Articulus 1

Quaestio I. PRimo ostendo quod in deo non sit post refpectualiorum a se. Dicit enim Aui. 4. Metaphy. c. 2. illud quod est in effectu: bonum est inquantum sic est. Quod vero in potentia est malum: vel ab ipso est malum sic deus nec est malus: nec ab ipso est malum: ergo in deo non est posvllo modo.

¶ Item philosophus. 5. metaph. c. de ente. didit ens in ens in actu: et in ens in postimus. cum ergo disio sit per opposmus: et oppotio non sint in eodem. Uidetur cum deus sit actus simplex quod nullo modo est in ipso posimo.

¶ Item secundum philosophum. 9. metaphy. Prior est actus posSed in deo nihil est uo cuius sit aliquid prius. ergo in deo non est pos.

¶ Item sicut se habet infimum ens ad actum: ita se habet suprmum ens ad potentiam: sed in infimo ente: hoc est in ma nullus est actus. Unde dicit philosophus. 2. de anima quod materia est pos: ergo in suprmo ente: hoc est in deo nullam est potentia. Cotra prosal. ad dedum. Potens es domine: et veritas tua incircuitu tuo: tu dominaris potestati maris.

¶ Item deus est causa efficiens omnis creacure: sed non e causa efficiens sine posus ergo in deo est potentia respectu alterius a se.

Respondeo quod in deo est poetralterius ase

¶ Ad cuius intelligentiam sciendum quod secundum philosophum. 5. metaphy. c. de posmo Uno modo potentia est principium tramsmutandi aliud: et haec est pos actiua. Alio modo potentia dicitur principium tramsmutandi ab alio et hoc est potentia passiua. Cum ergo agere conueniat alicui secundum quod est ens actu: vt vult philosophus. 3. phy. Ideo pos actiua non repugnat puro actui: et ideo non obstante quod deus sit purus actus: immo concordante in deo est pos actiua: qua potest tramsmutare alia a se: sed quia transmutari conuenit rei inquantum est possibilesecundum sententiam phlosophi. 3. phy. Qui vult quod nihil mouetur nisi imnquantum est possibile. et in deo nulla est possibilitas: cum sit purus actus: ideo in ipso nulla est potentia passiua respectu alterius a se. Tria prima Argu in oppositum procedunt de potentia passiua.

¶ Ad 4m cum dicitur quod sicut se habet infinitum ens ad actu: ita suprmum ens ad potentiam etc. potest dici quod verum est de potentia passiua quae est principium transmutandi ab alio. et hoc potentia in suprimo ente non est. Quod quando non dicitur im minori quod in materia nulla est actualitas: et supponitur quod est infimum ens. hec dubia sunt apud aliquos et de hoc videbitur in 2o

Ecundo quaeritur vtrum deus possit facemmala et videtur quod sic philosophus. 4. li. topi. dicit quopotermalorum sunt bone. Sed quicquid est boni ponendi est in deo: ergo deus potest mala.

¶ Item philosophus. 4 li. topi. potet diues et studiosus praua agen.

¶ Ite Aug. 12 de ci. dei. c. i dicit Quod vitio valde magno mulumque laudabilis ostenditur ipsa natura. ergo posse committere aliquod vicium procedit ex laudabilitate nature. cum autem divina natura sit valde laudabilis videtur quod possit peccare

¶ Item scire malum est scire: et velle malum est velle: ergo a simil posse malum est posse: sed deus potest quicquid posse est posse: quia sicut dicitur Exodi. 15 oprstus nomen eius: quod non esset verum nisi posset quicquid posse est posse: ergo potest malum.

Contra Ansel. prosolul. 7. c. Qui hoc potest quod sibi non expedit: et quod non debet quanto magis potest: tanto mag aduersitas et peruersitas possunt in illum: et ipse minus contra illas: sed aduersitas et peruersitas non possunt in deum. et deus potentissimus est contra eas: ergo deus non potest facem aliquid quod non expediat: et quod debeat non facere.

¶ Item Augu. 3 libro de trinitate. c. 15 dicit quod magna est verbi eterni potentia non posse mentiri: ergo a simili magna eius potentia nullum alium malum posse.

