Distinctio 12

Distinctio. 12. tractat de creatione rerum corporalium et primo quam tum ad eius materiale. Ec de angelica natura dicta suffi ciant: nunc superest de aliarum quoque rerum creatione etc. Hic signatur. 12. distinctio huius secundi libri: quae sic continuatur ad precedentes scilicet ad. 10. et. 11. dist. Nam postquam in geniali in. 10. dist. circa nos osten sa sunt angelorum chara ministeria. Et in. 11 in speciali angelorum erga nos posita est mi ra custodia: Nunc in principio praesentis distin ctionis se amodo excusat affari talia: veris us tamen diuiditur ista pars contra secundam huius secundi distinctionem: a distinctione quidem secunda vsque huc de natura egit magister pu re spirituali: Nunc agere incipit de natu ra pure corporali. Et partitur in tres partes principales. In prima lucidae ponitur opus creationis. in secunda sane subiungitur opus distinctionis. in tertia plane consequitur opus ordinationis. prima in principio. secunda dist. 13. ibi. Prima autem distinctionis operatio fuit etc. tertia ibi. dist. 15. Sequitur dicit deus: fiant duo luminaria magna etc. Rur sus prima particula quae est praesens distinctio in qua declaratur opus creationis in tres partes diuiditur. In prima in hoc compen dio precedit continuatio. in secunda magnoingenio de materia fit inquisitio. in ter tia grandi studio inquisiti fit determinatio. prima in principio. secunda ibi: Qui dam namque sanctorum. tertia ibi. De qua prae usquam tractemus. prima parte indiuisa ma nente: pars secunda in qua de materia prima magna fit inquisitio: in tres partes di uiditur. In prima de materia opinio seritur varia. in secunda in his fit certa electio determinatoria. In tertia dubio datur solu tio resolutoria. prima in principio. secun da ibi. Secundum hanc itaque traditionem etc. tertia ibi. Attende quia hic dicit Augustinus etc. Et sequitur illa tertia particula: de qua priusquam tractemus etc. in qua penitus de materia fit determinatio. Et ista in tres scinditur particulas. In prima informitas seu confusio nateriae tangitur. in secunda illocabilitas vl locatio eiusdem quaeritur. in tertia de diebus fit distinctio quae clare ponitur. prima in principio. secunda ibi. Nunc superest quod secundo praeponebatur etc. tertia ibi. Nunc superest vt dispositionem etc. Et haec est diuisio etc.

Questio praesens declarat quomodo per aliqua potentia materia possit esse sine forma: et de creatioe materiae in qua notat thoma. Et habetur a sco toli. 2. dist. 12. q. i. et. 2. Utrum creationis in opere sine forma a deo effici potuit materia. Et arguitur quod non triplici medio.

¶ Primo sic. Quanto aliqua magis faciunt vnum: tanto minus sunt separabilia. Sed materia et forma magis faciunt vnum quam subiectum et passio: etiam per potentiam diuinam separari nequeunt: sicuti nequit ab homine separari risibilitas. igitur etc. maior patet. sicut enim diuisio est causa separatio nis: vel est ipsa separatio sic vnitas causa in separabilitatis. Sed minor patet. materia enim efficit vnum per se cum forma. ex. 5. meta. Subiectum vnum per accidens cum passi one: sicuti duo diuersorum generum.

¶ Secundo arguitur sic. Quod nequit habere esse sine forma nequit fieri sine forma. Sed materia nequit habere esse sine forma. igitur nec fieri. maior patet: quia fieri ad esse aliquod terminatur. Sed probatur minor: quia si materia haberet esse: et forma esse et distincta. ergo conm positum ex eis esset vnum per acciesens. Teste enim arist. ex duobus in actu non fit vnum per se.

