Prologus, pars II, q. 3 [Troyes Transcription]

Et videtur quod sic, quia distinctus est habitus principiorum et conclusionum, ut patet per Philosophum VI Ethicorum. Sed fides est habitus principiorum et articulorum fidei; scientia autem nominat habitum conclusionum. Ergo videtur quod habitus istius scientiae rea liter distinguatur ab habitu fidei.

Praeterea: quando aliqua duo sunt unum realiter, ubicumque reperitur unum, invenitur reliquum. Si ergo habitus et habitus istius scientiae sunt idem realiter quicumque haberet unum, haberet reliquum. Sed hoc est contra Augustinum XIV De Trinitate capitulo primo, ubi ait: ""quod multi pollent ipsa fide qui non pollent ista scientia.""

Praeterea: quaecumque numerantur adinvicem, oportet esse distincta. Sed scientia ponit in numerum cum ipsa fide, ut patet per Apostolum Ia Ad Corinthios XII, ubi tam fides quam scientia numerantur inter dona datis grata.

In contrarium est, quia si habitus istius scientiae esset alius ab habitu fidei, cum uterque esset infusus, oporteret ponere duplex lumen infusum, quod reprobatum est in superiori quaestione.

Praeterea: habitus distinguuntur per actus, sed unus est actus fidei et istius doctrinae de articulis fidei, quia credere ergo erit habitus unus utriusque.

Responsio: dicendum quod, ad dissolutionem istius quaestionis, oportet primo videre quomodo ista termina, 'intellectus', 'scientia', et 'sapientia' dixerunt, ut sunt habitus intellectuales, et ut sunt dona gratam facientia, et ut sunt dona gratis data.

Secundo adducere aliquas rationes ostendentes habitum istius scientiae, ut est de hiis quae naturalem rationem excedunt, non distingui ab habitu fidei.

Tertio solvemus illa quae videntur difficultatem facere in proposito.

Viso ergo quomodo dixerunt ista, ut sunt habitus intellectuales, et ut sunt dona gratis data, volumus aliquas rationes adducere ostendentes habitum istius scientiae, ut est de ipsis credibilibus simpliciter, non distingui ab habitu fidei. Possumus autem dicere quod maior[?] inconvenientia sequerentur si habitus istius scientiae distingueretur ab habitu fidei.

Nam primo sequeretur quod meriitum fidei perderetur.

Secundo quod cognitio aenigmatica in hac vita consummarentur.

Tertio quod nobilissimus habitus nobis occultaretur.

Quarto quod idem sciretur et crederetur.

Primum sic patet: nam sicut secundum Beatum Gregorius, fides non habet meritum, ubi humana ratio probet experimentum. Sic si nobis aliquis habitus habet infusus istius scientiae alius ab habitu fidei, oporteret quod duceret nos in cognitionem ipsorum credibilium certam et propter quid. Cum in cognitionem, quia ducamus per habitum fidei et sic meritum fidei perderetur.

Secundum sic ostenditur: nam si in hac vita cognosceremus De um per aliud lumen et per alium habitum distinctum ab habitu fidei, oporteret cognitionem aenigmaticam in hac vita consummari et terminari. Quod est contra Augustinus IX De Trinitate capitulo primo, ubi dicit quod certa fides ut cumque inchoat cognitio nem. Sed cognitio certa non perficietur nisi post hanc vitam cum videbimus Deum facie ad faciem.

Tertium sic declaratur: nam si nobis esset talis habitus infusus, occulta retur in nobis, cum nullus recta mente possit dicere se habere aliam cognitionem de credibilibus praeter cognitionem aenigmaticam, quae est cognitio fidei. Sed inconveniens est nobilissimos habitus existere in nobis et latere nos ut dicitur IIo Posteriorum. Ergo in nobis non est alius habitus nec aliud lumen praeter habitum fidei.

Quartum sic patet: Nam, cum per habitum fidei, articuli fidei sint simpliciter credenti, oporteret quod peristum habitum qui ponitur distingui ab habitu fidei tamquam per nobiliorem et clariorem praedicti articuli essent simpliciter scita. Idem ergo esset creditum et scitum, quod est impossibile.

Restat ergo ultimo solvere illa quae videntur facere difficultatem in proposito et sunt illa quae tacta fuerunt in arguendo.

Primum ergo sic solvitur: nam licet in cognitione humana differat habitus conclusionum et habitus principiorum, hoc pro tanto est quia habitus principiorum est quasi naturales. Non quod anima oriatur naturabiliter cum tali habitu, sed quia ex naturali lumine intellectus fertur in cognitionem talium sine aliquo discursu. Habitus vero conclusionum est acquisitus per rationem et discursum syllogisticum, ideo oportet istum ab illo differre. Sed cognitio articulorum fidei et eorum quae sunt simpliciter credibilia nec est nobis naturalis ex lumine nostri intellectionis, nec potest per nostram rationem investigari. Ideo de talibus sive supponantur ut principia sive unum concludatur ex alio. Non est, nisi unum lumen et unus habitus supernaturaliter infusus, qui est lumen fidei.

Utrum, quia in hac doctrina proponuntur nobis multa credibilia, quae tamen humana ratione investigari possunt, sicut 'Deum esse, unum, et esse actum purum, vel primum motorem et potentiae infinitae', quae de Deo probaverunt etiam ipsi philosophi naturali ratione, ideo de talibus bene acquiritur habitus distinctus ab habitu fidei? Sed nos quaerimus utrum habitus istius scientiae differat ab habitu fidei quantum ad illa quae sunt simpliciter credibilia et quae humana ratione investigari non possunt.

Secundum autem sic solvitur: nam quantum ad illa quae continentur in ista scientia, quae non excedunt nostrum intellectum, multi pollent ipsa fide, qui non pollent hac scientia. Similiter quantum ad illa, quae sunt simpliciter credibilia, multi pollent ipsa cognitione fidei, ut simpliciter sciunt quid credere debeant, qui non pollent cognitione et scientia praedicta, ut per eam contra impios fides defenditur et alii instrunter in utriusque. Tamen est unus habitus fidei, non numero, sed specie, quamvis clariori modo et cum aliquo effectu sit in maioribus quam in minoribus.

Ex hic autem patet solo ad tertium, quia ideo scientia ponit in numerum cum fide, quia cognitio fidei evidentior et cum aliquo dono gratis dato vel gratum faciente potest in uno quam in alio reperiri.