Articulus 1

Quod I. PRimo ostendo quod deus non potuit facere vniuersum melius pro statu presenti quia dicit Damas. libro 2. c. 29. Si autem voluntas dei est prouidentia: omnino necesse est omnia que prouidentia fiunt secundum rectam rationem et optimam: et deo decentissimam fieri. et vt non est melius fieri: sed et ipsum vniuersum regitur prouidentia: ergo non potesti melius fieri.

¶ Item Aug. 3. de libero arbitrio longe post principium. Neque tu potes melius aliquid in creatura cogitare quod creatura artificem fugerit. ergo deus fecit in creatura quicquid melius potest cogitare.

¶ Item Augu. in libro enchi. x. c. loquens de bonis creatis dicit: quod bona sunt singula: simul vero vniuersa valde bona: quia ex omnibus consistit vniuersitatis admirabilis pulchritudo.

¶ Item arguo sicut arguit Augu. x. super Gen. circa medium. bona facere si non possit: nulla esset potentia. si autem posset nec faceret: magna esset inuidia: quia ergo est oprstus et bonus: omnia bona valde fecit. ergo vniuersum non potest facere melius.

¶ Item in Timeo dicit Plato de deo vero quia optimus erat: Ab optimo longe inuidia relegata est. vnicuique rei quantum poterat dedit. ergo nec vniuersum: nec aliquid de vniuerso potuit melius facere quam fecit.

Contra Hugo primo libro de sacra. per. 2. c. vlti. dicit de deo quod ipse melior esse non potest: sed quod secit omnia melius esse potest: si tamen ipse voluerit qui potest.

¶ Item philosophus libro 3 topi. Que contrariiis sunt impermixtiora magis talis vt albius quod nigro impermixtius: ergo a simili melius est quod est malo impermixtius. Sed deus potest facere vniuersum impermixtius malo quam sit extirpando multa mala que sunt in mundo: ergo posset facere vniuersum melius quam sit.

Respondeo quod vniuersum melius posse fieri quedrupliciter potest intelligi sicut et ex ercitum posse meliorari. Potest enim exercitus meliorari viper meliorationem ducis: vel per meliorationem ordinis partium inter se: vel per meliorationem ordinis exercitus ad ducem. vet per meliorationem partium secundum se ipsas. Sic et vniuersitatem posse meliorari quattuor modis posset intelligi scilicet per meliorationem finis: vel per meliorationem ordinis creaturam inter se: vel per meliorationem ordinis vniuersitatis creaturarum coniunctim respectu finis: vel per meliorationem creaturarum secundum se. Primomon nec potest nec potuit vniuer sum melius fieri: quia finis vniuersitatis creaturarum deus est: quia secundum quod dicitur pro verbi. 16. Uniuersa propter semetipsum operatus est dominus.

¶ Nec est secundo modo supposita eadem bonitate creaturarum quam habent secundum se: quia ita bene ordinate sunt inter se quod nullo modo possunt melius ordinari nisi secundum se mutentur in maio rem bonitatem. Nec etiam tertio modo quia vniuersitas creatura rum simlus sumpta ita bene ordinata est respectu finis: quod seruato eodem statu bonitatis creaturarum secundum se melius ordinari non potest: nec mirum quia ad exemplar ordis pulcherimum ipsum vninersum est ordinatum quantum ad ordinem partium inter se: et vniuersi respectu finis. Est enim ordinatum ad exemplarmondi intelligibilis qui est ratio sempiterna et incommutabilis in mente divina. vnde. Augustinus id est libo retracta. c. 3 loquens de Platone qui posuit mundum intelligibilem sic dixit. Mundum ille intelligibilem nuncupauit ipsam rationem sempiternam atque incommutabilem: qua deus fecit mundum: quam Platonis sententiam Augu ibidem approbat. Quarto modo vniuersum posse meliorari adhuc intelligi potest quadrupliciter vel per aliquam rum creaturarum meliorationem secundum se aliis non melioratis: nec peioratis: vel per omnem creaturarum meliorationem substantialem vel per nouarum substantiarum additionem: vel per omnem creaturarum meliorationem actualem. Primo modo non posset fieri vniuersum melius: quia quamuis pars creaturarum esset meliorata secundum se. ex hoc tamen vniuersum secundum se non esset melius: quia per hoc non melioratur proportio partium inter se et ordo: que maxmie attenduntur in bonitate vniuersi sicut vides quod si in psalterio chorda sonans obscurius: ita clare sonaret sicut illa quae clarius sonat: quamuis illa chorda fieret melior secundum se tamen totum psalterium esse peioratum eo quod peiorata esset proportio chordarum inter se: et sicut tu vides quod quamuis niger colorturpis sit secundum se: et quod secundum se pulchrior est albus color: tamen quandoque si de pulchra pictura varietate decorata velles nigru re mouem colorem vbicumque esset: et loco huius albismo ponere frequenter deturparetur pictura. vnde Augu. xi. de ciui. dei. c. 22. Sicut pictura cum colore nigro et loco suo posita: ita vniuersitas rerum siquis posset intueri est cum pecccoribus pulchra est: quamuis per seipsos consideratos sua deformitas turpet.

