Quaestio 1 : Utrum ilia sit propria definitio baptismi quam ponit Magister: «Baptismus est tinctio, id est ablutio, corporis exterior, facta sub forma verborum praescripta»

Quaestio 2 : Utrum haec sit praecisa forma baptismi: «Ego te baptizo in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti»

Quaestio 3 : Utrum sola aqua naturalis pura sit materia conveniens baptismi

Quaestio 4 : Utrum institutio baptismi evacuet circumcisionem

Distinctio Quarta

Pars 1

Quaestio 1 : Utrum parvuli sint baptizandi

Quaestio 2 : Utrum parvuli baptizati recipiant effectum baptismi

Quaestio 3 : Utrum parvulus exsistens in utero possit baptizari

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum adultus consentiens potest recipere effectum baptismi

Quaestio 2 : Utrum adultus fictus recipiat effectum baptismi

Pars 3

Quaestio 1 : Utrum iam iustificati teneantur ad susceptionem baptismi

Pars 4

Quaestio 1 : Utrum omnes baptizati recipiant aequaliter effectum baptismi

Quaestio 2 : Quid faciendum est de parvulo exposito

Quaestio 3 : Utrum parvuli Iudaeorum et infidelium sint invitis parentibus baptizandi

Distinctio Quinta

Quaestio 1 : Utrum malitia ministri impediat conferri baptismum

Quaestio 2 : Utrum recipiens baptismum scienter a malo ministro mortaliter peccet

Quaestio 3 : Utrum aliquis debeat ministrare sacramentum baptismale quando praesumitur baptizationem vergere in periculum vitae corporalis eius qui suscipit

Distinctio Sexta

Pars 1

Quaestio 1 : Utrum solus sacerdos possit baptizare

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum unitas baptismi necessario requirat ut ab uno ministro conferatur

Quaestio 2 : Utrum unitas baptismi requirat simul esse ablutionem et prolationem verborum

Quaestio 3 : Utrum unitas baptismi requirat baptizantem esse distinctum personaliter a baptizato

Pars 3

Quaestio 1 : Utrum in ministro baptizante requiratur intentio debita ad baptizandum

Quaestio 2 : Qualis intentio requiratur in ministro baptizante

Pars 4

Articulus Primus

Quaestio 1 : Utrum baptismus possit iterari

Quaestio 2 : Quae sit poena iterantium baptisma

Articulus Secundus

Quaestio 1 : Utrum in baptismo imprimatur character

Quaestio 2 : Utrum character sit aliqua forma absoluta

Quaestio 3 : Utrum character sit in essentia animae an in aliqua eius potentia

Distinctio Septima

Quaestio 1 : Utrum sacramentum confirmationis sit necessarium ad salutem

Quaestio 2 : Utrum sacramentum confirmationis sit dignius baptimo

Quaestio 3 : Utrum sacramentum confirmationis possit iterari

Quaestio 4 : Utrum sit aliqua poena iterantium sacramentum confirmationis

Distinctio Octava

Quaestio 1 : Utrum eucharistia sit sacramentum Novae Legis

Quaestio 2 : Utrum ilia sit forma eucharistiae quae ponitur in canone missae

Quaestio 3 : Utrum sacramentum eucharistiae convenienter fuit institutum post cenam eu utrum possit recipi a nonieiunis

Distinctio Nona

Quaestio 1 : Utrum exsistens in mortali peccato peccet mortaliter percipiendo sacramentum eucharistiae

Distinctio Decima

Pars 1

Quaestio 1 : Utrum possibile sit corpus Christi sub specie panis et vini realiter contineri

Quaestio 2 : Utrum idem corpus possit esse localiter simul in diversis locis

Quaestio 3 : Utrum corpus Christi possit simul esse localiter in caelo et in eucharistia

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum corpori Christi naturaliter exsistenti et eidem sacramentaliter exsistenti necessario insint eaedem partes et proprietates

