Quaestio 3 (10)

QUAESTIO X. Utrum ut Angelus cognoscat quidditates creatas alias a se, requiratur necessario ut habeat proprias distinctas rationes cognoscendi eas ?

Alensis 2. p. quest. ?4. m. 2. 3. D.- Thom. 1. p. quaest. 55. 2. et 3. D. Bonav. hic a. 2. q.1. Richard. a. 6. q. 2. ZEgid. p. 2. a. 1. Durand. hic quast. 6. Gabriel quaest. 2. art. 2. Occham quasi. 15. Greg. 2. dist. 7. quast. 5. art. 1. Vasq. 1. p. d. 200. Bacon. 2. dist. 3. quast. 1.

Tertio quaero de cognitione Angeli respectu cognitorum aliorum a se: Utrum ad hoc quod Angelus cognoscat quidditates creatas alias a se, requiratur necessario quod habeat proprias et distinctas rationes coenoscendi eas

Quod non, 8. Metaphysice: "forma se habent sicut numeri"; igitur perfeetior includit virtualiter imperfectiorem, et per consequens erit sufficiens ratio cognoscendi eam, Sicut. major numerus est ratio cognoscendi minorem. Confirmatur per Philosophum 2. de Anima, ubi vult quod sensitiva est in intellectiva, sicut trigonum in tetracono, et talis videtur esse ordo formarum ordinatarum in universo; tetragonum autem potest esse sufficiens ratio cognoscendi trigonum, igitur, etc.

Item res materialis perfectior est sua specie, quia ista ad rem materialem cujus est, habet habitudinem mensurati ad mensuram, sed mensuratum est naturaliter posterius et imperfectius sua mensura; nihil autem imperfectius re materiali videtur perfectio rei immaterialis; igitur nulla species rei materialis erit intelleetui Angeli propria ratio coenoscendi. Sed illud quod est ei ratio intelligendi quodcumque intelligibile, est ei perfectio naturalis, vel inquantum intellectualis est; igitur, etc.

Item Angelus intelligit se per essentiam suam, ex prima quest. igitur et alia. Consequentia patet, quia eodem modo est quidditas ejus intelligibilis, sicut alia quidditates creat» sunt intelligibiles; igitur si alicui intellectui essentia ipsius est immediata ratio cognoscendi seipsam, pari ratione, quidditates alterius erit ratio cognoscendi se, et ita non erunt propria rationes respectu — quidditatum propriarum alic ab ipsis.

Item, ex prima propositione de Causis: omnis causa primaria plus influit in causatum quam causa secunda; igitur. Confirmatur, quia intellectus humanus perspicacior, plura intelligit in una ratione inteligendi vel cognoscendi, quam minus perspicax; igitur ita videtur intellectus — Angelicus, propter majorem perfectionem intellectualitatis suae, quod possit plura intelligere distincte per unam rationem.

Contra, intellectus divinus, secundum multos, plura intelligit distincte per plures rationes respectu plurium intelligibilium, et propter hoc ponitur ab aliquibus idearum necessitas, et intellectus noster prcecise intelligit plura per plures rationes; igitur haec, quod est habere plures rationes respectu plurium intelligibilium, nec est ex imperfectione intellectus, quia convenit supremo, nec ex perfectione intellectus, quia convenit infimo; igitur est absoluta perfectio intellectus in se.

SCHOLIUM.

Sententia Henrici de qua quaest. 8. num. 3. et 1. distinct. 3. quisest. 6. est, Angelum cognoscere creaturas per habitum ipsi inditum, includentem essentialiter relationem ad omne intelligibile per eum; et explieat quomodo secundum Henricum talis habitus reducit intellectum in actum secundum, ponitque pro Henrico 5. rationes,

Hic dicitur (3) quod Angelus omnes quidditates cognoscit per unum habitum scientialem. Modus ponendi est iste, quod licet habitus sib. in intellectu, sicut. forma in subjecto, sive impressive, tamen objectum quod resplendet in ipso habitu non est nisi objective.

Et si quaeratur, (b) qualiter per habitum possit objectum esse praesens tanquam resplendens? Dicitur, quod habitus scientiales, licet sint habitus-de prima specie Qualitatis, tamen super ipsam scientiam fundatur respectus essentialis ad scibile, qui ab ea absolvi non potest, tanquam ad' aliquid, a quo in essentia et esse suo dependet, ita quod intellectus capere eam non potest, nisi capiendo scibile, respectu cujus est, propter naturalem colligantiam correlationis, quam habet ad illud. Et licet, ibi sit divinitus indita, (c) non minus habet respectum illum essentialem ad seibile, ita quod ex natura habitus scientialis resplendet semper scibile ab eo cujus est in ipso intellectu, multo naturalius quam possibile esset fieri per speciem, quanto essentialius dependet scientia a scibili, quam species a re a qua habet causari.

Et si quaeretur (d) quomodo per unum habitum sunt plura objecta prassentia, respondetur quod unicus habitus scientiae continet virtualiter multa intelligibilia circa quae est scientia, et tanto magis actualiter, quanto simplicior est; ita quod si essent infinitae species creaturarum, ille unus habitus sufficeret ad intellirendum omnia illa, etiam in infinitum procedendo unam post aliam, et hoc tanto facilius et limpidius singula intelligendo, quanto habitus fuerit magis indeterminatus, et minus determinatus in natura etf essentia sua, secundum quod Angeli superiores ponuntur intelligere per habitus universaliores et simpliciores quam inferiores.