¶ Nec secundo modo posset hoc idem vniuersum in numero fieri melius: quia aut nulla substantia manens eadem in numero potest recipe meliorationem substantialem: aut saltem de multis substantiis hoc est verum: et ita aut non remanerent alique substantie create de his que modo sunt: et sic nullomo remanet hoc idem vniuersum in numero: aut si alique remanerent: et aliqua mutarentur in alias adhuc non remaneret idem vniuersum in numero secundum se totum: sed secundum partes.

¶ Nec tertio modo posset hoc idem vniuersum in numero fieri melius: quia si adderentur noue partes huic vniuerso tunc vniuersum cum illis pertitibus de nouo additis se haberet ad praesens vniuersum sicut totum ad partem. Totum autem et pars quanuis non sint diuersa numero simpliciter tamen non sunt simpliciter idem numero: sed partim idem: partim diuersa secundum quod videtur innuere philosophus ids physico. quamuis expresse non determinet: et Commentator super eum dem locum dicit quod vna queque paertium dicitur esse aliud atoto: sed omnes insimul non possunt dici simul esse aliud a toto.

¶ Quarto modo quamuis pro statu moderno vniuersum non possit fieri melius: tamen simpliciter potest melius fieri: quia possunt partes vniuersi accidentaliter meliorari: optima proportione inter earum meliorationem seruata: sicut erit post iudicium cum multo melius erit vniuersum quam modo sit non obstante quod natura humana Iesu christi: non meliorabitur secundum se: quia est in sumo bonitatis quam accipe potest. Melioratio enim accidentalis omnium aliarum partium sine meliorat ione nature humane Iesu christi non peiorabit ordinem aliarum partium ad naturam humanam Iesu christi quia bonitas sua ita proportionaliter excedit bonitatem aliarum creaturarum maxime inquantum est vnita persone filii dei. In vnitate persone quod quanto alie creatu re sient meliores tanto decentius ordinabuntur ad ipsam.

Argumenta ad partem primam procedunt de menlio ratione vniuersi quantum ad ordinem partium inter se et omnium partium simul ad finem secundum statum bonitatis: quam creature habent secundum se: sic enim verum est quod vniuersum non posset fieri melius. Primum argumentum ad partem aliam procedit de meliora tione aliquarum partium vniuersi et bene concedo quod possibile est multas partes vniuersi meliorari: et etiam bineprocedit de melioratione vniuersi omnium partium meliorationem. accidentalem optima proportione inter earum melioratio. nem seruata. Et sic hoc idem vniuersum in numero potest melius fieri.

¶ Ad 2m quod arguebatur de impermixtione malorum solutum est per illud quod dictum fuit in corpore quaestionis: sicut patet in auctoritate Aug. que ibidem fuit allegata et clarius per solutio: si bene aduersitas quod propter illos qui damnabuntur non saluabutur pauciores in numero: quia deus faciet quod impleatur numerus electorum quem preordinauit ab eterno.

