Praefatio

¶ Scriptum super primum sententiarum Editum a Fratre Richardo de Media Uilla ordinis Minorum doctore clarissimo. Bscondita produxit in lucem. Hec verba scripta sunt Iob. 28o Ad litteram de deo dicta: secundum sensum allegoricum de Magistro / possunt exponi sic: abscondita id est diuina produxit in lucem id est manifestauit supple nobis secundum quod patitur materie sublimitas et nostri ingenii debilitas. Et secundum hanc expositionem in verbis propositis dantur intelligi quatuor cause huius operis. materia in hoc quod dicitur abscondita. forma in hoc quod dicitur produxit in lucem. efficiens in supposito huius verbi produxit. finis in effectu ipsius productionis in lucem.

¶ Diuina sunt materia huius libri que dicuntur nobis abscondita et propter suam sublimitatem et propter nostre carnis corruptibilitatem. et multis etiam sunt abscondita propter voluntatis peruersitatem.

¶ Dico ergo primo quod diuina sunt nobis abscondita propter suam sublimitatem. sicut enim tempus et motus et materia et consimilia nobis sunt abscondita eo quod ex parte sua sunt parum cognoscibilia propter suam in essendo debilitatem: sic econuerso diuina que ex parte sua maxime sunt cognoscibilia. tamen nobis sunt abscondita propter suam in essendo sublimitatem. Unde Auicenna 6o naturalium libro 5o capitulo res subtilissimas non potest intellectus apprehendere quia excedunt eum: que vero sunt debilis esse vt motus tempus et materia. aliquando difficile est intelligere eo quod sunt debilis esse. De absconsione autem diuinorum propter suam sublimitatem potest exponi illud quod scribit Eccl. guiousrs. multa sunt abscondita maio ra his. multa vera de deo maiora his supple que cognoscimus in istis inferioribus sunt abscondita supple nobis. In quibus verbis satis datur intelligi quod multa de diuinis abscondita sunt nobis propter suam sublimitatem. et quia non dixit omnia sed multa datur intelligi etiam nobis: quia diuina non ideo dicuntur nobis abscondita quia penitus et totaliter nos lateant. sed quia de illis pauca cognoscimus et secundum debilem cognitionem. Unde philosophus. xi. de animalibus. opinio nostra et sermo de substantia diuina vna est et pauca. vna dicitur propter paucitatem eorum que cognoscimus de ea. et pauca propter cognitionis debilitatem

¶ Secundo dico quod diuina sunt nobis abscondita propter nostri corporis corruptibilitatem. quia enim nostrum intelligere in hac vita secundum legem communem dependet a ministerio virium sensitiuarum que organis corporalibus sunt alligate. ita vt secundum quod dicit philosophus primo de anima. intelligere et considerare consumuntur alio quodam interius corrupto id est organo memorie vel imaginatiue vel extimatiue. et iterum quia esse intellectiue est nostri corporis forma: et forma impeditur in actu suo non tantum propter indispositionem materie in quam agit: sed etiam propter indispositionem materie quam perficit. Ideo hac duplici causa corpus quod corrumpitur aggrauat animam. Sapientia 9 vt minus possit intelligere diuina. Unde de sapientia diuina dicitur Iob. 28 Abscondita est ab oculis omnium viuentium supple in corpore corruptibili. quia sicut dicitur Greg. 28o. moralis. versus finem libri. Quandiu hic mortaliter viuitur videri per quasdam imagines deus potest. sed per ipsam nature sue speciem non potest: supple ni¬ si ex priuilegio speciali. hoc ideo dico quia Augustinus in ante penultima. q. ad Orosium loquens de raptu Pauli dicit. Ad hoc profecto peruenerat Paulus vt deum sic in ista vita videret sicut sancti post hanc vitam videbunt.

