Distinctio 18

Distinctio decimaoctaua in qua magister determinat de proprietate spiritus sancti secundum quam conuenit ei temporaliter procedere quo proprietas est donum. Ac queritur cum i spiritus sanctus per quem diuiduntur dona: ipse sit donu: vtrum concedendum sit: quod per donum diuidatur ac dentur dona etc. Hic signatur 16. distinctio huius primi quae ita conntinual ad praecedentes. Nam postquam in praecedentibus di stinctionibus maneries missionis sanctis pi ritus visibilis et inuisibilis extitit venata Nunc proprietas sub qua mittitur scilicet donum erit intimata. Et diuiditur praesens distinctio in tres partes secundum tres questiones quas mouet: licet possent quattuor reperiri. In prima quaerit: cum spiritus sanctus sit donum: vtrum sit donum in quo omne aliud donum donatur. In secunda: vtrum eadem ratione spiritus sanctus do num et datum dicatur. In tertia: vtrum spiritus noster dicitur: et ad se vel non referatur. Secun da incipit ibi. Praeterea diligenter conside randum est. Tertia ibi. Hic quaeritur filius cum sit etc. Caeteris partibus indiuisis manentibus. Secunda pars in qua quaeritur. Utrum eadem ratione spiritus sanctus donum et datum dicatur. ibi. Praeterea diligenter considerandum est: in tres partes diuiditur. In prima ostem dit: quod non eadem ratione spiritus sanctus datum et donum dicitur: quia dicitur datus ex tempore: sed dicitur donum ab aeterno. In secunda con tra dicta obiicitur quaerendo respectu cuius ab aeterno non sit donum. In tertia incidens dubium ex solutione de nouo oritur. scilicet quomod filius et spiritus sanctus processione sunt deus. Se cunda incipit ibi. Sed quaeritur cui donabi lis. Utrum patri et filio. Tertia ibi. Hic oritur questio: si filius nascendo etc. Et haec est di uisio praesentis distinctionis in generali.

¶ Quaestio ista declarat quomodo beatissimus spiritus sit donum datum a quo singula pro fiuunt et diuiduntur dona qua a Sco. ista tractatur distinctione Au tor tame notat defectum thome in prius mo scripto dist. 16. q. 2. in solutione vltimi argumentia Irca quam moue tur talis titulus quaestionis. Utrum spiritus beatissimi donum datum: an do nabilitas constitutiuum sit principium. Et ar¬ guitur quod sic. triplici medio. Primo sic. Si cut se habet verbatio passiua ad filium: sic donum ad spiritum sanctum: sed verbatione passiua constituitur verbum quod est secunda persona: seu filius in diuinis. igitur de dono constituitur spiritus sanctus. maior patet: sicut enim dicitur ver batio passiua seu verbum: quia per modum pro cedit intellectus seu declarantis secundum Aug. sic spiritus sanctus donum dicitur: quia procedit per mo dum liberalitatis seu voluntatis qua data dantur. vnde Aug. Spiritus sanctus procedit non quomodo natus: sed quomodo datus.

¶ Secundo an guitur sic. Illud est alicuius constitutiuum principium per quod a quocumque alio distinguitur. Sed spiritus sanctus per donum seu donabilita tem tam a patre quam a filio distinguitur ergo etc. ma ior patet. quia eadem sunt principia essendi et distinguendi. sed minor patet per Aug. 5. de trini. Sicut in trinitate non est verbum nisi filius: ita nec donum nisi spiritus sanctus.

¶ Tertio arguitur sic. Illud est alicuius comstitutiuum principium quod ad producentem seu pro ducentes refertur seu quo procedit: sed do nabilitate refertur spiritus sanctus ad patrem et filis um: ergo etc. maior patet autioritate boe tii in lib de trini. essentia continet vnitatem: re latio multiplicat trinitatem. Sed minor pro batur auctoritate Aug. 5. de trini. Quia spiritussan ctus procedebat vt esset donabilis iam do lum erat. In oppositum arguitur auctoritate Aug. de trini. eo donum est quo datur id est dabile est. Ex hoc arguo sic. Nulla persona di uina constitustur per respectum ad creatu: am sed donabilitas dicit respectum ad creaturam: vt patet: quia ad id cui donatio fienda est: igitur non constituit spiritum sanctum: rraior patet quia quaelibet persona diuina producta prius aspi cit id a quo producitur: quam creaturam: per primam autem relationem in esse est constituta¬

¶ In ista quaestione sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est terminorum motiuus.

¶ Quantum ad primum articu ium: tres termini declarandi sunt: donum / datum et donabilitas. Unde donum secundum Tho. in scripto: hac distinctione. q. 2. a dato triplicite differt.

