Quaestio 3 [Sorbonne Transcription]

Tertio circa distinctione 17 quaero utrum de peccatore possit fieri non peccator et acceptatus deo sine tali habitu sibi infuso per gratiam increatam

videtur quod non primo de quacumque etiam potentia quia nullus de peccatore potest fieri non peccator per quamcumque potentiam nisi sibi remictaturremittatur culpa apparet culpa non potest peccatori remictiremitti sine omni dono sive[?] collato igitur probo minoris quia expulsio culpae et infusio gratiae sunt eadem mutatio nam si alia aut erit expulsio sive remissio culpae mutatio acquisitiva et hoc non nisi detur intentum quia mutationis acquisitive sive positive trinus[?] ad quem est aliquid positum istius autem expulsionis non est terminus ad quem positivus alius a gratia igitur aut erit mutatio privativa sine deperditiva et hoc non quia tunc trinus a quo esset positivus sed culpa non semper est aliquid positivum etc

Contra non minus posset deus alicui cui offenditur remictereremittere offensam sine illius mutatione ad instantiam alterius quam homo possit facere sed homines frequenter ad preces aliorum remittunt offensas etc

Item non est idem esse amtum et non esse inimicum ergo alicui posset deus offensam sine culpam remictereremittere ita quod iam non haberet eum pro inimico absque hoc quod reciperet eum ad gratiam amicitiae quae est acceptatio ad vitam aeternam et ita posset de peccatore fieri non peccator sine gratiae infusione

hic primo ponenda sunt alicaaliqua argumenta quibus videretur quod non 2osecundo tenebitur conclusio opposita et 3otertio solventur rationes in contrarium 4oquarto movebuntur dubia

ad primum arguitur primo sit non est transitus a contradictorio in contradictorium sine mutatione quia si nulla sit mutatio non est ratio quare nunc una pars contradictionis est vera plus vel prius quam altera sed quando isti remictiturremittitur culpa est transitus talis quia antequam culpa remictaturremittatur est dignus penapoena aeterna postea non igitur talis transitus esse non poterit sine mutatione reali quia mutatio rationis si quae sit or[?] quod reducatur ad mutationem realem cum igitur ista mutatio non sit in voluntate divina nec in actu eius igitur erit in alicoaliquo cui culpa remictiturremittitur et per consequens remissio culpae in illo est alia eius mutatio realis et ita habebit terminum realem ad quem cum non habeat t?m[?] realem a quo vel saltem non or[?] quod habeat et iste terminus vocatur gratia

Item peccator ante p?am[?] est iustus post penitentiampoenitentiam est iustus sicut communiter scriptura peccatorem vocat iniustum et libera cum a peccato istum

Ex hoc arguitur sic iniustitia cum sit formaliter privatio non potest auferri ab aliquo nisi detur eius habitus oppositus quia privare privationem est ponere habitum quia sunt immediate opposita tunc subiectum aptum natum ex X metaphysicae anima autem est apta nata recipere iustitiam igitur iste qui iustificatus factus est de iniusto iustus recipit habitum oppositum illi privationi si enim nihil in esset sibi formaliter plus nunc quam prius non plus careret nunc priva?e[?] quam prius caruit

praeterea peccator dum est peccator non est dignus vita aeterna igitur cum de peccatore fit acceptus aliquid formaliter recipit probatio consequentiae quia ipse nunc est dignus vita aeterna et nihil tale prius habuit dum erat peccator igitur

praeterea deus non acceptat peccatorem ad vitam aeternam institutam acceptat quaero quid est acceptare istum ad vitam aeternam hoc est non velle voluntate bene placiti beatificare pro tunc quia tunc statim beatificaret hoc igitur est velle illum secundum dispositionem quam nunc habet esse dignum tali praemio quam prius non habuit esse dignum tali praemio ita diversitas ut videtur non potest poni in voluntate divina quia est immutabilis igitur propter diversitatem ex parte illius quia isto omni modo eodem se habente voluntas divina vult ipsum eodem modo se habere

Confirmatur ita ratio quia volitio divina quae est unus actus in se non habet rationem oppositorum seu distinctorum actuum ut velle et nollet absque omni distinctione obiectorum contrariorum haec enim velle divinum non est vellet quod de beneplaciti et nolle super respectu alicorumaliquorum nisi ista opposita distinguantur alioquin contradictoria erunt vera absque omni distinctione causante illam veritatem igitur cum deus velit illum iustificatum ad aliquid ad quod non vult peccatorem propter quam diversificatem dicitur diligere istos et odire peccatores in scriptura sequitur enim quod illa distinctio secundum rationem ex parte volitionis divinae neccessarionecessario requirit distinctionem volitionem accidentalem ex parte ipsorum obiectorum igitur aliter se habet in se quando dicitur dilectus deo et aliter quando oditus