Ecundo querendum esset vtrum deus potest iudicium posset aliquid addere ad bonitatem vniuersi.

¶ Sed quia hec quaestio magis videtur habere locum versus finem quarti ideo reseruetur vsque tunc. Plures alie quaestiones possent hic moueri de potentia dei: quem melius habent locum alibi quedam in secundo: quedam in 3o et quedam in 4o que in locis suis mouebuntur domino concedente.

¶ Quaestio III. TErtio queritur vtrum deus potuit facere vniuersum antequam fecit: et videtur quod non: quia mundus non potuit fieri ab eterno vt circa principium 2 declarabitur et supponatur: sed ante praiemum instans quo mundus factus est. non fuit nisi eternitas: ergo ante illud instans non potuit mundus a deo fieri.

¶ Item Aug. xi. de ciui. dei. c. 5. Sicut nullus locus est post mundum: sic nullum tempus fuit ante mundum: sed mundus non potuit fieri nisi cum tempore: vel in tempore ergo mundus non potuit citius fieri.

¶ Item si deus potuisset mundum fecisse antequam fecit et non fecisset dicitur quod summe liberalis non esset: cum liberalitas non tantummodo attenditur videndo magna: sed est in cito danda. Unde quia Auice. estimauit quod mundus potuisset fieri ab eterno dicit nono Metaphy. sue. c. i. Quod illi qui dicunt deum non secisse mundum ab eterno heretici sunt: quia deo auferunt suam liberalitatem: ergo videtur quod mundus fecit quam cito potuit.

¶ Item deum potuisse facere mundum anteque fecerit: praesupponit deum potuisse facere instans ante illud quod primo fuit. Sed hoc praesupponit deum potuisse facere mutationem ante illam que fuit prima: quia omne instans praesupponit aliquam muta tionem: sed deum potuisse facere mutationem ante illam que fuit prima praesupponit deum facere mobile antequam fecerit: quia mutatio praesupponit mutabile: ergo a primo deum facere mudum antequam fecerit praesupponit deum potuisse facere mundum antequam fecerit: quod contratradictionem includit: quia idem praesupponere seipsum includit idem seipso esse prius et non prius et posterius et non posterius.

Contra Deus potuit facere mindum tardius quam fecerit: ergo a simili potuit citius fieri quam facifuit.

¶ Item deus posset facere mundum maiorem in extemsione: ergo a simili potuit facere ipsum antiquorem in duratione

Respondeo quod deum potuisse facere mundum antequam fecit potest intelltgi duplievno non faciendo aliquam partem temporis que principium instans in quo mundus fuit creatus praecessisset et si dico quod mundus non potuit fieri antequam factus est: quia ante instans in quo factus fuit non fuit aliqua mensura prior in qua esset prius et posterius quia ante illud instans non fuit nisi soilna eternitas: in qua mundus fieri nullomon potuit: vel faciendo aliquam partem temporis ante illud instans in quo mundus fuit creatus: cuius partis temporis illud instans esset terminus: et sic dico quod deus potutt mundum faceret antequam fecit per mille annos ante: et adhuc per mille et sic deinceps: nec tamen ex hoc sequitur quod possibile suerit mundum fieri ab eterno: sicut numerus semper potest augeri sine sine: et cum sper totum acceptum est finitum: quamuis autem deus principium instans temporis non potuit facem esse antequam fuit: tamen ante illud instans potuit aliud facem ita quod inter illud instans: quod facem potuit et non fecit: et illud instans in quo mondus incepit cucurrissent multa milia annorum si voluisset. Ex dictis patet solutio ad principium in opsim¬

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis nullum tempus fuerit ante mundum: tamen sicut deus potuit facere mundum antequam fecerit ita potuit facentempus quod praecessisset illud instans in quo mundus incepit.

¶ Ad 3m dicendum quod ad liberalem pertinet facem curialitatem quando melius est causa fieri: sed melius fuit mundum creari in illo instanti cum quuao creatus fuit quam ante et ideo divine liberalitati fuit concordans vt tunc crearetur et non ante. Unde verbum Aui. allegatum sicut falsum et erraitioneum est reprobandum.

