Preterea con quam siderari oportet: cum tres personae coequiles si bi sint: vtrum relatiue hoc dicatur / an secundum substantiam etc. Hic signatur. 3i dist. huius primi: quae ita continuatur ad praecedentes. In qua postquam in praecedenti distinctione ostendit magister qualiter ex tempore relatio de deo dicitur: nunc ostendit quomodo appropriatio personarum clare exprimitur: et partitur in tres partes. In prima in communi sermodos appropriatio primo exprimitur scilicet quod sit aequieli tas et similitudo. In secunda hilarii tenore ap propriatio ingens apponitur scilicet eternitas pa tri / species imagini / vsus numini. In tertia Augstin. vigore positio clara concluditur scilicet veritas patrisaequilital filio / concordia spirituiscon. Pri ma in principio. Secunda ibi: Non est hic praetereum dum quod illustris vir hilarius. Tertia ibi: Illud etiam sciri oportet etc. Prima parte manente indiuisa. Secunda pars in qua hilarii tenore ap propriatio ingens apponitur: diuiditur in tres. In prima explanatur hilarii docta signatio. In secunda declaratur non esse propria / sed appropriatio. In tertia confirmatur propria quibus fit esse positio. Secunda incipit ibi: Non enim secundum praemis sam expositionem. Tertia ibi: Propria igi personarum in praedictis verbis. Et sequitur illa particu la. Illud etiam sciri oportet: in qua Aug. tangitur appropriatio et partitur in tres partes. In prima suo in termino donatur patri vnitas: In se cunda semoto dubio est filio aequalitas. In tertia onndit quod spiritus sanctus est munus / donatio concordia / et charitas. Secunda incipit ibi: Nunc videamus qualiter aequalitas dicatur esse in filio. Tertia ibi: Quod ant in spiritu sancto etc. Et haec est etc.

Quaestio

Questio haec docet de aeternita te patri: imagine filio: et vsu numi ni appropriadis: quae a Scodo. habe tur in hoc loco. In ista tamen quaestione notatur magister sententiarum: sicut patebit infra. Arca quam talis etc. Utrum patri aeternitas / imagi ni species / et vsus numini debite approprientur: Et arguitur quod non / triplici me dio.

¶ Primo quod aeternitas non debeat pa tri attribui arguitur sic. Illi debet aeternitas attribui cui perfecte ratio conuenit aeternitatis: sed spiritus sanctus est huiusmodi / et non pater: igitur etc. Maior patet. Sed minor probatur. Eternitas enim secundum Boe. 5. de conso. est interminabilis vitae simul tota et perfecta possessio. Unde autem intelligo solum patrem / non suppono spiritum sanctum. Unde autem intelligo spirintum sanctum: et patrem et filium suppono / et ita totam trinitatem: vt innuit in lib. de spiritu sancto Amb. et ita sipi debet appropriari aeternitas.

¶ Secun do arguitur sic: quod non debeat imagini seu filio species attribui. Ubicumque nullum genus est / nulla species est. Sed in diuinis nullum extat genus: igitur etc. Maior patet: quia species secundum Porphyrium in suis isagogis sub assignato ponitur genere: ca. de specie. Sed mi nor probatur per magistrum. 6. dis. huius ca. Quia autem in natura diuinitatis etc. vbi a magi stro praedicata artis dialecticae a diuina remouentur essentia.

¶ Tertio arguitur: quod numini. scilicet spirituisancto / non debet vsus attri pui. Summo bono pertinet fruitio / non vsus. Sed munus seu spiritus sanctus est summum bonum: igitur numini pertinet fruitio / non vsus. Maior patet per Augstin. est etiam in prima dist. Res quibus fruendum est / sunt pater et filius et spiritus sanctus. Uti vero est eorum qua in diuina referuntur. Sed minor patet: cumspiritus sanctus vnius sit essentiae cum patre et filio.