Item si nihil aliud esset in anima istius quando est acceptatus quam quando erit peccator non videtur quod alicoaliquo modo se habeat aliter ad deum nec deus ad ipsum quam priu quia non videtur quod esset illa alietas propter mutationem aliquam factam ex parte dei igitur si concedatur sicudsicut videtur neccessariamnecessariam quod alio modo se habeat ad deum et econverso hoc erit propter mutationem ipsius et ita aliquid infiet sibi de novo formaliter non autem infuit ei de novo fides et spes quia iste manserunt in peccatore igitur caritas haec scotus[?] in summa et se[?] in verbis eisdem

Item quod contradictio sit quod deus tollat peccatum quod modo de facto est peccatum secundum leges nunc statutas sine collatione gratiae licet via opposita esset probabilis non loquendo de isto peccato quod modo de facto secundum legens statutas est peccatum sed quod esset peccatum si deus alias leges ordinaret quod u?que[?] non esset contradictio videtur quod tenetur primo quia peccatum quod modo de facto est peccatum mortale formaliter includit privationem habitus infusi igitur non tollitur sine infusione habitus consequentia patet quia privatio no tollitur nisi per habitum antecedens probatur quia nisi peccatum includeret privationem gratiae nullus teneretur de facto habere caritatem et gratiam quia nullus tenetur nisi vitare omne peccatum commissionis et omissionis

Item 2osecundo sit homo non potest ex naturalibus vitare peccatum omne igitur peccatum privat aliquam formam quae non est in potestate naturali hominis quia tunc haberet ex naturalibus omne positivum[?] requisitum ad hoc quod vitetur omne peccatum quod est error pelagii

Item omne peccatum privat actum bonum igitur gratiam 2a[?] patet quia actus bonus requirit aliquam circumstantiam requisitam gratiam inhaerere eliciti actum bonum antecedens patet quia peccatum repungnatrepugnat praeceptio quo obligamur ad inplendumimplendum mana?ta[?] ex caritate et ideo eo ipso conclusio ponitur peccatum commictiturcommittitur et omictituromittitur aliquid cuius oppositum requirit actus bonus bonitate requisita ad inpletionemimpletionem praecepti

Item viator meretur quod deus iuste praemiet eum aliter deus esset acceptor personarum sed sit mereri non potest homo ex puris naturalibus quod est error pelagii de quo habetur diffuse quo ad omnes articulos sui erroris in 2o libro sententiarum distinctione 28 nota ibi sed peccatum privat meritam igitur or[?] quod privet aliquid supernaturale

Item ubi est deno?torio[?] intrinseca inpossibileimpossibile est transire de contradictorio in contradictorium sine mutatione subiecti illius de quo vel pro quo verificantur contradictorio successive sed cum de peccatore et non accepto fit acceptatus ibi est transitus de contradictorio et in contradictorium secundum denominationem intrinsecam igitur maior patet in ex?is[?] quia quod aliquid fiat album de non albo sine mutatione eius subiectiva et intrinseca est contradictio quia hic est denominatio intrinseca igitur eodem modo etiam quod de non habente gratiam fiat habens gratiam sine forma gratiae in ipso recepta minor patet quia peccatum quod modo est peccatum privat gratiam et ideo peccator non fit non peccator sine collatione gratiae quidquid enim feceris si non inpleasimpleas praecepta ex gratia est peccatum aliter posset homo vitare omne peccatum ex naturalibus et etiam inplereimplere omnia praecepta ex naturalibus iste igitur transitus sine infusione gratiae est inpossibilisimpossibilis quia gratia seu caritas quam privat peccatum et cetera huius dona sunt formae realiter infusae animae in baptismo ex consilio vien[?] 7 decreta et qui aliter sentit de sacris ecclesiae quam sancta romana ecclesia etc