¶ Ad 4m dicendum quod deum potuisse facere mudum antequam fecerit quamuis includat deum potuisse facere instans ante illud quod fuit principium: non tamen hoc praesupponit: quia sicut prius ordine nature fuit mundus quam principium temporis instans: sic dico quod si fecisset mundum antequam fecit prius ordine nature ipsum fecisset quam illud instans cum quo factus fuisset: ne: ex hoc sequitur quod factio mundi fuisset in eternitate: vel ab eterno: sicut nec modo dici potest quod in eternitate fuerit factus: nec ab eterno: quamuis eius errationem non praecesserit nisi eternitas: quamuis enim ordine nature creatio mundi praecessisset illud instans cum quo fuisset: prius tamen fluxisset tempus inter illud instans et illud quod fuit principium quam creatio mundi. Iilud instans quod fuit principium duratione peraecessisset. Quod autem dixi in eternitate vel ab eterno hoc ideo dixi: quia si possibile fuisset mundum produci ab eterno: vt falso imaginantur aliqui: non tamen possibile fuisset ipsum produci in eternitate: vt ostendetur li. 2. De predicta autem quaestione audiui aliquem asserentem quod non fuit possibile mundum fieri ante illud instans cum quo fuit factus: et hoc propter rationes adductas ad primam partem: et quia ita cito potuit deus facere mundum: voluntatem: sicut potuisset si fecisset ipsum de necessitate nature sed si ipsum fecisset de necessitate nature: fecisset ipsum quancitius potuisset: et tamen non fecisset ipsum ab eterno: quia vt ostendetur li. 2. creature repugnat produci ab eterno: ergo deus per voluntatem ita cito potuit facere mundum: quod citius fieri non potuisset: nec propter hoc sequitur quod ab eterno factus fuerit: vel quod possibile fuerit ipsum fieri ab eterno: et dicebat Aug. illius opinio nis fuisse: et contrarium dicentes per imaginationem esse deceptos et sicut non potuit fieri citius: ita non potuit fieri tardius: et sic solebat per interemptionem maioris ad principium argumentum ad partem secundam

¶ Ad 2m autem oportet dicere secundum illam opinionem: quod non procedit per bonum simile: quia augumentatio mundi non praesupponit spatium extra ipsum in quo reciperetur eius augumentum: sicut deum potuisse mundum facere antequam fecerit presupponit fuisse durationem in qua fuisset prius et posterius ante illud instans cum quo mundus incepit. Sed prima opinio est securior.

¶ Questio. IIII. Uarto queritur vtrum deus posset facere aliu vniuersum: et videtur quod non per philosophum. cei et mundi: qui dicit quod tunc ista terra simul moueretur ad centrum istius mundi: et ad centrum alterius mundi: quod contradictionem includit.

¶ Item plato in Timeo. Unum mundum dicimus: quoniam iuxta vnum exeplar formatus est: ergo videtur intentio sua fuisse quod propter illius exemplaris vnitatem et perfectionem: ita perfectam secit vniuersitatem: quod cum illa aliam non potuisset fecisse.

¶ Item quia pater generando se perfectissime expressit in vno filio ideo non potest alium filium generare ergo a simili cum deus creando: se ita expressit in vnomouso: sicut per creaturam possit exprimi: ideo non potest alium mundum creare: qua propter etia Trimegistus de divinitate ad Asclepium mundum dicit esse imaginem dei: videtur quod cum ista vniuersitate aliam non potest facere nec potuit.

Contra Infinita potentia non finitur ad aliquem suum veffectum: ergo cum hoc vniuerso deus potest creare aliud vniuersum.

¶ Item deo non fuit difficilius facere mundum quam vnam mudi creaturam. Sed deus cum vna creatura potuit creare aliam: ergo simliter cum hoc vniuerso adhuc posset creare aliud.