¶ In oppositum arguitur auctoritate Hilarii: et habetur in littera: quae talia tribus. appropriat personis: vnde dicit: Eternitas patri / imagini seu filio species: numini id est spiritu sancto vsus.

¶ In ista quaestione ad alias pariformiter sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus. Quorum. SSecundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quantum ad primum arti culum termini sunt: aeternitas / species et munusHis suppositis: quae de aeternitate distinct one. 9. dicta sunt: hic dico / quod aeternitas est quidam terminorum modus / quo omnia in deo entia aeterna dicuntur / sicut necessitate necessaria. Noto tamen: dimisso modo capiendi aeternum per accidens et metaphysice: quod Eter num apud diuinum Alexam. de ales. 3. parte summae suae / parte. 2. in materia sacrificiorum: capitur tripliciter: propriae / communiter et secundum quid. Proprie rursum tripliciter: propriissime / magis proprie / et minus proprie. Propriissime dicitur aeternum cuius non est finis nec principium durationis aut stabilitatis: et sic solus deus dicitur aeternus: et sic capit hilarius aeternitatem: vbi aeter nitatem appropriat patri. Et de ista aeterni tate dicitur. Qui viuit in aeternum creauit omnia simul. Secundo dicitur magim proprie quod habet principium / sed non finem in duratione vel stabili tate: et sic dicitur vita aeterna. vnde dicitur. Haec est vita aeterna / vt cognoscant te deum: et quem misisti iesum christum. Tertio dicitur minus proprie: quod habet principium / sed non finem in duratione / licet bene in stabilitate: et sic dicitur paena aeterna. Unde dicitur. Ite maledicti in ignem aeternum: qui paratus est diabolo et angelis eius. Secundo principalitur dicitur aeternum communiter: cuius scilicet finis non est in humans acceptione: et hoc tripliciter. Primo cuius finis non constituitur in hominis cognitione. Unde dicitur. Abscon dita a domino deo nostro manifesta sunt nobis et filiis nostris vsque in aeternum. Secun do cuius finis non constituitur in hominis affectione: sicut illud Regum. Uiuat dominus meus rex in aeternum. Tertio cuius finis non constituitur in hominis recordatione. Unde dicitur. De lapidibus exctis ex iordanis alueo. Idcirco positi sunt isti lapides in monimentum filiis israel vsque in aeternum. Sed tertio principa liter dicitur aeternum secundum quid: cuius finis non determinatur in duratione: et hoc tripliciter. Primo aeternum dicitur conditione: sicut il lud psates. Thronus eius sicut sol in conspectu meo: et sicut luna perfecta in aeternum. Intel ligitur cum conditione: si seruassent posteri da uid mandata dei. Secundo aeternum iure: de quo dicitur. Iurauit Moyles caleb: Terra quam calcauerit pes tuus / erit possessio tua et filiorum tuorum in aeternum: quia non deter minabatur finis in iure possidendi. Tertio dicitur aeternum significatiue: sicut de circuncisione ad abraam. Statuam pactum meum inter me et te federe sempiterno. Slo. quia figurabat aeternum. Solum autem in quaestione nostra capi. primo modo / prout significat ca rentiam principii et finis in duratione et sta bilitate.

¶ Secundus terminus est spe cies: et sumitur tripliciter: grammatice / logice / physice. Orammatice est quidam nomi num modus quo diuiduntur in primitiuam et deriuatiuam specic: vt habet Donatus. Logice vero species est quae praedicatur de pluribus differentibus numero: in eo quod quid. Physice vero dicitur tripliciter. Uno modo pro reprtesentatione exteriori: et sic dicitur: Spe cies priami digna est imperio. Secundo pro quolibet quod est de esse alicuius: et hoc modo dicit I0an. damascenus in suo libro sententiarum: essentiam diuinam esse speciem trium personarum: et habetur a magistro distinctione. 29. huius primi. ca. His au tem videtur aduersari etc. Tertio dicitur spe cies vt complectitur vtrumque: scilicet tam appa rentiam exteriorem quam conuenientiam in esse quidditatiuo: et hoc modo videtur accipere Hylarius in libro de synodis: et est in quadam notula nostri textus: vbi imaginemus diffinieus dicit. Imago est eius ad quem mmaginatur species indifferens. Imago enim in diuinis qui est filius dei: repraesentat patrem tam in spiratione actiua: quae quasi est ambobus aduenticia quam in caeteris essentialibus.

