiter. sed non duabus productionibus. imo vnica tantum. et vnicum principi um sunt spiritus sancti. Unde sicut non valet argumentum pater creat sufficientur et filius similiter. ergo alterum superflu it. Sic in proposito. quia pater et filius sunt vnum principium creaturarum etc.

¶ Sed an processio spiritus sancti a filio latuit sanctos doctores grecos; Respondetur secundum Bona. e. di. xi. quod quamuis antiquitus non fuit expressum. quia non erat opus eo quod nullus tunc negabat nec ne gari volebat spiritum sanctum procedere etiam a filio. Sed he retici postea sua importunitate compulerunt explicare que erant implicite fidei. tamen nihilo minus veteres etiam doctores grecorum et sanctos patres eorum non latuit. imo scripserunt quod spiritus sanctus procedit a patre et filio similis Sicut adducit magister plurimorum illorum au toritates ibidem. Primo Athanasii qui fuit grec et dicit in symbolo. Spiritus sanctus a patre et filio nec factus nec creatus etc. Secundo Didymus qui eorum fuit maximus doctor lib. de spiritu sancto. dicit procedere a filio spiritum sanctum. Tertio Cirillus epstas in epistola Nestorio directa dicit. quod procedit spiritus sanctus a filio sicut a patre. Quarto Chrys. in home. quadam dicit Credendum est spiritum sanctum patris esse et filii Istu dicimus patri et filio coequalem et procedentem de patre et filio. hoc credite ne colloquia praua corrumpant bonos mores. Hec li. ententiarum magister tangit. Unde secundum Guil. e. di. xi. modemi grecorum qui dicunt quod filius nullam habeat productionem respectu spiritus sancti Errant. vt patuit in praecedenti. § Si autem quidam dicunt ad hunc sensum quod filius habeat quasi subautoritatem respectu patris in huiusmodi productione. Sic intellexerunt eorum vereres scilicet Damasce. et ceteri praesertim praenominati. Nam sicut conceditur subau toritatie quod per verbum pater cuncta condidit. Sic in pro posito vt patet.

Quod spiritus sanctus procedit a pre et filio similis vt tenet ecclesia rhomana. vnde probatur veritate certissima: Respondetur secundum mgrm. e. di. xi. primi. et communiter doc. probatur triplici via.

¶ Primo auctoritibus scri¬ pture. Nam Gal. iii. apstolus dicit. Misit deus spiritum filii. sui in corda v. Ecce dicit spiritum filii etc. Idem Rho. viii Qui spiritum christi non habet hic non est eius. Item christus Ioam. xv. dicit Cum venerit paracletus quem ego mittam vo his a patre spiritum veritatis qui a patre procedit etc. Ecce dicit quod ipse mittit filius spiritum sanctum qui est spiritus patris et spi ritus veritatis id est filii. ergo habetur propositum. Alias auctoritates causa brevitatis transeo etc.

¶ Secundo probatur determiati one ecclesie. extra de sum tri. et fid. cath. Hec autem maxima et certissima vt ponit Aug. in epistola contra Douatis.

¶ Tertio probatur ratione. Primo secundum Bonauen. supra. quia omnes fideles tam greci quam latini concedunt quod spiritus sanctus procedit per modum amoris. et quod donum est ac donatur homnibus a filio sicut datus est a christo apo stolis. vt patet per scripturas. Sed amare non tantum est pa tris sed etiam filii. Et quia non datur nisi a quo procedit. ergo etc Secundo secundum Fran. mayro. quia pater producit sibi equalem filium. ergo communicat ei omnem vim productiuam quae sibi non repugat. Sed vis productiua spiritus sancti id est spiratio actiua non repugnat filio. ergo eam sibi communicauit. Alio quin non equalem genuisset. ergo etc. Tertio secundum doc. communiter. quia vt probat Rich. de san. vic. vi. de tri. Inter personas di uinas debet esse summa germanitas. sicut et summa amicicia. Sed quia maior germanitas est inter dios quando vnus procedit ab altero. et ambo a tertio quam si vnus nil habeat ab altero. Hec patet. Nam maior i. germanitas filii ad patrem quam fratris ad frem. Si ergo piritus sanctus non est a filio. sequitur quod ibi non est summa ger manitas inter filium et spiritum sanctum. et per consequens nec summa amicicia.

¶ Ultimo probatur secundum doc. subti. et Scotis. sic In quocumque repritur aliquod principium productiuum sic ne omni imperfectione non habens terminum adequatum seu productu: illud habens: potest producere ipso principio etsi necesse est esse necessario producit. Sed filius si cut et pater in diuins habet principium productiuum spiritus ancti sine imperfectione. quia habet voluntatem fecundam non habentem terminum seu productum adequatum priusqua ponatur spiritus sanctus. ergo filius sicut et pater potest producere spiritum sanctum. Et quia necesse est esse in filio voluntatem fi cundam communicatam a patre. ergo necsario producit spiritum sanctum Maior patet. quia implicat aliquid ese principium product uum in aliquo. et quod illo nil possit produci. Mior decla ratur. Nam pater in primo signo habet intellectum et voluntati quae secundum quod sunt potentie ordinate. ita exeunt in productiones suas. Cum ergo intellectus natura praecedit voluntatem. ita primo pater intellectum producit filium. et eum producendo communicat sibi voluntatem fecundam quae prius quam ponatur spi ritus sanctus: nondum habebat productum vel terminum adequatum. Ideo per consequens pater et filius per voluntatem fe cundam ambo producunt spiritum sanctum.

