Tractatus 34

In illud, Ego sum lui mundi: qui sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae. Cap. VIII, i. 12.

i. Quod modo audivimus et intenti accepimus, cum sanctum Evangelium legeretur, non dubito quod omnes etiam intelligere conati sumus: et quisque nostrum de re tam magna quae lecta est, pro suo modulo cepit quod potuit; et posito pane verbi, nemo est qui se queratur nihil gustasse. Sed iterum non dubito, quia difficile quisquam est qui totum intellexerit. Tamen etiamsi est qui omnia verba Domini nostri Jesu Christi modo ex Evangelio recitata satis intelligat; toleret ministerium nostrum, quousque, si possimus, illo adjuvante tractando faciamus ut vel omnes vel multi intelligant, quod se pauci intellexisse laetantur.

I. Quod ait Dominus, Ego sum lux mundi, clarum puto esse cis qui habent oculos, unde hujus lucis participes fiant: qui autem non habent oculos nisi in sola carne, mirantur quod dictum est a Domino Jesu Christo, Ego sum lux mundi. Et forte non desit qni dicat apud semetipsum: Numquid forte Dominus Christus est sol iste, qui ortu et occasu peragit diem ? Non enim defuerunt haeretici qui ista senserunt. Ala- nichaei solem istum oculis carnis visibileln expositum et publicum non tantum hominibus, sed etiam; pecoribus ad videndum, Christum Dominum esse putaverunt. Sed catholicae Ecclesiae recta fides improbat tale commentum, et diabolicam doctrinam esse cognoscit: nee solum agnoscit credendo, sed in quibus potest convincit etiam disputando. Improbemus itaque hujusmodi errorem, quem sancta ab initio anathematizavit Ecclesia. Non arbitremur Dominum Jcsum Christum hunc esse solem quem videmus oriri ab oriente, occidere in occidente; cujus cursui nox succedit, cujus radii nube obumbrantur, qui certa de loco in locum motione commigrat: non est hoc Dominus Christus. Non est Dominus Christus sol factus, sed per quem sol factus est. Omnia enim per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil (Joan. 1,3).

5. Est ergo lux quae fecit hanc lucem: hanc amemus, hanc intelligere cupiamus, ipsam sitiamus; ut ad ipsam duce ipsa aliquando veniamus, et in illa ita vivamus, ut nunquam omnino moriamur. Ista enim lux est, de qua prophetia olim pracmissa ila in Psalmo cecinit: llominea et jumenta salvos facies, Domine; sicut multiplicata eat miserieordia tua, Deus. Psalmi sancti ista verba sunt: adverlite quid de tali luce antiquus sanctorum hominum Dei sermo praemiserit. Homines, inquit, et jumenta salvos facies, Domine; sicut multiplicata est misericordia tua, Deus. Quoniam enim Deus es, et habes multiplicem misericordiam; pervenit eadem multiplicitas misericordiae tuae, non solum ad homines quos creasti ad imaginem tuam, sed etiam ad pecora quae hominibus subdidisti. A quo enim salus hominis, ab illo salus et pecoris. Non erubescas hoc sentire de Domino Deo tuo: imo praesumas et fidas, et caveas ne aliter senties. Qui salvum facit te, ipse salvum facit equum tuum, ipse ovem tuam; ad minima omnino veniamus, ipse gallinam tuam: Domini est salns (Psal. m,9), et ista Deus salvat. Movet te, interrogas; miror quiddubitas. Dedignabitur salvare, qui dignatus est creare? Domini est salus Angelorum, hominum, pecorum; Domini est salus. Sicut nemo est a seipso, ita nemo salvus esta seipso. Proinde verissime Psalmus atque optime ait, Homines et jumenta salvos facies, Dondne. Quare? Sicut multiplicata est misericordia tua, Deus. Tu enim es Deus, tu creasti, tu salvas: tu dedisti esse, tu das sanum esse.