Sed quamvis de facto et de potentia dei ordinata nullius de peccatore fiat non peccator et quatenus argumenta ad hic deducta et quae duci possunt et auctoritates multae etiam valeant et verum concludant tamen quin de dei potentia absoluta aliter valeat fieri non video nec credo sed firmiter oppositum teneo opinando tam de isto peccato loquendo quod de facto peccatum est tam de illo quod esset peccatum hodie[?] non obligato ad habendum donum supernaturale caritatis quod scilicet talis posset esse vel fieri carus et acceptatus deo sine infusione alicuius doni supernaturalis etiam ad statutum de certo tempore secundum quod supra expositum erat tamen ad novitatem b?torum[?] motuum quos voluntas elicere posset ex naturalibus cum 3otertio quia ad preces vel mutationem in alio posset deus originale vel actuale peccatum alicui remictereremittere et ad vitam aeternam ordinare quod licet illorum posset deus ordinare hodie vel cras certa quemcumque peccatorem et tenere cum omnibus posset quae de facto sunt peccata vel fuerint ymoimmo quod plus est dico quod nec de possibili posset homo tantum peccare quin deus posset remictereremittere totum sibi sine omni dono supernaturaliter inhaerente sibi deus enim per nullas leges ordinatas privait se sua pussima[?] misericordia[?] et omnipotentia quin plene et liberrime posset ad huc de quibus continet futuris ita ad omnem partem contradictionis ordinatae sicut potuit ab aeterno licet non valeat incipere ordinare sed potest modo contingentissime et liberrime ordinasse de qualibet parte contradictionis futurorum causabilium sicudsicut sibi placet licet hoc solo privetur deus sicut recte dixit agaton secundum philosophum 6 ethicorum ingenita posse facere quae utique sunt iam facta Et praeter istas 3tres vias et media ex prioribus plenius patentia articulo aliter sic sicut arguit scotus 4 libro distinctione 16 quaestione 2 remissio culpae et infusio gratiae non sunt eadem mutatio et hoc probat 4rquattuor ubi ad levius loquendum et expressius accipio quod remissio culpae non est realiter idem cum infusione gratiae nec includit eam formaliter igitur culpa posset remictiremitti absque infusione gratiae

Praeterea bono assumpti quia inpossibileimpossibile est idem plurificari vero esse conumplura sed remissiones culparum sunt multae quando infusio gratiae non est nisi una eo modo quo aliquis dicitur peccator propter actum peccati transeuntem et dicitur peccator a multis culpis postquam multas commisit et illarum quaelibet habet propriam remissionem et quaelibet remissio posset esse sine alia si tantum illam culpam commisisset et non aliam

Item idem non potest separari ab eodem uniformaliter accipiendo ydemptitatemidentitatem et separationem quia hoc includit compositum primi principii scilicet quod idem ut est idem sit simul et non sit sed remissio culpae et infusio gratiae posset separari quod patet tam cooperando primum ad 2msecundum quam econverso posset enim in statu innocentiae in genere humano et ita factum est angelis qui non peccaverunt gratia infundi sine remissione alicuius culpae quia nulla culpa infuit similiter potest culpa remictiremitti absque hoc quod infundatur gratia

probatio deus potest de potentia absoluta creare hominem in puris naturalibus sine culpa et sine gratia igitur et post lapsum talem reparare et ita remictereremittere culpam sine infusione gratiae sed quemcumque qui esset sine culpa posset deus ulterius de potentia absoluta immediate acceptare ad vitam aeternam igitur

Item culpa et supra[?] non sunt formaliter opposita nec formaliter repungnantiarepugnantia igitur tollere culpam non est idem quod ponere gratiam nec econtra igitur posset de dei omnipotentia culpa tolli absque hoc quod poneretur gratia et hoc est propositum

probatio assumpti quia tunc omne agens effective vel defective potens super esse unus oppositorum posset effective vel defective super esse alterius sicut patet verumformaliteruniformaliter is corrected to verum dein incompossibilibus omnibus voluntas aut creata potest effective vel defective super esse alterius culpae scilicet quia ab ipsa est culpa igitur ipsa posset effective vel defective super non esse gratiae quod falsum est quia gratia non destruitur nisi adnihiletur creatura autem non potest aliquid praecise per creationem producibile adnihilare quidquid sic de aliis patet igitur prima propositio quod non est repungnantiarepugnantia inter culpam et gratiam sed non est praecise unica mutatio ab alicoaliquo ut a termino vel aliud ut ad terminum ad quem nisi sint formaliter repungnantiarepugnantia igitur etc

Istud potest confirmari quia deus non neccessarionecessario neccessitatenecessitate absoluta quando ille vult furari vel fornicari destruit donum positivum quod ipse solus potest destruere vel creare ergo Item ubi termino a quo privationis est mutatio unica talis mutatio non est ad formam nisi a propria privatione eius sed culpa qua post actum aliquis dicitur peccator non est propria privatio gratiae sed habitio potius non gratiae in apto nato cui accidit totaliter omnis talis culpa quia unica gratia non habet nisi unicam privationem propriam multae autem sunt culpae