¶ Tertius terminus est mi nus. Quia de vsu distin. 1. visum est. Unde noto / quod ista tria nomina: amor / donum et munus sunt per ordinem sancto conuenientia spiritui. Amor enim ei conuenit ex ratione voluntatis cuius est amare: donum vero ex ratione amoris. Nihil enim habet doni rationem secundum Auicennam / nisi amore donetur. Si enim timore detur / redemptio est. Si cupidi tate quaestus: tamen appropriatur donum bonis interioribus seu gratuitis: iuxta illud abbatis vercellarum in principio caelestis hie rarchiae / ponentis differentiam inter datum et donum. Omne inquit bonum datum naturalium: et omne donum natura perficiens scilicet gratuitum. Munus vero dicitur inquantum dona sanctispiritus ex terius per signa patent. Ideo secundum Isid. 10. etimolis. munus dicitur a manu: eapropter potest munus appropriari visibili scispus missioni. Et hoc de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum iut tres conclusiones. Prima de aeternitate respe ctu patris. Secunda de specie respectu filii seu imaginis. Tertia de vsu respectu sancti spiritus seu muneris.

¶ Prima est. Eternitas tribus communis personis veluti vnitas paternali recte appropriatur supposito. Haec conclusio dicit tria. Primum est: quod aeternitas est communis tribus personis. Probatur per magistrum distin. 19. vbi dicit tres personas coaeternas. Item Atha nasius in suo symbolo. Hoc idem probatur. Quandocumque aliqua quidditas habet ex se aliquem modum intrinsecum vbicumque est / et mo dus eius: et si in aliquo includatur modus eius. id in quo includitur / denominatur. Sed eternitas est modus iutrinsecus diuinae essentiae: et essentia diuina vnita est indiuisa in tribus personis: igitur aeternitate dicetur quaelibet persona aeterna. Minor probatur. Nam mo dus intrinsecus est qui non variat rationem formalem. Hmodoi est aeternitas: nam licet in diuinis sint plures formales rationes: tamen aeterna sunt aeternitate / salua eorum formali ratione. Sed maior declaratur. Immediatius enim se habet modus intrinsecus ad quidditatem quam pas sionis ratio. Modus enim intrinsecus pertinet ad primum modum reductiue / sed passio ad se cundum. Si igitur vbicumque reperitur quidditas / et passio: a fortiori vbi reperietur quidditas / et eius modus. Dicit tamen notanter ex se: quia si modus intrin secus non haberet ortum ex quidditate / non oporteret. Sorteitas enim et caeterae differentiae indiuiduales / actualis existem tia et realitas sunt modi extrinseci: quia non va riant rationem formalem. nec tamen vbicumque reperitur quidditas / et ipsi: quia ex se quidditates non sunt modi.