Si autem quaeratur, (e) quomodo iste habitus reducit intellectum Angeli de potentia intelligendi ad actum intelligendi? Dicitur, quod. intellectus Angeli habitu illo sibi concreato, naturaliter inclinatur ad intelligendum rerum simplicium quidditates, quemadmodum grave non impeditum statim sua gravitate inclinatur deorsum, et tanto magis inclinatur illo habitu naturaliter ad intelligendum hoc quam illud, quanto ille habitus essentialius ordinatur ad unum quam ad aliud, ut ad intellectionem suiipsius, vel creaturs magis perfectze, quae habet plus intelligibilitatis; et tunc cum intellectus sit factus in actu primo ad intelligendum primum, libero arbitrio voluntatis ex habitu discurrit ad singula tam complexa quam incomplexa cognoscenda; discursu dieo eognoscendo hoc post hoc, non eognoscendo hoc ex hoc, et secundum quod ex imperio voluntatis ad aliquid tendit determinate, ad illud idem habitus inclinat determinate; habitus enim determinate movet ad aliquid, secundum quod impellitur erga illud ex imperio voluntatis.

Pro ista opinione ex dictis sic opinantis possunt elici quinque: rationes, quarum prima est, quia se secundum Philosophum secundo Ethicorum, in anima non sunt nisi: tria, potentia, habitus et passio; P? sed ratio intelligendi in Angelo, non potest esse sola potentia sua, quia aliquid sic naturale esset sufficiens principium repraesentandi ommia intelligibilia; nec passio, certum est; ergo, et csetera.

Secunda talis est, in intellectu non habente habitum, potest generari habitus per frequentes actus elieitos; ergo si Angelo non esset concreatus habitus scientialis ad cognoscendum, posset in se generare talem habitum, et sic esset in potentia essentiali ad actum, non solum secundum, sed primum, sicut. intellectus noster, quod est inconveniens.

Tertio, quia dicit Dionysius de Divinis nomin. cap. 7. quod connexio universi consistit in hoc, quod supremum inferioris conjungitur cum infimo superioris, sed supremum in cognitione humana est quod prompte cogmoscat per habitum scientialem hujus; ergo hsec cognitio ponenda est in Angelo.

Quarto, si nulla esset ratio nisi quod species sine habitu non sufficit ad perfectam cognitionem, ef habitus perfectus sine specie sufficit, frustra ponitur species propter actum intelligendi.

Quinto, in voluntate non ponuntur aliqua plura, ut principia volendi diversa objecta; igitur nec in intellectu ponuntur diversa principia intelligendi, sed sufücit unus habitus in intellectu perfeclo ad repraesentandum quaecumque sibi naturaliter cognoscibilia.

SCHOLIUM.

Sententia D. Thomzee» Angelum superiorem per pauciores species intelligere quidditates, ita quod supremus, per valde paucas, vel forte unam, omnes quidditates intelligat, probatur dupliei ratione. Doctor refutat utramque sententiam simul. Primo, ille habitus (idem est de specie ) esset infinitus in perfectione, quia infinitas Dei probatur ex distincta infinitorum — repraesentatione, de quo 1. d. 2. q. 1. n. 30. Secundo, ratio cognoscendi plura habet. unum sibi adequatam, in quo illa plura continentur, quia illa ratio est posterius respectu objeeti, et sje ejus unitas dependet ab unitate objecti. Tertio, una ratio cognoscendi potest habere actum ad:quatum, alias simul omnia distinete cognosceret Angelus. Quarto, Angelus cognoscit unum, ignoto alio, ergo non eodem, formaliter utrumque.

Alia opinio dicit (a) quod non oportet ponere in Angelo proprias p. rationes respectu quidditatum creaturarum singularum, quia Angelus inferior, licet per plures rationes cognoscendi cognoscat plures quidditates, superior tamen potest cognoscere per aliquam unam rationem, secundum quod probatur per Dionysium c. 12. Angel. Hierarch. Angeli, inquit, superiores habent universaliorem scientiam quam inferiores, et per rationem, quia priora sunt primo propinquiora, sicut in entitatibus, ita et in intellectionibus; igitur cum intellectus primus intelligat omnia per rationem unam, intellectus superior per pauciores rationes intelliget, quae intellectus inferior intelligit per plures.

Praeterea, ad hoc etiam arguitur, quia quanto aliqua ratio cognoscendi est in alio immaterialiori, sive actualiori, tanto universalius repraesentat. Major ista patet de specie in sensu, phantansia et intellectu; ratio hujus est, quia receptum est in recipiente per modum recipientis; igitur ratio illa, quae est in Angelo superiori actualiori, erit ratio cognoscendi plura in superiori quam in inferiori.