Respondeo secundum quod distinguit Aug. x. de ci. dei c. 2. Est malum culpe et est malum pene. Malum culpe est auersio a summo bono vel obliquatio secundum quod culpa diditur in mortalem et venialem. Deus autem facere non potest quod ipse auertatur a seipso: vel obliquanstvelle facere istam auersionem: vel obliquationem in alio: quia iam essetam contrarius sibiipsi: et ideo deus non potest malum culpe. Cui veritati non tantum consentiunt sancti: sed est philosophi. Dicit enim Trimegistus in libro de divinitate ad Asclepium quod voluntas dei est omnis bominitas ex quo sequitur quod non potest peccare. Et Aui. 8. Meta. c. 3. dicit quod bomnitas pura non est nisi necesse esse per se: et parumpost dicit quod est bonitas cui non subiectintrat perfectio: nec malitia.

¶ Malum vero pene quandoque est malum iustum: vnde malum pene a deo est: et de hoc malo intelligitur illud verbum scriptu. Isaie. xi. c. Ego dominus et non est alter formans lucem et creans tenebras: faciens pacem et creans malum: quod verbum recitans Greg. 3 libro moralis inter principium et medi. libro subiungit Creare se mala dominus iu dicat: cum res bene conditas nobis male agentibus in flagellum forat et sic patet quod malum pene est a deo in alio quamuis in se nopossit esse: neque a se: neque ab alio.

¶ Argumenta ad partem secundam pro cedebant de malo culpe: et bene concessum est tale malum non posse esse a deo ineque in se neque in alio.

Ad primum ad partem aliam cum dicitur quod poter malor sunt bone etc. dico quod verum est non subratione quae sunt poster malorum: sed inquantum eedem sunt posrbonorum posse vero malum dicit ordinabilitatem: immo vt proprius loquar defectibilitatem ipsius potentie respectu defectus boui debiti: qui defectus est malum.

¶ Ad 2m dicendum est quod illa auctoritas intelligenda est de malo pene: vel si intelligat de malo culpe dicendum quod non accipit ibi deum proprie: sed vocat deum quancumque substantiam intellectualem separatam secundum quam significationem loquitur Porphyrius cum dicit quod sumus rationales et nos et dii: sed mortale additum separat nos ab illis. Uerum est autem quod quaecumque substantia intellectualis creata suis naturalibus relicta peccare potest: quod patet quia quidam angeli peccauerunt et cacodemones facti sunt.

¶ Ad 3m cum dicitur quod vitio ostenditur natura laudabilis etc. Dico quod hoc verum est de natura creata et per accidens inquantum scilicet per vitium id est per culpam ostenditur habere liberum arbitrii quia si liberum arbitrii non haberet culpam non committeret.

¶ Ad 4m dicendum quod quamuis scire malum culpe sit scire et velleillud malum sit velle: tamen posse illud malum non est posse. Scire enim respicit rem quantum ad suum esse repraesentatum intellectui. et ideo quia carentia boni debiti repraesentatur intellectui per similitudinem illuus boni debiti: cuius est carentia: ideo malitia quae est boni de biti carentia potest sciri: et ipsum scire est scire quod est voluntas potest velle vel nolle rem cognitam: ideo voluntas potest velle malum non tamen sub ratione qua malum: quamuis sub ratione mali possit ipsum velle. et ideo velle malum etiam est velle. Poms vero respicit obictum secundum suum esse reale: et quia malum sub ratione qua malum non est res aliqua positiua: sed defectus boni debiti: ideo posse malum sub ratione que malum est posse deficere: posse autem deficem vere est non posse. Unde sicut dicit Ansel. prosolis. 7. c. Qui sic potest non pospotest: sed impotentia et quanto aliquis magis sic potest tanto miserior est secundum Aug. 13 de tri. c. 5.

Quaestio 3 Tertio queritur vtrum deus possit facere quaecumque bona creatur possibilia: et videtur quod sic. Aug. 13 libro de trinitate. c. x. dicit: Quod potestati dei cuncta equaliter subiacent.

¶ Item Aug. 5. de ci. dei. c. x. dicit de deo. Quod sicut omnium creaturarum creator est: ita omnium potestatem dator: ergo creature dat posse omnia bona creature possibilia: ergo multo fortius ipse deus potest illa.