Isto modo secus esset de culpa qua aliquas dicitur peccator non ab actu praevio sed eo praecise quod non haberet gratiam quam teneretur habere ex praecepto etc

Tamen diceretur leviter forte ad illud quod omnis culpae tales etiam privant formas eiusdem rationis

contra licet ita sic de facto non tamen ex natura rei nec neccessarionecessario sed ad ordinationem contingentem quia aliter ordinare posset tamen et gratia possit poni sine remissione cuiuscumque culpae ut praeostensum est et econverso de quacumque culpa a qua sicut ab actu transeunte communis dicitur peccator ymmoymo et culpa quae est carentia gratiae quae praecipitur haberi quia posset aliquis absolvi ab alicoaliquo peccato sive ab isto debito et tunc esset carus ad vitam aeternam sine infusione gratiae vel esse posset

Item omnibus illis privationibus correspondebant proprii habitus vel rectitudines vel circumstantiae quas privabant vel privant praeter gratiam quam communiter ex sta?to[?] dei hoc et oc?tei[?] privant sicudsicut patuit praecedenti quaestione Item illa forma quae gratia vocatur et est de facto gratia posset manere in anima de potentia absoluta dei absque hoc quod culpa quaecumque commissa remictereturremitteretur vel absque hoc quod unquam infuturm daretur gloria nulla enim forma creabilis in anima viatorum potest neccessitarenecessitare deum ad beatitudinem conferendam vel cum culpam dimissam remictendamremittendam et sicut non neccessitaturnecessitatur ad positionem gratiae id est istius qualitas ad cuius positionem non remicteretremitteret culpam nec obligationem ad penampoenam perpetuam nisi vellet ex mera liberalitate sua ita posset remictereremittere culpam sine ulteriori gratia infundenda quia aliter processus in infinitum cum ita arguerem de illa sicudsicut de deata ista poterit si sibi placebit primam culpam transeuntem actu remicteretremitteret aut gratiam actualiter remictereremittere nullam gratiam qualitatem quae fit qualitas infundendo non dico absque omni gratia quia remictereremittere culpam vel acceptare ad beatitudinem est gratia magna de sed ista nullius qualitatis vel formae supernaturalis praevie[?] beatitudini inpressionisimpressionis animae ipsa requirit de potentia dei absoluta

Item sicut ostendi scotus libro 4 post actum culpae transeuntem interiorem et exteriorem praeter iniustitiam habitualem quae est carentia gratiae quam teneretur quis habere non remanet aliqua iniustitia actualis propria[?] a qua dicatur peccator tali peccato quia anima non est immediate receptiva illius obliquitatis quae nata est esse in peccato actuali vel non est nata esse ipsum met peccatum actuale secundum diversas vias loquendo sed tantum mediante actu proximo in quo sic ista obliquitas vel qui sit eius obliquitas ad modum quo poneretur albedo esse similitudo igitur post actum transeuntem tantum remanet anima obligata ad positionem propriam correspondentem illi culpae remissae et illa obligo dicitur reatus qui manet in anima post actum transeuntem intrinsece sed istam obligationem posset deus de omnipotentia sua tollere seu remictereremittere sine gratiae infusione et remictereremittere penampoenam debitam et etiam statuere quod non teneretur habere grataim et ita sine infusione gratiae posset de omnipotentia sua tollere tam iniustitiam habitualem quam istum reatum sine gratiae collatione inhaerentis igitur et ad vitam aeternam acceptare quia non est dubium quin illum qui esset sine omni culpa posset de omnipotentia sua fre[?] de peccatore non peccatorem sine infusione cuiuscumque doni formaliter inhaerentis

Et haec omnia ultimo confirmo quia nisi hic posset deus de omnipotentia sua cum nulla videantur iam dicta contradictionem includere frustramen videtur distinguunt doctores de potentia dei absoluta ordinata nisi scilicet aliter posset facere et disponere de rebus qua faciet vel facere disposuerit de facto motus quo praedicta fieri possint p?bit[?] post ex solutione rationum contrariorum ad quarum primam solvendo laborat et subicitis et diffiuuse scotus libro 4 distinctione 16 quaestione 2 et ibi habetur plene illud quod tenet okam de solo transitu temporis