Ista opinio (b) videtur coincidere cum praecedente in hoc, quia sicut 1 illa praecedens ponit quod infinitae quidditates possunt cognosci per ! illum unum habitum, quantum est ex se, ita ista habet ponere quod in aliquo uno Angelo, erit aliqua ratio una, quae esset. ratio repraesentandi, non tot quidditates, quin plures. Procedendo enim secundum multitudinem quiddita- tum in universo, et specierum intelligibilium in Angelis, quarum semper est minor-numerus in superiori, devenietur tandem ad aliquam unam speciem in aliquo Angelo, qua poterit esse ratio cognoscendi omnia inferiora, vel saltem ad aliquot paucas species, et ita quoteumque quidditates inferiores possent fieri, possent cognosei per tot species, et ita attribuendo uni speciei aliquam certam multitudinem quidditatum ceognoscibilium, non esset ex parte ejus invenire, unde esset ratio cognoscendi tot et non plura. Et licet ista opinio secunda (e) posset aliquo modo vitare hanc conclusionem, tamen contra ipsam, licet non sit prima ratio quam ponam, erunt tamen contra eam alie tres, sicut contra primam.

Probo igitur primo, (d) quod una ratio creata non potest esse cognoscendi infinitas quidditates, .Sive non tot, quin plures, quia ubi pluralitas numeralis requirit majorem perfectionem, ibi infinita pluralitas, sive numeralis infinitas, requirit infinitam perfectionem et virtatem. Exemplum, si posse portare simul plura pondera, concludit majorem virtutem, posse simul portare infinita, sive non tot quin plura, concludit infinitatem intensivam. Sed aliquid esse rationem distincte coenoscendi plures quidditates, concludit majorem perfectionem in 1pso, quam esse rationem cogn o Sscendi tantum unam; igitur si in Angelo, aliquid potest esse ratio cognoscendi infinita, sive non tot quin plura, illud erit iniinitum, quod est, impossibile.

Assumptum probo, quia accipiatur propria ratio repraesenta: tiva istius quidditatis, quae aliquam perfectionem includit, inquantum est ratio repraesentativa istius. Similiter propria ratio illius quidditatis aliquam perfe. ctionem includit, et illee perfectiones in propriis rationibus repraesentativis, sunt alterius rationis; igitur illa «na quae repraesentat distincte ambo illa ut objecta, includit in se virtualiter plures perfectiones alterius rationis, et ita est quid perfectius in se, quam sit tantum alterum illorum. Hoc confirmatur ex hoc, quod dictum est libro primo, dist. 2. ubi probatum est Deum esse infinitum ex infinitate reprsaesentatorum per essentiam suam.

Secundo probo, (c) quod nulla una ratio creata potest esse ratio distincte cognoscendi plures quidditates. Primo, quia omnis una! ratio cognoscendi, habet obje-, clum unum adaequatum sibi, in quo objecto includuntur perfecte omnia cognoscibilia per rationem illam, si plura cognoscibilia per illam.

Patet per simile de essentia divina, ut ratio, et ut objectum; ideo enim, ut ratio est respectu: infinitorum objectorum distincte1 repraesentativa, quia est prima; unius objecti, quod perfecte in-! cludit omnia illa inquantum co- gnoseibilia; sed illa una ratio,! que ponitur, non habet aliquod: primum objectum includens virtualiter omnes alias quidditates, secundum totam. cognoscibilitalem suam. Ponitur enim praecise habere pro objecto omnia creata, et nulla creatura sic includit omnes. Major etiam probatur per rationem, quia unitas posterioris naturaliter dependet ab unitate prioris, quia ad distinctionem in priori, sequitur distinctio in posteriori, et non e contra. Omnis autem ratio cognoscendi, quae est in intellectu creato, (hoc est, quae non est participata sicut est essentia divina) se habet ad ipsum cognitum, sicut mensuratum ad mensuram, et ita sicut posterius naturaliter ad prius, quare unitas ejus naturaliter dependet ab unitate objecti mensurantis.

Igitur necesse est aliquod unum objectum esse mensuram ejus, sed objectum quod est mensura ejus, est et adaequatum; igitur non est ratio cognoscendi alia, nisi quia virtualiter continetur in primo objecto, quod est mensura.

Tertio probatur major sic: nihil est ratio cognoscendi alterum perfecte, nisi sit. propria ratio ejus, vel virtualiter contineat propriam rationem ejus cognoscendi. Sed non primo modo. cum sit ratio cognoscendi distincte plura alia; igitur oportet quod contineat virtualiter rationes cognoscendi plurium, si sit ratio distincte coenoscendi illa. Minor patet, quia quidditas istius objecti est creata, et, ita non potest continere distincte in cognoscibilitate alias quidditates, quia aliqua est entitas in inferiori, quae non continetur in superiori; igitur similiter in coenoscibilitate, quare, etc.