Quaestio 2 : Utrum quaelibet actio immanens quae est in Christo naturaliter exsistente, eadem insit sibi ut in eucharistia sacramentaliter exsistenti

Quaestio 3 : Utrum corpori Christi ut in eucharistia exsistenti possit inesse aliquis motus corporalis

Pars 3

Quaestio 1 : Utrum Christus in eucharistia exsistens possit per aliquam virtutem naturalem transmutare aliquid aliud a se

Quaestio 2 : Utrum aliquis intellectus creatus possit naturaliter videre exsistentiam corporis Christi in eucharistia

Quaestio 3 : Utrum aliquis sensus possit corpus Christi sentire ut est in eucharistia

Distinctio Undecima

Pars 1

Articulus Primus

Quaestio 1 : Utrum sit possibilis transubstantiatio

Quaestio 2 : Utrum sit possibile quodlibet ens converti in quodcumque

Articulus Secundus

Quaestio 1 : Utrum panis convertatur in corpus Christi

Quaestio 2 : Utrum panis in conversione in corpus Christi annihiletur

Quaestio 3 : Quibus propositionibus conversio panis in corpus Christi possit vere exprimi

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum panis triticeus cum aqua elementari coagulatus sit materia conveniens conversionis in corpus Christi

Quaestio 2 : Utrum solum vinum expressum de uva sit conveniens materia conversionis in sanguinem

Distinctio Duodecima

Pars 1

Quaestio 1 : Utrum in eucharistia sit aliquod accidens sme subiecto

Quaestio 2 : Utrum in eucharistia quodcumque accidens remanens sit sine subiecto

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum accidentia in eucharistia possint habere quamcumque actionem quam poterant habere in subiecto

Pars 3

Articulus Primus

Quaestio 1 : Utrum omnis transmutatio, quae potest causari ab agente creato circa accidentia in eucharistia manente, necessario requirat eandem quantitatem manere

Quaestio 2 : Utrum possibile sit circa eucharistiam fieri transmutationem corruptivam accidentium

Articulus Secundus

Quaestio 1 : Utrum in aliqua transmutatione, facta circa eucharistiam, necesse sit aliquam substantiam actione divina redire

Distinctio Decima Tertia

Quaestio 1 : Utrum sola actione divina possit confici corpus Christi

Quaestio 2 : Utrum quilibet sacerdos, proferens verba consecrationis cum intentione debita et circa materiam convenientem, possit conficere eucharistiam

Distinctio Decima Quarta

Quaestio 1 : Utrum poenitentia necessario requiratur ad deletionem peccati mortalis post baptismum commissi

Quaestio 2 : Utrum actus poenitendi requisitus ad deletionem peccati mortalis sit actus alicuius virtutis

Quaestio 3 : Utrum poenitentia-virtus sit tantum unius poenae inflictiva

Quaestio 4 : Utrum per sacramentum poenitentiae deleatur culpa

Distinctio Decima Quinta

Quaestio 1 : Utrum cuilibet peccato actuali mortali correspondeat satisfactio propria

Quaestio 2 : Utrum quicumque iniuste abstulerit vel detinet rem alienam teneatur illam restituere ita quod non possit vere poenitere absque tali restitutione

Quaestio 3 : Utrum damnificans alium in bonis personae, puta corporis vel animae, teneatur restituere ad hoc quod possit vere poenitere

Quaestio 4 : Utrum damnificans aliquem in bono famae teneatur ad restitutionem ita quod poenitere vere non possit nisi farnam restituat

Distinctio Decima Sexta

Quaestio 1 : Utrum ista tria 'contritio, confessio et satisfactio' sint partes poenitentiae

Quaestio 2 : Utrum remissio vel expulsio culpae et infusio gratiae sint una simplex mutatio

Distinctio Decima Septima

Quaestio 1 : Utrum necessarium sit ad salutem peccatori confiteri omnia peccata sua sacerdoti