¶ Item posse bonum est posse: sed deus est opistus: ergo potest omne bonum alicul rei possibile.

¶ Item non dicitur omniuo lens: quia non vult omnia: ergo si non posset omnia bona non esset opstus.

Contra proficen in gratia bonum est: et hoc potest cum adiutorio dei creatura. sed deus in gratia prosicere non potest: ergo non potest omnia bona creature possibilia. Item deus ratione divinae nature ambulare non potest nec vocaliter loqu: et tamen isti sunt boni actus creature possibiles: ergo deus non potest omnia bona creature possibilia.

Respondeo quod bonorm creature possibilium que dam de sui ratione nullam imperfectionem includunt inquantum considerantur secundum siutam rationem generalem: quamuis imperfectionem dicant secundum esse quod habent in creatura: et talia sunt intelligere et velle plura alia: et talia inueniuntur principalius in creatore quam in creatura: et ea potest efficere et efficit in creatura. Quedam autem de sni ratione impfectionem includunt est considerata in ratione generali: cuiusmoni sunt ambulare et corporaliter. loqu hec enim ita includunt imperfectionem quod non possunt esse in re aliqua: nisi inquantum ni illa est aliqua imperfectio. Unde dicit phy. 3. physi. c. de motu quod motus videtur esse actus sed imperfectus: quoniam imperfectum est cuius est actus: et talia deus non potest facem in seipso. illa tum efficit in creatura: et ideo sicut dicit magister in praesenti Di. c. 2. non per istas actiones divinae potentie detrahitur aliquid: quia et hoc potest facere oprstus deus.

¶ Arguus ad partem primam concludunt quod omnium bonorum creature possibilium deus potest esse causa efficiens: et hoc verum est quia potest facere quod sint in alio. sed ex hoc non sequitur quod possit facere quod realiter sint in seipso: quia hoc posse non esset posse: quamuis hoc sit posse in creautra quod potest illa facere esse in seipsa: sicut enim dicit magister in praesenti Di. c. 3. Sunt quaedam quae in aliis rebus podeputande sunt: in aliis vero minime

¶ Argunenta ad partem aliam. non plus concludunt nisi quod aliqua bona possunt esse realiter in creatura que realiter in deo esse non possunt: et hoc est verum. Uarto queritur vtrum deus possit simul contradicto ria facere: et videtur quod sic: quia pila proiecta contra parietem in eodem instanti in quo adest perieti abest ei quia alioqun ibi quiesceret quod non videtur: sed ad esse et ab esse idem eidem in eodem instanti includit contradictionem: ergo creatura potest facere contradictoriam simul: multo fortius ergo creator.

¶ Item ponatur quod faba proiiciatur sursum et obuiet lapidi molari descendenti: tunc superficies fabe et mole iunguntur in aliqui indiuisibili ipsius aertur in aliquo instanti: et in eodem instanti ab illo indiuisibili separabuntur aliter faba ascendens faceret lapidem descendentem quiescere quod absurdum videtur: ergo videtur quod est potestate creata possunt simul fieri contradictoria. ergo nulto fortius potestate increata.

¶ Item deus potest creare vnum lapidem in tali dispositione quod superficies eius superior simul sit cum superficie quae est in concauo orbis lune: et quod ignis eius descensu in nullo resistat: nec aliquid sit quod prohibeat lapidis descensum. tunc quaro autem in epdem instanti in quod creatus est separabitur eius superficies a superficie concaui orbis lune: aut in alio. si in alio cum inter qualibet duo instantia sit tempus menum vt probatur 6 phy. tunc in illo medio tempore lapis quiescerat: quod irrationale videtur: quia nullum corpus extra suum locum quiescit nisi violenter. sequitur ergo quod in instanti sue creationis ab illa superficie se pararetur. et sic in eodem instanti illi superficiei adesset: et non ad esset: ergo deus potest facere duo contradictoria simul.

¶ Item prima mutatio motus non remanet per totum motum: nec per partem motus. ad quod sequitur quod perdat esse in eodem instanti in quo est: quia siin vno instanti esset: et in alio perderet esse maneret per totam illam partem motus quai esset in tempore medio inter illa duo instantia illa ergo mutatio in eodem instanti est et non est: ergo deus simul facit contradictoria.