¶ Primo qua ad consignificatum Datum enim quia est participium timphus significat: sed donum quia est nomen non.

¶ Secundo differunt donum et datum quo ad significatum: quia donum secundum philosophum dicitur datio irredibilis: vnde qui dat vt accipiat: aut tentus timore non dat donum: donum enim nullam requirit retributionem: sed sola fit liberalitate voluntatis vt auicenna. 6. metha. innuit.

¶ Tertio differunt in modo significandi: quia donum significat per modum habitus: sed datum permodum actus. Noto tamen secundum doc. deuotum q. 2. huius distinctionis quod datum et donum se habent ex additione vnius super aliud tamen diuersimode. Si enim dicatur simpliciter da tum quod actu alteri voluntate tribuitur: tunc donum super datum addit irredibilitatem: quia nul lam expectat retributionem. Si iterum dica tur donum quod solum est in habitu: tunc datum addit actum quando de facto donum donatur. No per to tertio quo ad hoc quod aliquotiens specifi catur datum quo ad dona naturae: sed donum solum dicitur in donis gratie. vt glo. habet super illo verbo Iacob. Omne datum opti mum: et omne donum perfectum de sursum est. Noto secundo et principaliter: quod ista tria: donum / datum / et donabilitas differunt in hoc potest enim considerari illud quod donum dicitur tri pliciter: aut secundum habitudinem: aut secundum apti¬

¶ dinem: aut secundum actum. Si secundum habitudinem dicitur donum. Si secundum aptitudinem dicitur don. b: ile: Si secundum actum dicitur datum.

¶ Tertio noto principaliter: quod ista tria in diuinis possunt capi tripliciter: vno mo do vt solum dicunt communicationem seu actu seu potentia: et isto modo tam pater quam filius quam spiritus sanctus dant se nobis et sunt dona. Unde de patre dicit ad dardanum Augustinus quod dat et datur. Secundo possunt capi vt dantur ab aliquo habente auctoritatem. Et sic solum dicuntur de filio et spiritu sancto: quia pater a nullo est habente au ctoritatem. Tertio possunt capi vt dicuntur de aliquo qui procedit de aliquo babente auctoritatem cuius processio est per modum amoris: et sic sunt propria personae spiritus sancti quo procedit a patre et filio quae dicuntur habere au ctoritatem in processione spiritus sancti. secundum hilari um. Unde proprie donum tunc dicitur quando amore consummatur: vnde patet quod tam donum quam da¬ tum et donabile habent triplicem respectum. Primo enim dicunt respectum ad illud a quo proce dit id quod datur. Secundo ad id quod datur Tertio ad id cui donatio fienda est. Primus autem respectus est realis. Sed duo alii sunt ratiois: quia eiusdem ad se non est relatio rea lis: nec dei ad creaturam. Ex quo patet quod ista tria loquendo proprie dicunt vnum per accidens cum includant ens reale et rationis quae vnum non faciunt per se. Et hoc de primo articlo. Quo ad secundum articulum sunt tres conclusiones.

¶ Prima donum excellemtissimum quod est spiritu sanctus formaliter a spi ratione differt passiua. Prima pars proba tur: in quolibet genere est dare vnum quod est maxime tale secundum philosophum. 2. metha. sicut in ge nere calidorum vnum maxime calidum: et in ge nere verorum vnum maxime verum. Igitur a simili in genere donorum vnum quod est maxime donum seum excellentissimum et illud est quod procedit modo libero seclusa quacumque retributionis expectatione. Sed secunda pars quod istud do num dicatur spiritus sanctus: probatur. donum enim vt patuit loquendo proprie dicit tria. Respectum ad id a quo procedit: et sic non conue nit patri: qui a nullo est. Secundo modum processionis: et sic non conuenit filio: quia filius per modum procedit naturae: donum vero per amoris modum: vnde radix doni est amor: cum igitur amor attribuatur spirituisancto: igitur et donum: vnde in hymno vbi nominantur nomina spiritus sancti. Qui paraclitus diceris etc. Tertia pars quod donum loquendo formaliter differat a spira tione passiua: probatur. nullum ens rationis formaliter est idem cum ente reali: sed donum dicitur ens rationis: spiratio vero ens reale. igitur non sunt idem formaliter. Maior est nota de se: cum ens diuiditur in ens reale et rationis sicut in oppositas differentias. Sed minor probatur primo quod ens rationis sit donum: quia dicit respectum ad creaturas: ideo enim donum: quia alicui donabile est: nec oportet fugere: quod ideo donabile est: quia donatur a patre et filio et econtra: quia etiam nobis donabilis est: vnde dicitur donum nostrum. Sed quod spiratio dicat ens reale. probatur ex au ctoritate Aug. in li. de doc. christiana: sunt enim secundum eum tres res relatiue: et vna scilicet ter¬ tia ab ista spiratione res dicitur. Ex quo pa tet: quod sanctus Tho. in scripto. q. 2. huius distinctionis minus dicit: in solutione enim vltimi argumenti innuit: quod proprietates spiritus sancti solum differunt secundum modum significan di: ita quod donum seu donabilitas non differt ab amore seu spiratione passiua nisi in mo do significandi. Sed cum reuerentia tanti do ctoris patet oppositum: nam secluso nostro modo intelligendi donabilitas est respectus rationis et spiratio passiua ens reale: quod etiam dicit quod amor est proprietas spiritus sancti: non videtur cuamor sit actus essentialis: et per consequens precedat productionem spiritus sancti: sicut essetialia notionalia: nisi dicat quod in diuins est amor duplex: scilicet essentialis et notionalis: et ipse intelligit de notionali: sed de hoc als fiet sermo.