4. Si ergo sicut multiplicata est misericordia Det, ab illo homines et jumenta salvantur; nonne homines habent aliquid aliud quod cis Deus praestet creator, quod jumentis non praestat? Nullane discretio est inler animal factum ad imaginem Dei, et animal subditum imagini Dei? Est plane: praeter salutem istam communem nobis cum animantibus mutis, est qnod nobis praestet Deus, illis autem non praestat. Quid esthoc? Sequere in eodem psalmo: Filii autem hominum sub tegmine alarum tuarum sperabunt. Habentes modo salutem communem cum pecoribus suis, Filii hominum sub tegmine alarum tuarum sperabunt. Aliam habent salutem in re, aliam in spe. Salus ista quae in praesenti est, hominibus pecoribusque communis ost: sed est alia quam sperant homines; et accipiunt qui sperant, non accipiunt qui dosperant. Filii enim hominum sub tegmine, inquit, atarum tuaram sperabunt. Qui antem perseveranter sperant, a te proteguntur, ne de spe a diabolo dejiciantur: sub tegmine alarum tuarum sperabunt. Si ergo sperabunt, quid sperabunt, nisi quod pecora non habebunt? In­ ebriabuntur ab ubertate domus tuae; et torrente voluptatia tuae potabis eoa. Quale vinum est, unde inebriari laudabile est ? quale vinum est, quod non turbat, sed dirigit mentem? quale vinum est, quod facit perpetuo sanum, non inebriando facit insanum? Inebriabuntur. Unde? Ab ubertate domus tuae; et torrente voluptatis tuae potabis eoa. Unde? Quoniam apud te fons vitae. Ipse fons vitae ambulabat in terra, ipse dicebat, Qui sitit, veniat ad me (Joan. vn, 57). Ecce fons. Sed nesde lumine loqui coeperamus, et propositam ex Evangelio quaestionem de lumine tractabamus. Lectum est enim nobis dicente Domino, Ego sum lux mundi. Inde quaestio, ne quis carnaliter sapiens solem istum intel­ ligendum putaret: venimus inde ad Psalmum, quo considerato, invenimus interim Dominum fontem vita. Bibe et vive. Apud te, inquit, fons vitae: ideo sub umbraculo alarum tuarum sperant filii hominum, inebriari isto fonte quaerentes. Sed de luminc dicebamus. Sequere ergo: nam Propheta cum dixisset, Apud te fons vitae, seculus adjunxit, In lumine tuo vi­ debimus lumen (Paal. XXXV, 8,10); Deum de Deo, lumen de lumine. Per boc lumen factum est solis lumen: etlumen quod fecit solem, sub quo fecit et nos, fac' tam est sub sole propter DOS. Factum est, inquam, i propter nossab sole lumen quod fecit solem: Noli contemnere nubem carnis: nube tegitur, non ut obscu | rctur, sed ut temperetur.

5. Loquens ergo per nubem carnis lumen indeficieas, lumen sapientiae, alt hominibus, Ego sum lux mundi: qui sequitur me, non ambulabit in tenebris; sed habebit lumen tilae. Quomodo te abstulit ab oculis carnis, et revocavit ad oculos cordis? Non enim sufficit dicere, Qui me sequitur, nou ambulabit in tenebris, sed habebit lumen; addidit enim, vitae; sicut ibi dictum est, Quoniam apud te fons vitae: Videte itaque, fratres mei, quomodo verba Domini cum illius psalmi veritate concordant:etibi lumen positum est cum fonte vitae, et a Domino dictum est lumen vitae. In istis autem usibus corporalibus aliud est luanea, aliud fons: fontem faucesquserunt, lumen oculi: quando sitimus quaerimus fontem; quando in tenebris sumus, quaerimus lumen; et si forte nocte sitiamus, lumen accendimus ut ad fontem voniamus. Non sic apud Deum: quod lumen est, hoc est fons; qui tibi lucet ut videas, ipse tibi manat ut bibas.

6. Videtis ergo, fratres mei, videtis, si intus v idetis, quale hoc lumcn es; de quo Dominus dicit, Qui me sequitur, non ambulabit in tenebris. Sequere istum solem, videamus si non ambulabis in tenebris. Ecce oriundo exit ad te: ille cursu suo ad occidentem pergit; tibi forte ad orientem profectio est: nisi tu in contrariam partem pergas, non qua ille tendit, sequendo eum profecto errabis, et pro oriente occidentem tenebis. Tu eum in terra si scquaris, errabis: nauta si eum in mari scquatur, errabit. Postremo vidctur tibi sequendum esse solem, et tendis etiam ipse ad occidentem, quo et ille tendit: vidcamus cum occiderit, si non ambulabis in tenebris. Vide quemadmodum etsi nolueris eum tu deserere, ipse te deseret, servitutis suat necessitate peragens diem. Dominus autem noster Jesus Christus interim et cum per carnis nubem non omnibus apparcbat, per sapientiae potestatem omnia tcnebat. Deus tuus ubique lotus est: si non ab illo facias casum, nunquam a te ipse facit occasum.