Praeterea secundo, (f) omnis ra- $ tio una cognoscendi, potest ha-: bere aliquem unum actum intelli- ra gendi adaequatum sibi; sed ista wd quae ponitur esse ratio respectu plurium quidditatum cognoscendarum, non potest habere aliquem unum actum adsequatum sibi, quia. secundum istos intellectus iste non potest simul cognoscere distincte plures quidditates, quarum est illa ratio, quare, etc. Probatio majoris, quia omnis memoria perfecta potest habere intelligentiam adaequatam — sibi, quoad hoc, quod ipsa secundum actum suum primum et totalem, potest producere effectum sibi adaequatum; quod patet, quia etiam memoria infinita Patris potest esse principium producendi notitiam actualem infinitam. Probatio minoris per rationem, non enim potest habere unum actum adaequatum sibi intensive, quia tunc iste actus contineret virtualiter actum intelligendi omnium aliarum quidditatum, quod mon potest esse, nec extensive, quia tunc posset simul et distincte intelligere omnes istas quidditates, quod non est verum, nec illi concedunt; igitur, etc.

(g) Contra istas duas rationes instatur, quia aliqua forma plarium productiva, non oportet: quod habeat unum objectum primum, in quo contineantur omnia alia objecta virtualiter, sicut patet de forma Solis respectu formarum generabilium et corruptibilium, nec etiam oportet quod possit habere unum actum sibi adaequatum, sed plures; sic in proposito.

Respondeo (h) vis productiva illimitata, aliquo modo ad aliquos effectus suos est squivoca, et ideo est simpliciter nobilior et superior quolibet suo effectu, propter quod unitas ejus non dependet ab unitate effectus, sed effectus dependet a causa ista, et effectus possunt esse plures, hac causa existente una, quia in posterioribus potest esse pluralitas, cum unitate naturaliter prioris. In operationibus autem, (i) quae non sunt productiones, objectum habet ibi rationem prioris naturaliter respectu ejus, quod est proxima ratio operandi, loquendo in creaturis, et unitas posterioris naturaliter dependet ab unitate prioris.

Similiter, (k) etiam talem formam productivam non oportet habere necessario passum adequatum sibi, tam secundum intensionem quam secundum extensionem, ita quod posset agere actione adaequata. Sed memoria ipsa inquantum operativa, habet intelligentiam naturalem in eadem natura, tanquam passum, vel quasi passum sibi adaequatum, quod scilicet potest recipere aetionem, sive actum secundum omnimodo adaequatum, tam intensive scilicet, quam extensive actui primo ipsius memoriae, alioquin esset. in memoria aliqua ratio cognoscendi, quae omnino excederet virtutem gignendi ipsius memoria, ut est parens, et ita non caperent se partes imaginis mutuo, quod est contra Augustinum 7. de Trinit. Ideo enim aequantuP eomparando ad obieeta. auia omne objectum eo modo quo potest esse in memoria, potest esse in intelligentia actualiter, et in voluntate secundum actum ejus amabiliter vel odibiliter. Et Magister dist. 3. primi. lib. adducit auctoritates Augustini ad hoc dicentis, quod quidquid scio, memini.

Tertio arguo sic, (1) ille intellectus non eodem formaliter novit habitualiter plura, qui sine contradietione potest nosse hoc habitualiter, et non nosse illud, quia contradictio est, quod habeat idem formaliter et non habeat, et quod habeat aliquid quo sit formaliter tale, et non sit tale; igitur si potest non nosse A habitualiter, et nosse P habitualiter, non eodem novit A et B habitualiter; sed, omnis intellectus creatus, potest, nosse unum objectum, non noto alio, igitur nullus talis novit eo-: dem habitualiter plura objecta. Probatio minoris, quia si non posset nosse habitualiter A, absque hoc quod cognosceret B sine contradictione, aut hoc esset ex parte intellectus talis, quod falsum est, quia potest unum nosse habitualiter et non aliud, aut ex parte necessarie colligantiae objectorum, quod falsum est, quia unum illorum intelligi potest ab intellectu nostro, non intellecto alio; si ergo non propter necessariam connexionem objectorum, nee objecti ad potentiam, ergo nullo modo.

SCHOLIUM.

Arguit contra opinionem Henrici specialiter, quadrupliciter. Et primo contra id quod ait, illum habitum esse essentialiter respectum. Secundo, contra id quod ait, omne intelligibile creatum esse prwsens intellectui per ilium habitum.

Praeterea in speciali (a) contra primam opinionem de habitu arguo quadruplieiter. Prima contra id, quod ponunt de respectu essentiali, videtur contradicere Augustinus 7. de Trin. c. 9. Omne quod reladive dicitur, est aliquid. excepto relativo. Et probatum est dist. 1. hujus secundi, quest. de relatione creature ad Deum, quod nulla relatio est formaliter vel essentialiter eadem fundamento, licet per identitatem sit quandoque eadem res; si igitur ise habitus est quaedam qualitas et entitas absoluta, non habet respectum ita essentialem, quin posset sine ipso intelligi.

Respectus non ponitur esse idem alicui, nisi respectu. illius, ad quod. essentialiter dependet, sed ad. plura ejusdem ordinis, non potest aliquid. essentialiter. dependere, quia tunc uno terminante dependentiam ejus, aliud non terminaret, et sic esset, licet illud ad. quod. essentialiter dependet, non esset, quod. est inconveniens. Si autem ponatur talis habitus, omnes quidditates sub eodem ordine reprcesentabit, ita quod nulla mediante. alia, sed omnes immediate; igitur, etc.