¶ Tertio arguitur sic. materia plus depen¬ det a forma. quam forma a materia: sed formae naturales nequeunt reperiri sine materia: nec fieri etiam a deo. igitur nec materia sine forma. maior patet. quia plus dependet imperfectum a perfecto quam econtra: materia autem gerit locum imperfe cti et forma perfecti. Sed minor probatur: quia si es sent separate essent spirituales et immateri ales. Omne autem immateriale est intellectiuum secundum auicem. et ita essent intelligentiae quod est inconueniens. In oppositum arguitur auctoritate aug. in li. de simbolo sic. Primo omnium rerum capacitas facta est: vt ordinatissimo: dei mumere caetera formarentur qua formata sunt

¶ In ista quaestione ad alias conformiter sunt tres articuli Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quantum ad primum articu lum termini sunt materia: forma: et opus creatio nis.

¶ Primus igitur terminus est ma teria: vnde vltra dicta de materia parte prima dist. 3. huius secundi: Noto quod materia octo nominibus nominatur. In principio: et iuncto suo nomine communi erunt tres ternarii nominm materiae ex sacra biblia. Noto tamen quod non loquor hoc de essentia materie: quae dicitur ens limitatum: sed de materia contracta ad esse quodam infra caelum empireum. Primus igitur ternarius est materia: terra et inanis. Dicitur enim materia quasi matur: est enim secundum auerro vm in. 2. meta. naturae fundamentum: vnde quasi ex vtero materiae cuncta producta sunt: ideo a platone dicta est mulier. Dicitur autem terra a terendo: quia pe dibus teritur: quia infima est in rerum natura creatarum: sicuti terra inter elementa. Dicitur autem inanis: quia sine fortitudine seu robore quia robur est a forma. Secundus ternarius est vacua: inuisibilis: incomposita: quia vbi translatio nostra habet terra erat inanis et vacua: alia translatio habet terra erat inuisibilis: et incomposita. Dicitur autem vacua: quia quaecumque caret formae perfectione: ideo a platone dicta est turpe. Dicitur autem inuisibilis: quia non erat actu terminata: loquendo proprie: visus autem est colorum in obiecto terminato. Dicitur autem incomposita: quia quasi in confuso cuncta facienda in ea in potentia latitabant. Unde et plato eam notauit siluam. Tertius ternarius est tenebra abyssus et aqua. Dicitur tenebra propter sui obscuritatem. Unde a grecis dicta est chaos id est confusio. ab vssus dicitur propter de fectum alterius basis: cum sit basis seu fundamentum primarium: ab vssus autem dicitur ab a quod est sine et basis: vel ab a quod est sine et bissus bissi quod est genus lini candidissimi: materia autem de se est obscura: non candida: ideo potest vocari vle quod signifi cat antiquitatem. Dicitur vltimo aqua: quia sicuti aqua valde flexibilis est: sic materia flexibilis est de se ad omnem formam.

¶ Se cundus terminus est forma: vnde quo ad praesens forma solet accipi tripliciter. Primo modo dicitur forma actus purissimus nulli admixtus potentiae: et sic deus solus forma dicitur: et angeli secundum quod aliqualiter participant. hoc modo loquitur Boe. 3. de consol. metro. 10. ad deum. Forma boni liuore carens etc. Secundo modo dicitur forma vniuscuiusque rei quidditas et maxime create: et hoc modo loquitur gilpertus porretani in libro sex principiorum formam diffiniens. Forma inquit est compositioni contingens: simplici et inuariabili essentia consistens. vbi innuit tria. Primo quod quidditas aduenit composito dum praemittit forma est compositioni contingens id est adueniens ex quo patet quod compositum semper vltra suam quidditatem aliquid addit. Secundo innuit formae simplicitatem: dum dicit simplici: /et det intelligi respectiue: quia scilicet id cuius est forma est compositius: quia ratione additi seu differentiae sper inferiora sunt magis composita quam sint supetiora. Tertio innuit inuariabilitatem: dum dicit inuariabili essentia consistens: varia tio enim proprie est singularium non vniuersalium vnde non corrumpitur humanitas nisi quia sortes vel plato vel alius homo corrumpitur. Certio modo dicitur forma altera pars compo siti: sicut loquitur philosophus in primo et secundo philosophicorum: et hoc / siue sit pars essentialis vnum her se faciens sicut anima et corpus: vel vnum per accemens sicut homo et albedo: vel sit in terior. sicut intellectio in homine: vel exterior: sicut accipit philosophus in predicamento qualitatis: dum dicit: quod quarta species qualitatis est forma. vel circa aliquid comstans figura: et sic dicitur forma quasi foris manens: in aliis autem ab informando.