¶ Secunda pars conclusionis dicit: quod vnitas attribuitur patri: patet per Augustinus 1. de do ctri. christiana: et est in lisatra / ibi: In patre vnitas. Et si obiiciatur per magistrum di. 10. vbi dicit tria nomina saenctispius: vnitas / sanctitas / et chari tas: et ita spiritui sancto attribuitur vnitas / non pa tri. Dico quod vnitas dicitur tripliciter. Uno modo vt est passio entis: secundum quod dicunt metaphysici / quod ista tria: vnum / verum / bonum: sunt en tis passiones: et isto modo nec appropriatur patri / nec sancto spiritui. Secundo dicitur vnitas ab vnione: et quia spiritus dicitur nexus patris et filii: ideo sic capta vnitate appropriatur sactospiritui: et sic intellexit magister dist. 10. Tertio dicitur vnitas vt est principium numeri: et sic appropriatur patri. Sicut enim vni tas in numero nihil praesupponit: sic in diuinis pater nullam praesupponit personam: immo est persona prima. Rursum: sicut ex vnitate omnes numeri prodeunt: sic ex prima persona caetere diuinae personae. Unde in greco patri attribuitur monas: quod signat vnitatem. Unde est i. lud Mercurii seu hermetis terme gisti in libro diffinitionum dei. Monas gi gnit monadem: et in seipso reflectit ardorem: id est pater filium / et ambo paracletum: qui dicitur ardor. Unde et ignis dicitur. Iuxta illud: Fons / viuus / ignis / charitas etc. Sed tertia pars conclusionis diciti / quod aeternitas attri buitur patri: patet per hilarium et Augstin. 6. de trini. Et ratio huius est. Sicut enim ante eter nitatem nihil est / sic nec ante patrem. Et sicut aeternitas omnem praecedit durationem: sic pater caeteram diuinam personam: ita quod ex vnitate quo appropriatur patri per Augstin. arguitur ex consequenti vnius dei entitas: et ex eternitate quam sibi hilarius attribuit: concluditur eius sine principio duratio.

¶ Ex quo Democriti et orphaei philosophi pessimus eliditur error: quai posuerunt deorum infinitatem: vnde et medio istorum de orum dicunt isti terraemotum fieri: dum ipsorum in ira exagitatur / et maxime deorum infernalium. Audi (inquit Moyses) israel: dominus deus tuus per vnus est. Idem hermes ad asclepium trifarie diuidens deos. In deos caelestes / acreos / et terrenos. Contra quem pates. clamat. Omnes dii gentium daemonia: dominus autem caelos fecit.

¶ Secunda conclusioDe specie respectu imaginis: et est talis. Filio seu imagini species atque aequalitas rectissime tribuitur. Conclusio haec tria dicit. Primo dicit filium imaginem. Unde noto quod tria requiruntur ad rationem imaginis perfectae. Primo requiritur quod quasi reprae sentet imaginatum in exterioribus: et ideo licet verbum nostrum internum repraesentet memoriam a qua producitur: quia tamen hoc to tum est interius: non dicitur verbum nostrum imago. Secundo requiritur / quod imago sit eiusdem naturae cum suo imaginato: et ideo mens nostra non est proprie imago dei. Unde secundum Augstinu. in libro de immagine. Uerius est homo ad immaginem dei quam sit imago dei. quod bene notauit scriptura dum dicit: Faciamus hominem ad immaginem: et non dicit: faciamus ho minem immaginem: nisi dicatur sicut dicit Aug. quod sicut est aliter imago imparatoris in suo fi lio / aliter in numo seu denario sic patris imago proprie est suus filius: nos vero sumus sicut denarius. Tertio requiritur quod imago procedat per modum naturae: et ideo sanctus spiritus non dicitur imago patris: quia procedit per modum voluntatis. Ista tria habet filius dei. Primo enim conuenit cum patre in spiratione actiua: quae est quasi aduenticia: quia aduenit post esse completum patris et filii. Secundo est eiusdem naturae cum patre: et tertio procedit per modum naturae. Et si obiiciatur quod Dam. vocat spiritumsanctum immaginem patris. Dicit doctor deuotus / quod greci nimis improprie vtun tur nomine imaginis / non ita latini. Damas. autem fuit grecus. Secunda pars conclusionis dicit / quod spens attribuitur imagini. Species autem hoc / vt eam accipit hilarius: idem est quod pulchritudo. Pulchritudo autem recte attribuitur filio: vnde ipse extat pulcher / pulcbrior / pulcher rimus. Extat enim pulcher / inquantum in eo sunt depictae rationes omnium viuentium. Ipse enim est (teste Augstin. 6. de trini. ars plena omnium viuentium rationum. Pulchrior in quantum perfecte patrem representat. Pulcherri mus / inquantum in se habet pelagus illud diui nitatis. Et de modo hoc loquendi satis recordabatur Boetius. 3. de consol. Pulchrum pulcherrimus ipse mundum mente gerens similique immagine formans etc. Et quod istae rationes distinguuntur: subtilissime declarat doctor deuotus loco praeassignato. Potest enim inquit imago dici pulchra / vel ratione lineamentorum in se: vel quasi recte reprae sentat imaginatum. Exemplum. Sicut icoma sancti Andreae dicitur pluchra: vel quia recte in se facta est et visui delectabilis: vel quia sanctum Andream recte representat. Si autem fiat icoma diaboli: non quidem in se est pulchra / immo turpis: tamen si recte diaboli repraesentet feditatem / dicetur: Ecce pulchra diaboli imago seu icoma: ita quod secundam non primam habebit pulchritudinem. San ctus Thomas distinctione hac in scripto. 3. q. dicit vnum bonum verbum. Inquit enim quod pulchritudo tria requirit scilicet consonantiam et claritatem. Et accipit ista duo de Dionysio de diuinis nominibus. Tertio requirit magnitudinem: et hoc accipit ex quarto ethicorum. Unde secundum philosophum: Parui bomines non sunt pulchri / sed bene formosi: vnde pulchritudo est membrorum consonantia cum decore colorum in corpore magno. Quo ad consonantiam primo filius per omnia aequalis est patri. Quo ad claritatem / in eo relucent ideae cunctorum creabilium. Quo ad magni tudinem: Omnipotens (inquit Sapiens sermo tuus domine.