Praeterea, (b) si respectus ponatur idem alicui absoluto, non est nisi ad prius naturaliter, sicut paLet ex questione preallegata. Ille aulcm respectus habitus in intellectu Angelico ad lapidem, non est ad prius naturaliter, quia lapis in nullo genere causse, se habet respectu talis habitus.

Secundo (c) contra hoc, quod posuit objectum praesens sub ratione intelligibilis per habitum, et primo per rationem. suam. Probat enim quod species intelligibilis non potest esse ratio praesentis objecti, quia perficit intellectum, ut ens quoddam est, sicut. forma materiam, et per consequens non perficiet intellectum, ut intellectus est, nec per se erit a specie, intelligibile praesens inquantum intelligibile; multo magis potest hoc argui de habitu, quia habitus, inquantum habitus, est perfectio potentis.

Praeterea secundo, (d) sequeretur multo magis in habitu nostro, qui causatur ab objecto, quod habitus noster scientialis esset respectus, vel illud per quod objectum intelligibile praesens esset, et, ita adepto habitu scientiali, non requireretur conversio ad phantasmata, ad actualem intellectionem, quod ipse negat. Respondetur (e) quod intellectio nostra dependet a sensibus, non sic intellectio Angeli.

Contra, (f) si necessaria colliga-: tio, sive respectus essentialis in habitu, est ratio propter quam objectum est sufüicienter praesens per habitum, et ille respectus est es-' sentialior in habitu nostro quam in habitu Angeli, quod videtur, quia causatur ab objecto, non autem ille; igitur propter istum respectum essentialem, magis erit habitus noster ratio talis praesentie quam habitus Angelicus.

Tertio contra hoc (9) quod dicit quod omne objectum intelligibile creatum est praesens per istum habitum. Hoc enim videtur inconveniens, quia si Angelus in puris na.turalibus crearetur sine aliquo tali habitu, quod est possibile, quia nullam contradietionem includit, cum ille habitus differat, sicut qualitas ab essentia Angeli, ille Angelus non posset se cognoscere, et ita esset imperfectior in intellectualitate natura Angeli de se, quam natura hominis, quia natura hominis, quantumcumque nuda facta, habet unde acquirat cognitionem intellecblualem aliquorum objectorum; Angelus autem non posset acquirere istum habitum, nec sine isto posset aliquid intelligere, ergo.

Praeterea, habitus (h) secundum istum, ideo non repraesentat singulare, sicut repreesentaret species, quia non est natus generari immediate ab ipsa re, sed tantum per actum intellectus conferentis simplieia. Sed ipse arguit contra speciem, quia quando aliquid genitum a sua causa naturali, natum est sic repreesentare illud sub illa ratione, sub qua gignitur ab eo, a quocumque imprimatur, semper sic repraesentabit; igitur habitus qui si gigneretur a sua causa naturali, sequeretur naturaliter apprehensionem simplicium, a quocumque etiam imprimatur, sequetur et, prasupponet illam apprehensionem simplicium; igitur non potest esse propria ratio apprehendendi simplicia.

Praeterea quarto, quod dicitur quod iste habitus est principium cognoscendi quaecumque distincta objecta, videtur esse contra hoc prima ratio contra opinionem primam, quia sequeretur quod esset naturaliter infinitus.

Quod etiam dicit, (i) quod naturaliter inclinat in id, ad quod voluntas imperando determinat, videtur esse irrationabile, quia illius habitus ut formee naturalis, est inclinatio determinata naturalis, et si sint. multae inclinationes ad diversa, sunt ordinate, ita quod saltem una est prima, et per consequens uti eo ad aliquid ad quod non inclinatur, primo videtur esse contra primam inclinationem ejus naturalem, et ita non mere naturaliter ad hoc inclinabitur. Nec videtur rationabile, quod una for-- ma naturalis, quantum ad inclinationem suam naaturalem, subsit voluntati creats; sicnim grave manens actu grave moveretur sur-. sum a Deo, etsi grave sit in perfecta potentia obedientiali ad Deum, non tamen videtur moveri passive naturaliter ex parte sua. Et quidquid sit ibi, non videtur quod aliqua forma naturalis in inclinatione sua naturali, subsit omnino in omni actu suo, voluntati create, ita quod ad hoc naturaliter inclinetur, ad quod voluntas creata vult eam inclinari.

Prsatterea, (k) quomodocumque ipse poterit dicere, quod per imperium voluntatis habitus repraesentet aliud et aliud, multo melius potest poni quod habens multas species intelligibiles, posset uti nune una species, nunc alia, et erit naturalitas in qualibet speeie repraesentante et inelinante ad suum objectum, et libertas in ipso utente hae speeie vel illa.

SCHOLIUM.

Resolvit Doctor ad cognoscendas distinctas naturas, ponendas in Angelo distinctas species, quae non sunt essentialiter, sed accidentaliter habitus. Quod vero tales species in eo sint, probat, quia alias non posset cognoscere quidditatem non existentem, quam nos eognoseimus. Secundo, Angelus superior cognoscere potest inferiorem abstraetive per Speciem; ergo et ipse inferior sic ipsum.