Respondeo vocando vniuersum vniuersitatem creaturarum infra vnam superficiem contentarum que a nulla alia superficie continetur infra illam vniuersitatem comprehendendo etiam superficiem continentem: sic dico quod deus potuit et potest adhuc facere aliud vniuersum quia deum hoc facere posse nullam includit contradictionem: nec ratione rei de qua: quia deus fecit mundum non de aliquo: nec ratione receptiui: quia mundus quantum ad suam totalitatem non est receptus in aliquo spatio: quia sicut dicit philosophus. i. de celi et munNon est extra caelum locus neque vacuum: neque tempus: quod intelligendum est de suppremo celo. Nec ratione divine potentie. quia cum potentia dei sit infinita: et istud vniuersum sit finitum impossibile est quod adequet dinam potentiam.

¶ Nec etiam ratione naturarum infra vnam superficiem contentarum etiam sideus faceret eas eiusdem speciei cum creaturis istius vniuersi: quia sicut terra istius vniuersi naturaliter quiesceret in centro huius vniuersi: et ita terra alterius vniuersi naturaliter quiescent in centro alterius vniuersi: et si terra illius vniuersiponeretur in centro huius vninersi naturaliter ibi quiescent: et terra huius vniuersi si a deo poneretur in centro alterius vniuersi naturaliter etiam ibi quiesceret: quia si duoloca alicui creature naturaliter operanti essent penitus in differentia in quocumque illorum primo collocaretur ibi quiesceret: nec ad alium tenderet: et per hanc opinionem est sententia domini Stephani episcoi Parin. et sacre theologie doctoris: qui excommunicauit dogmatizantes quod deus non posset facere plures mundos.

Ad primum in oppositum beriet solutio er dicta in corpore quaestionis in quo satis ostensum est quod inefficax est ista argumentatio phlosophi.

¶ Ad 2m dicendum quod Pla. intellexit deum de necessitate mundum fecisse: et fecisse melius quam potuit: sicut autem probatur in vltima quaestione huius de. non fecit vniuersum de necessitate nature: nec etiam de necessitate voluntatis: sicut declarabitur in lib. 20. domino concedente: et ideo in isto articulo non multum curandum est de auctore pla.

¶ Ad 3m cum dicitur quod deus imperfecte se exprimit in vno mundo sicut potest per aliquam creaturam exprimi dico quod falsum est simpliciter loquendo: tamen compensatio nostre infirmitatis defectum magis exprimit semper comparationem ad nos quam faceret in pluribus mondis eo quod vnius mundi vni tas vnum videtur expressius nobis declarare auctorem: tamen sicut alium mundum facere posset: ita talis dispositionis facere posset nostros intellectus: vr se nobis in pluribus mundis declaretur expressius quam in vno.

Ciueie l QUinto queritur vtrum deus euidem partes vniuersi adhuc facere possit: et videtur quod sic: deus quicquid semel sciuit scientia simplicis intelligentie semper scit vt superius ostensum est: ergo a simili ad huc potest quicquid semel potuit: sed potuit facere hoc vniuersum: et eius partes: ergo adhuc potest.

¶ Item secundum Ansel. in lib. de casu diaboli. c. 12 non taummodo est potentia praecedens actum: sed est potentia coniuncta actui: que est cum effectu: ergo quamuis non possit facere easdem partes vniuersi potentia praecedente actum potest tamen eas facere potentia coniuncta actui.

¶ Item idem est rem a deo creari: et rem ab eo conseruari: aliter videretur posse manem creatura sine manutenentia dei: sicut domus facta sine manutenentia edificatoris: sed deus istas partes vniuersi semper conseruat: ergo istas partes vniuersi semper faciat

Contra ibshu ib vidicamentbus c de quantitute. Quod dictum est amplius sumi non potest: ergo a simili quod factum est amplius non potest fieri.

¶ Item Hugo. prim libro de sacramentis. per. 5. c. 24. Quod potest in presantiet si de praesenti non potest: tamen non nisi ad suturum potest. Deus autem non potest facere nisi quod futurum est: sed hoc vniuersum et eius partes in praesenti sunt: ergo deus non potest facere hoc idem vniuersum neque eadem eius partes.

