Quaestio 1 [Sorbonne Transcription]

Sed contra praedictas conclusiones sunt dubia non pauca Et primum dubium sit illud quod in primo argumento principali de rectitudinem voluntatis cui respondeo quod neganda est maior si intelligatur de rectitudine naturali quia secundum scriptura deus creavit hominem rectum et tamen secundum magistrum licet homo angelus ex puris naturalibus stare potuerit non tamen proficeret ut patet de angelis distinctione 3 2i et de homine distinctione 24 eiusdem secundi et per consequens rectitudo naturalis non sufficiebat sibi sive ad merendum vitam aeternam rectitudo tamen gratuita bene sufficit sed illa includit gratiam et cum probatur quod non quia secundum anselm rectitudinem illam non posset deus auferre voluntati dicendum quod ita dicit ibi anselmus in d[?] liber arbitrio c 8 ubi probat quod deus non potest auferre rectitudinem voluntatis quia secundum eundem ibidem voluntatem esse rectam non est nisi eam velle illud quod deus vult eam velle sed hanc rectitudinem non potest deus inferre auferre quia si sic aut igitur volens aut nolens non nolens certum est nec volens quia tunc deus posset velle voluntatem non velle illud quod vult eam velle ponatur igitur in esse et tunc implicantur contradictoria scilicet quod deus vult voluntatem non velle illa illud quod vult eam velle consequens est impossibile igitur illud ex quo sequitur scilicet quod deus possit auferre rectitudinem voluntatis

Sed contra istam f?am[?] econtra potest arguitur quia nihil absolutum est in voluntate libere vel a sem?[?] ipsa causabile vel a deo quin deus possit illud ibere destruere nego tri quia non decet en conservata vo?ce[?] igitur omne velle et omne aliud potest sibi deus auferre igitur et rectitudinem si a prima rectitudo sit aliquid receptum in voluntate quia etiam totum mundum potest destruere

Ad istud concedendum est quod nichilnihil absolutum nec velle aliquod potest voluntas creata libere in se producere quin deus possit idem libere destruere et tamen probatur quod non per anselmum

dicendum quod deus volens posset secundum potentiam suam absolutam illam rectitudinem auferre etad probationem contrarii concedo de virtute sermonis loquendo quod deus potest velle voluntatem non velle illud quod vult eam velle saltem in sensu d communicat[?] in talibus assignato quia sic quod modo velit eam velle a esse tamen potest cras velle eam in velle a esse

2osecundo dico quod non solum hic de possibile vera est ymmoimmo et haec de in esse est possibilis deus vult voluntatem non velle illud quod vult eam velle quia sequitur deus vult voluntatem nihil velle igitur deus vult voluntatem non velle aliquid in mundo et ita non illud quod vult eam velle nec aliud antecedens est possibile igitur consequens

Praeterea non minor contradictio videtur hic claudi deus non vult voluntatem velle quod vult voluntatem velle quae est etiam propositio quam ultimate infert anselmus non autem prior tamquam impossibilem quam in prior de in esse quia hic directe in p??e[?] parte propositionis verbum principale negatur et in serva affirmatur non sic ex alia parte sed verbum servarium sed hoc 2asecunda est possibilis igitur multo fortius prima probo minoris quia ponatur quod voluntas nichilnihil velit hoc posito affirmativa contra contradicit assumptae naturae falsa eset igitur negativa vera

Si directas quod licet non velit eam minus aliquid velle cum haec tamen stat quod velit eam aliquid velle pro futuro et tunc affirmativa verba[?] eset et per consequens negativa sibi contradicens praeassumpta falsa erit

contra aliqua est voluntas possibilis produci contra d[?] nuq?na[?] producet vocetur illa a hic tunc affirmativa falsa est deus vult a velle quod vult a velle quia est affirmativa et implicat falsum igitur eius contradictoria vera non vult a velle quod vult a velle ibi tanta appp?[?] claudi contradictio sicudsicut in prima

prima de voluntate quam deus vult aliquid velle infuturum sed non modo formetur propositio sit haec affirmativa deus vult hanc voluntatem nunc velle falsa est quia nihil vult eam velle igitur eius contradictoria vera quod est propositum patet igitur quod propter contradictionem in propostionem ad quam d[?]outic anselmus in contra secundum veritatem nulla contradictio includitur licet appareat includi non or negare quin deus etiam istam recitudinem de qua est sermo auferre valeat a voluntate et si ponatur in esse nulla includitur contradictio quia licet bene sequatur deus aufert a igitur vult auferre a sic a in voluntate velle illud quod deus vult eam velle tamen non sequitur aufert a igitur a est sed potius sequitur igitur a non est cuius oppositum or[?] anselmus supponere si ad contractionem deducere debeat argumenum suum Generaliter enim quando deus destruit aliquid vel adnihilat tunc ipsum non est et ideo videretur prima facie quod ratio anselmi nullius momenti est in hoc casu

pro reverentia tamen auctoritatis suae dicendum quod forte pro quasi eodem habuit anselmus hanc deus non vult vo?tom[?] vello?va[?]

et certa secunda claudit contradictoria et ?ac[?] quod vult eam velle quae satis positio est ut ostendi Et istam deus non vult vo?tom[?] velle et vult eam velle vel istam deus vult voluntatem nolle quod vult eam velle et certe secunda claudit contradicta et non sunt pro eadem habendae nec 2asecunda sequitur ex positione in esse quod deus auferat rectitudinem voluntatis

Aliter potest dici quod deus de potentia sua ordintata id est secundum leges misericordiae suae nunc currentes non potest auferre rectitudinem bonitatis sine eius demerito quam diu autem voluntas persistit in hoc quod vult illud et non aliud nisi quod deus vult eam velle ipsa non demeretur igitur nec tam diu poterit rectitudo auferri sibi a deo et ita haec rectitudo sibi a deo numquam poterit si[?] auferri sed ipsamet cessare potest ab ipsa rectitudine non volendo[?] illud quod deus vult eam velle secundum praecepta sua et tunc potest sibi deus secundum legem communem auferre caritatem et rectitudinem habitualem et cetera dona sua sicudsicut sibi placebit

ubi aliter potest dici glossando anselmus sicudsicut ipse se glossat in libello posterius edito scilicet in de concordia et praecise et praed[?] et gratiae cum libero arbitrio capitulo 6 ubi postquam descripsit libertatem voluntatis quod est pcans[?] servandi rectitudinem voluntatis propter ipsam rectitudinem et quod haec liberalitas naturaliter et inseperabiliter sic in homine quamvis ea non semper utatur addit quod ipsa ita foetis est ut nulla res homini rectitudinem praedictam id est iustitiam quam habet valeat quam diu haec libertatem qua voluerit uti auferre iustitia namque non est naturalis sed fuit separabilis etiam in principio in angelis et hominibus et est ad huc in hac vita non tamen neccessitatenecessitate sed habentium illam propriam voluntate sed quoniam iustitiam qua iustus est aliquis constat esse rectitudinem voluntatis quam dixi quae rectitudo tantum tunc est in aliquo tamen ipse vult quod deus vult eum velle patet quia deus eandem rectitudinem nulli in vico auferre potest nec potest hoc velle sed nullam velle potest ut eam habens nolens ulla neccessitatenecessitate illam deserat haec illae

hic patet quod deus non potest rectitudinem bonitatis auferre invito[?] vel volenti eam auferri et hoc est verum Ex hac autem auctoritate patet responsio supra posita quia et c?[?] quia dicit hic quoniam deus non potest velle auferre eam hac non est verum ut in ipsa responsione probatum est de potentia dei absoluta igitur totum dictum suum intelligendum[?] videtur de potentia ordinata

Contra illud argui potest primo quia voluntate volente recte cuilibet reddere quod suum est et habente etiam actum reflexum quo appetat et velit omnino actum priorem rectum tenere potest deus actum priorem tollere sine posteriori vel posteriorem conservando et tunc nolere voluntate dum voluntas sua libertate uti voluerit auferretur sibi sua rectitudo contra iam recitata ab anselmo

praeterea quod rectitudo gratuita non includit gratiam videtur quia omnis instituta est rectitudo voluntatis propter se servata et omnis habens hanc rectitudinem est iustus et habens iustitiam quoniam omnis habens iustitiam verum est iustitia ista quam habet scilicet naturali vel gratuita et naturali totali vel partiali iustus est secundum anselmum ubi prius capitula 14 idem igitur sunt iustitia et rectitudo et iustus et rectus tunc sic omnibus habentibus gratiam promissa est vita aeterna non omnibus iustis promissa est vita aeterna sed illis tantum qui sunt iusti sine omni iniustitia igitur non omnibus rectis et ita non omnis rectitudo propter se servata includit gratiam maior patet quia secundum anselmum ubi prius capitula 12 9 in fine circbatus[?] de concordia gratiae et liberi arbitrii ubi fit haec quaestio an scilicet finilis[?] possint stare gratia et liberum arbitrium a et dicit quod sit quia sicudsicut est de libero arbitrio sine quo nemo salutem meretur postquam intelligibilem[?] habet aetatem ita est de gratia illa sine qua nullus salvatur minor probatur quia anselmus ubi supra immediate c scilicet 14 postquam dixit omnem habentem rectitudinem illam quam dederat in descriptione iustitiae dicens omnem iustitiam esse rectitudinem voluntatis propter se servata et ideo habere iustitiam et esse iustum addit non tamen sentio[?] iustis omnibus promissam esse vitam aeternam ut accepit minor sed illis tantum qui sunt iusti sine omni in iustitia illi 11 proprie et absolute sunt iusti et recti corde est enim aliquis secundum aliquid iustus et secundum aliquid iniustus ut qui castus est et invidius talibus[?] non promictiturpromittitur beatitudo iustorum quoniam sicudsicut vera beatitudo est sine omni indigentia ita nulli datur nisi iusto sine omni iniustia haec ille

praeterea si rectitudo voluntatis gratuita includit gratiam gratificantem tamen rectitudo talis stare possit cum peccato incaeli[?] igitur gratia conclusio falsa et minor verum[?] maior igitur falsa est veritas minoris patet quia voluntas secundum anselmum ibi c13 nam potest velle rectitudinem si non habet rectitudinem non tamen omnem iustitiam habeo quia vellem omnem qua illam velit et c21dicit quod voluntas iusititae est ipsa iustitia sed certe cum hoc quod voluntas velit rectitudinem et iustitiam stat quod ipsa sic in peccato mortali quia unus qui ignoret an deus esset trinus et unus et qui crederet fornicarium concubicum ita licere sicudsicut matrimonialem et ideo concubinatum sine omni remorsu frequentaret ita posset iligere deum supra omnia et velle rectitudinem et esse promptus voluntate licet non sci?a[?] ad unde sciendum sicut nos nam et nos modo volumus sine omni murmure conscientiae quae mala esse non aestimamus et tamen illa voluntate deum offendimus et non fornitantes peccamus saltem ita potest esse vel saltem continget iuxta illud apostolus nihil mihi consci?us sine sed non in hoc iustificatus sine ergo cum rectitudine voluntatis scare potest mortale peccatum