Respondendum est hic igitur sicut supra praecedenti quaestione quod c?r[?] potest esse transitus de contradictorio ad contradictorium vel propter mutationem in illo de quo successive verificantur contradictoria et ita posset si placeret deo esse indiferrener ad formam naturalem scilicet actum penitendipoenitendi et dolendi de omisso vel commisso vel ad formam supernaturalem vel ad mutationem in alio vel ad successionem temporis praesupposito statuto conditionali de tempore utpote si iste qui peccavit decedat citra tale vel tantum tempus punietur penapoena perpetua ita quod per tantum tempus remanebit obligatus et dignus pnae tali pena et quod ex tunc non puniretur pena perpetua si discederet si sit statueret d?6[?] iste primo quam peccavit usque ad a erat dignus praevisione[?] secundum legem dei ex tunc non nec propter istam successivam verificaitonem istorum contradictorum in complexorum de isto oportet[?or?] ponere mutationem in deo quantumque certum est quod ab aeterno simul potuisse et semper voluisse utrumque istorum scilicet punire istum pena perpetua si decederet in a vel post a nec etiam or[?oportet?] propter hoc mutationem in isto ponere nec inquocumque alio sed tantum modo quod tempus transeat nam et homo offensus homini vult ad hominem[?] istum esse dignum priviatione alitus boni vel penapoena aliqua ita quod si citra tamen tempus posset eum promovere per tota vita non vaceret vel si posset eum liberare ab alicoaliquo infortunio non faceret et hoc ad penampoenam tempus certum quare non ita poterit deus cum eodem actum posset hoc homo

dices dum iste erat peccator nec remissum sibi peccatum deus praescivit sit ita quod alteram partem absolute scivit quod scilicet faceret vel non faceret determinate praescivit in quam quod proce[?] l[?] aue?tur[?] vta illius ultra a et per consequens quod actus peccati praeteritus non inputaturimputatur sibi finaliter sed ex tunc si superviveret foret carus vel non inimicus quia ad propositum de hiis duobus est eadem difficultas sed deus hic non praescivit nisi et hic praevoluerit et si hic igitur semper praeordinavit eum ad vitam aeternam igitur semper fuit carus et acceptus deo ergo non transivit de non accepto ad acceptum

Item in a instanti et deinceps iste est carus et acceptus et non ante quare modo et non ante ex quo nihil habet quod non ante habuit Item aut isit remictiremitti poeccatum et ipsum non esse inimicum est esse causarum et praeparatum ad vitam aeternam aut non si sic igitur non est medium inter esse carum amicum et esse inimicum si non

praeterea ponatur ergo quod iste decedat in illo statu quem ponis mediare inter statum amicitiae et inimicitiae iste statim erit extra statum viae et meriti igitur carebit vita aeterna et hoc praescivit et voluit per consequens igitur voluit eum carere vita aeterna sed hoc est eum habere inimicum aliter parvulis decedens in originali non esset inimicus quia tamen puniretur sicudsicut ille penapoena dampnidamni perpetui igitur iste nunc scivit scilicet ante decessum in isto quem ponis medium

ad primum dicendum quod idem argumentum est de peccatore et de actum peccati et de omni universaliter in peccato perseverante tunc dum actu peccat et actu vult in peccato perseverare enim scit determinate utrum dabit sibi gratiam suam in qua debuit ille finaliter confirmari[?] aut non et si scit se finaliter daturum vult hic determinate igitur et vult isti vitam igitur dum iste actu peccatu est carus et acceptus ad vitam aeternam

dicendum igitur ad utrumque quod iste consequentiae deus novit finaliter istum habiturum vitam aeternam igitur sive dum actum peccat sive postquam peccat et manet reus ipsum determinate acceptat deus ad vitam aeternam sed non secundum statum praesentem quia non secundum istum est dignus gloria aeterna et si in isto actu moritur quod non esset inpossibileimpossibile penapoena perpetua plecteretur sed deus praescit et praeordinavit quod iste mutabitur et etvel subiective mutatus vel secundum statutum de transitu temporis reconciliatus vel ad preces aliorum et hoc est quod antiqui dicebant de actu penitentiae etiam quod scilicet est acceptatus et praedestinatus ad vitam aeternam secundum praescientiam sed non secundum praesentem iustitiam