¶ Item Ansel. in libro de concor. prescientie. et libero arbro longe post prin. Que magis opposita sunt quam ad ire et ab ire. Uidemus tamen cum transit aliquis de loco ad locum: quia idem ire est ab ire et ad ire: ergo oppotmo simul eueniunt eidem: sed quae simul eidem conuenire possunt: deus potest simul facere: ergo deus potest facere contradictoria simul.

Contra Auice. 4 metaphy. c. 2. Agens non est potens super aliquid cum ipsum non fuerit in se possibile secontradictoria simul esse non est in se possibile: ergo deus non potest facem contradictoria siml

¶ Item res non potest esse nisi per divinum velle: nec potest perdere esse nisi deo non volente ipsum esse: ergo si posset eandem rem facere esse et non esse simul: posset idem velle et non vellesimul: et ita sibiipsi posset esse corius quod falsum est.

Respondeo quod deus non potest facere duo conradictotia simul esse non propter defectum poex parte sui: sed quia illud non habet rationem post vllo modo. Et si quaeraiquare hoc non habet rationem possibilis dicendum quod huius non est alia ratio reddenda nisi quod talis est natura: vel hitudo affirmationis et negationis: sicut si quaereretur quatia omne totum comprehendit partem et plus non esset reddenda alia ratio: nisi quod talis est natura totius et partis et si aliam rationem velis quaerere non esset ratio ita manifesta: sicut illud cuius quaereres reddere rationem nisi recurreres ad causam efficientem et exemplarem: dicendo quod talem instituit deus naturam toti et partis et quod hoc exigit ratio sui exeplaris eterni: quod habent in mentedina.

¶ Aliqui tamen volunt reddere aliam rationem dicentes quod omne possibile est respectu alicuius esse: sicut teri vel alicuius non ese. contradictoria vero sicut esse et non esse: nec possunt esse terinus affirmationis propter non esse: nec terinus negationis propter esse: et ideo esse et non esse simul nullo modo habet rationem possibilis. Sed hoc ratio non est ita clara: sicut est illud cuius vult reddem rationem quod est concordia simul non posse esse.

Ad primum in oppositum cum arguitur de pila prominecta ad parietem etc. dicendum quod si pila ibi non con quiescit quod per eandem lineam non reuertitur: sed par aliam ita vt processus pile ad parietem: et reuersio eius versus locum: vnde proiecta est: sit vnus motus contrarius: et sicut pila non signauit aliquem locum in periete in actu. alio modo quam mobile est in quolibet spatio medii sibi equali dum mouetur quod non est ibi esse in actu puro: sed in potentia permixta acrui.

Dicunt tamen quidam quod pila ibi quiescit tempore imperceptibili: quia virtus per quam adhuc poterat moueni in dire ctum nisi esset peries: non ita cito potest in ea causare motum reflexum.

¶ Ad 2sm quod arguebatur de faba obuiante lapidi molari: dico quod non faceret lapidem molarem quiescere. nec ex hoc sequitur aliqua condictio. Sicut enim non est contradictio quod aliquid quiescat per se et moueatur per accidens sicut patet de homine quiescente in naui: que mouetur ita non est contradictio quod faba obuians lapidi molari per motum illius lapidis reuertatur sine tempore intermedio inter suum ascensum et descensum: quamuis de necessitate per se quiescat antequam incipiat reuerti. Et sic dico quod faba in illo instanti in quo obuiat lapidi molari non se habet aliter ratione sue superficiei ad aliquam superficiem ipsius spatii quam superficies ipsius mole: quae simul est cum superficie fabe. Et ita patet quod superficies fabe non signauit in actualiquod indiuisibile in ipso spatio antequam reuertatur.

¶ Ad 3m quod arguebatur de lapide si erraretur ita vt superficies eius contingeret superficiem concaui orbis lune: nec violenter ibi detinere tur etc. dici potest secundum aliquos quod instans errationis sue esset initium temporis mensurantis eius descensum: et ita initium ipsius descensus esset in illo instanti. et ita superficies eius non contingeret in actu superficiem orbis lune: sed in pos secundum modum quo dicimus quod vltimum mobile est in posi quolibet indiuisibili ipsius spatii ante finem motus ad esse ante alicui in poses: et non ad esse in actu non condicunt.