¶ Secunda conclusio: ante respectum donabilitatus seu doni spiritus sanctissimus piratione passiua intelligitur inesse constitu tus. Probatur ista conclusio. Quandocumque aliqua potentia habet duo obiecta: vnum primarium: reliquum secundarium: prius operatur circa primarium quam circa secundarium. Sed diuina voluntas habet duo obiecta. Primarium scilicet essentiam diuinam. Secundarium scilicet creatu ras in ipsa relucentes. igitur prius operabitur circa primum obiectum scilicet essentiam diuinam: quam circa secundarium scilicet creaturas. Cum igitur spiritus producatur de diuina essentia vt patuit: et ista donabilitas consurgat respiciendo obiectum secundarium sequitur propositum. vnde quo ad relationes seclusis distinctionibus et ordinibus quae sunt ante notiones reperio triplicem ordinem. In primo ordine sunt relationes personas constituentes: sicut sunt generatio actiua et passiua: spiratio actiua et passiua. In secundo ordine sunt relationes communes: sicut sunt: aequalitas / simili tudo: et identitas: de quibus in sequenti di stinctione. In tertio ordine sunt relatio nes dei ad creaturam: et omnes iste sunt rationis sicut est donum et donabilitas.

¶ Tertia conclusio: donabilitate seu dono / siue dato spiritus sanctus qui donum nostrum dicitur in esse non constituitur. Probatur conclusio. Quandocumque ante aduentum alicuius aliquid intelligitur constitutum in esse: per eius aduentum iterum in esse non constituitur: sed per praecedentem conclusionem ante huiusmodi donum seu donabilitatem intelligitur spiritus sanctus in esse constitutus: igitur per id non con stituitur. Maior patet ex hoc: quia enim spiratimo actiua aduenit patri et filio iam constitutis generatione actiua et passiua: ideo eos non constituit: fed dicitur aduenticia seu quasi aduenticia. Et confirmatur: quia constitui aliquo posteriori nequit quod antea est constitutum. Et hoc dicitur de secundo articulo. Quantum ad tertium articuium sunt tres difficultates iuxta tres conclusiones

¶ Prima difficultas. Si quotiens da tur aliquod donum per spiritum qui est primum donum: vtrum etiam ipsum primum donum detur? Dico secundum doctorem deuotum. q. I. huius distinctionis: quod dona patri doni sunt in triplici differentia. Quedam enim sunt cum quibus primum donum nun quam datur: sicut est timor seruilis: cum quo non stat spiritus sanctus: et tamen est donum eius. Secunda sunt cum quibus semper datur primum donum: si cut sunt charitas et sapientia: vt est septimum donum in Esaia numeratum. Tertia sunt cum quibus aliquotiens datur / aliquotiens non primum donum: sicut sunt fides et spes: quae sunt in iu stis et peccatoribus.

¶ Secunda difficul tas. quia videtur quod donabilitas ista seu donum / exquo aduenit post esse completum: sancti spiritus sit accidens: et ita quod sit accidens in diuinis: quod negat magister dist. §. huius primi. Di co quod secundum doctorem subtilem distinctione. 2. hu ius primi. q. 4. et. distinctione. 17. q. 3. Accidens capitur dupliciter. Et ego addo ter tium / ex romano Egidio super lib. Clencho rum: et dico tripliciter. Primo enim capii prout diuiditur contra substantiam: et sic capit Porphyrius in suis Isagogis dum di cit. Accidens est quod adest vel abest praeter subiecti corruptionem: et sic non est accidens in diuinis. Secundo dicitur accidens prout superius accidit inferiori: et sic capitur in libro Clenchorum primo et secundo / in fallacia accidentis. Tertio modo prout inferius accidit superiori: vel ei quod est extra essentiam alicuius: et sic capit Porphyrius dum dicit: quod differentia accidit generi. Et his duobus modis nihil probibet accidens esse in diuinis: nam hoc modo ens accidit substantiae: et spiratio actiua generationi passiuae.