¶ Tertio dico quod diuina multis sunt abscondita propter sue voluntatis perversitatem: propter hoc enim quod per voluntatis peruersita enim anima elongatur a patre luminum. ideo propter voluntatis peruersitatem minus intellectus illuminatur et ex consequenti in diuinorum cognitione impeditur. Item sicut propter colligantiam naturalem inter membra in eodem corpore per vnius peruersitatem contingit quod aliud in actu suo impeditur: sic propter colligantiam naturalem inter voluntatem et intellectum in esse anime per voluntatis peruersitatem impeditur intellectus in diuinorum cognitione. et ideo recte dictum est quod diuina multis sunt abscondita propter sue voluntatis peruersitatem. et de hoc potest exponi quod dicitur Deuteron 32 in persona domini. Abscondam faciem meam ab eis et paucis interpositis sequitur. generatio enim peruersa est. In quo satis datur intelligi quod multa de deo abscondita sunt multis propter sue voluntatis peruersitatem.

¶ Causa formalis duplex est: forma tractatus et forma tractandi. forma tractatus est diuisio libri in libros partiales et librorum partialium in distinctiones et distinctionum in capitula. Forma tractandi est modus agendi qui tangitur in hoc quod dicitur produxit in lucem. optimus enim modus producendi in lucem intelligibilia abscondita est procedere per auctoritaes et rationes: quia auctoritas inclinat ad credendum: et ratio illuminat ad intelligendum: et credere preparat viam intellectui ad veritatis intelligibilem cognitionem. Iuxta illud Esa. 7. secundum aliam translationem. nisi credideritis non intelligentis. hunc autem modum procedendi obseruat Magister. Pocedit enim perrationes auctoritatibus confirmatas. Unde per quandam similitudinem potest dici posuisse stellas in firmamento celi id est in ecclesia. rationes enium Magistri stellis comparari possunt per quamdam similitudinem: stelle enim habent in situ sublimitatem in esse subtilitatem: in figura rotunditatem: in qualitate claritatem: in essendo incorruptibilitatem. Sic et rationes Magistri quia sunt de valde sublimi materia: in qua quasi site sunt: per metaphoram possunt dici habere in situ sublimitatem. Et quia partes rationum subtiliter sunt conexe: possunt dici habere in esse subtilitatem. Et quia adeo illuminate per Magistrum processerunt. et quantum in se est directe intellectum reducunt in deum: ideo ad modum circuli possunt dici habere in figura rotunditatem. Et quia secundum quod altitudo materiae patitur: valde intelligibiles sunt: ideo possunt dici habere in qualitate claritatem. Et quia per solidas auctoritates confirmate sunt: vt interimi nequeant: ideo possunt dici habere quasi quandam in corruptibilitatem.

¶ Causa efficiens duplex est: primaria et principalis: que solus deus est: et cuiuslibet etiam alterius doctrine. Unde Augustinus 5o confessionum bene ante medium loquens ad deum dixit: nec quisquam praeter te alius est doctor veritatis vbicumque et vndecumque claruerit. Doctor dico primarius et principalis: huius etiam doctrine est causa ministerialis et secundaria. Et hec causa fuit Magister Petrus Lombardus doctor theologie postmodum Parisiensis episcopus. et hec causa datur intelligi in supposito huius verbi produxit. Et quia sicut dicitur in prima propositione de causis. Omnis causa primaria plus influit super suum causatum quam causa secundaria. ideo deus magis est causa huius doctrine et cuiuslibet alterius quam aliqua alia causa. Et quia sicut scribitur in Commento super praedictam propositionem non figitur causatum cause secunde nisi per virtutem cause prime. Ideo verum est quod dicit Augustinus 8 de ciui. dei. 4. cap. quod sine deo nulla doctrina instruit. Et quia sicut scribitur in Commento libri de causis super preallegatam propositionem: cum remouet causa secunda a re virtutem suam causa vniversalis prima non remouet virtutem suam ab ea. Ideo deus sine alio doctore medio instruit quem voluerit et quando sicut patuit in apostolis et prophetis et forte sine doctore medio multa de se per aliquam gratiam gratis datam aliquibus philosophis reuelauit. Unde apostolus ad Rom. i. deus enim illis manifestauit. quod forte signare voluit Trimegistus in libro de diuinitate ad Asclepium versus finem. Cum dixit gratias agimus tibi summe et exuperatissime: tua enim gratia tantum sumus cognitionis tue lumen consecuti.