Aliqui tamen dicunt quod positione retenta lapis quiesceret in concauo orbis lune: quia per concessionem causarum rebus a deo inditam et per habitudinem contrariorum ad tempus detineretur ibidem.

¶ Ad 4m quod arguebatur de praemutatione motus dicendum quod prima mutatio motus est nunc primo ab esse terio a quo: et ita vltra hoc quod est ab esse terio a quo non videtur dicere nisi ante hoc instans non abfuisse terio a quo: et ita praemutatio motus non dicit nisi ab esse huic signo a qui incipit motus: et immediatam ordinationem ad fuisse illi signo. quia sicut illa mutatio motus est nunc primo esse hic: et ante non fuisse ita praemutatio motus est nunc primo non esse hic: quod est non esse hic: et ante hoc instans sbi fuisse. dico ergo quod prima mutatio motus ratione huius quod est non adesse illi signo a quo incipit motus manet per totum motum: sed immediate ordinatio ipsius non ad esse illi signoad hoc quod est ad esse illi signo corumpitur non tamen in instanti: sed in tempore: quia immediata ordinatio eorum non tollitur nisi per moram intermediam.

¶ Ad 5m quod arguebatur per auctoritatem Ansel. dicendum quod respectu diuersorum ad ire et ab ire composita non sunt quamuis respectu eiusdem sint composita: et respectu eiusdem teri simul esse non possunt: et quod hec fuerit intentio Anseli. patet per litteram immediate astencedentem: et immediate sequentem auctoritatem paeallegatam.

¶ Arad partem aliam gratia conclusionis concedantur. Sciendum tamen quod Auicena in auctoritate praeallegata non videtur sanum habuisse intellectum videtur enim ad hoc eam adduxisse: vt ex hoc declaranet: nion posse fieni aliquid ni de aliquodo

QUinto quaeritur vtrum deus possit facere quod res pterita nuquam fuerit: et videtur quod sic: quia se quitur est praesens. ergo non poterit: sed deus facem potest de repterita quod iterum sit praesenus. ergo potest facem quod res praeterita non praetereat.

¶ Item de futuro potest facere quod numquam eueniat. ergo a simili de praeterito potest facere quod numquam fuerit: quia sicut se habet futurum ad fore: ita praetenitum ad fuisse vt videtur.

¶ Item hoc veritas: Paulus praedicauit est veritas creata: sed omne creatum deus potest destruere: ergo potest sacere quod non sit verum Paulum praedicasse.

¶ Item Ansel. in libro de concor. praescientie et liero arbitri non multum post prin. Pariter verum est: quia fuit et est: et erit alquid non ex necessitate. sed illud quod erit non est ita neccessatum quin possit non foreergo illud quod fuit non est ita necessarium quin possit non fuisse.

Contra Ansel. in eo libro non multum post prienm non potest fieri: vt res quae praeterita est: fiat non praeterita: sicut res quaedam quie proesenus est: potest fieri non proaesenus. et aliqua res quie non necessitate futura est: potest fieri vt non sit futura. Item philosophus 6 libro ethi. c. 3. dicit quod recte dixit Agathon dicens quod solo ipso deus priuatur ingenita facere que sunt facta.

Respondeo quod deus non potest facere quod praeteritum non fuerit praeteritum: quia praeteritum non fuisse praeteri tum non habet rationem possibilis vllomon: eo quod contradictionem includit: sicut enim esse et non esse contradicunt: ita fuisse et non fuisse contradicunt sed rem esse praeteritam est ipsam fuisse: ergo rem esse praeteritam et ipsa numquam fuisse contradicunt. et ideo cum non hebeat rationem possibilem: vel lo modo non subietacet divinae potentie. Unde Aug. libro 27. contra faustum circa medium: quisquis ita dicit. Si ipse deus est: faciat vt que facta sunt non fuerint: non videt hoc se dicere: si ipse est oprstus faciat vt ea que vera sunt falsa sint.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod sequitur est proesenus: ergo non praeterut etc. dico quod falsum est. Si enim rem quae praete riit deus faciat iterum esse praesentem: semper verum est dicem quod praeteri quamuis modo sit praesens.