7. Qui ergo me, inquit, sequitur, non ambulabit in tenebris; sed habebit lumen vitae. Quod promisit, futuri temporis verbo posuit: non enim ait, habet; sed, habebit, inquit, lumen vitae. Nec ait tamen, qui sequetur me; sed, qui sequitur me. In eo quod facere debemus, praesens tempus posuit: quod autem promisit facientibus, futuri temporis verbo significavit. Qui sequitur habebit. Modo sequitur, post habebit: modo sequitur per fidem, post habebit per speciem. Quamdiu eniin sumus in corpore, ait Apostolus, per­ egrinamur a Donno: per fidem enim ambulamus, non per speciem (II Cor. v, 6, 7). Quando per speciem? Cum habuerimus lumen vitae, cum ad illam visionem venerimus, quando nox ista transierit. De illo quippe dic qui exorturus est, dictum est, Mane astabo lib;, et contemplabor (Psal. v, 5). Quid est, mane ? Transacta nocte saeculi hujus, transactis terroribus tentationum, superato illo leone qui nocte rugiens circuit, quem devoret quaerens (1 Petr. v, 8) Mane astabo tibi, et contemplabor. Nune vero quid putamus, fratres huic tempori congruere, nisi quod rursus in Psalnlo dicitur, Lavabo per singulas noctes lectum meum, lacrymis meis stratum meum rigabo (Psal. vi, 7 ) ? Per singulas noctes, inquit, flebo: desiderio lucis ardebo. Videt Dominus desiderium meum; quoniam dicit illi alter psalmus, Ante teest omne desiderium meum, et gemitus meus a te non est absconditus ( Psal. XXXVII, dO). Desideras aUlum? videri potes; quaerens enim nurum manifestus eris hominibus. Dcsideras frumentum ? interrogas qui habcat; cui et cupiens pervenire ad id quod dcsideras, indicas. Desideras Deum ? quis videt, nisi Deus? A quo enim petis Deum, sicut panem, sicut aquam, sicut aurum, sicut argentum, sicut frumentum ? A quo petis Deum, nisi a Deo ? Ipse petitur a seipso, qui promittit seipsum. Extendat anima cupiditatem suam; et sinu capaciore quaerat comprehendere quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit ( I Cor. II, 9 ). Dcsidcrari potest, concupisci potest, suspirari in illud potest: digne cogitari, et verbis explicari non potest.

8. Ergo, fratres mei, quoniam Dominus Drevuei ait, Ego sum lux mundi: qui me sequitur, non ambula­ bit in lenebris; sed habebit lumen vitae: quibus verbis aliud est quod jussit, aliud quod promisit: faciamus. quod jussit, ne impudenti frontc desideremus, quod promisit; ne dicat nobis in judicio suo, Fecisti enim quod jussi, ut expetas quod promisi? Quid ergo jussisti, Domine Deus noster? Dicit tibi, Ut sequereris nic. Consilium vitae petiisti. Cujus vitx, nisi de qua di­ ctum est, Apud te fons vitce? Audivit quidam, Vade, vende omnia quae habes, et da pauperibus, et habebis thesaurum in coelo; et veni, sequere me. Tristis abscessit, non est secutus: quaesivit magistrum bonum, interpellavit doctorem, et contempsit docentem: tristis auscessit, ligatus cupiditatibus suis; tristis abscessit, habens grandem sarcinam avaritiae super humeros suos (Matth. xix, 16-22). Laborabat, aestuabat; et qui ab illo sarcinam deponere voluit, non est sequendus putatus, sed deserendus. Postea vero quam Dominus per Evangelium clamavit, Venite ad me, omnes qui laboratis et onerati estis, et ego vos reficiam; tollite jugum meum super vos, et discite a me quia mitis sum et humilis corde (Id. XI, 28 et 29): quam multi fecerunt audito Evan- Kclio, qnod ex ore ipsius auditum dives ille non fecit ? Ergo modo faciamus, scquamur Dominum; solvamus compedes quibus impedimur sequi. Et quis idoneus solvere tales nodos, nisi ille adjuvet cui dictum est, Disrupisti vincula mea (Psal. cxv, 16)? De quo alius psalmus dicit, Dominus solvit compeditos, Dominus erigit elisos (Psal. CXLV, 8).