Ad quaestionem (a) igitur concedo conclusiones quatuor primarum rationum, quae probant quod Angelus ad cognoscendum distinctas quidditates, habeat distinctas rationes cognoscendi. Et si queera-- tur, quae sunt illa rationes cognoscendi? dico, quod habet rationes cognoscendi alias ab essentiis cogenitis repreesentantes eas, quae rationes proprie et vere dicuntur species intelligibiles. Et si ab aliquibus (b) dicantur habitus, per hoc exprimuntur accidentaliter, ut per aeecidens speciei, et in univer- sali, nam ratio habitus accidit speciei prout species est in intellectu, a quo non de facili deletur, et ideo habet rationem habitus, quia rationem form:e permanentis, sed hoc non dicitur in quid de hae qualitate, sicut habitus non dicitur in quid de specie, eadem enim essentia absoluta in genere Qualitatis potest esse habitus et dispositio. Similiter habitus est (c) universale ad talem speciem intelligibilem fixam, quia licet omnis talis firmata sit habitus, non tamen e converso, imo nec omnis habitus intellectualis est ejusdem speciei cum specie intelligibili ejusdem objecti. Quod patet, tum quia species primi objecti, quod non est praesens naturaliter per essentiam, pr:ecedit naturaliter actum cognoscendi illud; habitus autem respectu illius objecti, sequitur naturaliter illa ex quibus generatur; idem autem essentialiter non sequitur naturaliter, et praecedit naturaliter, quia non est circulus in essentialiter ordinatis, nec in causis, nec in causatis. Tum, quia habitus potest esse intensior cujus species intelligibis est remissior, et e converso, nam habens intellectum imperfectum, in quo recipitur species intelligibilis imperfecta, habet speciem intelligibilem remissiorem quam alius habens perspicaciorem intellectum. Quod patet, quia causae naturales in isto et in illo sunt inaequales, scilicet intellectus agens et phantasma, et causs naturales agunt secundum ultimum su: potentiae, ergo species intelligibilis in isto imperfectioris intellectus est remissior quam in illo perfectioris, ubi est intensior; et tamen ille tardior potest (requentius considerare istud intelligibile, cujus habet speciem, et ex hoc habere intensiorem habitum respectu illius objecti, qui habitus sit qualitas facilitans ad considerationem istius objecti.

Sic igitur per accidens, (d) et in universali dicitur ista ratio intelligibilis habitus; per se autem et essentia liter dicitur esse falis ratio, species intelligibilis, quia in hoc propriissime exprimitur, magis proprie etiam, quam in ratione similitudinis.

(e) Quod autem talem rationem cognoscendi aliam ab essentia sua, habeat Angelus respectu aliarum quidditatum a se, probatur, quia cognoscit per aliquid, per quod illas quidditates cognosceret, etiam si illee quidditates non essent in se existentes. Hoc enim est perfectionis in intellectu nostro, quod habemus cognitionem actualem de re ipsa non existente, igitur multo magis convenil intellectui Angeliceo; sed talis cognitio de re, quae potest haberi de ipsa non existente in se, non posset haberi nisi per rationem repraesentantem ipsam; igitur. Et ex hoc sequitur ulterius quod etiam de quidditate sua habeat rationem cognoscendi, quia nulla cognitio ex suo genere imperfecta convenit superiori Ancelo, quin inferior posset habere de eodem imperfectiorem secundum genus; sed superior potest habere de inferiori cognitionem, ex jam probato per speciem et per esseutiam; cognitio autem per speciem. est, imperfectior ex suo ge- nere, cognitione per essentiam, igitur Angelus inferior potest ha. bere de se cognitionem perspeciem.

Et si objicitur, quod hoc contra. dicit dictis in prima quest. quod Angelus cognoscit se per essentiam suam, dico, quod Angelus quamlibet quidditatem aliam a se, et suam, et seipsum potest cognoscere per essentiam, quando cognoscit ceoenitione intuitiva, scilicet sub ratione, qua praesens est in existentia actuali, et potest cognoscere per speeiem quando cognoscit eam cognitione abstractiva, de qua aliquantulum tangetur dist. 9. quest. de locutione Angelorum.

SCHOLIUM.

Solvit argumenta principalia, explicando optime varia axiomata, ad multa deservientia.

Ad argumenta (a) principalia.

Ad primum dico, quod intentio Philosophi 3. Metaph. est de speciebus subalternis, patet ex prima proprietate numeri, ubi vult quod sicut numerus stat ad indivisibilia, ita resolutio definitionum, stat ad indivisibilia; igitur quidditates iste sunt ordinatce in universo, sicut numeri sunt ordinati resolubiles in unitatem, loquitur ergo de speeiebus subalternis, et ita non est ad propositum loquendo de speciebus specialissimis in universo, tamen si de illis accipiatur, non ab auctoritate, sed tanquam aliquid in se verum, dico, quod superior Angelus habet perfectiorem entitatem quam inferior, non tamen includit totam entitatem inferioris, ita quod inferior non differat ab eo, nisi per negationem; non enim species in universo distinguuntur per negationes, sed per proprias rationes. Verumtamen essentia divina, qu» infinita est, includit eminenter omnes perfectiones, et ideo nulla superior est sufficiens ratio cognoscendi inferiorem, sed sola essentia divina.