¶ Sed dicit tertia pars conclusionis / quod filio tribuitur aequali tas: ista est in appropriatione Augstin. in lis tera nostra. In patre vnitas / in filio aequa litas. Et Chrisus super epistolam ad Hebater. di cit: quod filius est aequalis patri / non pater filio: quod intelligitur quo ad imitationem. quia filius imitatur quodammodo patrem / non pater filium. Et si quaeratur: an ista aequalitas dicat positionem? Dicit doctor subtilis hac distin. quod sic: quia habet fundamentum reale. scilicet infinitatem. Habet secundo extrema realiascilicet tres diuinas personas. Habet tertio ex trema nata de se hanc fundare relationem talem. Ex quo infero (salua sua totali re uerentia) quod magister sententiarum non debu it dicere equalitatem et similitudinem solum in diuinis dicere negationem: ita quod aequali tas solum neget inequalitatem et similitudo dissimilitudinem. Patet ex dictes. Et confirmatur: quia cum inequalitas ex vi nomins priuet aequalitatem / et dissimilitudo similitudinem: si etiam econ tra fieret / esset priuatio priuationis: quod non capit intellectus. Et si quaeratur: quot est locus iste inter ea in quibus dimittitur magister? Dico quod est tertius / tenendo commu nem opinionem. Primus locus est dist. 17. de charitate: vbi dixit solum esse charitatem in creatam. Secundus dist. 24. vbi dixit nomi na numeralia solum significare negationem Tertius est hic. Tenendo tamen opini. doctoris subtilis: hic solum esset secundus: quia vt patuit distin. 17. ipse probat quod magister posuit charitatem creatam.

¶ Tertia conclusio de vsu attributo mumeri / seu paracleto scissimo muneri vsus atque concordia condonatur. Dicit conclusio tertia. Primo vocat paracletum munus. Ipse enim est munus quo nobis cuncta dantur munera. Unde causatat ecclesia in qua dam sequentia: Ueni pater pauperum: veni dator munerum. Secundo dicit quod vsus debet sibi attribui. Et notandum quod debet hic accipi vsus / secundum quod eum accipit Augustinus 10. de trini. vbi diuidit ista tria: ingenium / doctri nam et vsum. Ingenium inquit ostendit quid homo possit: doctrina quid sciat: vsus quid velit: ita quod vsus hic acceptus / dicit actum in communi voluntatis: quae attribuitur spiritui sancto ab Hilario quae procedit per modum voluntatis. Tertio dicit conclusio / quod sibi attribuitur concordia: hic dicit Augustinus in sua propriatione: est etiam in lit tera. In patre vnitas / in filio aequalitas / in spiritusancto vnitatis equalitatisque concordia. Et ratio est: quia pater et filius communi concordia seu actiua spiratione sanctum spirant spiritum. Et hoc de secundo articulo. Quantum ad tertium articulum sunt tres difficultates iuxta tres conclusiones.