¶ Exnaen ad hec Ignis eim habet duo opera scilicet calefacere et desiccare nec pet desiccare nisi prius calefaciat. Ponatur est quod ignis ommunicet liergo eandem virtutem numero desiccatiua vicem quam habet mediate calore anquam desiccet. tem lignum eadem virtu te qua ignis desiccabit. sic in proposito. Hec ex Guil

¶ Utrum spiritus sanctus distingueretur a filio etiamsi non procederet ab illo sed a solo patre vt cre¬ dunt greci: Ad hoc opientio Tho. per i. q. xxxvi. ar. ii. icit quod non distingueretur realiter. Ratio precipua eius est quia dicente Damasceno libro i. omnia sunt vnum in diuins vbi non obuiat relationis oppositio. ergo persone distinguuntur non per aliquid absolutum sed per relationes oppositas tam quam per differentias proprias cadentes in aliquo commi scilicet in essentia. Sed si spiritus sanctus non procederet a filio non haberet relationem oppositam ad ipsum. ergo non distingueretur realiter ab ipso et sic tolleretur fidei veritas trinitatis Maior patet Sed Mior declaratur quia in diuins non si alie relationes opposite nisi origis. Que accipiuntur secundum quod est principium a nullo. sic pater. Et secundum quod est a prin cipio vel ab alio. sicut est filius Si ergo spiritus sanctus non procederet a filio ita esset a principio vel ab alio sicut filius. ergo non distingueretur quia nec poneretur relatio originis inter filium et spiritum sanctum per consequens essent idem realiter Sed salua reuerentia tanti doc. Hec ratio est in ualida vt patebit secundum Scotis

¶ Unde alia est opio Scotis. melior quod etiamsi spiritus sanctus non procederet a filio nihilo minus distingueretur a filio realiter Pro batio. quia quicquid est principium essendi est principium cogscendi et distiguendi. Ex ii. metaph. sed dato quod sss non procederet a filio adhuc filius filiatione esset filius. et spiritus sanctus spiratione passiua esset spiritus sanctus. ergo seipis distinguuntur. Ite iste productiones adhuc essentis distincte quia filius produceretur productione nature. et pus sanctus productione voluntatis secundum Aug. et quia haberent terminos totales distinctos et relationes constitutiuas disparatas scilicet generari et spirari. ergo realiter distinguerentur facta hy pothesi id est suppone praedi cta. licet non per relationes oppositas tamen per relationes disparatas.

¶ Unde nota secundum e. Scotorlis. quod aliqua possunt distingui vel per relationes oppositas: quae sunt a nullo esse. et ab aliquo esse sicut pater distinguitur a filio et spiritu sancto. vel per relationes disparatas. sicut esset in proposito si spiritus sanctus non procederet a filio Ioeo Greg. namanmenus qui fuit Grecus dicit filius et spiritus sanctus geminus patris radius vsque ad nos miserunt claritatem suam Si ergo facta hypothesi dicta esset duo radii ergo distin cti. Et per hec patet solutio argumenti Thome. supra. po siti

¶ Sed obiicitur a thomistis. quod si relationes dispera te possent sufficientur distinguere personas. cum in patre sint due relationes tales. puta generatio et spiratio actiua. ergo pater est due persone. Dicendum negando consequentia quia relationesactie disparate non sunt diuersarum stitutine personarum sicut gratiare et spirare in patre. ergo nec sunt distinctiue Sed passiue sicut generari et spira ri sunt constitutiue ergo distinctiue etc.

¶ Sed difficultas restat quia spiri tus sanctus habet se ad filium sicut filius ad patrem. Et patet quia sicut filius respectu patris est secunda persona Ita spiritus sanctus respectu filii tertia persona Et sicut pater respectu filii habet intellectum fecundum ita filius voluntatem fecundam respectu spiritus sancti. ergo est similitudo Sed si pater non produceret in filium tunc filius non distingueretur a patre. ergo a similius si filius non produceret spiritum sanctum tunc spiritus sanctus non distingueretur a filio Minor ista patet quia si pater non produceret filium nihilo minus adhuc esset deus. vt patuit supra. vbi Productio. §. v. Et quia pater non distinguitur deitate a filio. ergo in tali casu non distingueretur.

¶ Respondetur ad hec secundum e. Guil. e. di. xi. quod licet aliqualiter sit simile de pa tre respectu filii. Et de filio respectu spiritus sancti vt tam gitur in illa maiori huius argumenti. tamen non est omnino si mile de eis. Est enim dissimilitudo in hoc. quia pater constituitur paternitate qua non manet remota filiatione. quia relatiua posita se ponunt et perempta se perimunt secundum philosophum. non sic autem est de filio respectu spiritus sancti. quia spiratio actiua non constituit filium. sed filiatio eum constituit Et spiratio actiua aduenit iam constituto. quia est quasiadueticia generationi passiue: quasi accisens tamquam poste rius praeori. vt patuit vbi Agere. §. vi.