Dicetur forte quod maior falsa est nisi de perfecta rectitudine quae est sine omni iustitia iuxta de scriptionem anselmi positam improbatione minoris praetetis[?] rationis proxime

Sed contra hic est processus anselmi postquam[?] enim praemisit in fine capituli 12 quod non vult loqui de alia gratia quam de illa sine qua nullus salvatur homo et post ca 13 diffinivisset iustitiam quod ipsa est rectitudo voluntatis propter se servata dicit si igitur possumus ostendere nullam creatam hanc adipisci posset rectitudinem nisi per gratiam mani?ca[?] erit inter ipsam et liberum arbitrium ad salvandum hominem concordia quam quaerimus assumptum autem consequenter ostendi sit voluntas non vult recte nisi quia recta est nam sicut visus non est acutus quia videt acute sed illud circo videt acute quia est acutus ita voluntas non est recta quia vult recte sed econtra cum autem vult hanc rectitudinem protul duplo[?] recte vult non igitur vult rectitudinem nisi quia recta est idem autem est voluntatem recta esse et rectitudinem habere palam igitur quia non vult rectitudinem nis quia rectitudinem habet licet enim possit velle rectitudinem quam non dum habet ut cum vult maiorem habere quam habet dico tamen inquit nullam eam posset velle rectitudinem si non habet rectitudinem qua illam velit hanc autem rectitudinem non habet a se et habere nequidnequit quia aut volendo aut non volendo volendo quippe nullus valet eam per se addipisci qui nequidnequit illam velle nisi illam habeat nec nolendo seu non volendo hoc enim nullius mens accipit igitur non potest eam creatura habere ex se sed nec a creatura quia sicudsicut creatura nequit creaturam salvara ita non potest eam dare per quam debeat salvari sequitur igitur quod nullam rectitudinem habet creatura quam dixi voluntater[?] nisi per dei grataim deo igitur largiente invenimus re gratiam eius ad salvandum hominem cum libro arbitrio concordare videtur ita ut gratia sola posset hominem salvare nisi eius libro arguo agente sicut sit in infantibus et in intelligentibus ipsa sit semper adiuvat liberum arbitrium naturale quod sine ista nihil valet ad salutem dando voluntati rectitudinem quam servet per liberum arbitrium iste processus plane habet quod omnis rectitudo voluntatis includit vel requirit gratiam iam descriptam nam da quod non non probatur qui volendo possit communis rectitudinem adipisci a se nam hoc non improbatur nisi per hoc quod nullus potest eam velle nisi illam habeat

Ad primum istorum concedendum est quod actum rectum de quo arguitur posset deus tollere conservando reflexum sed iste esset rectitudo ut actus rectus voluntas quiddam iusta est ipsa iustitia ex ca 21 et nulla potest communis rectitudinem velle si non habet rectitudinem talem quamvis vel igitur voluntate in vita possit sibi de potentia dei absoluta auferri actus aliquis rectus seu rectitudo alia non tamen omnis quia ipsa voluntas habendi quod ab ipsa aufertur ceteris paribus sibi pro iustitia et rectitudine imputatur

Ad 2msecundum concedo quod omnis iustitia seu rectitudo simpliciter et non secundum quid sicudsicut anselmus distinguit c 14 includit vel requirit gratiam gratuitam minor autem dicit[?] quod non omnibus iustis promissa est vita aeterna non eset vera de iustis illis qui absolute et proprie secundum eum ibi dicuntur recti et iusti corde sed tantum de illis qui secundum quid sunt iusti et secundum quid sunt iusti quales ibidem destribit et certe runt[?] magister[?] ultra dicere quod ipsa diffinitio iustitiae quod est ipsa rectitudo voluntatis propter se servata non convenit omni iustitiae cuius oppositum plane dicit vel magister[?] dicere quod non omnis habens talem rectitudinem habet eam per gratiam sine qua non est salus et quae sola in infantibus sufficit ad salutem cuius oppositum continet processus ut videtur in 3otertio argumento positus et ita anselmus videtur sibi ipsi contradicere sed secundum illud solvi habet brt[?] solvendo argumentum 3mtertium

ad 3m igitur dicendum si non ponatur obex ignorantiae[?] voluntarie alicoaliquoalico modo opposito scientiae ad salutem neccessariaenecessariae rectitudo voluntatis propter se secundum nata non stat cum peccato morali nec sine gratia gratuita de lege dei communi sed si ponatur obex ignorantiae[?] disponis[?] praecise contrariae tali scientiae et hoc invincibilis et in tali causu non est intelligendus processus anselmi posita enim causa sufficiente ponetur effectus si igitur propter hoc servo iustitiam aliquam vel rectitudinem ut poce[?] castitatem et veritatem quia hoc est rectum si scivero rectum esset quod non furer vel non occidam neutrum faciam et sic de similibus mortalibus peccatis iustitiae absolute dicte[?] et rectitudini contrariis Sed contra non omnibus iustis nec per 9 omnibus rectis promissa est vita aeterna secundum anselmum ut poce[?] non illi qui castus est et sic secundum aliquid iustus et tamen simul cum hoc invidus est et per consequens secundum aliquid in iustus et haec saepae similis invenimus institute causa incontinentia quam invidiam malam esse et in iustiam Sed praeterea castitas stans cum invidia est quaedam[?] iustitia ut patet in exemplo anselmi et per consequens ipsa est rectitudo voluntatis propter se servata [?] secundum anselmum omnis iustitia sic rectitudo igitur non omnis talis rectitudo etiam remoto obice illicite ignorantiae habet secum gratiam gratificantem

Ad primum istorum dicendum quod rectis omnibus simpliciter promissa est vita aeterna rectitudo autem simpliciter non plus ponit neccessarionecessario cum sit in plena potestate naturali sit recti nisi quod sic propter se servata id est quod est iustitia et rectitudo et quod non lateat uniter[?] habentem alia rectitudo neccessarianecessaria ad salutem et dico quod licet si castus qui simpliciter simul scienter est invidus velit vel velle possint talis existens rectitudinem aliquam ut pote castitatem propter l castitatem non tamen rectitudinem vult tamen invidia propter rectitudinem id est quia rectum est tunc enim nullo sensu esset scienter similiter et voluntariae invidens et certe velle castitatem non quia rectum sed quia cast?us? et quod non est simpliciter velle rectitudinem quia rectitudo est nec tale velle et absolute et proprie rectitudo sed secundum quid unde si ly omnis cum dicitur omni iustitiam esse rectitudinem propter se servata distribuit pro iustitia secundum quid dicam sicut processus anselmi ibi innit tunc ly propter se reciproce restri[?] istam iustitiam de qua fiet sermo et illam rectitudinem utpote quod castitas est rectitudo voluntatis propter se id est propter castitatem servatam et tunc patet quomodo dicta anselmi sibi invicem non repungnant haec omnia quae dixi de velle rectitudinis dicta intellige de velle sufficienti quo ita eligitur rectitudo quia respondeo est haec est quia deus vult et rationale est omnino quod sic fiat sit scilicet quod per nullo citra deum reminueretur[?]

Sed contra primam responsionem qua dictum est anselmum ibi capere negativam non intendit in adu?tenter[?] hanc negativam esset impossibilem vera[?] propter se reciproce refert istam iustitiam de qua fiet sermo et illam rectitudinem utpote quod castitas est rectitudo voluntatis propter se id est propter catiitatem servata et tunc patet quomodo dicta anselmi sibi invicem non repungnant haec omnia quae dixi de velle rectitudinis dicta intellige de velle sufficienti quo ita eligitur rectitudo quia rectitudo est hoc eset quia deus vult et rationale est omnino quod sic fiat sic scilicet quod pro nullo citra dictat deus non vult me velle quod vult me velle quia haec est probata sufficienter esse possibilis sed intendit hanc affirmativam esse impossibilem deus quod vult voluntatem velle non vult voluntatem velle licet in advertenter[?] ipsam exprimat et non istam

Contra inquam hic argui potest quia si haec deus vult non voluntatem velle quod non vult eam velle est impossibilis etiam secundum dei potentiam absolutam igitur et antecedens ex quo infertur scilicet quod deus auferat a voluntate rectitudinem est impossibile contra dicta in responsione vel contra sua non valet quia ex possibili non potest anselmus inferre impossibile

praeterea in principio c 8 de libro arbitrio dicit quod totam subiectam quam deus de nihilo facit potest redigere in nichilumnihilum a voluntate vere habente rectitudinem non valet eam separare