¶ Ter tius terminus est opus creationis Unde caeteris omissis notandum est: quod differia est inter opus creationis: opus distinctionis et opus oruatus. Opus enim creationis dicitur quando deus inquodam communi seu materia dicitur cuncta condidisse: vel maiorem vniuersi ambitum: et durat in biblia ab illo loco. In principio creauit deus caelum et terram vsque ad illud: dixit deus: fiat lux: vbi est prima dies. Opus autem distinctionis. dicitur quando chaos illud confusum in partes distinxit: et factum est hoc tribus diebus: dominico die fecit lucem quandam: quae ambitu suo peragebat diem et noctem: de qua in sequenti distinctione. Die lune firmamentum: die martes elementa et herbas et pomifera. Opus autem ornatus dicitur quando id quod in tribus diebus ex illo chaos distinctum est: in tres sequentes ornatur et deco ratur. Die mercurii ornatur caelum sideri bus et sole et luna: die quinta seu iouis ornauit aquam piscibus et aerem auibus. Die sexta ornauit terram animalibus et homi ne quammaxime ita quod prius est opus creati onis: secundo sequitur opus distinctionis: tertio opus ornatus; Quantum ad secundum articulum sunt tres conclusiones: prima conclusio est de productione materie: secunda quod non sunt omnia creata similis: tertia de tempore medio inter rerum creationem: seu opus creationis et opus distinctionis: seu primum diem distinctionis.

¶ Prima est haec: vniuo ca omni corpori materia sic in rerum creata est cum forma principio: vt per se creari sine forma absoluta potuerit. Prima pars dicit: quod materia est vniuoca omni corpori: probatur sic: quaerucumque est vna forma seu ratio formae eorum est vna ratio materiae: secundum enim philosophum: proprius actus est a propria forma. Sed for ma corporeitatis est eiusdem rationis in omnibus corporibus. igitur et materia: et confirmatur ex intentione textis et glosarum: innuitur enim quod materia primo codita est ex qua postea cuncta alia sunt facta corpora. Et si obiiciatur: quia iam erat factum caelum empireum. Te ste enim beda quattuor fuerunt facta similis: caelum empireum: angeli: materia prima: et tempus. Dicen dum quod licet similis tempore sit factum caelum empireum cum materia prima: quia ita innuit glosa. In prin cipio creauit deus caelum et terram. glo. caelum empireum et materiam primam nihilominus prior est materia prima caelo empireo: et ista pri oritas sufficut: vt sit vniuoca caelo empireo et aliis coporibus. Notandum tamen quod tempus connumeratum inter alia quattuor non debet accipi pro motu primi mobilis: quia incepit moueri secunda die: sed pro mensura cuiuscunque creature seu sit euum seu mensura alia. Et si quaeratur quomodo potest esse mensura eiusdem rationis in incorruptibili: et in cor ruptibili quin corruptibile fiat incorruptibile vel econtra. Respondendum quod hoc nipil facit: sed quia corpus corruptibile ex contrariis compositum est: vel habet contrarium. corpus autem incorruptibile nec habet con trarium: nec compositum est ex contrariis. Et quod dicunt philosophi quod materia tendit seper ad malefici um et similia: debet intelligi de materia vt li mitatur ad corruptibilia. Ex quo patet defectus ego sancti tho. qui praeelegit sequi auerroyvm in ponentem diuersas rationes materiae in incorruptibilibus et corruptibilibus corporibus quam excellentem medicum scilicet auicennam ponentem eiusdem rationis materiam in caelis: et caeteris corporibus: patet ex prima parte conclusionis Secunda pars conclusionis dicit: quod in prin cipio rerum materia creata est cum forma. pro batur: quia omne quod est in loco circumscriptiue habet formam. Sed materia talis erat in lo co circumscriptiue: igitur. maior patet: quia ad minus habet: vbi quod est quidam respectus et ita quaedam forma. Et confirmatur: quia esse in loco circumscriptiue competit corpori vel habenti formam seu modum corporis. Sed minor probatur. Unde Hugo de sancto vi ctore. Erat terrenum hoc elementum medium vno loco subsidens caeteris in vna confusione permixtis: et circumquaque in modum nebulae expansis. Sed quaeritur quae erat ista forma. Dicendum quod erat quaedam forma imperfecta non mixtionis tamen: sicuti quidam sunt suspicati: quia tunc elementa praecessissent istam materiam: cum mixtio sit ex elemetis: sed erat quadam forma imperfecte habens modum corporeitatis in potentia: sicuti materia quam informabat ad formas eclementorum: sicuti embrio est in potentia ad animam vegetatiuam et sensitiuam vnde in textu: haec materia propter huiusmodi ordinem nominatur nominibus elemen torum: nomine terrae dum dicitur. In pricipio crea uit deus caelum et terram. terram id est materiam primam nomine aeris dum dicitur. Spiritus domini ferebatur glo. interlinearis id est aer. nomine aquae dum dicitur super aquas. Et inde est: quod antiqui philosophi satis bene posuerunt ponendo vnum chaos: seu vnum quid confusum: sicuti tangit Oui. in li. 1. methaphor. vel vnum corpus si capiant corpus imperfectum: vel quasi vaporem: sicut sensisse videtur eraclitus: capiendo vaporem pro illa materia sic imperfecta esse rerum principium.