¶ Ad 2m quod non. est similiter de praeterito et futuro: quia si est futurum bonum non potest actu fieri nisi deo principaliter operante: quam operationem deus potest non facem: et si est futurum malum: non potest fieri praesens nisi deo permittente. deus autem potest prohibere: sed rem fuisse postquam praeterita est: nec dependet ex dei manutenentia nec ex eius operatione vel promissione. Unde si omnis creatuta redigeretur in nihilum: adhuc deus verbo suo dicendo creaturam fuisse diceret verum.

¶ Ad 3m cum dicitur quod omne creatum deus potest destruere etc. dico quod verum est: non tamen potest facenquod creature non sint a deo intellecte: sicut non potest facem vt essenus sua non sit creaturarum repraesentatiua. vnde quamuis deus possit de struere omne esse reale actualis veritatis create: non tamen potest facem quan veritas creata sit ab eo intellecta. Unde si omnis creatura redigeretur in nihilum adhuc detu dicendo verbo suo Paulum praedicasse diceret verum: et intelligendo paulum praedicasse intelligeret veritatem creatam.

¶ Ad illud quod 4o arguebatur per auctoritatem Ansel. dicendum quod intelligebat quod sicut res antequam esset praeterita non erat neccessarium ipsam esse praeteritam: ita non fuit necessarium creaturam esse praesentem antequam esset proaesens: nec creaturam esse futuram nisi cum hac conditione si esset futura.

SExto quaeritur vtrum deus possit aliquid facere contra naturam: et videtur quod non Augu. 6 de ci. dei. c. 30 dicit de deo quod sic admistrat omnia quae creauit vt ipsa proprios agere motus sinat: ergo deus nunquam facit contra proprios motus creature sibi naturaliter inditos: sed frustra est potentia que interdum non reducitur ad actum: ergo videtur quod deus nihil possit contra naturalem motum creaturis inditum.

¶ Item Boe. 4o libro de conso. longe vltra medium dicit: qui ordo fatalis ex prouidentie simplicitate procedit: sed ordinem fatalem videtur vocare connexionem causarum secundum quam res adminstrantur: ergo videtur quod sicut deus nihil potest facere enta simplicitatem prouidentie sue: cum sit ratio constituta in eius mente: vt habetur in eodem libro quod ita nihil potest facere contraconnexionem causarum rebus inditam: et sic nihil potest facencontra naturam.

¶ Item cursus naturalis institutus est secundum rationem rectam: sed deus nihil potest facere contra rationem rectam: ergo nihil potest facere contra cursum naturalem.

Contra Glo. super illud Lu primum. Et ecce Elisabethus vult quod omnia sint deo possibilia: quae ordini nature videntur contaria.

¶ Item virginem parere est contra naturam: sed deus fecit vt virgo pareret ergo deus potest facere contra naturam.

Respondeo quod natura potest accipi dupliciter. vno modo pro vi rebus insita: qua explent suos vsitatos cursus: siue in agendo siue in patiem do: et sic accipiendo naturam deus multa facit et plura posset facere si vellet contra naturam.

¶ Alio modo potest dici natum quaedam possibilitas in rebus: vt ex eis possit fieri virtute divina quod per naturam primo modo dictam non posset fieri et contra naturam sic dictam. deus nihil facit nec facere potest: quia hoc rationem possibilis non habet: sed quia in communi vsu natura magis dicitur nam primo modo quam secundo: ideo conceditur simpliciter quod deus potest facere contra naturam. et hoc distinctio sumi potest ex sententia Augu. 6 super Gen. vltra medium. vbi sic dicit loquens de conuersione virge in draconem: nec ista cum fiunt contra¬ naturam fiunt nisi nobis quibus aliter nature cursus sic innotuit: non autem deo cui hoc est natura quod fecerit. et parumpost loquens de causalibus rationibus mundo inditis. cum primum deus simul creauit omnia sic vicit: restat vt ad vtrumque modum hiles create sint ad istum quo vsitatissime temporalia recurrunt: siue ad illum quo rara et mirabilia siunt: sicut deo facere placuerit quod tempori congruat. Accipitur est hoc distinctio ex sententia eiusdem. 9. libro super Genses non multum ante finem libro vbi post quam locutus est de natura primo modo dicta. postea de natura secundo modo dicta: sic subiungit loquens de partu sterilis: et locutione asine. dedit quidem naturis: quas creauit: vt ex eis hec fieri posset: neque enim ex eis illa faceret: quod eis fieri non posset ipse praefigeret: quoniam seipso non est: nec ipse potentior. verumtum alio modo dedit: vt non hoc heberent in motu naturali: sed in eo quod ita creata essent: vt eorum natura voluntati potentiori amplius subiaceret.