¶ An spiratio actiua esset eadem numero qua mo et. posito casu quod spiritus sanctus a solo pa tre procederet vt credunt greci: Respondet Guil. supra quod non quia ista quae modo est veracit est communicabilis duabus perso nis scilicet patri et filio. Illa autem facta hypothesi greco rum esset propria solius patris. ergo etc. Item si per impossibile poneretur quod solus spiritus sanctus produceretur a patre. non autem filius. tuc filius non distingueretur a patre nec a spiritu sancto vt dicit Fran. mayro. e. di. xi. q. ii. quia distinctio prae supponit esse. filius autem simpliciter non esset si a patre non esset. vnde sicut homo si non esset: a nullo distingueretur realiter. sic in proposito. Similiter si ponatur per impossibile quod spiritus sanctus non spiraretur. tunc a nullo distingueretur quia simpliciter non esset cum per spirationem constituitur in esse Hec idem Fran. Quod si spiritus sanctus spiraretur a solo tamtu filio: non a patre. tunc distingueretur seipso et propria re latione id est spiratione passiua tam a patre quam a filio etc.

¶ Utrum spiritus sanctus per pus procedat a pre quam a filio: Et arguitur quod sic. quia quod habet aliquos ex se vel a se per prius habet quam quod habet ex alio. Sed producere spiritum spiritum habet pater a se et filius a patre. ergo pater per per us et

¶ In contrarium Athanasius in symbolo. In hac trinitate nilis prius aut posterius nil ma. aut. mi. Sed tote tres persone coeterne sibi sunt et coequiles

¶ Responde detur secundum Bona. in i. di. xii. q. i. similis Scotorlis. et Ric quod prius dicitur pluribus modis. vicem duratione. et talis praeoritas contriatur eternitati. Secundo causalitate quae contriatur es sentie vnitati. eo quod ca et causatum essentialiter differunt primo et. ii. Phy. vnde tales praeoritates non sunt inter perso nas diuinas. Tertia est praeoritas perfectionis secundum Scotorlis. nec ista est in diuins cum persone sint coequilis pr fectionis. Et de istis praeoritatibus intelligendum est dictum Athanasii. Sed praeterea est quarta praioritas originis. quanta rationis. sexta quoque auctoritis. Et iste praeoritates bene unt inter personas diuinas. vt probat argumntum supra. Nam pater prius ratione producit spiritum sanctum. quia a se. Et etiam prius auctoritae id est principalius cum pater sit principium totius diuint tatis. vt dicit Aug. Et filius a patre accipit quod spiritum sanctum producat. Item prius origine in deo cadit respectu produ centis et producti. hoc est cum alter oritur ex altero. Sed cum vna persona scilicet spiritus sancti: oritur equa et similis a duab scilicet a patre et filio: Tunc non cadit ibi prius origine. quia ambo st vnum origiale principium spiritus sancti. verum tum ibi cadit prius autoritate vt dictum est. Et etiam prius ratione quia habere a se: prius est ratione quam habere ab alio vel per alium De istis praedictis modis praeoritatis patuit vbi Or do. §. iiii.

¶ Sed obiicitur difficultas quia si pater per prius us vel in priori signo producit spiritum sanctum vtpote a se. et filius post in secundo signo vtpote ab alio scilicet a patre sequitur quod iam productum a patre. iterum producatur a filio. cum impossibile sit iam productum iterum produci. Respondetur secundum Guil. di. xi. primi. Quod quando sunt duo produ centia quae producunt diuersis principiis et productionibus tunc impossibile est vt producatur iterum secundo: iam productum primo Sed quando se duo producentia eodem prin cipio et eadem productione producentia. tunc bene est possibile. sicut est in proposito. nam eadem voluntas est in patre et filio quae est principium productiuum spiritus sancti et eadem spiratio

¶ Exem aliquale illa operatio quae modo ab anima separata beati Pet. elicitur videlicet dilectio pei. post communiunctionem corporis in resurrectione a toto composito elicietur. nulla facta variatione in operatione Sic illa eadem spiratione qua pater in primo signo vt delicet a se spirat spiritum sanctum: filius in secundo signo videlicet a patre habet spirare eundem spiritum sanctum eadem voluntate et eadem spiratione Hec Guil.

¶ An pater et filius sin t vnum vel idem principium spiritus sancti vide vbi Principium. §. iiii. et sequentibus.

¶ An spiritus sanctus plenius procedat a patre vel magis quam a filio. Respondetur secundum Bona uen. e. di. xii. q. ii. similis et Rich. ibidem et Tho. quod quamnis pater producat spiritum sanctum principaliter et autoritatiue quia autoritas est in patre Et per se. quia non tantum median te filio. sed etiam immediate. filius autem subautorita tiue. quia hoc habet a patre et non a se. verumtamen nec plenius nec magis nec plus nec perfectius producit pater quam filius Ratio Bon. quia si plenius vel magis produceretur a pare vel procederet spiritus sanctus. ergo perfectius. et sic a filio non procederet perfectissime. et per consequens in Trinitate esset ali quid minus perfectum vel quid imperfectionis. quod est impossibile etc.