¶ Sed quaeritur: quis erat locus huius materiae? Dico quod si loquamur genia liter: et vi nominis non habebat locum: quia omnis locus debet ambire locatum: comuniter autem loquendo caelum empireum habet materiam primam: et tamen caelo empireo non est maius corpus ambiens. Sed loquendo de ma teria prima: vt distinguebatur contra caelum empireum: habebat ipsum caelum empireum pro loco suo: vnde ad modum nebulae erat expansa ab hic inferius per totum circumitum vs quem ad ipsum caelum illud tangens per circumitum ne esset vacuum in rerum natura. Sed erat ne leuis aut ponderosa? Dico quod nec leuis nec ponderosa: iste enim sunt proprietates ele mentorum: vnde loquendo proprie: nec habebat sursum nec deorsum: quae ad partes suas: sed solum respectiue ad caelum empireum Sed cuius erat formae: dicitur quod ad modum nebularum cuius pars empireo proximior erat clarior: pars vero inferior opaca atque ad modum lane quae in vno loco est rara in alio spissa. Nullum tamen tunc erat elemen tum: nec aqua / nec ignis / aer seu terra nullum caelum nisi empireum. Sed quaeritur cum caelum emi pireum sit valde clarum et plusquam sol vnde strabus dicit: quod caelum empireum non ab ardore sed splendore dictum est) vtrum illuminaret illam materiam. Et si sic: an faceret dicit: dicitur quod illuminabat illam superiorem partem ma teriae: non inferiorem propter sui opacitatem: quia cribitur quod tenebre erant super faciem ab vssi: non tamen faciebat dieit: quia cogit nos scriptura. Prima enim dies fuit dies dominica (ande dixit deus: fiat lux: tunc autem dies dominica non fuisset prima: sed secunda. Et ratio est: quia dies habet quendam respectum ad noctem: ita quod lux faciat per sui praesentiam diem et per absentiam noctem. Tunc autem per totum materiae illius circumitum illuminabat caelum empireum. Si tamen dicatur dies communiter a dyan quod est clarum: et illa pars materiae superior illuminabatur. consequen ter dicendum illo modo fuisse diem: sed tunc differenter caeteris diebus. vnde nec inter eos computatur: et tunc esset dicendum consequenter daemones antequam de caelo ruerent stetisse in empireo: per dicit: quia fuerunt in caelo vsque ad dieit dominicam: sed ille fuit paruissimus dies: vt patebit in tertia conclusione. Sed nunquid mouebatur illa materia: dicitur puod non: quia nec ad sursum: quia fuisset leuis: nec ad deorsum: quia fuisset grauis: nec in circulo: quia fuisset naturae caeli. Sed dicit tertia pars conclusionis: quod materia prima potuit creari sine quacumque forma absoluta probatur argumento doct. subti. hu ius dist. q. 2. Omne absolutum prius alio et pistinctum ab eo realitur potest fieri: et maxime ab omnipotente sine alio absoluto: sed materia et forma sunt huiusmodi. igitur: maior patet: quia ex eo quod prius est non dependet a posteriori: ex eo autem quod absolutum non coexigit: quod dico propter relatiua: quae se mutuo coexigunt: veluti pater filium. sed minor patet: tam enim materia quam forma sunt absolute. quia constituunt predicamentum substantiae: quod est absolutum: et rursum materia est prior forma veluti fundamentum fundato. Con firmatur: quia non coartatur deus aliquo facto absoluto reliquum facere: sicuti in primo dictum est dist. prima. non coartatur causata visione causare fruitionem: ergo nec causata materia causare formam. patet tertio: quia si cut sine quacumque monstrata forma potest esse materia sigillatim: non videtur quin: et si ne omni simul. Et si dicatur: quod nequit facere deus materiam primam quin referatur ad ipsem quin sit distincta: et talia multa: patet: quia iste sunt formae respectiue: conclusio autem in telligitur de forma absoluta. Ex quo patet quod si sanctus tho. intellexit: quod nequit deus facere materiam primam sine forma: scilicet absoluta defecit. Si autem loquitur de respectiua conceditur sibi: et maxime de fundamentali