Ad primum in oppositum cum dieur quod deus sic res creatas administrat: vt eas agere proprios motus sinat etc. dico quod hoc intelligendum est de lege communi tamen ex dispensatione speciali. quandoque facit conrium.

¶ Ad 2m cum dicitur quod ordo fatalis ex prouidentie simplicitate procedit etc. dico quod quamuis connexio carum secundum quam agunt cursus naturales dependeat ex simplicitate divine prouidentie: tamen in simplicitate divinae proui dentie est vt contra illa connexiionem ab actore creaturarum aliquid posset fieri. non enim illa connexio rebus temporalibus indita equit prouidetie divinae immensitatem. vnde sic dicit Boe. 4 de conso. parum post auctoritatem psaeallegatam: sicut ad eternitatem se habet tempus: et ad puctum medium circulus ita fati series mobilis ad prouidentie stabilem simplicitatem.

¶ Ad 3m dicendum quod ita institutus est cursus nature secundum rationem rectam vt procedere debeat nisi cum deus ex speciali dispensatione vult quod eueniat contrarium. Unde et secundum rationem rectam est quod ille cursus intermittatur quando placet voluntati divine. Argumentad partem aliam probant deum posse facere contra naturam primo dictam: que secundum communem vsum vocatur natura.

¶ Quaestio VII SEptimo queritur vtrum aliquid dicatur posibile simpliciter secundum causam superiorem vel inferiorem et videtur quod secundum causam superiorem. Dicit enim Aug. 6. super Gensem longe vltra medium libro quod multa secundum inferiores causas sunt futura: sed si ita sunt in paentia dei vere futura sunt: si autem ibi aliter sunt ita post futura sunt: sicut ibi sunt vbi qui praescit falli non potest: ergo asimili que sunt possibilia: secundum causam superiorem vere possibutia sunt.

¶ Item glo. super illud i. ad Corum i non ne stultam fecit deus sapientiam huius mundi: hanc deus stultam fecit possibile fore declarando atque faciendo quod ipsa impossibile iudicat. Stultum est ergo iudicare aliquid impossibile quod est apud deum possibile.

¶ Item possibile simpliciter dici debet per comparationem ad potentiam simpliciter: sed sola dei potentia: est simpliciter potentia: ergo simpliciter est possibile quod ille potentie est possibile. C.ontra Se quale iues diceter ocqud pene diuo dugtia: cum nihil sit impossibile apod ipsam: nihil posset dici impossibile simpliciter quod falsum videtur.

¶ Item bene dicitur aliquid possibile simpliciter a potentia passiua: sed potentia passiua est causa inferior ergo possibile simpliciter bene attenditur secundum causas inferiores.

¶ Respondeo quod simpliter possibile potest dici aliquid quantum est ex parte sua aliquo modo in comparatione ad aliquam positinam. primo modo est simpliciter possibile quod natum est esse subiectum alicuius postnisi ex parte potentie sit defectus sicut dicimus aliquid simpliciter possibile videri quantum est ex parte sua quod natum est esse obisictetm alicuius visiue postinisi ex parte visiue possit defectus. Unde si omnes potentie visiue essent ita obtuse quod non possent videnaliquid quod natum est videri a pos visiua si sit acuta: non propter hoc negaremus illud possibile videri quantum est ex parte sua. et sic dico quod illud est possibile simpliciter quod contradictionem non includit. eo n. ipso quod extrema repugnantia contradictionis non includunt quantum est ex parte sua nata sunt coniungi per aliquam potentiam nisi ex parte posio sit defectus. Et quia divina pos nullum pacieitus habet defectum. Ideo omne illud quod non includit contradictionem subitantum est divinae posti et hoc modo possibile non dicitur: quia super ipsum possit causa superior vel inferior: sedeous

