Articulus 1

Quaestio Rimo ostendo quod non sit licitum iurare perdeum. Dicit enim saluator Matt. vEgo dico vobis non iurate omnino: et Iacobus in canonica sua. ca. 5. Ante omnia fratres mei nolitesurare.

¶ Item non est licitum: quod est a malo: sed sicut dicit saluator Matth. v. Sit sermo vester. Est est: Non non. Quod autem his abundantius est: a malo est: cum ergo per illud abundantius intelligat iuramentum: videtur quod iuramentum sit illicitum.

¶ Item non est licitum assumere nomen dei in vanum: sed qui deum inuocat ad testificandum aliquam veritatem innuocat ipsum in vanum: cum talis testisicatio nec moueat iudicem: nec partem aduersam: nisi per aliquod signum quod deus non facit communiter pro illis qui per ipsum iurant. Cum ergo omnis iurans per deum ipsum inuocet testem illius veritatis pro qua iurat iurare per deum non est licitum.

Contra Deuterono vi. Dominum deum tuum time bis: et illi soli seruies. Ac per nomen illius iu rabis.

¶ Item actus virtutis est licitus: sed iurare per deum est actus. latrie: quia sicut dicit Hiero. in glo. super illud Matth. v. Reddes domino iuramenta tua: hoc per quod quiliber iurat veneratur. Uenerari autem deum actus latrie est: ergo actus surandi per deum est licitus.

Respondeo quod actuum quidam sunt qui in se rationis ordinem includunt seu legis eterne: sicut diligere deum propter se: et super omnia: et assentire prime veritati propter se. Et hii actus non possunt esse nisi boni: et ideo non tantum sunt simpliciter liciti: sed est simpliciter appetendi.

¶ Alii sunt qui in se includunt aliquid oppositum ordini rationis: seu ordini legis eterne: sicut adulterari: et plures alii. Et hii non possunt esse nisi mali: et ideo sunt illiciti: et simpliciter fugiendi.

¶ Alii sunt qui nec includunt in se praedictum ordinem: nec aliquid oppositum ei. Et tales sunt liciti: quia possunt bene fieri: non tamen simpliciter appetendi: quia possunt male fieri. Et de numero talium actuum est actus iurandi per deum: sicut enim dicit Augu. in quodam sermone de periurio. Quid enim est per de um nisi testis est deus: aut quid est: testis est deus: nisi per deum et etiam similem sententiam dicit id est liro de sermone domini vltra medium. Aliquem ergo iurare per deum est ipsum inuocare deum testemassertionis sue: et quia non quilibet assertio est debita materia inuoca tionis talis testis: nec qualibet est illicita materia: ideo actus iurandi per deum in ista generalitate dictus non est moraliter bonus: nec malus ex genere iurare tamen verum per deum bonus est actus ex genere: quia transit super debitam mam: sed quia adhuc non includit ordinem rationis simpliciter: nec aliquid dei incompossibile: ideo iurare verum potest fieri bene et male. Si autem actus iurandi per deum sit cum istis tribus comitibus scilicet cum iudicio in discretione quo excluditur in cautela iurandi: et cum veritate in assertione: et ex causa legitima vtendi talis testis inuocatione: sicut includit in se simpliciter ordinem rationis: et est actus latrie: qui enim deum inuocat testem assertionis sue implicite profitetur in eo infallibilem veritatem: et omnium co¬ gnitionem: et prouisionem: et sic deo exhibet honorem debitum sibi soli: et ideo talis actus non tantum est licitus: sed etiam sub predictis circunstantiis appetendus: quia predicto modo circumstationatus non potest esse nisi bonus: si autem aliquis predictorum trium communitum defuerit actui iurandi includit aliquid incompossibile ordini rationis: et ideo talis actus est illicitus: et simpliciter fugiendus: quia cum illo defectu non potest esse nisi malus.