Sed prima pars istius dicti non potest intelligi de potentia dei ordinata quia tunc esset falsum igitur in eadem auctoritate aequivocat de dei potentia quod non videtur verisimile vel 2am partem intelligit etiam de potentia dei absoluta et tunc non solum non potest auferre voluntati suam rectitudinem de potentia sua ordinata sicudsicut dicit 2a responsio sed nec de potentia absoluta

ad primum istarum potest multipliciter responderi uno modo suppondendo quod voluntas de sancto[?] velit et aptum facere voluntatem dei id est quod deus vult eam velle et hoc sine [?] demerito annexo et culpa mortali et tunc potest dici quod si 2m legem nunc ordinatam deus sine istius demerito aufert rectitudinem et gratiam a tali voluntate et tamen secundum legem illam velit o[?] voluntatem semel rectam semper rectam esse nisi istam rectitudinem demereatur habere et ista habet eam et non demereatur habere eam per casum igitur sed deus voluntati sic se habenti tollit rectitudinem ergo vult eam velle quod non vult eam velle vel vult eam habere rectitudinem quam non vult eam habere consequentiam[?] ista est bona sed antecedens est ita inpossibileimpossibile sicut consequens

Similiter lex eius est voluntati iniute[?] et non demerenti rectitudinem habitam auferri non velle auferre et velle eam velle quod ipse vult accidentaliter vel habitualiter igitur si velit voluntati sic dispositae sine eius demerito auferre rectitudinem quam habet sequitur quod velit eam velle quod non vult eam velle et bene via est quod sicudsicut consequens est impossibile ita est impossibile quod secundum legelm ordinatam qua sic et sic ordinat ut tactum est stante quod sic ordinet voluntati habenti rectitudinem invice[?] et non demerenti tollet eam

aliter potest dici quod voluntas semel recta secundum legem dei tam ordinata quam absolutam fieri non potest non recta culpabiliter culpa accidentali et voluntaria sua id est peccatrix sine sua culpa sine demerito et hoc sine auferatur sibi forma quaebus[?] prius eam informans sine non

3o modo potest dici magister assertive quod anselmus in illo passu non facit mentionem de merito vel demerito et quia intitur[?] habere contradictionem ex terminis quia cum dicit quod deus non potest seperare vel auferre rectitudinem a voluntate habente rectitudinem id est voluntatem actualiter vel habitualiter ac quiod deus vult eam velle intelligit hanc ut supra tactum fuit in[?] prima responsione principali in sensu 9 ad hunc sensum quod hoc est impossibile deus aufert a voluntate velle illud quod ipse vult eam velle quia non stant simul quod illud auferat et tamen quod non velit auferre igitur si auferret velle huius voluntati vult eam non sic velle quomodo vult eam velle et ita vult istam non sic velle quomodo vult eam velle quod plane includit contradictoria nec aliquis unquam differet[?] sibi rationabiliter contrarium sed cum hoc stat quod alias potest sibi auferre velle illud quod nunc habet voluntas secundum dei voluntatem et non probat quin voluntati possit auferre velle quod vult eam velle sumpea[?] ista in sensu d[?] in quo sensu d praecessit prima responsio quia in sensus 9 nulla penitus est difficultas nec per istum sensum aliquid notabile probaretur

ad 2msecundum per idem quia est satis possibile quod ita sit sicut significatur per istam deus adnihilat mundum sed hoc non est possibilis deus facit voluntatem non vult velle quod vult eam velle eundo etiam ad potentiam absolutam non autem procedit illud dictum secundum sensum d nisi aequivoce c et haec sint dicta faciendo voluntatem secundum cum[?]et d ratione de ly potest sed alio modo potest distingui secundum com[?] et di[?] tam ista deus vult voluntatem velle quod non vult eam velle quam ista negativa non vult voluntatem velle quod vult eam velle eo quod potest esse una propositio et tunc est possibilis ista negativa vel duae propositiones ad hanc sensum aliquid non vult eius voluntatem velle et illud vult voluntatem velle velle et ita copulativa est impossibilis In primo sensu hic totum denominatur[?] non esse obiectum divinae volitionis voluntatem velle quod vult eam velle et debet sic praesentari deus non vult voluntatem velle quod vult eam velle et haec est possibilis satis sed non sit in sensu 2osecundo

Sed contra ista replicari potest quod anselmus non possit glossari per potentiam dei ordinatam quia anselmus deducit ad contradictoria et super ita non potest deus de potentia absoluta et quod dicitur de invite[?] non videtur ad propositum quia per ly invite intelligit anselmus quod non nisi voluntate voluntarie demen?te[?] et tunc patet quod deus non potest per quamcumque potentiam auferre eam nisi praecedente demerito

ad istud dicendum quod licet anselmus ad contradictoria mtatur[?] deducere ista tamen deductio deficit sicut ostensum est supra nisi intelligatur alterio dictorum modorum in responsione principali qualiter dictus processus vel decutio anselmi procedat bene ad secundam glosam de invito[?] patet supra ex probatione primae obiectionis contra solomon[?] primi argumenti principalis glossando aut eam de potentia ordinata sic potest sua deductio tollerari quia secundum legelm dei ordinatam ipse vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem[?] veritatis pervenire et velle praecepta inplere faciendo quod bonum est et ideo praecipit hoc et acceptaret quod sic fieret et contrariumpossibly modified somehow dicitur non velle id est non acceptare sed reprobare si contrarium facit homo licet tunc secundum veritatem velit sic fieri quia aliter nihil fieri posset sed hoc est permissive vel cooperative non autem acceptando de tali igitur modo volendi intelligo secundum anselmum rectitudinem voluntatis esse velle quod deus vult eam velle id est quod deus acceptat hic eam velle vel acceptaret si sit vellet paratus sibi cooperari ad hoc quantum in se est

Et ad hunc intellectum sive velit deum toleretollere actualiter vel honorare parentes et similia sive non sicudsicut deberet et tenetur sed contrarium semper vult eam sic velle id est acceptat quod sic faciat vel acceptaret sit sibi placeret quod sic fieret et paratus est semper ad hoc iuvare cooperandio quantum in se est et cum tali volitione qua semper sine intermissione vult sic non stat quod velit talem rectitudinem non esse quia tunc non acceptaret quod tunc esset nec paratus esset cooperari quantum in se est et per consequens non vellet eam velle sic quod semper vult eam sit velle quae sunt contradictoria et certe ad hunc intellectum est illud ad quod in isto processus ultimate deducit

Impossibile igitur inquit si deus saepe factam rectitudinem tollit ab alicoaliquoalico non vult eum velle quod vult eum velle cuius illatilooks possibly corrected partem 2amsecundam semper ponit et non probat sed tamen partem primam[?] quam non est possibile simul esse varro[?] cum secunda quae 2a ex lege dei supponitur esse vera quod suppositum falsum esset si nihil vellet voluntatem velle quod uti quia potest de potentia absoluta cum possit voluntatem ipsam et omnem substantiam quam fecit de nichilonihilo ad nichilumnihilum redigere simul dicit in principio 8 c eiusdem et per consequens non vellet sibi cooperari ad bonum quantum in ipso est loquendo vero de potentia absoluta consequens illud non est impossibile in sensu com[?] pro ut est una propositio quia si iste de quo fit sermo nihil esset vel nihil vellet illud esset verum in sensu a d qui est iste aliquid est quod deus non vult eum velle et tamen deus vult eum velle illud nullo modo deducitur quin oppositum stare valeat de dei potentia absoluta nam eo ipso quo deus destrueret volitionem qua est quod prae voluit deum toleretollere sine demerito volentis esset haec falsa et neganda deus vult eum sit velle et quia haec pars non probatur sed supponitur tunc simul ponendo suum oppositum patet quod deductio non concludit

Sed contra quod loquatur loquitur anselmus ibi de potentia dei absoluta et de vil volitione bene pla?ti[?] efficienti et absoluta patet quia in principio istius capituli dicit quod totam substantiam[?] quam d nihil fecit potest ipsam in nichilumnihilum redigere a voluntate vero habente rectitudine non valeret eam separare unde videtur quod in eadem propositione aequivocet de potentia et constat quod prima pars huiusmodi dm[?] intelligitur de potentia de absoluta dici potest uno modo quod ipse quasi irrisorie et interrogative respondet discipulo inquirenti numquid vel deus possetpotest voluntati auferre rectitudinem Et magister vide quomodo non possit q[?] d[?] quodammodo potest et alio modo non sed quomodo sit a quomodo non de potentia quidem absoluta potest nam qui totum mundum adnichilareadnihilare potest non valet rectitudinem a voluntate separare quasi diceret ymoimmo per locum a mairoi de potentia ordinata non et hoc consequenter deducit quod aliter dici potest quod rectitudinem voluntatis non potest separare ad hunc sensum haec non possibilis rectitudinem voluntatis separat quia si separetur qualitas ista voluntate iam non esset rectitudo vel saltem tunc non esset rectitudo voluntatis

vel 3otertio modo potest dici quod propter vi?le[?] convium[?] saepe auctores etiam in eadem propositione ypostheticahypothetica vel in eodem processu aequivoce sumunt eundem trinum sicut enim inductive posset explanari

2msecundum dubium principale sit illud quod tangitur in secundo argumento principali de observantia mandatorum dei dicendum quod divina mandata non possunt de lege communi ad intentionem mandantis servari sine gratia unus augustinus in libro de haeresibus dicit hoc pertinere ad errorem pelagianorum ut credant sine g[?] hominem posse facere omnia dei mandata

Item ad hoc est magister libro 2 distinctione 28 capitulo 1 dicens pelagianorum haersis rectissima a pellagio mota cho[?] est exorta hii dei gratia quae praedestinati sumus et qua meruimus de potestate tenebrarum erui[?] intantum invinci sunt ut sine hac credant hominem posse facere omnia divina mandata

Sed contra hanc responsionem arguit sto[?] sit si deus praecipiens intendebat quemlibet abligare ad servandum praecepta ex caritate igitur quicumque faciens opus praecepti non ex caritate peccat mortaliter et hoc de praecept negativo ad quod tenetur semper et pro semper ita quod si tenatur ad illud ex caritate quando illud servat non ex caritate peccat mortaliter