¶ Loquendo autem de possibi in comparatione ad aliquam potentiam: si: dico quod illud dicitur possibile secundum causam inferiorem super quod potest causa inferior: possibile secundum causam superiorem super quod potest causa superior siue super illud quod possit causa inferior siue non. vnde pluuiam fore possibile secundum causam superiorem quamuis cum hoc sit possibile secundum causam inferiorem animam creari: mortuum resurgere: et plura alia ita sunt possilbitia secundum causam superiorem: quod non sunt poslbitia secundum causam inferiore et sic patet quod omne illud super quod potest causa superior tantum: vel causa superior et inferior simul est simpliciter et absolute possibile quantum est ex parte sua: aliter super ipsum non posset nec causa inferior: nec superior. Ex his patet quid dici debeat ad argumenta ad vtranque partem. Argumenta ad primam partem concludunt quod ea quae posiasunt causae superiori simpliciter polbitia sunt: et hoc est verum quia nulla poso potest super aliquid quod non est simplieet absolute possibile quantum est ex parte sua.

¶ Ad argumenta alterius partis simul dicendum quod concludunt quod illud est possibile simpliciter quod est possibile secundum causas inferiores: et hoc est verum: sed hoc non est: eo quod super ipsum possit causa inferior: sed quia omne illud super quod potest causa inferior est simpliciter et absolute possibile quantum est ex parte sua: nec ex hoc sequitur quod ratio quare illud est simpliciter et absolute possibile: quia super ipsum potest inferior causa.

¶ Quaestio VIII Etauo queritur vtrum deus ideo dicatur omnipotens quia potest omina quae vult se posse: et videtur quod sic: quia ideo est omnisciens: quia scit omnia quae vult se scire: ergo a simili ideo est omnipotens: quia potest omnia que vult se posse. et videtur quod sic: quia ideo est omnisciens: quia scit omnia que vult se scire: ergo a simili ideo est omnipotens quia potest omnia quae vult se posse:

¶ Item pslamum. Ego cognoui quod magnus est dominus et deus noster priomibus diis omnia quecumque voluit dominus fecit: hic videtur psal. reddere rationem magnitudis divinae postuo per hoc quod facit quicquid vult: ergo videtur quod est omnipotens: quia potest quicquid vult se posse.

¶ Item non est opostus ideo quia potest omnia possibitia creature: nec ideo quia potest omnia possibutia sibi: quia hoc esset dicere quod ideo est oprstus quia est opstus. Restat ergo quod ideo est omnipotens quia potest omnia que vult se posse.

Contra. Aug. 13 de tri. c. 5 Omnes beati habent quod volunt: ergo quilibet beatus potest quicquid vult se posse: nec tamen quilibet btus estopsus: sed solus deus: ergo non ideo deus opostus: quia potest quicquid velt se posse. Rndeo quod deus est opistus: et potest omina quae vult se posse: sed ipsum posse omnia quae vult se posse: non est precisaratio omnipoieosue: sed ideo esse opstus dici debet: quia potest omne illud quod est possibile ab solute: hoc est possibile quod in praecedenti quaestione dictum est pole quantum est ex parte sua: et hoc est omen illud quod non includit contradictionem. Ad prini opositum cum dicitur quod ideo est omnisciens: quia scit omnia quae vult se scire etc. dico quod quamuis sit omnisciens: et sciat omnia quae vult se scire: sen tamen dicitur omnisciens: ideo quia scit omnia quae vult se scire: sed quia scit omnia scibilia.

¶ Ad 2m dicendum quod in illo verbo non intendebat prsamsm reddere rationem praecisam omnipotur dei per hoc quod fecit omnia quae voluit: sed intendebat talem ostendem effcntum divinae omniposo quo possent corda hominum reuocari et mannduci ad facilius credendum magnitudinem dine poe.

¶ Ad 3m dicendum quod ab insufficienti procedit quia ideo debet dici omnipotens: quia potest omne illud: quod quantum est ex parte sua est possibile quod aliqui dicunt possibile absolutum: et hoc est omne illud quod non iucludit contradictionem vt iam dictum est.