Distinctiones Decima Octava et Decima Nona

Quaestio 1 : Utrum potestas clavium tantummodo se extendat ad poenam temporalem

Quaestio 2 : Utrum cuilibet sacerdoti in susceptione Ordinis conferantur claves regni caelorum

Distinctio Vigesima

Quaestio 1 : Utrum poenitentia in extremis valeat ad salutem

Distinctio Vigesima Prima

Quaestio 1 : utrum post hanc vitam possit aliquod peccatum dimitti

Quaestio 2 : Utrum confessor in quocumque casu teneatur celare peccatum sibi in confessione detectum

Distinctio Vigesima Secunda

Quaestio 1 : Utrum peccata per poenitentiam dimissa in recidivante redeant eadem numero

Distinctio Vigesima Tertia

Quaestio 1 : Utrum extrema unctio sit sacramentum Novae Legis

Distinctio Vigesima Quarta

Quaestio 1 : Utrum in Ecclesia sint septem Ordines eo modo quo Ordo vel Ordinatio ponitur sacramentum

Distinctio Vigesima Quinta

Quaestio 1 : Utrum poena canonica impediat a susceptione et collatione Ordinum

Quaestio 2 : Utrum sexus muliebris aut aetas puerilis impediat susceptionem Ordinum

Distinctio Vigesima Sexta

Quaestio 1 : Utrum matrimonium fuerit immediate a Deo institutum

Distinctio Vigesima Septima

Quaestio 1 : Utrum convenienter definiatur matrimonium «viri mulierisque coniunctio maritalis inter legitimas personas vitam indissolubilem retinens»

Quaestio 2 : Utrum consensus expressus verbis sit causa efficiens matrimonii

Distinctio Vigesima Octava

Quaestio 1 : Utrum solus consensus de praesenti expressus verbis causet matrimonium

Distinctio Vigesima Nona

Quaestio 1 : Utrum consensus in altero vel utroque contrahentium coactus sufficiat ad contrahendum verum matrimonium

Distinctio Trigesima

Quaestio 1 : Utrum ad contractum matrimonii requiratur consensus sequens apprehensionem non erroneam

Quaestio 2 : Utrum inter Mariam et Ioseph fuit verum matrimonium

Distinctio Trigesima Prima

Quaestio 1 : Utrum sint tria bona matrimonii, quae Magister ponit in littera, scilicet fides, proles et sacramentum

Distinctio Trigesima Secunda

Quaestio 1 : Utrum in matrimonio sit simpliciter necessarium reddere debitum coniugale alteri petenti

Distinctio Trigesima Tertia

Quaestio 1 : Utrum fuerit licita aliquando bigamia

Quaestio 2 : Utrum 'bigamus ante baptismum' possit post baptismum ad sacros Ordines promoveri

Quaestio 3 : Utrum in Lege Mosaica fuerit licitum repudiare uxorem

Distinctio Trigesima Quarta

Quaestio 1 : Utrum impotentia ad actum carnalem impediat matrimonium simpliciter

Distinctio Trigesima Quinta

Quaestio 1 : Utrum adulterium cum aliquo, vivente viro primo, impediat matrimonium cum eadem post mortem illius viri

Distinctio Trigesima Sexta

Quaestio 1 : Utrum servitus impediat matrimonium

Quaestio 2 : Utrum aetas puerilis possit impedire matrimonium

Distinctio Trigesima Septima

Quaestio 1 : Utrum sacramentum Ordinis impediat matrimonium

Distinctio Trigesima Octava

Quaestio 1 : Utrum votum continentiae impediat matrimonium

Distinctio Trigesima Nona

Quaestio 1 : Utrum disparitas cultus impediat matrimonium

Distinctio Quadragesima

Quaestio 1 : Utrum cognatio carnalis impediat matrimonium

Distinctio Quadragesima Prima

Quaestio 1 : Utrum affinitas impediat matrimonium

Distinctio Quadragesima Secunda

Quaestio 1 : Utrum cognatio spiritualis impediat matrimonium

Distinctio Quadragesima Tertia

Quaestio 1 : Utrum resurrectio generalis hominum sit futura

Quaestio 2 : Utrum possit esse notum per rationem naturalem resurrectionem generalem hominum esse futuram