Ad illud secundi de Anima, (b) dico, quod Philosophus loquitur ibi specialiter de sensitiva et vegetativa, et intellectiva; nec est simile de speciebus numerorum et figurarum, et speciebus specialissimis in universo, quia numeri et figurae majores includunt minores, sicut partes secundum totam entitatem eorum, et ex hoc sunt rationes suffieientes cognoscendi eos, non ita species in universo superiores includunt inferiores.

Ad secundum dico, (c) quod species rei materialis est perfectio Angeli in esse intelligibili, non quidem substantialis vel essentialis, sed aceidentalis, et talis non semper excedit suum perfectibile simpliciter, imo omne accidens est simpliciter minus ens quam substantia, ex 7. Metaphysice.

Et si dicatur, qualiter potest esse perfectio accidentalis naturae ita perfectze, si est inferior infima natura, scilicet substantiae corporalis; dico, quod non est omnino inferior illa natura, quia non est effectus ejus, ut causae totalis, sed est effectus ejus et intellectus Angeli, tanquam aliquorum integrantium unam causam totalem. Possibile autem est effectum alicujus causae pav"tialis excedere suam causam partialem, quia aliquid perfectionis potest habere ab alia causa partiali, propter quam perfectionem, potest excedere illam causam partialem, ita quod species albedinis in intellectu Angeli, est perfectio intellectus ejus, non quidem perfectior entitas, entitate, quae est albedo, secundum quod est genita ab albedine, quia ut sic, deficit aliquo modo ab entitate simpliciter, quia est accidens genitum ab albedine, sed quia est etiam genita ab intellectu Angeli, est perfectio vitalis, et quodammodo perfectior ipsa albedine, sed iste excessus perfectionis, non est nisi secundum quid.

(d) Ad ultimum patet, quod simul stant quod intelligat se per speciem et per essentiam, sicut quacumque alia a se, et hoc naturaliter, excepta sola essentia divina.

SCHOLIUM.

Solvit argumenta pro Henrie. posita num. 5. exponendo aliquot axiomata.

Ad argumenta pro prima opinione. Ad primum (a) de 2. Ethicorum, procedendo per divisionem eorum, quae sunt in anima, concedo quod species vere potest dici habitus. Unde habitus potest praedicari dec ipsa specie, tanquam praedicatum universale, et per accidens; quoc si debeat per se, et in particular exprimi. recte dicitur species in: telligibilis talis, non autem intelligit Philosophus, quod nihil sit in anima, nisi quod est habitus per se, imo illud eui convenit ratio habitus, est sic praedicatum universale.

Ad secundum (b) dico, quod Angelus non potest generare in se habitum ex actibus, (habitum dico qui sit alia res a specie,) quia habitus non generatur in naturaliter inclinatis, sive in summe determinatis ad unum, sicut non generatur in gravi per quotiescumque descendere, ratio descensus, nec generatur in violenter motis per quotiescumque tale moveri aliqua ratio, vel habitus faeilitans, vel habilitans ad talem motum violentum, sicut patet de lapide moto sursum, sed generatur in potentiis de se indeterminatis ad actum, per actum frequenter eliecitum. Non autem est imperfectionis aliquem intellectum creatum, esse summe habilitatum ad intellectionem, quod si aliquis est talis, erit Angelicus, et ita in illo sicut insumme habilitato ad actum, non poterit generari habilitas aliqua, quae dicatur habitus illo modo. Aut si careat tali habitu, qui sit habilitas quaedam ad considerandum hoc intelligibile, et intellectus ejus erit capax, tune dieo, quod non est incouveniens quod possit in se generare talem habitum.

Et cum dicis, ergo est potentialis sicut noster, non tantum ad actum secundum, sed ad primum, nego consequentiam, quia actus primus in intellectu est ille, qui praesupponitur actul1 secundo, qui est intellectio; habitus autem ille, qui est habilitas quaedam ad intelligendum et distinguitur a specie, non praecedit actum naturaliter, sed sequitur, propterea est posterior actu secundo, et ita non est actus primus, et propter hoc potentia ad istud non est potentia essentialis, imo quasi posterior potentia aecidentali, quia potentia essentialis proprie est ad actum primum, prcecedentem secundum actum.

Per hoc patet ad illud Dionysii. Dico enim quod supremum in inferlori est infimum in superiori, ubi non repugnat superiori illud, quod ponitur supremum in inferiori; hic autem repugnat, quia in nobis habitus scientiae est perfectio supplens imperfectionem intellectus nostri, pro quanto noster non est summe habilitatus de se, etiam quando habet rationem activam, per quam objectum est prassens sufficienter, adhuc enim deficit talis inclinatio summa, quae requiritur ad actum perfectissimum. Ista perfectio, licet in nobis suppleat imperfectionem, Angelo tamen repugnat, quia non potest in eo esse imperfectio quae suppleatur per istam perfectionem. Ita posset dici in multis aliis, quia si supremum (c) in elemento sit generare sibi simile, non oportet quod sit infimum in quolibet mixto proximo, quia aliqua mixta non generant sibi simile, quia repugnat eis talis perfectio supplens imperfectionem jin inferiori, ita etiam inferiori potest repugnare quod est infimum in superiori, et tunc non valet e con- verso, scilicet, quod infima superiorum sint suprema inferiorum.

