Tractatus 93

De eo quod Dominus dicit, Haec locutus sum vobis, ut non scandalizemini; usque ad id, Sed haec locutus sum vobis, ut, cum venerit hora corum, reminiscamini, quia ego dixi vohis. Cap. XVI, ℣. i-4.

i. In his qn:c praecedunt hoc Evangelii capitulum, Dominus discipulos suos ad inimicorum odia perferenda confirmans, suo qnoque praeparavit exemplo, ut cum imitando fierent fortiores: addensetpromittens eis quod venturus esset Spiritus sanctus, qui de illo testimonium perhiberet, et adjiciens quod et ipsi fierent testes ejus, hoc utique in eis opcrantc Spiritu sancto. Sic enim ait: Ille testimonium perhibebit de me, et ros testimonium perhibebitis. Utique quia ille perhibebit, etiam vos perhibebitis: ille in cordibus vestris, vos in vocibus vcsiris; illc inspirando, vos sonando: ut possit impleri, In omnem terrum exivi: sonus eorum (Psal. XVIII, 5). Parum quippe fuerat eos adhortari cxemplo suo, nisi impleret Spiritu SilO, Denique apostolns Petrus cum jain verba ejus audias t, ubi dixerat, Non est serrus wnjor domino suo: si ini persecuti sunt, et vos persequentur ( Joan. xv, 20); et hoc in illo jam videret impleri, in quo patientiam Domini sui, si exemplum sufficeret, debuit imitari: succubuit et negavit, non utique ferens quod illum ferre cernebat. Cum vere accepit donum Spiritus sancti, quem negaverat praedicavit; et quem confiteri timuerat, non timuit proGteri. Prius enim exemplo quidem fuerat edoctus, ut quod fieri convenerat nosset; sed nondum fuerat virtute fultus, ut quod noverat faceret: instructus erat ut staret, sed non erat firluatus ne caderet. Quod posteaquam per Spiritum sanctum factum est, annuntiavit usque ad mortem, quem negaverat timens mortem. Ideo Dominus in hoc consequenti capitulo, de quo nunc vobis loquendum est, Haec, inquit, locutus tum vobis, ut non scandalize­ mini. Canitur quippe in Psalmo, Pax multa diligenti­ bus legem tuam, et non eat illis scandalum (Psal. CXVIII, 465). Merito itaque promisso Spiritu sancto, quo in cis operante fierent testes ejus, subjunxit, Haec locutus sum vobis, ut non scandalizemini. Cum enim charitas Dei diffunditur in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis (Rom. v, 5), fit pax multa diligentibus legem Dei, ut non sit illis scandalum.

i. Deinde quid passuri essent, jam exprimens ait: Extra synagogas facient vos. Quid autem mali erat Apostolis expelli de synagogis Judaicis, quasi non inde fuerant se separaturi, etiamsi eos nullus expellerei? Sed nimirum boc voluit denuntiare, quia Judaei Christum non fuerant recepturi, a quo isti non fuerant recessuri; et ideo futurum erat ut foras mitterentur cum illo, ab eis qui esse nollent in illo, hi qui esse non possent sine illo. Nam profecto, quia non erat utlus alius populus Dei quam illud semen Abrahae, si agnoscerent et rccipcrent Christum, tanquam rami naturales in olea permanerent ( Id. XI, 17 ); nec aliae fierent Ecclesiae Christi, alix Synagogae Judaeorum: eaedem I quippe essent, si in eodem esse voluissent. Quod quia noluerunt, quid restabat nisi ut remanentes extra Christum, extra synagogas facerent eos qui non relinquerent Christum? Accepto quippe Spiritu sancto testes ejus enecti, non utique tales essent, de quibus dicilur: Multi principes Judaeorum crediderunt in eum; sed propter metum Judaeorum, ne pellerentur de synagogis, non audebanl confiteri eum: dilexerunt enim gloriam hominum magis quam Dei (Joan. XII, 42 et 43). Crediderunt ergo in eum, sed non sic quomodo eos volebat credere, qui dicebat: Quomodo potestis cre• dere, gloriam ab invicem exspectantes, et gloriam quaea solo Deo eat non quaerentes ( Id. v, 44) ? Discipulis ergo sic in eum credentibus, ut impleti Spiritu sancto, hoc est dono gratiae Dei, non sint de numcro eorum qui ignorantes Dei justitiam, et suam volentes consti­ tuere, justitiae Dei non sunt subjecti (Rom. x, 3); nec de illorum de quibus dictum est, Dilexerunt gloriam ho­ minum magis quam Dei: illa congruit prophetia, quae de ipsis invenitur impleta, Domine, in lumine vultus tui ambulabunt, et in nomine tuo exsultabunt tota die, et in tua justitia exaltabuntur; quoniam gloria virtutis eo­ rum tu es ( Psal. LXXXXVIII, 16-18). Merito eis dicitur, Extra synagogas facient vos: illi scilicet qui zelum Dei habent, sed non secundum scientiam; propter quod ignorantes Dei justitiam,etsuam volentes constituere (Rom. x, 2 et 3), eos expellunt' qui non in sua, sed in Dei justitia exaltantur, nec expulsi ab hominibus crubescunt, quoniam gloria virtutis eorum ipse est.