Quaestio 3 : Utrum natura possit esse causa activa resurrectionis

Quaestio 4 : Utrum resurrectio sit naturalis

Quaestio 5 : Utrum resurrectio futura sit in instanti

Distinctio Quadragesima Quarta

Pars 1

Quaestio 1 : Utrum in quolibet homine resurget totum quod fuit de veritate naturae humanae in eo

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum ignis infernalis cruciet malignos spiritus

Quaestio 2 : Utrum homines damnati post iudicium cruciabuntur igne infernali

Distinctio Quadragesima Quinta

Quaestio 1 : Utrum anima separata possit intelligere quiditates sibi ante separationem habitualiter notas

Quaestio 2 : Utrum anima separata possit acquirere cognitionem alicuius prius ignoti

Quaestio 3 : Utrum anima separata possit recordari praeteritorum quae ipsa novit coniuncta

Quaestio 4 : Utrum beati cognoscant orationes quas eis offerimus

Distinctio Quadragesima Sexta

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit iustitia

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit misericordia

Quaestio 3 : Utrum in Deo distinguatur iustitia a misericordia

Quaestio 4 : Utrum in punitione malorum concurrat ex parte Dei punientis iustitia cum misericordia

Distinctio Quadragesima Septima

Quaestio 1 : Utrum universale iudicium sit futurum

Quaestio 2 : Utrum mundus sit purgandus per ignem

Distinctio Quadragesima Octava

Quaestio 1 : Utrum Christus in forma humana iudicabit

Quaestio 2 : Utrum in iudicio vel post cessabit motus corporum caelestium

Distinctio Quadragesima Nona

Pars 1

Quaestio 1 : Utrum beatitudo consistit per se in operatione

Quaestio 2 : Utrum beatitudo immediatius perficiat essentiam quam potentiam ipsius beati

Quaestio 3 : Utrum beatitudo per se consistit in pluribus operationibus simul

Quaestio 4 : Utrum beatitudo per se consistit in actu intellectus vel voluntatis

Quaestio 5 : Utrum beatitudo simpliciter consistit in actu voluntatis qui est fruitio

Quaestio 6 : Utrum ad essentiam beatitudinis pertineat securitas perpetua

Pars 2

Quaestio 1 : Utrum corpus hominis beati post resurrectionem erit impassibile

How to Cite

Quaestio 1

Utrum lux gignat lumen tamquam propriam speciem sensibilem sui

QUESTIO UNICA.

Utrum lux gignat lumen tanquam propriam speciem sensibilem sui ?

Alensis 1. p. q. 2. m. 3. a. 1. et 2. p. q. 46. m. 5, D. Bonav. h$c a. 3. q. 1. Richard. 2. q. 1.2. 3. Henr. quod!. 3. g. 12. D. "Thom. 1. p. q. 67. a4. 2. 3. Dur. Mc q. 2. Ayic, 0. nat. po .5i c. 20. Arist. 1. de Anima c. 7. Conimbr. 2. de colo c. 1. q. 4.

Circa istam distinctionem decimam tertiam quaero simul de luce et lumine, et prjmo qusro: utrum lux gignat lumen tanquam propriam speciem sensibilem sui? Quod non, Augustinus septimo super Genesim ad litteram: Anima illustrat corpus per lucem et. aerem, etc.

Praeterea, lumen gignit substantiam, ut patet de igne; ergo est substantia. Praeterea, lumen frangitur et reflectitur; ergo est corpus, quia istae sunt passiones corporis.