¶ Secunda conclusio est: quod omnia non sunt cre ata similis: et est haec. Licet omnipotens cuncta simil efficere potuerit: temporibus tamen creduntur distributa. Prima pars dicit: quod omnipo tens deus potuit simul efficere cuncta quae fa cta sunt. probatur: potentia quae vno posito ad aliud non limitatur: sed semper manet equie in differens: eadem ratione qua primum potest et secundum: et sic deinceps: exquo non coartatur ad aliquid: sed potentia dei est huiusmodi probatur Si enim coartaretur: posset creatura suum opificem limitare: quod repugnat.

¶ Noto tamen: quod ista conclusio est intelligenda de absolutis non respectiuis: si enim fecissei omnem motum qui fuit simul: non esset cum ta libus respectibus successiuum. Si rursus omnes homines simul non essent / cum respectibus priorum ad posterius: vel econtra vnus enim alium non praecessisset: nec fuisset pater eius sicut modo. Et si dicatur: quia tunc sequitur contradictoria simul vera: si cuti eundem hominem simul album et nigrum et ita album et non album. probatur assumptum quia idem homo fuit albus et non albus. Rsnn sum est iam quod intelligitur quo ad absoluta potest enim simul facere album et nigrum: non tamen quo ad illud informare quod est quidam respectus: et ita de consimilibus. Sed dicit secunda pars conclusionis: quod omnia non sunt simu facta: sed per dies distributa. probatur ex te xtu vbi distinguuntur praeter opera creationis: opera sex dierum. Et si dicatur quod moyses loqua batur populo rudi. et ita grosse per dies distinxit: licet deus simul cuncta fecerit: hoc nihil est: quia nullus propter ruditatem auditoris debet dare occasionem deceptionis. Si ergo moyses bene nouerat quod cun cta deus simul fecerat non debebat propter ruditatem populi hoc facere seu dicere contrarium: et si dicatur non potuit omnia dicere simul. Dico quod potuit dicere omnia facta sunt simul. Item Chriso. super Ioh. ome. 12. Quod similis extitit per substantiam mediae non simul extitit per speciem formae: haec etiam est communis opinio sanctorum doctorum Ambro. Brego. Dyon. Dama. et aliorum. Sunt etiam ad hoc persuasiones. Tum ratione sapientiae diuine ordinate sua doua distribu entis: sicuti patet in nobis: prius dat naturam: secundo gratiam: tertio gloriam. Secun do ratione bonitatis diuinae qua vult vt ex imperfecto modo ad summum tempore debito perueniamus: sicuti ex materia prima quae est in perfectissima: teste Aug. in numero dierum senario suum totum compleuit vniuersum: qui numerus senarius apud aritmethicum ma gne est nota perfectionis: tum ex omnibus ei aliquotis constet partibus: tum ratione potentiae diuinae quae manifestatur in illa capacitate materiae ad omnes formas: sicuti actiua potentia dei ad omne creatum seu creabile se e tendit. Ex quo patet quod non sine causa non tenetur in passu isto communiter a magistris nostris Aug. qua in libro super Sen. ad isteram posuit in rerum creatione nullam penitus fuisse inccessionem temporm: sed illos dies septem nominasse movses propter septemplicemus rerum cognitionem in mente angelica: ita quod in prima die se intellexerit factam beatam: dum dicit deus: fiat lux: ipsa enim lux secundum eum est angelus beatus. In secunda fir mamentum: et sic consequenter vsque ad septi mam diem in qua legitur mane non vespe re: quia laus dei in mente angelica non aduesperascit. Oppositum tamen patet: vnde licet ista opinio secundum quod inquit doctor deuotus articulo primo huius dist. q. 2. multum subtilis sit: tamen quia in ea fit seu videtur fieri quedan distractio: a textu sacri canonis non tenetur: vnde ipsemet Aug. in eodem libro super Sen. ad litteram dicit: quod maior est bibliae auctoritas quam cuiuscumque ingenii perspicacitas: ideo tenendum