ad 2msecundum q?ar[?] est modo carus et non ante quia placet deo libere et non semper quia pro tunc placuit quod si modo decederet haberet beatitudinem et non si ante et hco vel mediante mutatione illius vel alterius vel secundum statutum cadens super tempus ut praedictum est et non est hoc propter alicamaliquam mutationem quae modo contingeret et prius non contigisset et quare hoc quia ita simul semper placuit deo ita quod non est variatio aliqua ex parte actus divini nec etiam in isto de facto sed tantum de possibili quae scilicet nunc continget et prius non contigisset et hic et nihil aliud explicant contradictoria quorum unum prius verificabatur et modo reliquum

ad 3mtertium dico quod si ille nec amicus nec inimicus secundum statum praesentem sive[?] i iustitiam praesentem sic morietur s?na[?] nulla lata esset contra eum de penapoena propterea dapnidamni et ideo nihil alius posset semper post mortem sibi mereri vitam aeternam vel ipsemet ex quo sententia[?] non est latat contra eum vel ipse maneret sub pendulo in differentes gratiae divinae it quod clara differentia est inter statum ipsius et parvuli decedentis in originali sic igitur patet quod non est absolute neccessenecesse quod ille ad hoc quod de peccatore fiat acceptatus recipiat donum supernaturale de facto aliter tamen stat de potentia dei ordinata

ad 2msecundum principale illud procedit de facto quia scriptura loquitur sicut congruit divinae potentiae et legibus dei ordinatis et ideo verum est quod de iniustitia quae est privatio cuiusdam qualitas in mente secundum veritatem de facto quod ita privatio non tollitur sine positione iustitiae quae sit illa qualitas et eodem modo nec privatio qualitatis quae est caritas quae est qualitas potest tolli per quamcumque potentiam in alicoaliquo apto nato recipere sine positione illius qualitatis nisi plus inalligamus per privationem huius quam carentiam formae huius in apto nato recipere eam quod addo propter hoc quod privatio caritatis vel iustitiae dupliciter potest accipi vero modo praecise pro carentia talis formae in subiecto nato eam recipere et sicut dixi repungnantiarepugnantia est tollere privationem iustitiae vel caritatis in alicoaliquo subiecto apto nato talem recipere sine hoc quod subiectum recipiat formam qua caruit et hoc idem dico generaliter de quacumque privatione sic dicta

alio modo potest vocari privatio iustitiae non hoc sive addito sed carentia iustitiae sive caritatis in apto nato illam recipere quando tenetur istam habere iuxta modum etiam philosophi etiam in praedicamentis et 5oVo metaphysicae et isto modo iustitia et privatio iustitiae non sunt immediata circa idem subiectum ymmoimmo posset aliquis non habere iustitia nec obligari ad habendum eam et tunc nec esset privatus iustitia nec haberet iustitia sic sumpta privatione iustitiae isto modo fuisset de homine in puris naturalibus

Ad formam igitur argumenti dicendum de loquendo de iustitiae privatione primo modo maior vera est sed non talis praecise est illa iustitia se privatio iustitiae aliqua peccator actu praeterito denominatur in iustus sed est privatio iustitiae ad quam obligatur et tenetur habere quia igitur potest iste de potentia dei absoluta liberari ab ista obligatione hoc absque hoc quod aliquid sibi inprimatur ideo hic transibitur a privari iustitia ad non privari sine positione cuiuscumque habitus sequitur enim tunc sic sumpta privatione iustitiae iste est iniustus sive privatus iustitia igitur tenetur habere iustitiam et non habet eam igitur ex opposito consequentis sequitur oppositum antecedentis sed oppositum consequentis habetur vel ad negationem primae partis istius copulative vel ad sublationem negationis secundae igitur etc igitur sic loquendo de privatione iustitiae sine positione cuiuscumque habitus potest tolli et privatio sit dicta et habitus non sunt immediate opposita tunc idem et ideo sicut patet ex dictis iste poterit carere privatione iustitiae sine positione cuiuscumque habitus

ad 3mtertium primam consequentiam concedo si procedat ymmoimmo quia procedit de facto sed non or[?] quod aliquid formaliter reciperet ad probationem quia ipse non est dignus etc primum est de facto sed aliter posset deus ordinare