9. Et quid sequuntur soluti et erecti, nisi lumen a quo audiunt, Ego sum lumen mundi: qui me sequitur, non ambulabit in tenebris? quia Dominus illuminat caecos. Illuminamur ergo modo, fratres, habentes collyrium fidei. Praecessit enim ejus saliva cum terra, unde inungeretur qui caecus est natus (Joan. IX, 6). Et nos de Adam caeci nati sumus,etillo illuminantc opus habemus. Miscuit salivam cum terra: Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. l, 14). Miscuit s ili­ vam cum terra; ideo praedictum est, Veritas de terra i orta est (Psal. LXXXIV, 12): ipsc autem dixit, Ego sum via, veritas et vita (Joan. XIV, 6). Veritate perfruemur, cum viderimus facie ad faciem; quiaethoc promittitur nobis. Nam quis auderet sperare quod Deus non dignatus esset vel polliceri vel dare? Videbimus facie ad faciem. Apostolus dicit: Nunc atio ex parte, nunc in aenigmate per speculum, tunc autem facie ad faciem (1 Cor. XIII, 12). Et Joannes apostolus in Epistola sua: Dilectissimi, nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit quid erimus: scimus quia rum apparuerit, similes ei erimus; quoniam videbimus eum sicuti eat (I Joan. m, 2). Haec est magna promissio; si amas, sequere. Amo, inquis; sed qua sequor? Si dixisset tibi Dominus Deus tuus, Ego sum veritas et vita; desiderans veritatem, concupiscens vitam, viam qua ad haec pervenire posses profecto quaereres, et diceres tibi: Magna res veritas, magna res vita; si esset quomodo illuc perveniret anima mea! Quaeris qua? audi eum dicentem primo, Ego sum via. Antequam diceret tibi quo, praemisit qua: Ego sum, inquit, via. Quo via? Et veritas et vita. Primo dixit qua venias, postea dixit quo venias. Ego sum via, ego sum veritas, ego vita. Manens apud Patrem, veritas et vita: induens se carnem, factus est via. Non tibi dicitur, Labora quaerendo viam, ut pervenias ad veritatem et vitam; non boc tibi dicitur. Piger, surge; via ipsa ad te venit, et te de somno dormientem excitavit, si tamen excitavit: surge, et ambula. Forte conaris ambulare, et non potes, quia dolent pedes. Unde dolent pedes? an jubente avaritia per aspera cucurrerunt? Sed Dei Verbum sanavit et dandos. Ecce, inquis, sanos liabeo pedes, sed ipsam viam non video. Illuminavit et caecos.

10. Hoc totum per fidem, quamdiu peregrinamur a Domino, manentes in corpore: cu:n autem perambulaverimus viam, et ad ipsam patriam venerimus, quid erit nobis laetius? quid erit nobis beatius? Quia nihil pacatius: nihil enim adversus hominem rebellabit. Nunc vero, fralres, diflicile sine rixa sumus. Ad concordiam quidem vocati sumus, jubemur pacem habere inter nos; ad hoc conandum est, omnibusquc nitcndum viribus, ut aliquando veniamus ad perfectissimam pacem: modo autem litigamus plerumque cum cis quibus consulere volumus. Ille errat, tu vis ducere ad viam; resistit tibi, litigas: resistit paganus, disputas contra errores idolorum et daemoniorum: resistit ha:reticus, disputas contra alias doctrinas daemoniorum malus catholicus non vult bene vivere, corripis etiam interiorem fratrem tuum: tecum manet in domo,et perditas vias quaerit; aestuas quomodo corrigas, ut de illo bonam rationem Domino amborum reddas. Quante undique rixarum necessitates? Plerumque homo taedio affectus, dicit apud semetipsum: Quid mihi est pati contradictores, pati eos qui reddunt mala pro bonis? Ego volo consulere, illi volunt perire: consumo vitam meam litigando; pacem non habco: inimicos insuper facio, quos amicos habere deberem, si bene­ volentiam consulentis attenderent: quid mihi est ista perpeti ? redeam ad me, mecum cro, Deum meum invocabo. Rcdi ad tcipsum, ibi invenis rixam: si coepisti Deum scqui, ibi invenis rixam. Quam rixam, inquis, invenio? Caro concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus carnem (Gulat. v, 47). Ecce tu ipse es, ecce tu solus es, ecce tecum es, ccce alium nullum h ominem patcris: sed vides aliam legem in membris tuis, repugnantem Icgi mentis tuae, et captivantem te in lege precati, quae est in membris tuis. Exclama ergo,eta rixa interiore clama ad Deum, ut tibi pacificet te: Miser ego homo, quis me liberabit de corpore mortis hujus ? Gratia Dei per Jesum Christum Domi­ num nostrum (Rom. VII, 23 w25). Quia qui me, inquit, sequitur, non ambulabit in tenebris; sed habebit lumen vitae, Finita tota rixa, immortalitas consequetur, quia novissima inimica destruetur mors. Et qualis pax erit ? Oportet corruptibile hoc induere incorruptionem, et mor­ talehoc incluere immortalitatem (I Cor. xv, 26, 53). Quo ut veniamus, quia tunc erit in re, nunc sequamur in spc eum qui dixit, Ego sum lux mundi: qui me sequi­ tur, non ambulabit in tenebris; sed habebit lumen vitae.