Praeterea, quod non sit. species, quia denominat medium, non sic species coloris. Excludit etiam oppositum, scilicet. tenebram, non ita speeles, simul enim sunt specles oppositorum, ut simul sunt species albi et nigri in medio. Tertio, quia habet effectum realem in medio et organo, scilicet. visum corrumpere et gignere calorem; effectus realis non convenit speGe el.

Contra, lux est de se sensibilis, secundo de Anima, ergo habet. aliquam speciem sensibilem, non aliam a lumine; er2o, etc.

Hic tria sunt videnda. Primo quid sit lux. Secundo quid lumen. Tertio qualiter lumen a luce gignatur.

SCHOLIUM.

Lucem non esse substantiam. probatur. Primo, quia est sensibile. Secundo, in igne est accidens. Tertio, non est alia qualitas quae sequatur formam corporum coelestium.

De primo dico, (3) quod lux non potest poni substantia, quia est per se sensibilis; non sic substantia; ergo, etc. Lux etiam in aliquo est accidens; ergo in nullo est substantia, quod enim vere est, nulli accidit, ex primo Phys. Antecedens patet. quia si in iene esset lux for- ma substantialis, vel esset. ultima differentia specifica, vel aliqua imperfectior, quae esset in potentia ad formam specificam. Non primo modo, quia tunc quaecumque haberent lucem, essent ejusdem spe. ciei. Non secundo modo, quia tunc ista forma esset imperfectior forma specifica ignis, et ita non esset forma substantialis alicujus corporis ecelestis, in quo nulla est forma substantialis imperfectior forma elementari.

Tertio est probabile formam substantialem corporis coelestis consequi aliquam formam activam, sicut formas substantiales generabilium et corruptibilium consequuntur qualitates active. Non est autem alia qualitas consequens formam substantialem eorporis ezelestis quam lux; econfirmatur per Damascenum Ub. 2. cap. 8. quaere.

SCHOLIUM.

Lumen non esse substantiam completam vel incompletam, sed qualitatem de tertia specie, id est, lucis, sensibilem speciem, et explieat quid sit intentio.

De secundo dico, (b) quod lumen non est substantia completa, hoc est, per se subsistens, quia nec spiritualis,cum sit extensibilis,nec corporalis, quia tunc duo corpora essent simul, est enim lumen eum toto aere. Nec oportet aerem moveri localiter adveniente lumine, et non moveri recedente vel non adveniente lumine, quia tunc in medio illuminato non esset respiratio aeris, si illud corpus esset localiter motum propter lumen. Nec etiam lumen est forma substantialis, quia illud eui advenit, manet perfectum in specie, illo recedente, sicut apparet de aere quandoque illuminato, quandoque tenebroso. Nec est materia, patet, nec aliquid pertinens ad genus Substantiae, nec est verisimile quod ad aliquod aliud genus pertinea! praeterquam ad genus Qualitatis. ;. Cum autem quantum ad tertiam "speciem distinguatur qualitas im qualitatem sensibilem, et in qualitatem quae est species sive intentio qualitatis sensibilis, notandum est, quod intentio non dicitur hic illud in quod tendit. sensus, quia hoc modo ipsum obiectum esset in- tentio; sed intentio hic dicitur illud per quod tanquam per principium formale,in objectum tendit sensus; et sicut quidquid est signum, est res, secundum Augustinum de Doct. Christiana, licet. non e converso; et ideo in distinctione rei et signi, res accipitur pro illa re qua non est signum, licet illa quae est signum sit etiam res; ita in distinctione rel et intentionis, licet intentio sit res, et forte sensibilis res, in quam possit sensus tendere, tamen illa dicitur intentio quae non est tantum res, in quam tendit sensus, sed est ratio tendendi in alterum, cujus est propria similitudo.