¶ Causa finalis datur intelligi in effectu ipsius productionis in lucem qui est illuminatio intellectus ad diuinorum cognitionem. Ad hoc enim est iste liber: vt diuina in intellectu nostro luceant et luce acquisite scientie et luce gratie et luce glorie. Hac enim triplici luce contingit diuina in intellectu humano lucere: sed secunda lux est clarior prima: et tertia quam secunda. In prima enim luce potest cognosci quid deus est: non perfecte nec in speciali: sed imperfecte valde et in generali. sicut quod est prima veritas et prima bonitas et similia: non cognitione clara sed obscura: non simplici sed discursiua: non immediata que est per propriam speciem: sed mediata que est per speciem creature. Arguendo et discurrendo in talem possumus accedere creatoris cognitionem. Unde apostolus ad Rom. 1. Inuisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea que facta sunt intellecta conspiciuntur. sempiterna quoque eius virtus et diuinitas. In secunda luce cognoscitur quod deus est vnus tamen in generali et minus imperfecte quam ante. non tamen cognitione clara et immediata. sed adhuc per speculum in enigmate. In tertia luce et si deus a nulla creatura cognoscatur quantum cognoscibilis est propter suam infinitatem et creature sublimitatem: tamen cognoscitur immediate per speciem propriam vel sine specie per essentiam: que cognitio dicitur visio propter sui claritatem et immediationem.

¶ Prima luce quamuis ceteris paribus magis luceat in intellectu beatorum: tamen etiam illa lucet in mentibus peccatorum. Unde Ioan. 1. Lux in tenebris lucet tenebre. hic possunt intelligi mentes peccatorum. Unde Augustinus 13 de trinita. cap. primo exponens verbum predictum dicit tenebras quippe intelligi voluit auersa ab huiusmodi luce eamque minus idonea contueri corda mortalium. In talibus cordibus lux prima que deus est frequenter lucet luce acquisite scientie debiliter tamen: debilis est enim lux acquisite scientie ad intelligendum diuina: et tamen sicut dicit philosophus. xi. de animalibus: illud minimum quod potest heberi de cognitione rerum altissimarum desiderabilius est quam certissimum quod habetur de istis rebus.

¶ Secundo dico quod diuina lucent in intellectu humano luce gratie: et de hoc potest exponi illud verbum apostoli ad Ephes. 5. Eratis aliquando tenebre nunc autem lux in domino. tenebre propter peccata: lux autem propter gratiam. Quod autem in hac luce cognoscamus aliqua ad que cognoscenda non sufficeret lux acquisite scientie: potest probari per testimonium fidelium et infidelium. Dicit enim Auicenna. 9. metaphy. cap. 7. loquens de dispositione animarum. postquam sunt exute a corporibus suis sic. oportet autem te scire quod promissio aliqua est que fide recipitur: quia non est via ad probandum eam nisi credendo testimonio prophete Sicut est illa que est de eo quod anima hebebit corpus apud resurrectionem. Ecce testimonio istius. resurrectio non potest cognosci luce acquisite scientie tantum: et tamen cognoscitur fide. Et Augustinus 13 de trinitate. c. 9. dicit sic. Fides aut ista totum hominem immortalem futurum qui vtique constat ex anima et corpore. et ob hoc vere beatum et non argumentatione humana sed diuina auctorite promittit: cui consonat sententia Dionysii. 6 de diui no. et Dam. libro 4. cap. vltimo.

¶ Tertio dico quod diuina lucent in intellectu humano luce glorie: et sic lucet in intellectu beatorum tantum. Unde Thob. 13. dicitur. luce splendida fulgebis. lux enim gratie in respectu lucis glorie aliquo modo est subobscura que deum nobis ostendit in enigmate. Unde apostolus 1. ad Corinthi. 13. Uidemus nunc per specu¬ lum in enigmate. sed lux glorie ita est splendida quod deum facit videri facie ad faciem. que visio. sicut dicit glo. super illum locum psalmi. ostendam illi salutare meum: est tota merces supple inquantum includit consumatam dilectionem hanc mercedem nobis praestare dignetur Iesus christus qui cum patre et spiritu sancto viuit et regnat deus per omnia saecula saeculorum Amen.