Ad primum in oppositum dicendum quod ibi non prohibentur iuramenta in quocumque casu: sed sicut dicit Augustinus in libro de mendacio. vltra medium. hoc ideo dictum est ne scilicet iurando ad facilita tem iurandi veniatur ex facilitate ad consuetudinem a consuetudine in periurium decidatur. Et ideo non inuenitur apostolus iurasse: nisi scribens: vbi est consideratio cautior: non habet linguam precipitem: quod autem in auctoritatibus predictis non prohibeatur vniversaiter omne iuramentum: patet per prepositionem negationis vniuersali signoque facit propositionem equiualere sue particulari negatiue

¶ Ad secundum dicendum quod sicut dicit magister inlittera. Iurare est a malo non iurantis: sed illius qui aliter non credit id est ab infirmitate que aliquando pena est: et aliquando pena et culpa: et quod sic est a malo bene est licitum ipsi iuranti.

¶ Ad tertium dicendum quod cum deus inuo catur in testem alicuius veritatis: si debito modo non inuoca tur inuanum: quia aut in vita ista testisicatur pro iurante vel mouendo corda iudics: et partis aduerse per aliquam latentem inspirationem qua credunt iuranti: vel ponendo in palam factum pro quo iuratur: vel dando constantiam cordi et verbo ipsius iurantis: que quandam probabilitatem aggenerat quod iuret verum. Et si deo non placet testificari pro predicto modo iurante in hac vita per aliquod signum certum: est tamen quod pro ipso palam testificabitur in vita alia quando illuminabit abscondita tenebrarrum et et manifestabit consilia cordium: vt habetur 1 Cor. 4.

Quaestio II. SEecundo queritur vtrum licitum sit inrare per creaturam: et videtur quod non 22 q. 1. clericum. per creaturas iurantem acerrime obiurgandum esse censemus si perstiterit in vitio excommunicandum.

¶ Item iurare est actus iatrie: sed actus latrie non debetur creature: vt superius visum est: ergo non licet iurare per creaturam.

Contra quanto res per quam iuratur est maior tanto per illam periculosius iuratur: periculosius ergo iuratur per deum quam per creaturam sed licitum est iurare per deum: vt patet ex precedenti questione: ergo multo fortius licitum est iurare per creaturam.

¶ Item vt habetur Gene. 41. Ioseph iurauit per salutem pharao nis nec reprehensus est de hoc. Ex consuetudine etiam iuratur per euangelium: et per sanctos: nec reprehenduntur sic iurantes si discrete et ex causa legitima verum iurant: ergo licitum est per creaturas iurare.