Et similiter de praecepto affirmativo ad quod tenetur pro aliquando si non servat ex caritate peccat mortaliter consequens videtur falsum quia tunc quicumque occidisset vel quicumque peccatum mortale comisissi si postea non occidat quia deus praecepit non occidere peccat mortaliter vel si servat s?bm[?] quia deus praecepit peccat mortaliter et hoc non videtur aliud quam pervertere omnes qui srl[?] comiserunt[?] peccatum mortale ut nullum bonum opus ex gratia faciant ad quod alias tamen tenetur

praeterea existens in caritate potest facere aliquod opus praecepti non tunc motus ex caritate sed ex pietate et intrinsue?ne[?] naturali vel ex alicoaliquo alio non ferente[?] tunc accidentaliter intentionem suam in finem ultimum igitur si incen?o[?] mandantis scilicet dei sic quod sua mandata ex caritate impleantur in tali casu inpletio[?] illa operis praecepti non esset sibi meritoria

ad primum istorum concedo quod fa?ns[?] opus praecepti non ex caritate quando teneretur exequi opus illud ex caritate peccat mortaliter non quia facit opus praecipi sed quia non ex caritate facit illud et etiam quia tunc teneretur habere caritatem et non habet multo tamen minus peccat tunc non ex caritate faciendo opus quam quam si opus non faceret obligantur enim pro tunc ad prima"tria" written below prima scilict ad habendum caritatem ad operandum tale opus et ad operandum ipsum ex caritate

Si tamen sciat ?omnia[?] pro qua obligatur sit operari ex praecept et qui aliquid eorum illa ad quae pro illa hora obligatur facit minus in tanto peccat quam si nihil faceret ceteris paribus et hoc etiam concedo tam de negativis quam affirmativis pro actibus voluntatis conformibus praeceptis hiis vel illis obligor enim ex praecepto de non furando non solum ad non furandum unquam verum etiam aliquando ad velle aliquando furari numquam et illum actum pro tunc et non semper teneretur ex caritate elicere vel eum habere nec sequitur quod post commissum peccatum mortale si non occidat aliquis peccat mortaliter quia ex hoc quod non occidit numquam peccat sicut nec ex alia parte ex hoc quod facit opus praeceptum sed in hoc peccat quod non ex caritate detestatur vel non ex caritate vult non occidere seu respuit homicidium et hoc tenetur quotiens de neccessitatedistincte quia tunc forte distincte tenetur velle pro loco vel tempore quo ad quaedam vel pro semper conclusio ad aliqua obedire vel alias quando deus novit et certe tunc patet quod non sequitur illud absurdum quod tunc infertur quod post unum peccatum commisum non esset opus ex genere bonum fat?d[?] quia iam patet quod nisi illud faceret quando tenetur gravius i?ca[?] peccaret facere etiam quod non tenetur est valde expediens et ad gratiam disponens sicut opus supererogationis

ad 2msecundum assumptum mihi videtur verum et bene verum est quod inpletio operis exteriorum non ex caritate non et sibi meritoria si fient pro hora pro qua teneretur motus ex caritate sic agere sed sed haberet secum tunc novum annexum sibi peccatum sed pro multis aliis horis credo quod meritorium esset sibi quia per gratiam redditur pro ut aestimo persona ista grata deo quod omne bonum ex gne[?] et motu bono scundum instinctum negatur sibi factum a tali persona est sibi meritorium dum modo non tunc teneretur illud facere ex caritate non tamen ita meritorium sicudsicut si ex caritate fieret

Sed contra istud videtur esse dictum gregoris in omelia de apostolis ubi cum descripsisset modum caritatis dicens iste enim veraciter caritatem hanc qui et amicum diligit in deum et inimicum propter deum addit nam sunt non nulli qui diligunt proximos sed per affectionem cognationis et terrenis quibus tamen in hac dilectione satra eloqui non contradicunt sed aliud est quod sponte impenditur naturae aliud quod praeceptis dominantis[?] ex caritate debetur obedientiae hii nimiarum et proximum ob est hii nimiarum obedine diligunt et tamen ista sub lumina[?] dilectionis praemia non assecuntur quia amorem suum non spiritualiter sed carnaliter inpenduntimpendunt haec iste igitur opera facta ex motu pietatis naturalis vel affectionis carnalis non sunt meritoria nec valet dicere quod hoc est quia ex quo tantum carnaliter moventur peccant quia hoc est plane contra gregoris qui hoc dicit quibus in hanc dilectione satra[?] eloqui non contradicunt et tamen constat quod peccatis tam venialibus quam mortalibus sacra[?] eloquentia contradicunt diciendum igitur mihi videtur quod nulla talia sunt meritoria vitae aeternae ex hoc solo quod talia sunt sed tantum ex hoc quod fiunt a persona deo cara bene mortaliter quod dico pro actibus indifferentibus licitis vel pro actibus indelibe?te[?] elicitis sicut est confirmatio barbe vel huius ex hoc inquam sunt meritori licet non ita meritorii sicudsicut si mediante caritate elicerentur

Praeterea contra responsionem istam ad 2msecundum principalem potest argui quia secundum augustinumlooks corrected somehow de doctrina christiana praecepta dei sunt de lege naturae igitur ex solis naturalibus possunt inpleriimpleri

dicendum quod non possunt meritorie inpleriimpleri sine gratia possunt tamen opera exteriora praeceptorum pro maiori parte inpleriimpleri ex naturalibus sine gratia informante sed sic forte intelligit augustinus sed actus interiores etiam naturaliter causabiles si tenentur[?] quidam saltem iste qui esset dei finens[?] amore super omnia et aliorum propter ipsum aestimo quod semper in habente notitiam neccessariamnecessariam ad salutem eo ipso deus infundat gratiam nec aliter esset potest de lege ista statuta

3mtertium sit illud quod tangitur in primo argumento principali ad partem oppositam quaestionis quod omnis contradictio est a?em[?] esse gratum sine gratia vel carum sine caritate

dicendum quod nulla penitus est repugnantia quod aliquis sit gratus deo et carus sine caritate sibi formaliter inhaerente sed quod sine caritate et gratia acceptante[?].

4mquartum dubium sit illud quod tangitur in 2osecundo argumento principali ad partem oppositam compositionis[?] quod peccatum mortale est infinitum et ideo videtur ipsum non posset tolli per naturalia

dicendum quod licet peccatum mortale sic malum infinitum ex hoc quod fit contra praeceptum bonum[?] infiniti vel in conceptum boni infiniti et ita sic offensa re infinite quod aliqui vocant esse infinitum secundum extrinsecam denominationem ab obiecto tamen secundum magnitudinem extrinsecam entitatis actus peccati non est infinituspossibly corrected ymmoimmo forsan pnr[?] nihil est sicut de peccato mortali pure omissionis sed quod sit tale patet et tale tali modo infinitatis si deo placeret posset quilibet actus voluntatis quo deus ipse super omnia diligitur et quilibet etiam habitus ad actum talem incinans dici infinitus isto etiam modo nunc diligo deinde infinite licet finito actu quia praefero eum in amore meo in comparabiliter ultra omne aliud bonum existens vel possibile

ad formam tamen dicendum quod licet peccatum sic malum non concesso infinitum potest tamen dimictidimitti seu deleri per gratiam infinitam quae dei acceptatio est infinita istam responsionem probatur quod sit intensive infinitum quia capiatur peccatum mortale temporale per illud infincies[?] devemur contra praeceptum dei quia infinita instantia ibi sunt etc dicendum quod non infi?es[?] noviter et libere vel noviter inputaimputa igitur[??]

5mquintum dubium est quod videtur quod gratia non sit neccessarianecessaria ad salutem sed est inpeditivaimpeditiva quia illud quo potest capitur est inpedimentumimpedimentum sed per gratiam peccatur nam si habens graviam[?] mortaliter post peccet gravius peccat quam qui gratiam non habuisset nec haberet quia talis magis in grate[?] faceret quia facilius posset peccatum cauere dato quod omnia alia fiant paria igitur gratia est sibi tam quod gravius peccat nam illud quo solo addito super conditiones alterius iste gravius peccat quam altier est causa quare[?] gravius peccatum quam alter et grava est huius per causam igitur et etc

dicendum quod illud quod est inpeditumimpeditum salutis per se et non solum accidentaliter vel occo?ter[?] non est neccessariamnecessariam ad salutem

aliter tamen bene potest nam de virtutibus posset homo superbire et de fioe[?] substantiae et scientia et de bonitate naturali animae et tunc ista bona quorum etiam multa sunt ad salutem neccessarianecessaria possent ? occasio non data sed accepta peccati virtus etiam et scientia vel fides qua scitur vel creditur quid sit agendum vel quid vicandum si homo nolit conformare se recto dictamini rationis est occasio et causa per accidens quare gravius peccat quam faceret ydiotaidiota sed scientia non agit per se peccatum ymoimmo reluctat quantum in se est iudicans et instruens ut non peccetur

Similiter quodammodo est deca?te[?] licet minus quia nec per se nec per accidens est causa mortalis peccati quia non stat cum ipso quia tamen habens causalitatem teneretur per eam respuere peccatum et posset et non utitur ea sicut posset ideo gravius peccat non quod agat ea ad peccatum concedo igitur quod talis gravius peccat sed nego consequentiam igitur gratia est sibi causa gravius peccandi sed ipse met non vicens gratia cum posset et deberet ex hoc quod ea non utitur gravius peccat et eam perdit et illud complexe significabile valet quod non utitur habita gratia sicut posset et deberet ad se s resistendum et vitandum temptationem peccati est quo posito gravius peccat et quo amoto non gravius peccaret et non est alia entitas significabilis incomplexe praeter ipsum operantem sicut causa quare sciens gravius peccat quam ignorans ceteris paribus est quia non conformat se suae scu?e[?] in volendo et agendo et non alia entitas vera nisi operans ipse li[?] autem sunt dicta supposito quod ceteris paribus gravius peccet praehabens caritatem immediate ante peccatum quam non prae habens caritatem videretur enim forte probabiliter posset dici quod in casu ubi prae habens caritatem licet non haberet maiorem quam tenetur habere ideo gravius peccat quam qui non habet caritatem omnibus aliis condictionibus et circumstantiis existentibus paribus quia iste eam non habet teneretur habere eam sicudsicut alius et quod non habet sibi imputatur ad peccatum nec excusat eum in alicoaliquo ut videtur sed aggravat et pari modo diceretur de sciente et ignorante peccantibus omnibus aliis conditionibus existentibus paribus et hoc si scientia quam habet unus et qua caret alter sic neccessarianecessaria ad salutem sint est scientia praeceptorum dei tunc enim qui ignorat aeque teneretur scire[?] et punietur causa quia ignorat quam quia male operatur