¶ Alia ratio et tota huius est secundum Tho. et Rich. quia pater et filius sunt vnum principium spiritus sancti et non duo prin cipia. Et vbi est vnitas non potest esse distinctio pleni tudis. nec gergaodous perfectionis in spirando est ibi. quia eadem in numero potentia spiratia equi plenarie et nobilit est in patre sicut in filio. Ion patet propositum.

¶ Si ob iiciatur quia Aug. xv. de Trinitate vt allegat magister di. xii. primi libro dicit quod spiritus sanctus principaliter procedit a patre et Hiero. in expone Catholice fidei dicit quod spiritum sanctum credimus qui de patre proprie procedit. ergo videtur quod plenius procedat a patre etc. Respondet Bona. quod ly principaliter et proprie non sunt ita intelligenda tamquam prius vel plenius sed sonant tantum autoritatem in pre quia non ab alio sed a se producit sed filius a patre habet producere spiritum sanctum et sic pater dicitur producere principalius inquantum in patre est autoritas non subautoritas. sed in filio est autoritas similis et subautoritas Hec Bona. Proinde etiam Tho. dicit quod quamuis pater dicatur princi pium primarium spiritus sancti quia est principium sine principio. Et filius dicitur principium secundarium. tamen pater non potest dicti primum principium spiritus sancti proprie loquendo. Sed bene depater cum filio vnum principium spiritus sancti. etc. Hec ex Tho.

¶ Utrum concedatur quod pater spirat spiritum anctum per filium: Ad hoc Fra. may. e. di. xi. q. i. ar. ii dici quod spirare per filium potest intelligi quadrupliciter. Prim vt per principium productiuum. sicut ignis calefacit per calorem Secundo sicut per instrumtum. prout faber dicitur secare per serram Tertio sicut per causam secundam. intelligendo scilicet proprie di ctam vt docet Guil. e. di. xi. de ista distinctione Francisciu quia instrumtum. puta serra fabri est causa secunda sine quo non. tamen non proprie dicta causa. quoniam proprie loquendo potius est instrumtum quam causa proprie dicta. Exntum hus tertii mebri vicem per causam secundam prout deus mouet caelum per intelligenti inquit Franciscus. Quarto sicut per id cui communicat vim eamdem productiuam. His praemissis subdit idem Fran. dicit quod hec locutio pater spirat per filium: non debet concedi tribus primis modis. sed tantum quarto modo intelligendo. Sicut ista conceditur. Omnia per verbum facta sunt. quia eadem vis communica ta est filio qua in patre est. Hec etiam Guil

¶ An spiritus sanctus procedat a patre me diante filio: Responsio quod in hc communiut doc. praesertim Bona. Tho. et Ric. de med. vil. sequuntur Rich. de san. vic v. de tri. c. viii. et. ix. dicentem quod in diuins est quidam processio immediata tantummodo. sicut pater producit filium soli immediate a seipso. Est etiam quida processio mediata et immediata similis sicut pater producit spiritum sanctum mediate simus sintit per filium. et etiam immediate scilicet per seipsum. filius autem tantummodo immediate producit spiritum sanctum et n mediante aliquo. Sed in diuins mediata tantummodo processio esse non potest. Ad hec Bona. Exntem ponit et concor. Guil. in Adam Eua et Abel. Quando ei coperamus Adam ad Abel. patet quod Adam genuit Abel immediate a se et etiam mediante Eua. sed si comperaus adam ad euam immediate tantum ab adam formata est eua. Sic in proposito. Hec sufficiant causa brevitatis etc

¶ Utrum spiritus sanctus processerit de patra la nato filio. aut nondum nato filio: Nam si dicas p. mum sequitur quod prius fuit filius quam spiritus sanctus in diuis Si secundum sequitur quod prius fuit spiritus sanctus quam filius. Respond detur secundum Bona. e. di. xii. circa lit. concor. Ric. ibidem. quod iiii. et Tho. q. i. Quod in hac quaestione si quaeritur de ordie secundum durationem et tempous prout vester sonare scilicet de tali ordie gratiati onis filii ad processionem spiritus sancti. tunc responderi dicitetr intfrimendo quaestionis vtramque parte. quia vtrumque falsum est. Hec ei est fula. Spiritus sancus processit vel procedit iam nato filio quia notatur quod natiuitas filii praecessit temporis duratione pro cessionem spiritus sancti. Et iterum hec est falsa. Spiritus sanctus cedit nondum nato filio. quia notatur quod filii natiuitas non similis tempore fuerit cum processione spiritus sancti. Sed tamen hec et vera. Spiritus sancus non processit nato prius filio. quia similis et ab eterno fuit et est vtrumque. Ion prius et posterius tempore ve duratione ibi locum non habet. vnde Aug. vt allegat magister e. di. xii. dicit in. xv. li. de tri. sic. In illa summa trinita te quae deus est interualla temporum nulla sunt per qua possit quar Utrum prius de patre natus sit filius. et postea. de am bobus processit spiritus santertus. Ideoque qui potest intelligere sine tempore generationem filii de patre: intelligat sine tempore processione spiritus sancti de vtroque. Hec Aug. Sed si queritur de ordie prioritatis nature tunc secundum rationem intelligendi prior est generatio filii quod spiratio spiritus sauncti. vt patuit. supra. vbi Spiratio. §. iii. et vbi Ordo. §. iii. et iiii. et. vi. etc.