¶ Respondeo dicendum quod deum posse adhuc facere easdem partes vniuersi dupliciter potest intelligi scilicet autem interueniente earundem partium corruptione: aut non interueniente

¶ primo concedendum est deum posse adhuc facem easdem partes vniuersi in numero: quia deus posset subtrahem influentiam suam quae partes vniuersi comseruat in esse: quae subtracta destruentur: et destructas deus posset eatur dem in numero reperare vt ostendetur in quarto.

¶ 2o autem modo dicendum non posse adhuc facere easdem partes vniuersi in numero: non ideo quia deus minorem hebeat poteonm quam solebat: quia eius potentia nec augeri potest: nec minui: sed quia iste partes vniuersi antequam essent facte hebant rationem factibilis modo non habent eo quod facte sunt quia creaturam fieri est ipsam de non esse in esse produci.

Ad prinitum dicendum quod sic deus scientia simplicit intelligentie scit quicquid sciuit: ita dico quod habet positeom super omnem rem super quam vnquam potest hunit: quia super illam rem super quam huit poiteom causa faciendi antequaem scta esset: ita postque facta est: habet super illam positionm eam conseruandi et destruendi et reperandi destructam: et sic deus nescit esse verum quicquid sciuit esse verum non propter mutationem factam ex parte scientie dei: sed ex parte rei: ita deus non potest facere quicquid aliquando facem potuit non propter dine poster mutabilitatem: sed propter mutationem rei a futurione in proesentialitatem.

¶ Ad 2m dicendum quod potentia coniuncta actui dicitur respectu effectus dum sit non rmo effectuus quando factus est.

¶ Ad 3m dicendum quod non est idem rem a deo creari et conseruari. Quod patet quia terminus creationis esse est vel res inquantum ens: obitcium vero conseruationis fuit deus et permanentia creature in actuali existentia. Existentia vero: et permanentia illius existentie non sunt idem: nec ex hoc quod creatum possit permanere sine manutenentia creator

SExto queritur vtrum dina post siec vniuersum de necesita te nature produxerit: vel producem potuerit: et videtur quod sic: quia deus creauit mundum per suam bonitatem. Unde Aug. i. de doc. christiana longe ante finem. Quia bonus est summus. Sed deus est naturaliter bonus et de necessitate: ergo deus creauit vniuersum naturaliter: et de necessitate.

¶ Item secundum philosophum. 3. ethi. c. 5. voluntas est finis: sed deus nullum habet finem: ergo deus nihil potest facem per voluntatem: ergo nihil potest agem nisi per nature necessitatem.

¶ Item quamuis ad productionem filii carnalis concurrat carnalis patris voluntas tamen producitur a patre naturaliter: ergo similiter quamuis ad creationem concurrat dei voluntas ni tamen propter hoc sequitur quando a deo potuerit naturaliter produci.

¶ Item Dio. 4. d. di. no. sic dicit. Nam quemadmodum sol iste non cogitatione aut electione: sed eoipso quod est illuinat omnia quae pro modo suo participationem lucis admittunt: ita et sunmund illud bonum solem superans non secus obtusam imaginem primitiua excellenter fora ipsa sua substantia omnibus que sunt procaptu cuiusque totius bonitatis emittit radios. Uidetur ergo velle quod sicut sol illuinat de necessitate nature ita deus bonitatem suam communicauit in creatione vniuersi de necessitate nature.

Contra omne agens de necessitate nature dat deus quancitius potest effctui omnem perfectionem quam sibi dare potest intensiue et extensiue: quia agit secundum conatum virtutis sue. Sed deus non dedit vniuerso ita cito sicut potuisset dare si voluisset omnem perfectionem extensiue et intensiue quam sibi dare poterat: ergo non creauit vniuersum de necessitate nature.