Sed contra istud videtur quod omnes universaliter concordare quod ignorantia dummodo non sit affectata[?] excusat a tanto licet a toto et eadem ratione in proposito de carentia[?] caritatis

Et assumptum probatur per illud apostoli nimiam[?] consecutus sum quia ignorans feci et dicens in euvangelio dimitte illis pater quia nesciunt quid faciunt igitur talis si simile peccatum communicat cum sciente minus peccat

dicendum quod si cetera sint paria non est concedendum ut videtur quod ignorans ignorantia scientia vel fidei quam homo obligatur habere excusetur in aliquo et negatur quod talis ignorantia aclemiat[?] suum peccatum propter causam supra dictam Et ad argumentum in oppositum dicendum quod illud commune dictum verum est ubi peccatur ex ignorantia non affectata et non ubi ignoranter tamen peccatur

Exemplum primi fuit in apostolo et in casu euvangelico et etiam iudaei illi pro quibus in isto casu rogavit habuerunt voluntatem bene faciendi talem quod si habuissent scientiam oppositam nullo modo fecissent quod ferunt quia secundum apostolum si cognovissent numquam dominum[?] gloriae[?] etc 1 cor 2 et in Ioannes christus venit hora ut omnis qui inter fecit vos arbitretur etc et haec fecerunt quia non noverunt patrem nullum me q d si novissent non fecissent

aliud enim est ignorantem facere et ideo eum facere quia ignorat 3oc sic ignoranter peccavit apostolus sicut plane facetur ita quod si scivisset non peccasset sit sed certe habens scientiam et nihilominus peccans non sic se habet sicudsicut peccans ex ignorantia sic peccat ut scientia sua sit causa per accidens sui peccati et similiter ignorants sit dispositus quod etiam si haberet scientiam nihilominus peccaret talis enim ut aestimo nace?us[?] per ignorantiam excusatur et ideo cetera paria non sunt sicudsicut habet supponere responsio supradicta igitur non excusat

6m dubium principalem est de cornelio qui ut videtur fuit in statu salutis ante habita gratiam quia actuum 10 habetur de cornelio quod orationes eius elemo[?]e[?] erant do[?] accepte antequam haberet fidem et per consequens antequam haberet gratiam quia gratia idem est realiter quod caritas infusa caritas aut infusa fidem praeexigit vel coexigit de dei potentia ordinata et tamen ut videtur e??[?] in statu salutis igitur gratia ad hoc non requiritur

dicendum quod quantum mihi videtur quod vel ist ipse non erat in statu salutis habuit tamen operationes et volitiones quales non hm[?] in homine de lege communi sine gratia dummodo fides et scientia neccessarianecessaria ad salutem non de sit in eo autem de fuit meruit tamen de congruo instrui vel fidem sibi et notitiam neccessariamnecessariam a deo infundi sibi vel dato sicudsicut est verisimilitudo quod fuerit in statu salutis ante petri adventum tunc habuit gratiam et fidem infusam sed non acquisitam sed non actum credendi sicudsicut post explicatur praecise s[?] citra[?] trinitatem personarum et verbi incarnationem licet habuerit fidem unius dei etc et haec pars secundum sanctos est vera sicut vult gregorius in originali super epistolam ad galatios ubi vult quod per opera bona pervenit ad fidem explicitam et non econverso hanc etiam sententiam tenet gregorius super ezechial et haec est via scoti super primum sententiarum

7mseptimum dubium est de lege dei ordinata circa salutem illius viatoris denirato[?] alicoaliquo tali dixi enim gratiam inhucem[?] non esset neccessariamnecessariam ad salutem nisi neccessitatenecessitate secundum quid quae neccessitasnecessitas est solum legis dei institutae

contra lex illa est aeterna igitur absolute neccessarianecessaria antecedens manifestum quia lex a deo instituto non potest poni a deo principio ex tempore ordinari sine mutatione dei contra patet quia ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis scilicet quod si non sit absolute neccessarianecessaria tunc neccessenecesse est eam aliquando non fuisse ex quo sequitur quod non ab aeterno habuit esse ista est deductus et

ad illud 7mseptimum dubium dicendum quod de vi sermonis antecedens est verum et etiam consequens et consequentia bona quia ista lex non est nisi deus qui sit ordinavit qui voluit quod sic foret tamen ad intellectum argumentis eundo qui videtur intelligere antecedens ad hunc sensum lex ista est absolute aeterna id est ab aeterno sit ordinavit deus concedo antecedens et nego consequentiam et etiam istam consequentiam qua ex opposito consequentis infertur oppositum antecedentis quia non sequitur non est absolute neccessarianecessaria sed potius si?e[?] et consequenter sic ordinavit deus ergo neccesse est eam non fuisse id est neccessenecesse est deum aliquando non sic ordinasse et ad probationem averoys dicendum quod licet consequentia esset bona secundum opinionem commentorum et aristotelis de aeterno et absolute neccessarionecessario ad primum intellectum antecedentis et consequentis primae consequentiae tamen forma ista ultima et illa consequentia non valent ad 2msecundum in caelum sumendo istas propositiones primae consequentiae et hoc generaliter etiam secundum mentem commentoris nam illa consequentia non valet secundum eum prima materia ab aeterno fuit inpotentiaimpotentia ad hanc formam quam nunc recipit et loquor de potentia ante actum et reduci?li[?] naturaliter ad actum per causas naturales igitur hoc stante neccessarionecessario est inpotentiaimpotentia ad hanc formam nec sequitur secundum eum on est absolute neccessarionecessario inpotentiaimpotentia ad hanc forma igitur neccessenecesse est eam non fuisse inpotentiaimpotentia ad hanc formam quia sit nunc primum instans in quo recipit eam certe tunc non abstante quod ab aeterno et semper fuerit usque nunc inpotentiaimpotentia ad eam modo tamen non est sit in potentia ad eam nec unquam erit sit inpotentiaimpotentia ad eam secundum viam suam quia numquam post poterit naturaliter noviter eam recipere

Ista patent secundum opinionem suam super primum c et in commento 210 ubi dicit quod si potentia ad aliquid fuerit accepta non in loco propinquo gn?omi[?] sed in materia prima tunc aeterna fuit inpraeterito sed tamen ista potentia quae fuit inpotentiaimpotentia materia est individui entis accidentis et tamen quidam homines acceperunt hanc potentiam quae est per accidens quasi essentialiter tenurunt esse possibilem ut aliquid non sic per tempus in finitum inpraeterito deum post erit qua propter est potentia ad suum esse infinita et tamen putaverunt quod potentiam ad esse possibile est ut sit infinita aestimaverunt etiam quod possibile est ut potentia ad corruptionem in aliquo futuro error igitur horum est quod acceperunt essentialiter illud quod est accidentaliter deinde[?] assimilaverunt essentialem potentiam ad corruptionem infinitam neque accidentaliter neque essentialiter potentiam autem ad generationem possibile est infinitam reperiri accidentaliter non essentialiter

Ex hiis dictis eius satis patet quod simul stant secundum eum quod materia ab aeterno fuit impotentia ad hanc formam et tamen quod potuit non esse inpotentiaimpotentia ad istam quia cum semel illam habuerit non potest redire illa secundum opinionem suam licet simils bene posset

dico tamen quod mens erat et commentaris 12 metaphysicae quod nullum ec?uum[?] potest non esse absolute loquendo arguit enim hic aristoteles primo de caelo per 124 et 130 sit licet idem simul habeat potentiam ut sederat et non sedeat ut sit et non sit tamen nihil potest vel habet potentia ut simul sit et non sic ut simul se habeat et non sedeat sed in alio et alio tempore si itaque aliqui infinito tempore plurium habet virtutem vel ut loquitur littera[?] commentaris hanc potentiam ad plura infinito tempore illud non faciat istas accionesactiones in tempore et tempore sed omnes in eodem tempore in similis[?] qua propter si quid infinite tempore ens corruptible est virtutem itaque habebit eius quod est non esse sed ita que in infinito tempore est sic existens quod potest non esse simul igitur erit et non erit secundum actum sed hoc est impossibile igitur illud ex quo sequitur nam quod ponitur quod non est impossibile illo dato sed possibile

Praetera per 128 arguit sic quod nihil eaternum sic corruptibile non enim a casu est aliquid vel esse potest in generabile vel in corruptibile quia quod est causale vel a fortuna primi semper et ut frequenter est vel sit sed quod in infinto tempore est et simpliciter aut a quadam parte id est a parte ante vel a parte post aut semper aut frequenter existit ens neccessenecesse igitur nulla talia quandoque quiddam esset quandoque autem non talium autem eadem potentia contradcitionis et materia causa eius quod est esset et non itaque neccessenecesse est similis existere actum opposita libri aristotelis ubi et commentator commento 138 declarans rationem philosophi dicit quod nullae[?] rr[?] dant eis ut sint semper aut semper non sint aut ut aliquando sint et aliquando non sint si igitur invenietur generabile aeternum non corruptum vel econtra quod essmum[?] corptum id est corruptibile esset possibiel ut natura possibilis transmutaretur in neccessariamnecessariam naturaneccessaria in possibilem in augente et recipiente quod est inpossibileimpossibile et quasi eandem sententiam dicit super 12 metaphysicae commento 41