¶ Utrum spiritus sanctus procedat a pa¬ § tre in filium: Respondetur secundum Fran. maro. di. xi. primi. q. i. quod sic. Nam secundum Aug. quicquid habet sius habet a patre et filio. Sed ssus per circumincessionem habet esse in filio. ergo hoc habet a pa tre. Similiter dico inquit quod filius habet a patre quod sit in spiritu san cto. Sed talis inexistentia est realiter in vtroque rela tio equiperantie. Si ergo filius a patre habet quod sit in spiritu sancto ergo etiam ssus a patre habet quod sit in filio Hec ex Fran.

¶ An spiritus sanctus procedat a filio in patrem. Respondet idem Fran. quod sic. patet primo auctorita quia Clemens lius de articilis fidei dicit Monas gignit monadem et in se suum reflectit ardorem. De ista auctoritate hens vbi Unitas Item Rich. de Trini. Non est amor iocundus nisi sit mutuus ita quod eundem amorem quem habet pater ad filium rependat filius patri. Et Hilatur. de Trinitate. similiter Aug. iii. de trini. dicunt quod sius est connex mutuus patris et filii. ergo habetur propositum. Secundo ratione quia quicquid habet sius habet a filio. Sed sus est in patremper circumincessionem. ergo hoc habet a filio Et per consequens a filio habet proce dere in patrem.

¶ Ex istis infert Fran. plures theolo gicas veritates.

¶ Prima quod pater a se ipso habet esse in filio

¶ Secunda quod patera se habet esse in spiritu sancto.

¶ Tertia quod pater producit filium in se.

¶ Quarta quod pater producit filium in spiritum sanctum

¶ Quinta quod pater producit spiritumsanctum in se.

¶ Sexta quod pater producit spiritum sanctum in filium

¶ Septima quod filius producit spiritum sanctum in se licet non a se

¶ Octaua quod filius producit spiritum sanctum in patrem. et sic de aliis circumincessiuis resolutionibus.

¶ Si que ras quomodo ergo dicitur in legenda sancti Andree apostoli quod spiritussanctus procedit ex patre et in filio quiescit et permanet vt docuit sanctus andreas etc. Nam si quiescit in filici non exit ab eo in patrem vt tenent Greci. Respondetur secundum Fran. et Scotorlis. quod ibi sius intelligitur vel accipitur pro voluntate quae est principium spiritus sancti. et dicitur quiescere vl permanere in filio quia non exit per motum localem vt stulte putant Greci sicut patuit. supra §. xx. in solutione. ii ar gumenti.

¶ De missione et apparitone spiritus sancti plurima vbi Missio

¶ Utrum spiritu sancto proprie conueniat esse vel dici donum: Ad hoc reondetur secundum Bonauen. in pri mo di. xviii. q. iiii. quod sic. Et patet per Aug. v. de trini dicit. sic. Sicut in trinitate non est verbum nisi filius. Ita nec donum nisi spiritus sanctus. Unde et canit ecclesia. Qui pracletus diceris donum dei altissimi: fons viuus ignis charitas et spiritalis vnctio. Item patet ratione quia donum dicit emanationem per modum liberalis amoris. quod est proprium spiritus sancti et ei appropriatur vt patuit vbi Donum. §. iii. et iiii.

¶ Quali differentia appropantur spiritu sancto ista tria vicem spiraton passiua. amor. et do num: Respondetur secundum Guil. e. di. xviii. similis Bona. quod de num formaliter differt a spiratione passiua. quia donum est ens rationis. Spiratio autem est ens reale. Sed ens rationis et ens reale sunt opposite differentie entis. ergo for maliter differunt. Declaratur. quia donum dicit respectu ad creaturam. Ideo ei donum. quia alicui donabile est. vnde et donum nostrum dicitur. Et talis respectus in spiritu sancto vel in deo non potst esse realis relatio. sed tantum rationis. vt patuit. §. xxxvi. Sed spiratio passiua est ens reale in diuis vt patet per Aug. li. de doc. christia.

¶ Ex hoc idem Guil. in fert. quod san. Tho. in scrip. primi. di. e. xviii. q. ii in sol. vltimi argumti minus dicit vbi inuit quod proprietates spiritus sancti solum differunt secundum modum sercandi. ita quod do num non differt ab amore. sed spiratione passiua nisi in modo sercandi. Sed cum reuerentia tanti doc. patet oppositum ex istis dictis. Unde et secundum Bona. assignatur differentia inter ista tria. itelligendo tamen secundum formalem rationem quia spiratio passiua dicit notionem spiritus sancti et emana tionem per comparationem ad vim spiratiuam producentem Amor at dicit eandem notionem vel emanationem principa liter quantum ad modum emanandi. quia vt nexus amo ris. Sed donum dicit eandem notione quantum ad respectu consequentem et superadditum scilicet donabilitatis.