Hoc modo dico (c) quod lumen proprie est intentio, sive species sensibilis ipsius Lucis. Quod probatur, tum quia si non esset intentio, tunc positum supra sensum prohiberet sensum, quia quod est tantum sensibile et. non ratio sentiendi, si ponatur supra sensum, impedit sensationem, quia sensibile supra sensum positum, non sentitur, et ita lumen suprapositum oculo,impediret ipsum videre; hoc autem est. falsum, et contra Commentatorem super de Sensu et Sensato, ubi vult quod necesse est lumen proprium in oculo esse, ad hoc ut recipiat species colorum, et videat.

Modus ponitur iste, (d) quod sicut lux, ut visibile, est prius naturaliter colore, ita et species ejus est naturaliter prior specie coloris, et. ita tam in perfieiendo medium, ita quod medium non illuminatum non sit capax ad pereipiendum eolores, quam in perfieiendo visum, ita quod organum non illu- minatum non sit visivum proxime.

SCHOLIUM.

Explicato tripliei radio luminosi, docet Iumen immediate gigni secundum quemlibet radium a luce, et a lumine sic immediate a luce genito, aliud secundarium lumen gigni. Pro perfecta intelligentia hujus questionis, oporteret magnam partem perspectiv:ae legere. Vide Bassol. hic.

Quantum ad tertium (e) articulum. aui deelarat is£um secundum, notandum est quod est dare triplicem radium, videlicet radium rectum et fractum'et reflexum, seeundum ipsum Alacensem in Perspec(ivasua. Rectus radius est, qui diffunditur a luminoso in medio ejusdem diaphancitatis, quantum durat virtus luminosi. Radius reflexus est,qui occurrente opaco, antequam terminetur virtus activa luminosi, diffunditurin partem oppositam, non ex electione, sed quia naturale agens, cujus virtus activa non est totaliter exhausta, in directum agit quantum potest, et quod non potest in direetum agit in obliquum. Radius fractus est, qui occurrente medio alterius diaphancitatis, non tamen omnino opaco, multiplicatur in illo medio, sednon secundum lineam rectam, sed incidit ibi angulus. Quando autem occurrit medium densius, frangitur radius ad perpendicularem, quia ex quo est perpendicularis, est fortissimus in agendo. Unde cum frangitur ad agendum in medium densius, requiritur situs propinquior perpendiculari radio, talis est situs radii fracti ad perpendicularem. Quando autem occurrit medium rarius, frangitur radius a perpendieulari, propter oppositam causam.

Dico tunc quod lumen (f) multiplieatum secundum istos tres radios, immediate gignitur ab ipsa luce, et etiam immediate est species sensibilis ipsius lucis. De recto patet. De reflexo probatur; tum quia per illum radium videtur res in se, non autem aliqua species impressa speculo reflectente; tum quia eodem modo etiam per ra- dium fractum, videtur ipsa res multiplicans se, et non species aliqua ipsius rei vise, et sicut ista lumina primaria multiplicatione diffusa, sunt immediate species lucis gignentis, forte ita immediate gignuntur ab ea, loquendo de inmmediatione ad causam, non excludendo ordinem effectuum ordinatorum respectu ejusdem cause.

Sed praeter ista, est aliud lumen secundarium (8), quod dicitur lumen accidentale, quale est ubi est umbra. In hoc enim distinguitur umbra in actu a tenebra, quia tenebra est privatio luminis tam primarii quam secundarii, umbra est privatio luminis primarii. Istud autem secundarium lumen, licet quandoque diffundatur per reflexionem, non tamen a corpore polito, quia reflexio a tali corpore est gignitio radii primarii, quia est immediata species ipsius lucis gignentis, non autem sic istud lumen. secundarium; imo gignitur ab ipso lumine primario, ita quod si, per impossibile, reflexio remaneret sine lumine radii imprimentis, gigneret sphszrice vel hemisphaerice istud lumen secundarium; non sic autem gigneretur lumen reflexum a radio primario, qualis est, reflexio a corpore poli. to; est ergo omne lumen species, sed lumen primarium est species lucis gignentis,, lumen secundarium species luminis primarii.