Respondeo quod est iuramentum assertorium: et quoddam promissorium. Primu est cum aliquid per iuramentum asseritur esse vel fuisse vel contrarium. Secundum est cum iuramento homo promittit se aliquid facturum vel non facturum. Et vtroque isto rum modorum conuenit iurare iuramento simplicis contestationis sub hac forma testis est mihi deus: vel testis est mihi conscientia mea: vel hoc dico coram deo: et aut deus scit quod sic est in animo meo: de quibus modis iurandi habetur. xxii. q. i. Si peccatum. Aut per deum: et iuramento execrationis sub hac forma si me deus adiuueteet istorum sanctorum reliquie: de quo modo iurandi habetur. 35 q. 6. De parentela. In quo modo iurandi obligat homo deo aliquid ad se pertinens: vt in eo diuinum exerceatur iudicium nisi verum sit quod iurant nisi impleat quod promittit: sicut videtur iurasse Apostolus 2 ad Cor. c id est dicens. Ego te¬ stem deum inuoco in animam meam. Et saul I Reg.id14 cum dixit: hoc faciat mihi deus: et hoc addat: quia morte morieris Ionatha. Quolibet autem dictorum modorum licitum est iurare per creaturam aliquo modo: et aliquo nonPotest enim creatura considerari secundum se et absolute: et sic non licet iurare per creaturam: quia iuramentum est ad confirmationem dubie veritatis rerum contingentium incertarum in sua natura ad quam confirmationem non est aliquis vniuersaliter idoneus nisi habens omnium rerum cognitionem et prouisionem: et infallibilem veritatem quod nulli conuenit creature. Et sic procedunt rationes ad primam partem: et sic intelligitur illud quod dicitur 22 q id e.t Si quis per capillum: et. c. considera. Potest etiam considerari inquantum in ea relucet deus: vt in imagine: vel in vestigio: et sic iurare per creaturam est per deum iura re qui in ea relucet sicut in effectu. Unde Matth. xxiii. Qui iurat in celo iurat in throno dei et in eo qui sedet super eum scid cest iurat per deum qui ipsum creauit: et cuius specialis influentia refulget in eo: et sic licitum est iurare per creaturam conuenientius ine est iurare per creaturas sacras. Quod autem licitum sit iurare per altare: et sanctorum reliquias habetur. xx. q. i. habemus. Et quod per euangelia habetur eadem causa q. v. qui iurat: et sic enim iurando per creaturam non exhibetur honor latrie creature: sed creatori. Quia enim principalius consideratur deus cum consideratur secundum se quam cum consideratur vt refulgens in creatura: ideo per se maius est iuramentum iurare per deum quam per creaturam: et sic intelligendum est illud quod dici tur. xxii. q id est Si aliqua. Et eadem causa q. ii. ca id est dicitur quod et si per creaturas mendaciter iurans dupliciter peccet grauiori tamen pene se subiicit qui per creatorem iurat mendaciter: quia sicut dicit Augustinus in epistola ad Publico lam non multum post principium quanto illud per quod iuratur magis est sanctum: tanto magis est penale periurium per accidens tamen scilicet ratione maioris solemnitatis exhibite vel concomitantis blasphemie potest esse fortius iuramentum per creaturam quam per creatorem. Ex dictis patent solutiones ad omnia argumenta.

Quaestio III TErtio queritur vtrums recipiendum sit in ramentum a qualibet persona: et qua libet hora: et videtur quod sic. Quilibet homo in hac vita minor est angelo bono. Unde Matt. xirro dicitur de Ioanne baptista qui minor est in regno celorum: maior est illo: sed recipiendum est iuramentum ab angelis: de angelo enim dicitur Apoca. x. Qui iurauit per viuentem in secula seculorum: ergo recipiendum est iura mentum a quocunque homine.

¶ Item Augu. in epistola ad publicolam cito post principium. Qui vtitur fide illius quem constat iurasse per deos falsos: et vtitur non ad mala: sed ad licita: et bona non peccato eius se sociat. quo per demonia iurauit: sed bono pacto eius quo fidem seruauit: sed istud iuramentum est quod minus posset videri recipiendum: ergo multo fortius a qualibet alia persona recipiendum est iuramentum.

¶ Item Apost. ad hebre. vi. Omnis controuersie eorum finis ad confirmationem est iuramentum: sed cuilibet: et qualibet hora licitum est: di. ctum suum confirmare si sibi aliter non creditur: ergo a quolibet et qualibet hora recipiendum est iuramentnum.

¶ Item iurare est actus virtutis latrie: sed cuilibet homini et qualibet hora licitum est facere opus virtutis: ergo cuilibet homini: et qualibet hora licitum est iurare: et ex consequenti a quolibet homine: et qualibet hora recipiendum est iuramentum. Non enim est licitum iurare nisi quando licitum est iuramentum recipere. e

Contra 2 q. 5. Siquis praesbyter. Presbyter vice inramenti per sanctam consecrationem inter. rogetur iurare: ergo non debet Et. xxii. q. v. honestum.

¶ Quedam sunt tempora quibus iurare prohibemur: ergo non est recipiendum iue¬ ramentum a qualibet persona nec qualibet hora.