¶ Utrum spiritus sanctus sit vel dicatur do num ab aeterno. an ex tempore. Respondetur secundum magistrum e. di. xviii. quod sius est et dicitur donum patris et filii ab aeterno. vnde nota secundum Guil. e. di. scilicet xviii. Quod donum siue datum vel deo nabile. habet triplicem respectum. Primo dicit respectum ad illud a quo procedit id quod datur. Et iste est respectus real in spiritu sancto ad patrem et filium a quibus procedit ab aeterno vt donum vel donabile. Secundo donum dicit respectum ad id quod datur. Et iste respectus non est realis sed rationis. quia eiusi dem ad se non est relatio realis sed rationis Tertio dicit respe ctum ad id cui donatio fienda est vel cui datur. Et tal etiam respectus spiritus sancti ad creaturam cui datur non est rea lis. quia dei ad creaturam non est relatio realis sed tantum ra tionis. Et quia creatura non fuit ab aeterno qui ad hunc re spectums. sius non dicitur donum ab aeterno secundum actu

¶ Ideoque adhuc est aduertendum secundum Bona. e. di. xviii. q. ii qua donum comperando ad eum cui datur potest dicere respectu epliciter Unous secundum actum. et sic Aug. xv. de tri. dicit. Eo de num est quo datur et quibus datur. Alious secundum habintudinem. et sic dicitu donum. quia aliquando est donandum. Tertious secundum aptitu dinem. Et hoc mo dicitur donum. quia donabile. Unde secundum primi modum accipiendo sius est donum ex tempore vel temporalit. Sed secundum secundum modum et tertium ssus dicitur donum eternaliter. et sic intelligit magister cum Aug. v. dici. tri. dcit. Ab aeterno sic procedebat sius vt esset donabile iam. ergo donum erat anque esset cui donaretur Aliter enim dicitur donum. aliter donatum. quia donum potst esse anquam detur. Donatum autem non nisi dati fuerit. sempiterne ergo sius est douum. Tporaliter autem donatum. Hec ibi breviata

¶ An hoc donum quod est sus detur fidelibus diuisim per partes. An totus Respondetur secundum magistrum in pri. di. xvii. cum Aug. quod ipse sius non diuiditur sed in diuisus totus singulis dat. Tamen dona eius diu duntur et diuisim dantur. Unde apostolus i. Corum. xii. Diuisi ones gratiarum sunt. idem autem spiritus. diuidens singulis prout vult Alii enim per spiritum datur serumndumo sapientie alii fides in eodem spiritu. alii gratia sanitatum etc.

¶ Si dicas Tamen Ioan. iiii. dicitur quod christus de spiritu suo dedit nobis et Numeri. xi. dixit dominus Moysi auferam de spiritu tuo tradamque eis scilicet lxx. senioribus israel electis ad sustinendu onus pplolis etc Si ergo dedit de spiritu suo. videtur quod non totum dedit sed diuisit. et sic secundum partes dedit.

¶ Respondetur secundum Bona. in quaestio. circa lit. di. xvii. .e. quod spiritus sanctus est quidem in semetipso simplex et ideo in se indiuisus sed in effectibus suis est miltiplex. Et ideo quantum ad effectum diuiditur quia non datur singulis ad omnia sed christo data est plenissime gratia spiritus sancti quo ad omnia. non ad mensuram. Ioam i. Et de plenitudie eius omnes nos accepimus gratiam secundum varios effectus. Hinc est etiam quod Moysi plenius fuit datus sius quam aliis. lxx. electis Ion domins dicit Auferam dei spiritu tuo id est die gratia tibi data plenius vt etiam exponit Lyr. tradamque eis scilicet propter tua merita. illis gratiae effectum huiusmodi distribuendo. nec in hoc diminuta est gratia in Moyse. sicut ex vno lumie candele si dece et quotquat accendantur alie candele non minuitur illius lumen etc. et sic patet

¶ Utrum spiritus sanctus constituatur in esse persone ante respectum donabilitatis seu doni. Responden secundum Guil. e. di. xviii. per conclusionem quod sic Ratio. quia cum di aina voluntas habeat duo obiecta Unum primarium scilicet essentiam diuinam. Aliud secundarium scilicet creaturas in se relucentes prius operatur circa obiectum primarium quam circa secundarium. Unde relationes constitutiue personarum ad intra priores intelliguntur in ordine nature quam relationes dei ad creaturam extra. Sed quia sius con stituitur spiratione passiua de primario obiecto scilicet de essentia diuina. Et donabilitas consurgit respicien do obiectum secundarium scilicet creaturas. ergos. sius prius habet consti tui spiratione quam esse doni vel donabilitatis habeat. secundum ordinem nature intelligendo. non secundum ordinem temporis. quia ab eterno simlis habet vtrumque Ex quo pate quod donabilitas non constituit spiritum sanctum sed est poste rior eo.

¶ Si dicas. Ex hoc sequitur quod erit accidens in diuins quod negat magister in. primi. di. viii. quia donabilitas aduenit post esse completum spiritus sancti et ita erit accidens. Respondetur secundum e. Guil. quod in diuinis non cadit accidens reale inhesiuum. Sed capiendo acci dens eo modo quo posterius aduenit praeori nil prohibet sic esse in diuinis sicut in proposito patuit vbi Agere. §. vi

¶ Utrum spiritus sanctus sit primum donum excellentissimum: Respondetur secundum Guil. e. di. xviii. aliosque communiter per conclusionem quod sic Probatio quia in quolibet gratioe est dare vnum quod est maxime tale. secundum philosophum. ii. metaph. sicut in genere calidorum est vnum ma xime calidum scilicet ignis Et in genere lucidorum corporum vnum maxime lucidum scilicet Sol. Et in genere alborum vnum maxime album scilicet Nix Et in genere verorum est vnum maxime verum scilicet veritas Prima igitur a simili in gratiae donorum est dare vnum quod est maxie donum seu excellentissimum et hoc est quod procedit modo liberalissimo. sicut est spiritus sanctus qui est inter omnes amores et dona summus.