3. Denique cum hoc eis dixisset, adjecit: Sed ve­ nit hora ut omnis qui interficit vos, arbitretur obsequium. se praestare Deo: et haec facient vobis, quia non cogno­ verunt Patrem neque me. Hoc est, mon cognoverunt Deum nec ejus Filium, cui se in vobis occidendis praestare arbitrantur obsequium. Quae verba Dominus ita subjecit, tanquam ex hoc consolaretur suos, qui de synagogis Judaicis pellerentur. Praenuntians enim quae mala essent pro cjus testimonio perpessuri, Extra synagogas, inquit, facient vos. Nec ait, Et venit hora ut omnis qui interficit vos, arbitretur obsequium se praestare Deo. Quid ergo ait ? Sed venit hora: quemadmodum diceret, si aliquid boni post mala isla praediceret. Quid sibi ergo vult, Extra synagogas fa­ cient vos: sed venit hora? Tanquam hoe dicturus fuisset: Separabunt illi quidem vos, sed ego vos colligam; aut, Separabunt quidem illi vos, sed venit hora laetitias vestrae. Quid ergo ibi facit hoc verbum quod ait, Sed venit hora, quasi consolationem eis promitteret post tribulationem; cum magis dicere debuisse videatur indicativo modo, Et venit hora ? Sed non ait, Et venit, cum tribulationem super tribulationem, non consolationem post tribulationem venturam illis esse praediceret. An forte sic eos illa de synagogis separatio fuerat turbatura, ut mori mallent, quam in hac vita sine Judaeorum congregationibus immorari ? Absit ut sic turbarentur, qui Dei, non bominum gloriam requirehant. Quid ergo est, Extra synogoga. facient vos: aed venit hora; cum potius dicere debuisse vi­ deatur, Et venit hora, ut omnis qui interficit vos, arbi­ tretur obsequium se praestare Deo ? Neque enim saltem dictum est, Sed venit hora ut interficiant vos, quasi ut eis mors pro consolatione illius separationis accideret'; sed, Venit, inquit, hora utomnis qui interficit vos, arbitretur obsequium se praestare Deo. Prorsus non mihi videtur aliud significare voluisse, nisi ut intelligerent atque gauderent tam multos se Christo acqui- situros, cum de Judaeorum congregationibus pellerentur, ut eos non sufficeret 3pellere, sed non sinerent vivere, ne omnes ad nomen Christi sua praedicatione converterent, et ab observatione Judaismi, tanquam divinae veritatis, averterent. Hoc enim de Judaeis dictum debemus accipere, de quibus dixerat, Extra syn­ agogas facient vos. Nam testes, id est martyres Christi, etiamsi occisi sunt a Gentilibus; non tamen illi arbitrati sunt Deo, sed diis suis falsis obsequium se praestare, cum haec facerent. Judxorum autem omnis qui occidit praedicatores Christi, Deo se praestare pu- tavit obsequium; credens quod desercrent cum Israel, quicumque converterentur ad Christum. Ut euim et ipsum Christum occiderent, ista ratione commoti sunt: nam eorum de bac re etiam verba conscripta sunt. Videtis quia totus mundus post eum abiit (Joan. XII, 19): si dimiserimus eum vivere, venient Ro­ mani, et tollent nobit et locum et gentem. Et quod Caiphas dixit: Expedit ut unus homo moriatur pro populo, et non tota gens pereat (Id. XI, 48,50). Et in hoc ergo sermone suos discipulos suo erexit exemplo, quibus lixerat, Si me persecuti sunt, et vos pertequentur (Id. XV, 20); ut quemadmodum illum occidendo, Deo sc praestitisse obsequium putaverunt, sic etiam illos.

4 Iste itaque sensus est in his illos.verbis: Extra syn­ agogas facient vos; sed nolite solitudinem formidare: separati quippe a congregatione eorum, tam multos in nomino mEo congregabitis, ut illi metuen­ tes ne templum quod erat apud cos, et omnia Legis veteris sacramenta deserantur, interficiant vos; sic fundentes sanguinem vestrum, ut Deo se praestare arbitrentur obsequium. Ecce est illud quod de bis dixit Apostolus, Zelum Dei habent,, sed non secundum scientiam (Rom. x, i): obsequium se putant praestare Deo interficiendo famulos Dei. 0 error borrendus! Itane ut placeas Deo, percutis placentem Deo; et templum Dei vivum te feriente prosternitur, ne Dei templum lapideum deseratur ? 0 exsecrabilis caecitas ! Sed ex parte in Israel facta est, ut plenitudo Gentium intraret: ex parte, inquam, facta est, non ex toto. Non cnim omnes, sed aliqui ex ramis fracti sunt, ut insereretur oleaster (ld. XI, 25, 17). Nam Spirilu sancio implente discipulos Christi, cum linguis omoium gentium loquerentur, cum per eos divina miracula frequentarentur, et divina eloquia spargeremur, etiam occisus ita dilectus est Christus, ut ejus discipuli expulsi a congregationibus Judaeorum, ex ipsis quoque Judaeis ingentem multitudinem congregarnt, et nullam solitudinem formidarent (Act. II-IV). Hinc ergo aecensi caeteri reprobi et caeci, zelum Dei habentes, sed non secundum scientiam, et I obsequium se prestare Deo credentes, occidebant eos. Sed pro illas occisus colligebat eos; qui de his futuris, autequam occideretur, instruxerat eos, ne ignaros atque impacatos animos mala inopinata et improvisa, quamvis cito transitura, turbarent, sed praecognita et patienter accepta ad bona sempiterna pcrducerent. Hanc enim fuisse causam ut haec eis praenuntiaret, etiam ipse demonstravit adjungens: Sed hxc locutus sum vobi, ut cum veneril hora eorum, re­ ininiscaminiquia ego dixi vobis. Hora eorum hora tenebrosa, hora nocturna. Sed in die mandavit Dominus misericordiam suam, et in nocte declaravit (Psal. xu, 9): quando nox Judaeorum separatum a se diem Christianorum nulla confusione fuscavit; et quando carnem occidere potuit, fldem tenebrare non po­ tuit.