¶ Item eodem ca. honestum videtur: vt qui in sanctis audet iurare: hoc ieiunus faciat cum omni honestate et timore dei. Et vt pueri ante 14. annos iurare non cogantur.

Respondeo quod iuramentum debet habere comitem iudicium in discretione iurantis: et ideo a pueris discretione carentibus: non est exigendum iuramentum nec recipiendum: vt patet per allegatum ad hoc decretum. Debet etiam habere veritatem in afsertione et ideo ab illis qui alias sunt coniuncti de periurio in iudicio: nec a principe sunt ab illa infamia reuelati non est recipiendum solemne iuramentum: quia contra tales presumitur quod prece vel precio: timore: odio: vel amore: proni es sent ad falsum iurandum. Unde 22 q. v. Paruuli. Qui se mel periurare conuictus fuerit: nec testis sit post hoc: nec ad sacramentum accedat: nec in sua causa: vel alterius iurator persistat. Iuramentum etiam est ad confirmationem veritatis dubie apud homines: et quia pontifices et inferiores sacerdotes: tales se debent exhibere: vt de eorum veritate parum: vel minime dubitetur: ideo de facili iurare non debent: nec ab eis est iuramentum exigendum nisi pro ardua causa 2. q. 5. sacramentum hactenus a summis sacerdoti bus: vel reliquis exigi: nisi pro recta fide minime cognouimus: nec sponte eos iurasse reperimus. Et infra eadem q. c. Si quis sacerdotes. ex leui causa iurare non debent: et i. eo. c. cum a populari infamia sacerdotes opprimuntur: tunc ad innocentie sue assertionem iuramenta debent offerre: et 22. q. vlti. Nullus ex ecclesiastico ordine cuiquam laico quicquam supra sacra euangelia iurare presumat: sed simpliciter cum veritate et puritate dicat. Est est. Non non. sed si est aliquid quod sibi obiiciatur prout iudicauerit qui eiusdem sunt ordinis: aut corrigatur: autm expurgetur. Quia etiam in iuramentoassumitur nomen rei sacre ad veritatis confirmationem: quod cum magna reuerentia debet fieri: ideo non est recipiendum nec exhibendum iuramentum solene: nisi ante prandium: vt habetur in decreto: ad hanc partem allegato proaliquo tamen speciali casu licet aliter fieri: quod patet per hoc quod dicitur 22. q. v. decreuit. Ubi ponuntur quedam tempora in quibus non sunt exigenda solenia iuramenta. Et excipitur causa concordie: et pacificationis: vnde secundum apparatum illud quod dicitur in illo. c. Honestum. Magis est honestum quam iustum. Et magister in littera. Sancta synodus decreuit: nisi propace facienda: vt omnea fideles ieiuni ad sacramenta accedant. Non est etiam iurandum pro re modica et leuti. Non enim nomen dei honorat qui ipsum testem inuocat pro reita leui: et parum vtili: quod dedecus faceret vni magno homini: qui ipsum aduocaret in testimonium pro re tali. Qui etiam illi per quem principaliter iuratur: exhibetur honor latrie: qui non debetur: nisi vero deo. Quapropter dicitur Exo. 23. Per nomen externorum deorum non iurabitis: ideo a iurante per idolum: nec est exigendum: nec recipiendum iuramentum: nisi pro aliqua necessitate: vel conmuni vtilitate. Sed si hoc exigit necesiitas: vel communis vtilitas: licet vt patet per auctoritatem Adugu. in opponendo allegatam: et per illud quod habetur. xxii. q. in. mouet te. Ex dictis patet solutio ad primum et secundum.

¶ Ad tertium dicendum quod minor non est vera de solemni iuramento: et loquendo de qualibet causa.

¶ Ad quartum dicendum quod iurare non est actus virtutis: nisi sit debito modo circumstantiatus ad quod requiritur quod fiat tempopore debito: sicut enim dicit philosophus. 3 ethicorum. c. 3. quando est vna de circumstantiis qui requiruntur ad virtuosum actum.