¶ An ergo per hoc donum quod est spiritus sanctus dentur omnia dona quacumque dantur. Respond detur secundum Bonauem. e. di. xviii. q. i. quod ista praepo Per cum accusatiuo. dicendo Per quem omnia dantur. siue etiam ista praepo In: cum ablatiuo. dicendo In quo omnia dan tur. potest accipi dupliciter Uno modo vt designet concomi tantiam. ita vt sit sensus Spiritus sanctus est donum per quod vel in quo omnia alia dona dantur id est ad quod comitantur omnia dona sua et datur cum omnibus donis suis. et sic est falsa intelligendo vniuersaliter. quia spiritus sanctus non semper nec omnibus datur cum omnibus donis suis. vt patebit infra. § xlii. Alio modo iste praepositiones praedicte cum suis casibus possunt accipi vt importent causalitatem. et hoc triplicitur Primo modo vel dicunt simpliciter causalitatem sic non se lum per spiritum sanctum vel in spiritu sancto dantur omnia dona. sed etiam per patrem et filium vel in patre et filio. quia omnia dona causantur a tota trinitate ilis secundo ita vt dicant cau salitatem et subautoritatem. Et in hoc distinguitur spiritu sanctus a patre sed non a filio. quia pater donat per filium et spiritum. Uel tertio ita vt dicat causalitatem et subat toritatem. et cum hoc exemplaritatem et sic prope conuenit spiritu sancto. Ipse enim est donum per quod vel in quo omnia alia dona dantur. hoc est. ipse est forma exemplaris omnis doni ex modo sue emanationis. quia procedit per modum amoris et liberalitatis. Omnia autem dona a deo dantur ex amore liberali etc.

¶ Quare magis per spiritum sanctum et in spiritu sancto dicuntur dari omnia dona quacumque dantur cum a tota trinitate causantur omnia dona: Respondetur secundum Bonauen. in i. di. x. nec non. xviii. similis colligendo. quia spiritus sanctus emanat a patre et filio per modum amoris sicut ratio volendi et donadi quae est intrinseca perfectissime voluntati divine. quoniam spiritus sanctus procedit per modum volitionis et amoris. Talis ergo emanatio necessa rio est primi et summi amoris diuini per modum libera litatis. Sed quoniam amor est prima affectio inter omnes affectiones et radix omnium aliarum vt dicit Augu. xiiii. de tri. et pluribus locis. tum quia plus tenet de ratione libera litatis quae est de ratione doni patet. quia donum est datio in reddibils. iii. Top id est non intentione reterbutionis Tum quia omnes delitie substantie intellectualis tam angelice quam anime humane et etiam diuine in amore consistunt. Nam sine amore nul le sunt delitie etiam in creaturis. Propterea philosophus dici quod amicicia aut est beatitudo aut non sine beatitudie Nullus enim eligeret viuere sine amicis habens relio bona omnia ex. viii. li. Ethi. sequitur est quod in primo et summo dono amoris id est in spiritu sancto dantur omnia quae dantur

¶ Secunda ratio secundum Rich. e. dist. xviii. q. i. et Tho. quia omnis donationis prima ratio est amor. quia donatio non pro cedit nisi ex amore liberali qui mouet secundum Diony superiora ad prouisionem minus habentium. Et quia spiritus sanctus proprie procedit vt amor. Et ipse dicitur amor Ion ipse sius est exemplar omnim donorum inquantum omnia dona dantur ex amore liberali. Et ipse sius tamquam amor diuinus est causa et ratio omnium donorum quorum principium est diuina voluntas quae ex hoc vel per hoc quod amat creaturam suam dat omnia dona etiam gratis data etc.

¶ Si dicas. pater etiam est amor. et essentia diuina est amor et filius est amor. ergo non magis conuenit spiritu sancto ratio do ni quam illis Respondet Rich. ibidem quod pater non procedit licet sit amor essentialiter neque diuina esseutia procedit ergo non conuenit eis ratio doni cuius est procedere per donationem liberalem. Denique filius licet procedat et sit amor essentialiter. non tamen procedit per modum amoris et vo luntatis sed per modum nature id est generationis et intellectus. ergo nec sibi competit ratio doni sed soli spiritu sancto qui solus procedit per modum amoris.

¶ An ergo hec concedatur quod filius datus est nobis per spiritum sanctum. Nam Esa. ix. filius da tus est nobis ergo est donum dei. Hoc ergo donum si non est datum per spiritum sanctum. ergo non omnia dona data sunt per spiritum sanctum. Si autem datus est filius per spiritum sanctum sequitur quod spiritus sanctus habeat auctoritatem in filium quod est falsum Respondetur secundum Bona. e. di. xviii. quod filius est datus nobis ecundum humanam naturam et hoc fuit per amorem Ioan. iii. Sic deus dilexit modm vt filium suum vnigenitum daret Amor autem appropriatur spiritu sancto. ergo concedendum est quod filius datus est nobis per spiritum sanctum Non tamen ita intelligendo quod spiritus sanctus habeat auctoritatem in filium sed in effectum istum. videlicet in opus incarnationis. et hoc causaliter et exemplariter.