ad 4mquartum dicendum quod licet ista diversitas quae posset sine inpressioneimpressione in eo quae non si prius tamen a voluntate divina oritur illa diversitas et hoc per istum modum quia ex quo deus aeternaliter praeordinavit sic ita quod non loquar nunc absolute de isto quod sic sed quod fieri posset quod iste si moretur citra puniretur perpetuo et privaretur vita aeterna et ita de a et deinceps non sequitur quod iste pro toto tempore citra a est dignus punitione aeterna et indignus vita aeterna secundum praesentem statum nisi forte actingatattingat et hoc non propter variationem vel diversitatem in actum dei nec in isto de facto sed propter solum transitu cuius ratio patet quia sequitur deus ab aeterno disposuit quod iste qui omisit vel commisit quod non debuit non foret citra a absolutus tunc absolveretur et foret dignus et iste ad hoc sit citra a igitur non est dignus sed adveniente a igitur accipiatur eadem praemissa deus ab aeterno disposuit etc sed iste actigit attigit a vel transit igitur est dignus vita aeterna sit igitur patet quomodo ex eodem divino actu dispositionis omnino uniformi et uniformiter se habente cum solo transitu temporis vel cum obiectis contradictionis de t?[e] scilicet ille actingitattingit a et iste non attigit a quae duo ad solum transitum temporis absque mutatione quacumque subiectam istius de facto succedunt sibi in veritate sequitur istum de peccatore fieri non peccatorem et acceptum

Ex hac declaratione potest evidenter inferri propositum principale de potentia dei absoluta quod unitus actus divinus immutatus omnino cum illis appositis prius infert dictas oppositas contradictiones se iste prae[?]se[?] possunt successive verificaricontradictoris absque hoc quod ille peccator illam formam supernaturalem vel naturalem ad hoc recipiat igitur absque hoc quod iste de facto mutetur ad hoc potuerunt conclusiones ille successive verificari sed conclusiones sunt iste iste est peccator igitur non est peccator vel non est dignus vita aeterna etc

Ad 5mquintum dicendum quod hic est ut tangit argumentum alietas et diversitas ex parte oppositorum quia actus iste divinus est collatus illius peccatoris ad diversa tempora et dispositis de eo aliter et aliter secundum alietatem unius temporis et alterius ideo ad successionem alium temporem circa istum ille absque omni mutatione facta circa eum sed non sine mutatione quae fieret si decederet aliter si habet et aliter quo ad non acceptari

ad 6msextum per idem

ad 7mseptimum concedo quod peccatum quod de facto est peccatum includit privationem alicuius habitus supernaturalis quia includit carentiam gratiae quam iste tenetur habere qua per omissum vel commissum demeritorie se privavit loquendo de peccatore a peccato actuali denominatio et ideo verum est quod peccatum quod modo de facto est peccatum non tollitur sine infusione gratiae sine tamen illa infusio est tolli posset de potentia dei absoluta quod si fieret licet ille non haberet caritatem quia tamen non teneretur eam habere non inputareturimputaretur sibi ad peccatum non includeretur in peccato suo ideo posset sine infusione gratiae de peccatore fieri non peccator

dices si dui eum absolveret ab obligatione habendi caritatem cum peccatum quod modo est peccatum de facto includat non habere caritatem quam tenetur habere et per consequens includat contradictionem istam igitur non maneret peccatum quod modo de facto est peccatum et ideo nec loquendo de tali peccato per quod posset fieri de peccatore non peccator sine infusione gratiae ymmoimmo hoc videtur includere contradictionem

Respondeo argumentum solvit seipsum quia sicudsicut ostensus est et argumentum sumit peccatum quod modo de facto est peccatum posset cessare esse peccatum vel esse quod modo de facto est peccatum ad solam in axa?om[?] obligationis absque cuiuslibet doni infusione hoc est plene et plane intentum quod scilicet peccatum quod modo de facto est peccatum posset a deo remictiremitti absque infusione gratiae et ita hoc non includit contradictionem aliquam tenuis multum est illa deductio vel est contradictio ad contradictoria inferenda

ad formam etiam consequentiam nulla est si inferat quod sic oporteat esse sed opteret ipsum inferre ex quo deberet probare propositum includere contradictionem secundum eum Et ad probationem consequentiae privatio non tollitur nisi per habitum illud declaratum est quo debeat intelligi et veritatem habere et quomodo non respondeo ad 2msecundo principale

ad 8moctavum dicendum quod licet non subsit possibilitati hominis ex puris naturalibus sine gratia infusa vitare omne peccatum cuius oppositum dicit pelagius quia non est in potestate naturali hominum obligari ad habendum huiusmodi gratiam tamen in potestate dei est hominem in puris naturalibus acce[?] parare[?] non plus igitur probat argumentum nisi quod peccatum privat gratiam sed hoc non obstante remicti posset de potentia dei sine infusione gratiae quia sine ista potest tolli obiecto de habendo caritatem ut dictum est et ideo posset tolli ista privatio scilicet non habere caritatem quam tenetur habere absque infusione caritatis