Et ex hoc patet ad argumenta, quae (h) possunt fieri contra istam partem, quia cum lumen videatur, non erit species visibilis. Respondeo, species aliqua intensa, non obstante quod sit intensio et spe- cies alterius visibilis, potest tamen n in se esse visibilis, sicut dicit Com- nis mentator super de Sensu et Sensato, t5 cap. primo, quia quando lumen reflectitur ad virides plantas, colorantur parietes. Similiter species non sunt visibiles, nisi quando terminantur ad opaca, ita quod non contiguatae opacis, non possunt gignere species sui, quibus videantur, sicut species coloris dum est in medio, non videtur, sed quando contiguatur opaco, tunc videri potest, sicut patet de radio transeunte per virtum coloratum, apparet color in pariete, ubi terminatur radius ille, et videtur coloratus similiter sicut. vitrum, et tamen in medio non erit ille radius coloratus visibilis, nec tamen propter hoc negatur ille rubor esse species, qui apparet in pariete, quia oculus ibi existens, cui si supponeretur ille rubor, videret rubeum vitrum vel ruborem vitri.

Unde hae est falsa: illud quod est intentio objecti visibilis, non i est visibile, sed ista est vera .: omnis intentio non tantum est visibilis, sed est etiam ratio videndi. Unde forma illuminans Lunam 1u-, men est et non lux, quia non est. corpus terminatum in Luna, et tamen est sensibilis, et. species lucis; similiter per Aristotelem in de Sensu et Sensato, fulgor emissus ab oculo moto in tenebris, visibilis est, et tamen est species lucis tantum. Et eodem modo lumen non terminatum ad opacum non videtur, quod patet; tum quia radii solares de nocte non apparent, qui tamen intereipiuntur inter nos et coelum, et supra conum pyra- midis umbrae terre; tum quia existens in carcere opaco et tenebroso, ubi per opposita foramina transiret radius solaris, non videret, ita quod nusquam reflectente se ad opaeum, non videret illum radium, si corpuscula illa non frangantur. Similiter si medium illuminatum esset infinitum et non terminatam ad corpus opacum, Sole existente super Horizontem nihil videretur, quia non esset terminamns.

Eamdem ergo conditionem habet lumen, quam habent alie species principales colorum, quantum ad videri et non videri; sicut principales species colorum, quae scilicet radiose multiplicantur, possunt generare alias secundarias accidentales non radiose multiplicafas, et per illas videri, et tamen non negatur illas primas esse intentiones, pro eo quod simpliciter sunt similitudines illorum primorum colorum gignentium: ita in proposito.

Ad argumenta (i). Ad primum dico, quod Augustinus accipit ibl lucem pro corpore subtili, puta forte pro igne, qui est corpus subtilius in mixto, vel pro aliquo corpore subtili multum conveniente cum igne in natura, sicut et Scriptura dicit lucem factam fuisse prima die, non quod tunc fieret accidens sine subjecto, sed tunc fiebat corpus luminosum, cujus forma notior erat lux, et ideo describitur subjectum ignotum per terminum notiorem.

Ad secundum dico, quod alterans in fine alterationis generat, non autem illa qualitas, qua alteravit.

Ad tertium dico, quod ista sunt metaphorice dicta de lumine, sicut patet per Avicennam Sezto naturaliwn; non enim aliquid idem procedit recte, quasi motu locali, et tamen quandoque obliquatur frangendo vel reflectendo; sed quando virtus activa non est totaliter exhausta, id est, non tantum causavit, quantum potest causare, tunc ulterius, si non potest secundum lineam rectam agere, secundum quam natura maxime agit, quia illa est brevissima et efficacissima ad operandum, agit secundum aliam lineam isti propinquiorem, et hoc fractam vel reflexam, si nihil potest agere ulterius reagendo in idem passum, in quod prius egit, causando tamen ibi cum illo prius causato aliquid simpliciter imperfectius.