In qualibus donis datur spiri tus sanctus: Nota secundum Guil. e. di. xviii. similis cum Bona uen. ibidem concor. Tho. quod dona sunt in triplici differentia. Primo quedam suunt dona. quae licet dentur a spiritu sancto. tamen numquam datur cum eis ipse sius. sicut est timor seruilis cum quo non datur nec stat sius inquantum est talis timor Similiter attritio sola et quecumque virtus nformis manens. Secundo quedam sunt dona cum quibus semper datur sius sicut sunt dona gratuita vt charitas sapientia vera. Tertio quedam sunt dona cum quibus aliquando datur spiritus sanctus et aliquando non. vt fides prophetia et gratiae gratis date.

¶ Ad hec vbi Missio. §. xix. et. xx.

¶ De doni rone et donabilitate habes vbi Capitulum donum.

¶ Item de donis. vii. spiritus sancti singillatim vide libro. iii.

¶ Utrum spiritus sanctus dicatur spiritus ntur ratione donabilitatis: Arguitur quod non. quia si spiritus sanctus ideo potest dici nostr. quia nobis est datus. ergo et filius posset dici noster eo quod nobis est datus Esa. ix. Et tamen Aug. v. de Trini. dicit quod non potest dici filius noster. sed solius patris a quo natus est. ergo a simili de spiritu sancto.

¶ Sed in oppositum est quia. iiii. Regum. i. dicitur spiritus helie duplex. Et numeri. xi. spiritus Moysi. Unde et Augu. v. de Trinitate vt allegat magister in primodi. xviii. dicit Spiritus sanctus non tatum dicitur patris et filii qui eum dederunt. sed etiam dicitur noster quia accipimus. non ille spiritus noster quo sumus. quia ille est spiritus hominis. sed spiritus quem accepimus vt sancti essemus Hec ille.

¶ Ad hec rpaontintur secundum Guil. e. dis. xviii. similque Bonauen. et Tho. Notando vt sciamus quomodo in diuinis bene possumus addere dicendo. meum aut nostrum et cosimlia aduertendum quod diuina comperantur ad nos tripliciter. Primo ratione cause. Secundo ratione forme. Tertio ratione correlationis.

¶ Itaque primo si rati ne cause. sic bene possumus addere meum et nostrum et consimilia quia deus habet se ad nos per modum cause triplicis. videlicet efficientis et sic dicimus deus ni creator nostur conditor nostr etc. Item finalis. et sic dicimus quod deus est bonum nostrum beatitudo vel gloria nostra Item cause formalis non quidem in ratione forme in herentis quia deus non potest inherere alicui. sed in rati ne cause formalis exemplaris. et sic dicimus de deo Exemplar nostrum: sapientia nostra: iusticia veritas: fortitudo: charitas nostra. Et presertim ta lia dicuntur praedicatione causali. quia per dei sapientiam effi citur in nobis sapientia exemplata a sua sapientia. Similiter de iusticia et aliis huiusmodi. Et quia deus non potest se habere ad nos per modum cause materialis Ideo tali nomine non nominatur.

¶ Secundo si capimus diuina in ratione forme praesertim in abstracto significando. tunnon possumus addere hec pronomnina: meum: nostrum: etc. Unde non dicimus essentia diuina nostra. nec bonitas nostra: nec deitas nostra: vel eternitas nostra: Nisi quandoque dicantur per causam. quia sic bene dicimus. deus est omnium essentia: vel omnium sapientia scilicet causaliter

¶ Tertio modo si comperamus ad nos diuina in rationo correlationis. tunc addere possumus hec pronomina Unde dicimus de deo. Dns noster: refugium nostrum: magister noster donum nostrum vel datum nostrum. Et alia huiusmodi nomina relatiua quae dicunt respectum ad nos vel ad extra. Sed ea que dicunt ad intra relationes vel respectum persone ad personam: non possumus di cere addendo meum vel nostrum. Unod non dicimus de dei filio. filius noster vel nostrum verbum vel ima go nostra. Similiter capiendo spiritum sanctum pro persona diuina non dicitur proprie spiritus sanctus Helie vel moysi. vt dicit Bona. sed simpliciter dicitur spiritus quia imspiratus et donatus.

¶ Sed quo ergo dicitur spiritus noster. similiter de deo patre: pater noster: Dicendum secundum Guil et Bonauen. quod tunc spiritus non dicitur a spiratione passiua que propria est spiritu sancto sed dicitur spiritus noster ab inspi ratione quia per eu nobis bona inspirantur Et ita tenet locum cause Similiter cum dicimus Pater noster quo es in celis. si intelligimus de deo patre. tunc tenet locu cause quia dicitur pater noster creatione et adoptatione. et sic pater importat respectum ad creaturam secundum vsum lo quendi Ex his patet ad obiecta etc.