Ad quartum dico, quod si non esset alia ratio, nisi quod species quando est perfecta, sufficit ad perfectam intellectionem sine aliquo alio habitu a se, e in Angelo forte necessario sufficit sine aliauo habitu, quia habitus in eo, vel est impossibilis ut. distinguitur a specie, vel si est impossibilis, non suffieit sine specie; hoc solum sufficit ad negandum habitum in Angelo alium a specie, tanquam principium necessarium ad actum intelligendi.

Ad ultimum dico (d) quod si objectum appetibile esset praesens appetitui prasentia propria, alia ab illa, qua est praesens potentiae cognitive illius appetitus, requirerentur in appetitu propriae rationes quibus diversa objecta essent praesentia; sed suppositum est falsum, quia objectum praesens alieui potentiae cognitive, per idem est praesens appetitivae correspondenti illi cognitive.

Et tunc si arguas, voluntas non requirit. diversas rationes; igitur nec intellectus, dico, quod antecedens est falsum, si intelligatur de illis rationibus, quibus objectum est prasens intellectui, quia illae sunt. diverss, et illis cisdem sunt objecta praesentia voluntati. Sed si intelligas, quod non requiruntur in ipsa voluntate rationes, per quas objecta sunt praesentia, dico quod consequentia non valet, quia appetitiva non est nata habere objectum in se, eo modo quo est pressens potentia eognitivo. Nec valet instare contra hoc. de poten- tiis cognitivis ordinatis, non enim est similis je eorum inter se, quae sunt ejvsdem generis, cujusmodi sunt pel entiae cognitiva ordinatae, et eorum, qua suni alterius generis, cujusmodi sunl potentis cognitiva et appetitivee eis correspondentes, et ideo diverse cognitive ordina'sw habent diversas rationes, quibus objecta sunt eis praesentia, non sic autom cognitiva et appetitivse sib! correspondentes.

SCHOLIUM.

Solvit duo argumenta pro opinione D. Thom. posita num. 6. exponendo etiam duo vel tria axiomata.

Ad argumenta (a) alterius opinionis. Ad Dionysium patet per aliam transtationem, quae adducit totalem, etc. quaere Linconiensem, qui exponit universalitatem speciei, id est, scientiae per totalitatem; ista autem totalitas est perfectionis, ut limpiditatis et intensionis, non autem quod una ratio sit uni ratio cognoscendi plura quam alii, quia hoc est saequale in omni intellectu finito, quia quilibet respectu plurium cognoscendorum, requirit proprias rationes.

Cum arguitur secundo, quod priora sunt propinquiora primo, concedo, sed non oportet in hoc esse propinquiora, quod per pauciora cognoscat, sed quia potest limpidius cognoscere, in hoc enim est propinquitas perfectionis per se, et non in altero, si esset. Perfectior enim intellectus simpliciter est, qui limpidius eognosceit; nihil autem deperit sibi, si per aliud et aliud cognoscat, et tamen limpidius cognoscat; si enim per idem cognosceret, et non limpidius, non perfectius cognosceret, quod est falsum, in ista enim limpiditate est per se propinquitas, non autem in paucitate rationum cognoscendi. auia absolute hoc non est ratione alicujus naturae creatae, quod una sit plurium.

Et per haec patet ad illud argumentum quod factum est de ingeniosiori et tardiori, quod cognoceret per pauciora, etc. falsum est; sed tot species cognoscibilium habet ingeniosior, quot et tardior, tamen clarius per illas cognoscit objecta, et citius utitur eis componendo hoc objectum cum illo, et disecurrendo ab uno cognito ad aliud, sed ex limpiditate majori et velocitate non potest concludi, quod per pauciores rationes intelligat, sic in proposito.

Ad illud (b) quod dictum fuit ibi de auctoritate auctoris de causis, non est curandum, et etiam intelligi habet illud de causa simpliciter prima tantum.

(c) Ad ultimum pro ista opinione dico, quod non est una species in sensu, imaginatione et intellectu, sed alia et alia; nec ex hoc solum quod est in subjecto immaterialiori, repraesentat universalius, quia si (per impossibile) illa species, qua est in sensu, esset in phantasia, et illa quae est in phantasia esset in intellectu, non repraesentaret perfectius, neque secundum quidditatem, neque secundum intensionem, scilicet, quod esset ratio plurium; non igitur ex sola immaterialitate vel majori aetualitate recipientis, potest concludi major actualitas speciei receptse in repreesentando, sed hoc tantum erit ex natura ipsius speciei in se. Tamen istse conditiones specierum receptarum proportionantur receptivis, juxta illud Boetii: Receptum est in. recipiente per mo- dum recipientis, ctc. sed absolute, sicut. nulla essentia recipientis est universalis respectu omnium essentiarum, nec etiam perfe:te continens omnem aliam essentiam a se, ita nec aliquid receptum in ea, potest esse ratio universalis repraesentandi omnia alia perfecte, sed talis universalis repraesentatio competere potest essentiae divina infinite, et eminenter, et nulli alteri essentiae.