¶ Prima est. Quae est melior appropria tio / Hilarii aut Augstin: Dico saluo iudicio meliori: quod illa Augstin. est declaratiua illius bilarii: vnde concluditur illam hilarii principaliorem. Nec videatur hoc magnum: cum etiam se ex cuset Augustinus de intellectu illius assignationis hilarii: quasi non possit illam ad plenum capere: vt patebit in expositione textus: vnde quod dicit bilarius: Eternitas attribuitur patri: illam aeternitatem declarat Augustinus per vnitatem. Et quod dicit hilarius / species imagini: declarat Augustinus pe filium immaginem / per equalitatem speciem: quod non concludit hilarius vsum muneri: declarat augstinus per vsum concordiam: per spiritumsanctum munus: hoc telinquo indaganti.

¶ Secunda diffi cultas. Quae est proprietas essentialior filio vt dicatur imago patris? Dico quod illa qua est eiusdem essentiae cum patre. Aliae autem duae sunt quasi accessoriae respectu huius scilicet conuenientia cum spiratione actiua / et productio permodum naturae.

¶ Tertia difficultas. Qua ratione dicitur spiritus sanctus plus concordia quam pater aut filius ? Dico ultra praedicta quod ratio est: quia ei attribuitur amor: et in amore fiunt concordiae. Et sic patet ad quaestionem: quod videlicet debite patri aeternitas / imagini species / numeri vsus tribuitur. Et tunc ad argu menta.

¶ Ad primum negatur minor. Et ad probationem dicitur: quod argumentum procedit ac si esset successio in deo: vnde dico quod in eadem aeter nitate est pater et filius et spiritus sanctus: attribuitur tamen ratione dicta patri aeternitas / non san ctospiritui: quia est de principio: nec intellectus noster quo ad hoc aliquid facit.

¶ Ad secundum patet ex primo articulo / quod aequiuocat de specie: nam non ponitur in diuinis species vt di citur relatiue ad genus / sed aliter scilicet pro conue nientia: aut in essentia / aut spiratione actiua: ideo non concludit.

¶ Ad tertium pariformiter aequiuocat: nam non accipitur in appropriatione hilarii vsus / vt distinguitui contra fruitionem / sed pro communi actu volum t atis: ita quod est quoddam commune et vsui proprie dicto et fruitioni. Et sic patet ad quae stionem.

Conclusiones

¶ Ex ista vero distinctione sicut de praecedentibus: de mente magistri tres ca piuntur conclusiones. Prima est vera similitu do / vt inquit veritas / in deo habitudo es vt aequalitas. Dicit conclusio / quod vera aequa litas et vera similitudo est inter diuinas per lonas. Et deducitur a principio distinctionis vsque ad ca. illud: Non est hic praetereundum etc.

¶ Secunda connclusio. Patri aeternitas / species genito est: fert auctoritas / vsus paracleto. Dicit conclusio / quod aeternitas attribuitur patri / spectes filio / vsus pacleto. Et deducitur ab illo ca. Non est hic praetereundum: vsque ad illud ca. Illud etiam sciri opor tet.

¶ Tertia conclusio est. Patur / vnitas: flamen / concordia / filius aequilitas: in sacra vsia. Dicit conclusio / quod patri attribuitur vnitas / filio aequalitas / concorida sanctospiritui. Et de ducitur ab illo ca. Illud etiam sciri etc. vsque ad finem distinctionis.

PrevBack to TopNext

On this page