Sed dicendum quod aristotelis ibi arguit contra platonem qui secundum commentatorem 1 c et in commento 124 posuit mundum fuisse aeternum tamen possibilem non esse de se sed agens extrinsecum non esse natum ipsum corpore etc ita quod eius corruptio secundum platonem esset possibilis ut sibi inponitimponit commentator ex parte materiae inpossibileimpossibile quo ad agens et certe contra eam satis procedit prima ratio quia sic arguit commentator illo eodem commento quod si aliquid posuerit aliquid esse ens in toto tempore sed quod in eo est potentia ad corruptionem absque hoc quod corruptatur contingit ut duae potentiae inveniantur in similis[?] infinite scilicet potentia ad esse et potentia ad non esse est ergo altera earum otiosa cum nulla accioactio proveniat ex ea id est quod aiquid et sic esse inpotentiaimpotentia ad duo ad quorum alterum non poterit reduci ad actum quod si ponatur reducit pro eo quod ponitur possibile licet sed falsum accidet inpossibileimpossibile

Sed constat quod christianus statim levissime respondebit quod nihil obstat possibilitati quoniam reduci statim possit ad actum quia deus contingenter et libere exterius agit et ita potentia nulla erit otiosa quia reduci posset absolute ad actum sit etiam intelligenda est prima ratio philosophi procedere supponendo etiam quod eo ipso quod aliquid esse aeternum non est agens aliquod potens ipsum corpore et ideo si ponatur simul cum hoc corruptibile et ponatur hoc in esset quod corrumpatur tamquam falsum possibile accidet falsum inpossibileimpossibile scilicet quod simul erit quia aeternum non habens corruptum et non erit quia ponitur corrumpi sicut ponitur corruptibile quod autem aristoteles sit intelligat semper ponendo sit deum agere neccessarionecessario quidquid agit patet ex hoc quod dato quod li?e[?] possim cras sedere et libere possim cras non sedere pro eodem instanti simul possum hoc et illud simul et tamen me posse sedere cras in a instanti et me posse cras non sedere in a instanti non aliud et aliud tempus vel instans respi?unt[?] sed illud idem igitur respectu talis agentis nihil valet forma arguendi quod non est supponendum de argumento philosophi praecise ubi credidit dem?rare[?] sed secundum priorem intellectum concludebat satis bene igitur isto modo potius intellexit

ad 2msecundum argumentum aristotelis dicendum est per idem quod naturaliter corruptibile posset ab activo libere infinite potentiae perpetuo conservari et tunc hoc non fieret causaliter nec fortuito nec naturaliter sed a proposito posset etiam accidentalis corrumptibile cuius est caelum secundum viam saltem istam probabilem satis quae non potest ipsum conponicomponi ex materia et forma et etiam secundum istam viam quae ponit ipsum componi ex materia et forma dato quod forma talis nullum habet naturaliter sui corrumptum destruere si sibi placeret vel manu?tenere[?] quia libere[?] contingetis agit extra quidquid ibi agit haec est una ratio Scoti libri 1 di 2 q 5 ubi dicit sic argumentum aristotelis contra platonem primo capitulo et m[?] procedit ex suppositione neccessariinecessarii agentis et tunc inquit sic deduco si caelum potest perpetuari ab agente neccessarionecessario igitur neccessarionecessario perpetuatur huic autem neccessarionecessario repungnatrepugnat actus corruptionis igitur et potentia ad illum actum quia cuicumque neccessarionecessario repungnatrepugnat actus eiusdem neccessarionecessario potentia ad talem actum licet non cuiusque contingenti igitur non stat potentia ad corruptionem nisi stet potentia ad opposita simul et per hoc tenet ista positio in esse nam expositione possibili in esse non sequitur inpossibilitasimpossibilitas nec nova inpossibilitasimpossibilitas aut neccessarianecessaria haec istae

aliter tamen respondeo quod processus ille[?] philosophi non est contra me quia non pono aliquod aeternum posse corpori ex hoc quod pono deum aeternaliter sic ordinantem posse non sic ordinasse in sensu d quia si illud possibile ponatur in esse eo ipso sequitur quod non aeternaliter sic ordinavit ut prius dabatur aeternaliter ordinasse et ita nulla sequitur ex hoc mutabilitas vel corruptio vel oppositorum ad invicem successio et hoc dico nisi per potentia in esse rei quae dicebatur sic ordinare vel eius oppositi nam si deus ab aeterno ordinvit aliqui fore pro a instanti veniente a et deinceps non vult illud fore pro a instanti sed primoost a esse vel fuisse et ita ibi de deo ordinante verificantur contradicotira successive per potentiam ab eo voliti in esse vel eius de positi destructionem sed dum illud erat[?] futurum erat talis successiva contradictorum versificatio et alium de quibus est sermo simpliciter impossibilis

Tamen contra hoc quod dicis quod secundum intentionem philosophi nihil aeternum est neccessariusnecessarius ab alio potest argui quod sicudsicut dicit commentator 12 metaphysicae ubi tractat opinionem Ioannis gramatici motus est erit nullus et de se in possibilis non in esse et tamen neccessarionecessario ab alio

Respondeo primo quod intellexi dictum philosophi sicut ipse commentator suus hiis et aliis rebus permanentibus quae habent totum suum simul esse et non de motu vel de tempore de successionis si eorum esse sit in continuo fieri sicudsicut ibi dicit commentator de motu

3otertio respondeo quod nihil motus caeli de quo loquitur commentator de usu[?] secundum est de se possibilis non esse secundum mentem aristotelis quia motus iste non est nisi ipsum caelum cuius partes successive nunc sunt hic nun ibi et certe quod nunc sunt hic non est aeternum nec quod sunt ibi sed possunt esse nunc ibi nec ibi et ideo in caelo non est possibilitas ad non esse secundum commentatorem alibi sed ad situm tamen quae possibilitas in ipsis caeli partibus saepe ad actum reducitur

8moctavum dubium est quia videtur quod gratia informans sit absolute neccessarianecessaria quia haec propositio ille demato[?] sorte est acceptus vel gratus deo significat res et pro rebus est vera sed istam non verificantur deus et sortes quia deo et sortes manentibus etiam in nullo mutatis ista potest esse falsa igitur ut verificetur illa propositio requiritur res alia 3a et distincta scilicet ab utroque scilicet deo et sorte et ita est gratia quia quaecumque res alia detur idem arguetur sicut prius arguebatur de deo et sortes

Ad illud dicendum quod ista inplicatimplicat unam de futuro et dependet eius veritas ex futuritione alitus rei non dum existentis et non praecise significat res praesentes sed signficat sortes et deum et quod ipse dabit sorti beatitudinem aeternam nisi sortes ex nunc iam noviter demereatur habere illam et certe positis sortes et deo in praesenti et quod sorti se nisi extint[?] demereatur dabetur vita aeterna eo ipso sortes est gratus et si propositio sit quae hoc praecise complexe significet ipsa est vera et sine 3otertio istorum non et non plus per gratiam hoc est per illam qualitatem quae dicitur gratia esset sortes gratus do[?] vel carus quam per fidem vel per naturam suam

2odico quod dato quod nullam rem pro futuro dandam significaret sed solum qualiter se habet in se vel in ordine ad aliud res alias principaliter existentes ad huc non oporteret quod quibuscumque rebus positis eo ipso propositio esset vera sicut patet de ita hic creatur hic conservatur a deo hic dependet a tali ac?vo[?] et ita de multis aliis cuius oppositum videtur supponere argumentum

9mnonum dubium erat cuidem[?] magistro contra conclusione 4amquartam qua dixi quod nulla gratia est neccessarianecessaria etiam de lege communi ad salutem si habetur et hoc de virtute sermonis loquendo

Contra hoc arguat doctor ille sic si gratia sit neccessarianecessaria ad am[?] intellectum licet non de virtute sermonis vel igitur propositio est vera ut subiectum stat pro intentione vel pro significato non primum modum[?] est et si detur 2msecundum secuntursequuntur contradictoria scilicet quod nulla gratia est neccessarianecessaria et aliqua

praeterea si nulla gratia est neccessarianecessaria igitur nulla gratia deo nota est neccessarianecessaria ad salutem et ultra sequitur quod nulla gratia a deo creabilis[?] est neccessarianecessaria ad salutem hoc falsum ut videtur

ad quod dicendum quod sive in ista gratia est neccessarianecessaria ad salutem subiectum supponat pro intentione vel pro significato illus intentionis illa est falsa de virtute sermonis licet in hac propositione non sit subiectum natum supponere pro intentione sed pro ista qualitate informante quae vocatur gratia et hoc in proprie sumpta ut apud aliquod in proprie sumentes[?] ista gratia est neccessarianecessaria ad salutem significet idem quod ita si salus debeat de lege tempori haberi neccessarianecessaria est gratia autem alium quod verum est quia hi[?] gratia supponit confuse tantum sicudsicut supponit denarius in illa tibi debeo denarium et non determinate sicudsicut in priori gratia est neccessarianecessaria ad salutem de virtute sermonis supponit determinate iste terminus gratia sicudsicut denarius in hac denarium cui[?] debeo

ad aliam probationem conclusionis est quod de virtute sermonis loquendo nulla gratia deo nota nec etiam alium gratia a deo creabilis est neccessarianecessaria ad salutem tamen ad salutem modo praeexposito in conclusione 5aquinta positionis est neccessarianecessaria gratia hoc est requiritur neccessarionecessario gratia alium deo nota et a deo creabilis id est neccessenecesse est si de ommuni lege salvabitur quod habeat gratiam aliquam

Sed contra istud potest sit argui si nulla gratia informans requiritur de lege communi ut iste salvetur igitur nullam unquam habendo gratiam poterit iste de communi lege salvari antecedens verum et consequentia bona igitur consequens verum quod tamen notum est esse falsum et consequentia patet quia singularia consequentis inferunt singularia antecedentis sequitur enim haec gratia informans quacumque demerita non requiritur de communi lege ad salutem sortis igitur hanc gratiam non habendo unquam poterit sortes de communi lege salvari et sic de aliis singularibus et si singularia antecedentis inferunt singularia consequentis igitur consequentia bona sicudsicut posset probari per multas regulas puta per istam quidquid sequitur ad consequens sequitur ad antecedens et similiter quidquid antecedit ad antecedens antecedit ad consequens nam idem antecedit ad suas singulares vel econtra tam a parte antecedentis quam a parte consequentis multi casu igitur etc.