¶ Tertia difficultas. Quia dicitur in conclusione tertia: quod bene dicitur spiritus noster et donum nostrum: quo sciemus quando in diuinis bene addimus aut meum aut nostrum / et consi milia? Dico quod tripliciter diuina ad nos comparantur. Aut ratione causae: aut secundo ratione forme: aut tertio ratione correlationis. Si ratione causae: sic possumus addere meum et nostrum / et consimilia: et hoc tripliciter. Primo in ratione causae efficientis: sicut dicimus / de noster / creator noster. Et secundo in ratione causae exemplaris: sicut dicimus exemplat nostrum de deo loquentes. Et tertio in ratione finis: sicut dicimus: deus est bonum nostrum et beatitudo nostra. Si autem capiamus diuina in ratione formae: tunc non possumus addere: nec meum / nec nostrum: et hoc est quando signantur in abstractione: vnde non dicimus de dei sapien tia. Ista est sapientia nostra: nec de essentia: Ista est essentia nostra. Tertio comparantur ad nos diuina in ratione correlationis: et tunc ad dere possumus vt dicimus: dominus noster refugium nostrum etc. Sed quando relationes sunt ad intra / nunquam: vnde non dicimus de filio deifilius noster. De spiritusancto aliud est: quia quando dicimus / spiritus noster: tunc spiritus dicitur ab inspiratione: quasi nobis per eum bona inspirantur: et ita locum tenet causae. Unde tunc non di citur a spiratione passiua: et sic de dono dicitur donum nostrum: quia donum dicit respectum ad nos. Et sic patet ad quaestionem: quod videlicet nec dono nec dato seu donabilitate spiritus constituitur beatissimus. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum. Dico ad mi norem: quod nec verbatione / inquantum dicit declarationem creaturarum constttuitur filius: nec spiritus dono / inquantum respectum dicit ad creaturas: cum ambo sint entia rationis: sed solum verbatio consequitur filium in esse constitutum / et donum spiritum sanctum: de quo amplius distinctione. 27. erit sermo.

¶ Ad secun dum: dico ad maiorem: quod est duplex distinguens: primarium et secundarium. Exemplum. Sicut homo primo rationalitate a leonedistinguitur / secundo risibilitate. Tunc dico quod illud est constitutiuum alicuius quod ipsum primo distinguit: sicut rationale constituit hominem: sed non quod secundo: sicut risibile non constituit hominem quamuis distinguat. Sic in proposito: quamuis spiritus distinguitur per donabilitatem a patre et filio: non tamen primo / sed secundo: immo primo distinguitur spiratione passiua: ideo non currit argumen tum.

¶ Ad tertium dico ad maiorem: quod vera est quando illud solum nominat illam processionem sicut spi ratio passiua: sed quando addit aliud / non opor tet: et maxime posterius: sicut est in propositoquia licet donabilitas praexigat illam spiratio nem passiuam: tamen cum hoc (vt dictum est) sepius nominat vnum respectum rationis: ideo non currit argumentum. Et sic patet de quaestione.

¶ Ex ista vero distinctioe tres eliciuntur conclusiones. Quarum prima est. Dono primario quod dei digitus est / augmentatio fit donum penitus: dicit conclusio quod per primum donum quod est spiritussanctus et digitus dei: caetera dona dantur. Et hanc deducit magister a pincipio distinctionis / vsque ad illud capitulum: Praeter ea diligenter considerandum est.

¶ Secunda conclusio est. Eternaliter donum paracle tus / sed temporaliter est datum funditus. Dicit conclusio / quod spiritus sanctus dicitur donum ab aeterno / sed datum ex tempore. Et hanc deducit magister ab illo ca. Praeterea diligen ter considerandum est: vsque ad illud ca. Hic quaeritur vtrum et filius cum sit nobis etc.

¶ Ter tia conclusio. Sicut spiritus noster dicitur / non asseritur noster genitus. Dicit conclusio / qua non dicitur de filio dei noster filius / sicut de spiritu sancto noster spiritus. Hanc deducit magister ab illo ca. Hic quaeritur vtrum et filius cum sit etc. vsque ad finem distinctionis.