ad nonum per idem omnino vel circa aliter potest dici quod maior est falsa cum dicitur quod omne peccatum privat actum bonum si intelligatur de actu distincto contra habitum quia aliquod est peccatum positio actus prohibiti et hoc forte videtur[?] homo non tenebatur ponere actum bonum pro illo tunc sed abstine a malo actu nisi dicatur quod peccatum potest esse peccatum commissionis sine peccato omissionis sicut est valde probabile et tunc posset et tunc posset maior ita collerari[?] ad hunc sensum omne peccatum privat actum bonum id est habet annexam privationem actus boni quo deberet cavere istam prohibitam commissionem actualem

ad 10mdecimum etiam per idem et praeter hic accipit falsum quia aliter deus esset acceptor personarum nisi viator meretur quod deus iuste praemiaret enim Instantia est enim de parvulis quibus absque eorum merito confert viam aeterna nec propter hoc est acceptor personarum ymoimmo et facit hoc de communi lege omnibus parvulis baptizatis

ad 11mundecimum minor est falsa si intelligat quod secundum istam contradictorio quae exprimit sit transitus de contradictorio in contradictorium secundum denominationem intrinseca quia carus vel acceptus et ita significativa ista important relative vel consignative aliquid extrinsecum scilicet acceptantem et acceptionem et ita de potentia dei absoluta fieri posset respectu personae huius absque hoc quod illi inprimereturimprimeretur aliqua qualitas supernaturalis verum est tamen quod de facto transitu istum de non aceptari ad acceptari concomitatur sed non neccessarionecessario secundum potentiam dei absolutam transitus a non qualificari ad qualificari ubi est denominatio intrinseca a forma inhaerente et ideo bene concedo et volo quod repungnantiarepugnantia et contradictio esset quod manente subiecto qualificali[?] transiretur a non qualificari ad qualificari ubi est denominatio formalis et intrinseca ad modum quo denominatio subiecti ab albedine sibi inharente est formalis et intrinseca sine mutatione subiecti qualificalis cum igitur iste 2ussecundus transitus scilicet a non qualificari ad qualificari non contingenter et non absolute neccessarionecessario concomicetur[?] priorem transitum qui est a non acceptari ad acceptari

hinc est quod illum transitum qui posset de potentia dei absoluta fieri sine mutatione subiectiva absque conditione ita tamen concomitantia[?] istorum transituum est tantum de facto et de potentia dei ordinata non de potentia dei absoluta prior transitus posset esse sine 2osecundo et ideo verum est quod accipit minor et quod tamen de peccatore et non accepto fit non peccator et acceptus ibi fit concomitanter[?] transitus de contradictione ad contradictorium secundum denominationem extrinsecam sed iste non exprimitur per se per ita contradictoria peccator non peccator acceptus non acceptus et ideo minor ad intellectum quo accipitur falsa est ut praedixi pro quo advertendum est quod causare gratia non est eo ipso sine pluri peccare sed oportet[?] addi debitum habendi eam ad istam carentiam et cum probatur minor quia peccatum quod modo est peccatum privat gratiam verum est modo supra ex posito quia tamen gratia volendo gratiam istam caritatem quae communiter infunditur a deo in iustificatione peccatorum et caritas sic absolute dicta et ita privatio non sunt in mediata opposita tunc idem ut superius circa idem ut superius est satis declaratum ideo posset tolli ista privatio quae est non sola carentia istius qualitatis sed carentia cum debito habendi vel carentia illius pro tempore pro quo teneretur[?] habere eam absque positione istius qualitatis per sublationem obligationis de habendo istam qualitatem et ita esset transitus ab esse peccatorem peccato quod modo de facto est peccatum ad non esse peccatorem absque positione illius quantitatis quod est propositum sed non abque transitu a privari sic ad non sic privari sed iste transitus a privari sit ad non sic privari potest esse basque positione illius qualitatis ut declaratum est quia scilicet inter non habere cum intentione habendi et habere mediat simpliciter non habere sine intentione habendi immo quod plus est quod posset esse econtra quod ita qualitas poneretur et tamen quod iste maneret peccator et non acceptus deo de potentia dei absoluta ideo posset esset transitus de non qualificari ita qualitate quam vocamus gratiam ad sic qualificari absque hoc quod iste peccator fieret non peccator quia nulla forma actualis est in anima qua posita deus neccessiteturnecessitetur ipsum acceptare ad vitam aeternam

4usquartus articulus est movere dubia et solvere