ad illud respondeo pro tcc[?] quod licet singularia antecedentis sic inferant antecedentia[?] consequentis nec sit alium singularis consequentis quin possit inferri ex aliqua vera antecedentis et per consequens quaelibet talis singularis sit vera per se sumpta hanc gratiam non habendo unquam poterit ille de communi lege salvari demeriata[?] alium tamen propositio de copulatio extremo facta ex omnibus singularibus consequentis simul sumptis non est vera et consequens valet talem propositionem de extremo copulato ex omnibus illis simul sumptis ad hunc secundum hanc non habendo et istam non habendo et sic de singulis potest salvari igitur propter hoc non valet consequentia prima quia plus negatur per consequens quam per aliquid infe?le[?] vel alia inferibilia ex antecedente consequens enim notat quod iste poterit de communi lege salvari dato quod numquam habiturus sit hanc gratiam vel illam et sic de singulis quod falsum est

Exemplum neuter oculus requiritur ad hoc quod videas haec est vera sicut inductive patet et tamen non sequitur igitur neutrum oculum habendo potes videre quod patet per eius exponentes communiter datas et etiam in abstractionibus quae falsae sunt quia exponitur sic idem dum neutrorum habens petes videre vel quia neutrum habens vel si neutrorum haberes posses ivdere quae falsae sunt per naturam saltem et tamen singularia antecedentis inferunt modo quo prius singularia consequentis nam sequitur iste oculus demarco[?] dextro[?] non requiritur ad hoc quod videas igitur istum oculum non habendo potes videre et illo oculus non requiritur ut videas demerito[?] secund??stro[?] igitur illum oculum non habendo potes videreet ille oculus non requiritur ut videas demarco[?] sinistro igitur illum non habendo potea videre et tamen non sequitur igitur neutrum oculum habendo potes videre quia notatur quod nec hunc nec illum habendo potest videri id est sr[?] nec hunc nec illum haberes posses videre quod non est verum etva[?] tamen non sequitur ultra igitur neutrorum habendo potes et cetera etiam haec responsio quo ad falsitatem consequentis est ratio magistri abstractionum ad sophisma praetactum ilem[?] daret ad propositum

Aliter potest dici a probabilius quod consequens non aequivalet isti nec habent oculum habendo nec illum potes videre sed huic copulative hunc oculum non habendo potes videre et illum non habendo potes videre et cuiuslibet istarum singularium ratione gerundivi et huius verbi potest potest esse duplex sensus unus[?] istae habent[?] oculum dum non habens potes videre et haec est falsa si istum solum oculum habens vel si neutrorum habens cum sic affirmativa et nocet te et posse videre et hunc oculum non habere eodem modo proportionaliter si exponatur prima per similis[?] quia haberet responderi

Alius sensus potest esse vertendo inexponendo[?] ly potes in posses et exponendo per li ad hunc intellectum si hunc oculum non haberes posses videre et si istum non haberes posses videre dato quod aliud non obstet et differetur probabiliter quod singulares sunt vere et etiam universalis earum sic exposita scilicet neutrorum habendo oculum potes videre

dices exponens universalis est sic falsa igitur et exposita assumptum probatur quia haec est falsa si neutrorum oculum haberes posses videre igitur exposita

dicere potes quod non debet isto modo exponi ad istum sensum sed sit neutrorum oculum et si haberes posses videre quae est vera sicut et quaelibet eius singulares quae sunt tales istum oculum et si non haberes posses videre si aliud non obstaret

Consimiliter ad propositum dicendum est per omnia secundum hanc responsionem quod in expositione recipiendo ly potes in sua forma in indicativo modo sit dicendo nullam gratiam habendo sortes potest salvari ad hunc sensum expondendo per dum id est dum nullam gratiam habet sortes potest salvari et per consequens quia nullam gratiam habet potest salvari falsa est quia est affirmativa notans eum nullam gratiam habere quod falsum est si habet aliquam gratiam et verum si notitiam exponendo per dum si vero exponatur per si et posset si sortes nullam gratiam unquam habenod potest salvari id est nullam gratiam et is unquam haberet posset salvari quod verum est et sic non debet exponi ad illum intellectum id est sortes posset salvari de communi lege etiam sed numquam habiturus esset gratiam

Iuxta hic dicta posset faciliter responderi ad multa dubia talia sophismata pro quaestionibus apta ubi non ponitur potest sed sunt de in esse et ideo faciliora verbi gratia nullus gradus communicationis[?] est neccessariusnecessarius ad statum salutis post peccatum mortale igitur nullum gradum communicationis habendo quis post peccatum mortale non peccat

Item posito quod quis promiserit sliter denarium nullum denarium tenetur sibi solvere igitur nullum denarium sibi solvendo non significit promissum

Item sit quod aliquis indistincte voverit ieumare[?] inpane[?] et aliqua et uno die veneris ille in nullo die veneris sic reumando[?] non peccabit

In istis non omnibus et similibus quae sunt de in esse potest facilius responderi unde quo ad primum cum dicitur quod sortes qui peccat et tenetur conteri[?] in alicoaliquo gradu sed non neccessitaturnecessitatur ad certum sed sit ista quod sufficiat sibi quiscumque cum dicitur inquam quod sortes nullum gradum contritionis habendo non peccat

dicendum quod exponendo gerundivum illud per si sit id est nullum si habet non peccat quod consequentia nulla est ideo falsa est expositio Similiter si exponatur per dum vel quia nullam communicationem vel quia aliquam habet peccat ideo aliqua singularis est falsa Et similiter dicendum ad alias exponendo eas per si vel dum quia et secundum hoc indicandum[?] est de eis

Et si dicas quod singularia antecedentis ut[?] iam respondi infert singularia consequentis sequitur enim hunc gradum concretionis[?] non tenetur habere conclusionis demonstrato ergo habent non habendo non peccat et sit de aliis

dicendum quod contra non valet cum stent simul quod consequens sit falsum et antecedens verum nam vel aiquem gradum habet vel peccat ex quo tenetur am?e[?] habere et ideo si nullum gradum habet quod est satis possibile cum antecedente tunc conclusionis dato haec est falsa habent[?] non habendo non peccat quia contradictoria huius est tunc vera nam habet non habendo peccat et dum habet non habet non quia habent non habet sed quia nullum habet nota est igitur verum quod singularia antecedentis inferant singularia consequentis sicudsicut nec antecedens infert consequens

Ex istis sequuntur conclusiones vere quo ad virtute sermonis puta quod sine concretione[?] potest aliquis de communi lege salvari qui mortaliter peccavit et tamen non pecc[?] salvari sine concretione[?] virtuali vel formali Similiter quod sine gratia creata potest quis de communi lege salvari sed tamen non potest salvari de communi lege sine tali gratia et similes multae

10mDecimum dubium est contra illud quod dictum est in positione de neccessitatanecessitata conditionati quod si quis salvabitur de communi lege requiritur gratia

contra non ponitur quod requiratur talis gratia nisi per eam separentur filii regni a filiis 14 h?ene[?] sed de hoc ipsa non servit nam gratia stat cum opposito status salutis scilicet cum peccato mortali igitur non est neccessitatanecessitata viatori con?mia[?] videtur bona antecedens patet quia ab habente gratiam gratia non tollitur nisi propter demeritum actuale habitum ille igitur prius demeretur qua gratia ab eo tollatur pro quo priori simul erunt gratia et peccatum ut videtur

ad istum dicendum quod si gratia staret vel stare posset cum culpa mortali ex hoc non sequitur quin sit neccessitari ad salutem sicudsicut patet de fide quae neccessitatanecessitata es ad salutem sed stare posset cum peccato mortali et sic de multis aliis verum [?] tamen gratia informans non est de talibus quae de communi lege stare possit cum culpa mortali et cum probatur quia non perditur nisi semper demeritum concedo quod gratia non tollitur nisi propter demeritum actuale sed in demerendo licet non active tamen demeritorie prius nulla tollit gratiam quam ponat actum peccati licet simul ce[?] eodem modo proportionaliter quo ignis generans ignem ex aer prius nulla corrumpit formam aeris quam introducat formam ignis sequitur enim forma ignis producitur igitur forma aeris si immediate praeexistebat in illa materia corrumpitur et non econverso prius nulla haec corrumpatur quam illa producitur ex diffinitione prius nulla in 5to metaphysicae

Similiter haec sequitur de gratia et peccato ex quo opponitur quodammodo sic quod saltem de lege dei ordinata non compatiuntur se simul in eodem iste peccant hoc peccato mortali igitur 8 non habet gratiam et non econverso igitur prius natura cessat gratia quam existat actus culpae et cum arguitur gratia non tollitur nisi propter demeritum igitur prius ille demeretur quam gratai tollatur verum est prioritate causalitas demeritorie sed non absolute prius sed simul nam prius quando stat per se sicut et alia anologa stat quod significato famosiori scilicet pro priori secundum durationem et cum ultra arguitur igitur pro illo priori stabunt simul gratia et culpa mortalis neganda est consequentia quia illud prius non est prius in quo sicudsicut nec prius dignitate vel c??a[?] vel perfectione est prius in quo sed prius illud hoc est ipsummet demeritum

Si dicas quod per te prius natura tollitur gratia quam ponitur actus peccati igitur demierit positio non praecedit causalitate sublationem gratiae

si peccatum causalitate demeriti praecedit sublationem gratiae igitur prioritate naturae nam prioritas causalitas est prioritas quaedam naturae Ad primum istorum videtur mihi neganda esset consequentia exemplum inci?o?tus[?] a corporis in c locum est causa quod b corpus prae occupans locum illum recedit de loquo illo et tamen prius natura recedit de loco c corpus b quam intret in ipsum corpus a bene enim sequitur a intrat[?] igitur b exiit et non econverso igitur prius natura b exit quam a intret.