est fuisse successionem in huiusmodi diebus. Sed dicet quis. Dei loquens. Ecce vehemoth: id est diabolus quem feci tecum: cum igitur diabolus sit fa ctus in opere creationis: et adam in sexta die: videtur quod non fuit successio. Rursus. Qui viuit in aeternum creauit omnis simul: et ita non fuit temporis successio: has duas auctoritates adducit Aug. pro se. Ad primam respondet Brego. in mora. quod diabolus et homo fuerunt simul facti: non tempore sed intellectus participatione: quia homo tam est intellectualis ratione animae: quam diabolus ratione naturae suae. Ad secundam respondet idem aug. in vir tute super Sen. in li. contra manicheos: vbi in nuit: quod omnia fuerunt creata simul in quadam communi materia: dat exemdlum. Sicuti plantans vineam dicitur racemos et folia quadammodo plantare. Sed quomodo deus qui est perfectissi mus fecit in principio sui operis opus incompletissimum. scilicet materiam primam. Ditur quod non fecit solam materiam immo angelos: ita quod similis fec opus imperfectissimum et perfectissimum id est angelum vt aduerteret angelus se dono dei esse pure quod erat: qui tanti incomplementi iuxta se primam videbat materiam: ita quod in principio duo opera valde completa fecit deus: vnum spirituale scilicet angelum: aliud corpora le scilicet caelum empireum. Etiam duo incompleta: vnum permanens scilicet materiam primam: reliquum successiuum: scilicet tempus: vt sit vnum contra vnum. et duo contra duo: et sic in omnibus intueamur opera altissimi.

¶ Tertia conclusio est de tempore medio inter opus creationis et primum diem: seu opus distinctionis: et est haec. Sic natura creationis opus primam dicit antecedit quod et tempore praecedit. Dicit prima pars conclusionis: quod opus creationis precedit opus distinctionis: seu primam diem natura: pro batur: id aliud praecedit natura: quo posito aliud non ponitur necessario: et quo remoto aliud remouetur: sicuti quia animali posito non ponitur necessario homo: et remoto remo uetur: ideo animal dicitur prius natura ipso homine. Et hoc est quod dicit philosophus in postpredicamentis. prius est a quo non conuertitur subsistemdi consequenta. Unde et scribitur. Heae genieationes caeli et terrae etc. sequitur. Cessauit ab omni opere suo quod creauit vt faceret: ita quod primo crea re id est opus creationis: secundo facere: id est opus distinctionis. Sed dicit secunda pars quod eti am opus creationis praecedit primam dicit tempore: pro batur: opus creationis fuit aequalis in duratio ne more qua fuerunt daemones in caelo. Sed duratione correspondente tempori nostro fuerunt daemones in caelo. igitur etc. maior patet: quia quando dixit deus: fiat lux: secundum Aug. ceciderunt mali angeli de sedibus empireis: et hoc fuit in principio diei dominice: vt patebit sequenpti distinctione. Sed minor patet ex su perioribus: Unde et dicit magister quod per morulam fuerunt in caelo. Ex quo patet quod illud timpopus creationis fuit valde modicum. vnde hugo de san¬ cto victore comparat propter sui brevitatemus illud tempus momento. vnde sic dicit in libro de sacramentis. Primo momento temporis in quo creata est omnium visibilium et inuisibilium natura: neque nox fuit: neque dies Ex quo patet quod in prima conclusione dictum fuit quod illuminatio caeli empirei: non sufficiebat ad faciendum diem: vnde et Augustinus .12. confessionum. Informen materiam fecisti ante omnem diem. Et si dicatur iuxta argumentum manichei. Si deus creauit aliquid in tenebris. ergo erat in tenebris: quomodo ergo lucem inhitat iaccessiblem. Dicendum quod deus est lux et tenebre in eo non sunt vlle: nec tenebre erant eius ex parte: sed operis operati: ideo non obuiat. Quantum ad tertium articulum sunt tres difficltates.