Et si objicias, quod cum perfeetiori causato priori, non potest esse causatum imperfectius posterius, et ita cum toto medio illuminato radio primario, non potest esse lux, nec etiam cum medio illuminato radio recto, potest esse radius reflexus, dico quod falsitas conclusionis apparet ad sensum. Patet enim, si radius Solis incidat in aquam, et re(lectatur in aliquem locum tenebrosum, ubi non est radius rectus, sensus dicit reflexionem fieri, usque in locum illum tenebrosum, non autem illic fieret, nisi prius esset radius reflexus in medio illuminato radio recto. Eodem modo, dicit sensus lumen seeundarium sive speciem luminis primarii diffundi a lumine primario contiguato alicui corpori opaeo. usque ad oeulum, alioquin non videretur illud lumen primarium, et tamen per totum, illud medium est lumen primarium. Tunc ergo illa propositio est neganda, ubi est forma perfectior, ibi non potest multiplicari aliqua imperfectior, sive species quae sit, forma imperfectior.

Ad alia, quae sunt contra speciem (k), sive intentionem, dico ad primum, quod omne accidens forte posset denominare subjectum suum in quo est, si esset denominans, vel nomen impositum, quod significaret denominationem convenientem forme, respectu talis subjecti; haec modo non est denominativum impositum a speciebus colorum, quia denominativa imposita a coloribus denominant subjectum habens colores, secundum esse reale. Si autem esset denominativum impositum, quod denominaret subjectum habere formam, secundum esse intentionale, non secundum esse reale, bene posset medium denominari a tali nomine albi, et tale est impositum a lumine, et forte magis hic quam in eoloribus, propter majorem perfectionem et evidentiam hujus intentionis, quam aliarum intentionum visibilium.

Quod additur secundo de opposito, dico quod lumen unum non exeludit aliud lumen alterius rationis, sicut lumen Solis non excludit lumen Luns» in eadem parte medii vel alterius stelle, sicut nec species nigri excludit speciem albi, vele converso in eadem parte medii, sed sicut. lumen quodcumque exeludit a medio tenebram, quc est eius privatio, non contrarium, vel disparatum, ita species cujuscumque coloris, excludit privationem illius coloris in medio.

Ad tertium, concedo quod res est, et effectum realem habere potest, non tamen ita res quod possit non esse intentio, quia cum ratione sua stat, quod ipsa per se sit ratio tendendi in objectum, et hoc sufficit ad rationem intentionis. Quod autem (1) totus radius gienatur immediate ab ipsa luce, et non pars radii a parte, probatur, quia si ponatur quod lumen in aliqua parte medii gignat lumen ex se, quilibet punctus lucis multiplicat se sphzerice, quia omne activum naturale agit in medium circumstans sphzerice, si sit ex omni: parte aeque dispositum, et si habeat opacum obstans ex una parte sui, saltem. multiplicat se hemisphaerice; ergo eodem modo, si lumen esset gignens respectu alterius luminis, ex quo non habet opacum impediens ex aliqua parte sui, spherice se multiplieat, et ita sicut lumen principale gignit aliud lumen ulterius secundarium indirectum, ita gigneretur ex omni parte radii distantis, quod est contra sensum.

Praeterea, aliquod luminare potest agere in distans localiter, quia si non posset agere, nisi ubi est localiter, tantum posset illuminare aliquod indivisibile; quod si preiesens est in ratione agentis alicui distanti localiter, ergo et pari ratione toti medio, usque ad tantam distantiam ad quantam sufficit virtus ejus; et si praesens est illi toti, et potest in toto causare lumen, ergo causat, quia ipsum lumen genitum ab ipso, dato quod posset causare aliud lumen, tamen luminare praesens est majoris virtutis, quam lumen genitum, et ita praevenit ipsum lumen in agendo in partem remotam.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1