Similiter inpressioimpressio ignis formae in hac materia est causa cessationis formae prioris et tamen cessatio formae prioris est prior natura introductione formae ignis

ad 2msecundum neganda est consequentia nisi ad aliam intellectum prius et ita aequivoce sumatur iste terminus prius natura nam filius in divinis non praeceditur prius natura a patre quia secundum philosophum[?] in praedicamentis[?] correlativa sunt simul natura et tamen pater est principium prductum filii et propter hoc praecedit filium origine et productione vel causalitate large acceptatio vocabulo

Praeterea causalitate prius calor tale facit quam aliquid calefiat nam ideo ca?le[?] calefit quia aliquid calefacit non ideo aliquid calefacit quia aliquid calefit licet bene econverso et tamen calefacere et calefieri sunt simul natura quia si aliquid calefacit aliquid calefit igitur neutrorum est natura prius alio loquendo de priorite natura ut supra et ad probationem consequentiae negandum est quod assumitur[?] si intelligatur universaliter nisi aequivoce de priori secundum naturam

dicetur si prius natura tollitur gratia quam ponatur culpa et tamen prius natura ponitur culpa quam tollatur gratia igitur a principio ad ultimum prius tollitur culpa quam ipsa tollatur

dicendum quod non sequitur benen tamen sequitur quod unum istorum est uno modo sumendo prius alterio et alio modo econverso et hoc non est inconveniens sicudsicut nec quod totum sic prius perfectione parte et tamen econverso pars est prior natura suo toto

Similiter materia est prius natura forma quae in ipsa recipitur et tamen forma subiectalis est prior perfectione ipsa materia

XImundecimum dubium est quia probatur quod gratia non sit neccessarianecessaria tali neccessitatenecessitate secundum quod ymmoimmo quod de facto possint et sint salvati multi sine ea quia pono am[?]e[?] talem qualis fuit averoys habentem aestimationem invincibilem de inpossibilitateimpossibilitate ponendi habitum informantem in anima rationali et baptizetur iste et fit mundetur ab originali et decedat talis decedit sine gratia et tamen salvatur quia per errorem invincibilem excusatur

aliud exemplum de alicoaliquo habente errorem et praedicante eam subditis sicut alia vera

Ad illud dico quod licet illud sit error quid[?] opinari scilicet quod homines salventur sine gratia informante cum non apparet errore dampnatus quia ecclesia in 7o libro decretalium tantum praeelegit opinionem alia ponentem gratiam et virtues animam informantes tamquam probabiliorem ideo non apparet quod sic errans propter hoc sit in statu dampnationis nec quod propter istum errorem perdet gratiam nec talis si salvabitur salvatur sine gratia sed tamen ecclesiae simpliciter intendat opinionem talem dmpnare scienter in hoc scienter rebellans ecclesiae vel in obediens docendo contrarium peccat mortaliter

Contra ecclesia dampnatur sicut haeresim opinionem pelagii qui negativit caritatem inhaerentem igitur simpliciter ecclesiae damnabilis caritatem non inhaerere animae salvandae

Praeterea qui dices de vetula obediente doctrinae haeretici credens in sic sibi adhaerendo obedire ecclesiae

ad primum dicendum quod in multis erravit pelagius negavit enim parvulos indige gratia redemptoris vel habere peccatum et hominem posse mere naturaliter vitare omne peccatum sine gratia absolute et certe in hoc erravit haereticaliter quia absolute negavit dei gratiam requiri ad salutem et non quia non posuit gratiam inhaerentem solum ymmoimmo raro vel numquam exprimitur in alicoaliquo auctore de gratia informante usque ad decretalem 7i alias opinio magistri distinctione 17 primi fuit erronea quod non dicitur licet ipse ibi non teneatur

ad 2msecundum dico quod vetula talis in aliis pie operans excusabilis est apud deum per deductionem invincibilem donec aliter informetur Si dicis ponamus aliquem non baptizatum sequentem rectam rationem in omibus et unde operantem sicudsicut fecit cornelius habentem proprie defectum doctorum errorem invincibilem circa mults articulos fidei salvabitur ne talis Respondet et eo assentio quod talis salvetur quia deus tali infunderet fidem qualem saltem parvulis et etiam gratiam suam de lege tamen communi mictitmittit talibus instructiones sicudsicut ad cornelium misit petrum unde propter hic dubio verum generale quod virtutuem ponitur via ad salutem praeter communem modum ibi pono haberi gratiam et fidem infusam consilii modo licet de dei omnipotentia absoluta aliter fieri potuisset

Dices excusat ne a peccato quaelibet ignorantia invicibilis semper a nobis dico quod ignorantia invincibilis excusat non habentes usum liberi arbitrii et conantes quantum in nobis est bene facere et deum habere et separantes saluari et abstinere a peccato mortali actuali ignorantia autem vincibilis non excusat a toto sed ignorantia quae est tam peccata hoc eset cui opposita sci?a[?] si haberetur voluntas sic esset disposita quod non peccaret eo modo quo absentia causae[?] per accidens ponitur causa illius effectus qui evenit nec eveniret si tam opposita praesens esset ita si non sic affectata excusat a tanto et respectu illorum c?[?] homo sci?e[?] tenetur sed si fuerit affectata eo modo quo aliqui eligunt ignorare ut liberius libentius sine murmure conscientiae agant talis non excusat sed potius aggravat peccatum si vero[?] fuerit non sic per se et directe volita et affectata sed tamen indirecte volita ita quod voluntas libenter sciret sed non laborat circa hoc ut tenetur quia nimis permictitpermittit se occupari circa impertinentia ad quae afficitur[?] vel eam alia simil talis tunc ignorantia peccatum est accepeat[?] tamen aliud peccatum quod ex ignorantia tali sic pro quanto facit illud peccatum non esse voluntarium simpliciter

12mduodecim dubium iuxta hoc potest esse de homine non concepto per propagationem talis ut videtur salvaretur sine gratia pono enim hominem conceptum ex vento[?] eo modo quo inpartugalia[?] solent aeque concipere flante fanomio sine alia commixione et conformat se talibus legibus naturae si decedat ut videtur nec punietur penapoena sensus nec penapoena dampni quia caret originali et actuali igitur salvabitur ad istud dato quod isto modo vel alio non permixtiones[?] sominum[?] fieret aliquis homo sicut refert unicum solnius[?] do mirabilibus mundi c 44 ubi habetur quod interiora in die essem teneritnt nulla ibi fenia[?] nullius ibi nascitur etiam tamen est ibi una gens perpetua et sic per immensum spatium saeculorum incredibile deum ibi aeterna gens est cessantibus principiis perieperiis haec ibi hic innititur quod ibi alio modo qua communi propagatione communi fiunt homines

Respondeo tamen quod non credo gentem essenorum[?] perpetuari ex hominibus non propoagits nec eum credo velle dicere sed perpetuatur forte gens ita per receptionem aliarum gentium ad istos partes sint plane exprimit nam post quam dixerat ibi de fenia[?] nullus nascitur addit sed ad eam multarum gentium properat multitudo nullius tamen ibi admictituradmittitur nisi quem casticatis fides et innocentiae meritum prosequitur nam qui ri?us[?] est vel levis culpae quamvis ingredi velit demeritus submotor[?] hoc modo perpetuantur religiones et angelicae societates in universo

dato inquam quod miraculose praeter comixtionem seminum fieret unus homo et sine illo misero puritu[?] matris vel potius sine matre ut pote de digito hominis sint aeva fiebat de costa veri dico quod tale peccatum originale non contraheret nec indigeret gratia ad istud purgandum sed ad proficiendum et forte etiam ad cavendum peccata actu alia et de isto in homnibus dicendum sicut in 3otertio in materia de fomice dicetur sicudsicut enim prius homo mereri non potuit ex puris naturalibus sine gratia sic nec iste posset de communi lege

13mtres decimum dubium est contra illud quod dictum est non posse divina mandata servare sine gratia dei

Contra istud dices tu non curo quod non possint omnia praecepta divina sine caritate servare sufficit mihi quod impleat praeceptum de dilectione dei et proximi et in hoc faciendo moveri[?] aliter[?] talis ut videtur salvabitur a pe?a[?] sensus nec peccabit quia conformando se perfecte legibus naturae non peccat peccato actuali

ad illud dicendum est primo quod ad saltem non sufficit aliquod mandatum servare contra aliud delinquendo dicit[?] enim iacobum in canonica sua capitulo 2 quicumque autem totam legem servavit offendat autem in uno factus est omnium rebus qui enim dixerit non mechaberis[?] dixit non occides aut factus est transgressor legis

2osecundo dico quod nec illud praeceptum potest ad mentem mandantis servari sine caritate nec mirorum cum apostolus dicat ad Romanos 13 plenitudo legis est dilectio Et matthias[?] 22 In hiis duobus mandatis universa lex pendet et prophetiae et augustinus ille tenet quidquid latet et quidquid patet in divino sermone qui caritatem tenet in opere breviter quicumque diligit deum et proximum sint tenetur virtualiter amonet omne impeditum salutis si potest utpote omnium ignorantiam et voluntatem male faciendi et similia et per consequens isto habito facit virtualiter libere quod in se est et ita habet gratiam ita enim cur[??] deus

quartum decimum dubium est contra responsionem ad 4mquartum dubium et arguitur quod magnitudo malitiae peccati mortalis sic intensive infinita quia suppono quod actus sit temporalis et per consequens sequitur quod cum quaelibet instanti alio et alio et etiam qualibet parte temporis quibus iste continuat actum pro quaelibet aggravet intentisve peccatum sequitur quod iuxta multitudinem partium instantium temporis est intentio malitiae mortalis talis actus etc.

ad istum dicendum quod non pro quolibet instanti quo concipiatur actus peccati idem aggravatur peccatum intensive sed pro quolibet instanti pro quo posset et teneretur noviter decescari peccatum vel non facit et talia non sunt simul sumpta nisi pauca respective saltem non infinite in quocumque tempore fruitio propter c?a[?] minima a voluntate creata perceptibilia vel maxima ab ea non perceptibila vel propter hoc quod si modo deliberat et non vult ponitere[?] vel vult differre vel perinpendit[?] est secundum praesentes circumstantias dare tempus inf?um[?] quod non noviter est iterato inpossibilitateimpossibilitate voluntatis detestare peccatum huius ut supra habitum est distinctione prima