¶ Item quod non potuerit: videtur quod omnis substantia habens intellectum et voluntate potens producem exteriorem effanctum: cuius productioni non potest praeuenire voluntas imperfecta: sitalem effectum potest producem non directa per intellectum: nec deterinata ad producendum per voluntarem: quia ex imperfectione est quod natura possit exire in actum praeter regitram et imperium poser superioris. Sed deus est. substantia habens intellectum: et voluntatem et est summe perfecta: ergo natura in deoquamuis non sit inferior intellectu et voluntate eo quod sunt realiter idem non potest exire in aliquem actum exteriorem nisi directe per intellectum et deterinata per voluntatem: sed sic producem non est producennecessitate nature: ergo deus non posuit producem vniuersum de necestate

¶ Respondeo quod deus non produxit nec producem po¬ fnane. tuit vniuersum de necessitate nature. Quod autem de necessitate nature non produxerit: patet sic: quia perfectiones communicate di¬ uersis partibus vniuersi realiter sunt differentes in ipsis. In deo autem: sunt sublimiori modo et realiter vnum. vnde Aui. 8. Meta. c. vltimo dicit quod necesse esse multitudo perfectionis et plurchritudis et decoris: et quod intelligit se in tali vltimo perfectionis et pulchritudinis et decoris: et quod vnum sunt certissime. Nam autem inquantum natura nondistinguit inter ea quae sunt realiter vnum: sed intellectus distinguit inter ea eo quod contingit ea quae sunt realiter vnum esse secundum rationem differentia: ergo divinarum perfectionum communicatio cum reali differentia non potuit esse nisi per potentiam directam ab intellectu: sed poso in operando directa per intellectum deteriatur adoperandum per voluntatem: ergo videtur quod deus snon potuit perfectionem suam communicare diuersis partibus vniuersi nisi per potentiam directam per intellectum ad operandum et deterinatam per voluntatem: ergo non potuit producem vniuersum de necessitate nature.

¶ Presmu deus non potuit creare vniuersum nisi propter aliquem finem qui est ipse: sed omne agens propter finem autem agit propter finem praescitum operi suo ab alio: sicut agut naturalia propter finem: autem a seipso: ergo cum finis propter quem deus operatur: non potuerit praestitui operibus ab alio quam a seipso: sequitur quod ipsemet dicitur finem propter quem operatur praestituit operibus suis. prestituere autem finem operi est ipsum finem cognoscem: et opus suum velle in illum finem ordinari: ergo sequitur quod deus non potuit producem vniuersum nisi cognoscendo vniuersum: et se esse finem vniuersi: et videndo vniuersum ordinari in se vt in finem: sed sic operari non est operari de necessitate nature: ergo deus non potuit producere vniuersum de necessitate nature. Ad princitum in opositum dicendum quod quamuis deus sit naturaliter bonus: et de necessitate et vniuersum creauerit propter suam bonitatem: non tamen propter hoc sequitur quod vniuersum creauerit de necessitate nature: quia hitudo vniuersi: vt futuri vel existentis non erat naturalis nec necessaria ad suam bonitatem.

¶ Ad 2m dicendum quod quamuis deus finem non hebeat: tamen ipse est finis operum suorum inquantum opera sua vult ordinari.

¶ Ad 3m dicendum quod filius carnalis generatur a patre naturaliter pro tanto: quia virtus decidens semen et virtus informans non agunt directe per intellectum patris carnalis: neque deteriantur ad sic operandum per carnalis patris voluntaem: non tamen generatur filius a patre de necessitate nature: pro tanto quia ex voluntate patris et matris dependet dare operam tali facto. Uniuersum autem processit a deo per posum directam per intellectum: et determinatam ad producendum per voluntatem: nec aliter produci potuit vt superius ostensum est: et ideo illa productio non fuit naturalis nec necessaria. nec esse potuit

¶ Ad 4m quod arguebatur per auctoritatem Diony. dicendum quod non intendebat dicem quod deus communicaret bonitatem suam creaturis de necessitate nature sicut sol lumen suum: sed intendebat dicere quod eam communicabat abundanter: sicut sol lumen suum. Unde in parte similitudo est: sed longe maior dissimilitudo: nec intendebat negare deum operari eligendo nisi accipiendo electionem secundum quod est post inquisitionem consilii.