¶ Prima: vtrum materia prai ma cum illa forma cum qua creata fuit faciebat vnum per se: et in quo erat praedicamento. Dicendum quod ex illa materia et forma resultabat vnum per se compositum informae tamen respecti ue ad formam perfectiorem: et in predicamon to substantiae.

¶ Secunda difficultas: vtrum in opere creationis fuerit in aliquo operi successiuo: dicendum quod sic in tempore illo quod est quartum concreatum: quia omnis mensura dempta aeternitate: ex secunda distinctione huius secundi habet successionem. In aliis autem tribus non scilicet angelis: caelo empireo: materia prima.

¶ Tertia difficultas. cuius motus erat mensura: istud tempophus medium inter opus creationis: et opus distinctionis: quia non primi mobilis quod secunda die fuit factum. Dicendum quod erat mensura motus imagina rii: sicut si staret primum mobile: et non mo ueretur diceremus tunc tempus mensurare motum imaginarium non actu: sic in proposito. Ex quo patet ad quaestionem: quod vicem in opere creationis sine forma effici potuit materia. Tunc ad argumenta.

¶ Ad prirespondet doctor subtilis. q. 2. huius distinctionis in reportatis parrhisius: quod facere vnum potest accipi: aut facere per identitatem: et sic maior habet veritatem: et minor falsitatem: quia pri modo mageis sunt idem passio et subiectum quam ma teria et forma: vel potest accipi facere per vnum per vnionem: et sic maior est falsa: immo illa vnio signum est possibilis separationis: et hoc modo minor est vera: et sic nullo modo concludit argumentum.

¶ Ad secundum negatur minor: et ad probationem: quia ex duobus in actu non fit vnum per se: verum est quando illi duo actus sunt diuersorum generum: et quod vnum non est in potentia ad aliud: et horum oppositum est in proposito: quia materia prima non est in genere: ideo non est in diuerso genere a forma: et secundo est in potentia ad formam.

¶ Ad tertium. primo maior est falsa loquen do de eodem modo dependendi. In esse enim simpliciter plus dependet forma a materia quam econtra: quia materia est fundamentum formae. Sed quo ad perfectionem econtra est: quia materia perficitur per formam. Secundo minor est falsa: dato enim quod illae formae essent separate potentia dei non essent intellectuales: sicuti nec accidentia in sacramento altaris separata. Et quod dicit auicenna intelligendum est de forma ex se in materiali materia quanta. Et sic patet ad quaestionem.

¶ Ex praesenti autem distin ctione: sicut etc. Prima conclusio. Communi materia sunt a principio creata omnia non modo alio. Dicit prima conclusio: quod omnia sunt simul facta a principio in communi materia non alio modo. Et ponitur a principio distinctionis: vsque ibi. De qua prius tractemus

¶ Secunda conclusio: informae dicitur cha os primarium ad caelum tendere vsque empire um. Dicit conclusio: quod illa prima materia erat informis et attingebat caelum empireum et ponitur a loco illo: De qua priusquam etc. vs que ibi. Nunc superest.

Tertia conclusio: in quaternario opera complentur dei senario: atque consumantur. Dicit conclusio quod in numero qua ternario et senario complentur opera dei. Et ponitur ab illo c. Hinc superest etc. vsque ad finem distinctionis.