Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Pars 1
Pars 2
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Distinctio 49
Distinctio 50
Articulus 1
Quaestio 1
¶ Questio. I. Rimo ostendo quod diuina natura sit de virgine nata. Aug. in lib. de fide ad Petrum: bene post principium dicit quod natura eterna atque diuina non posset temporaliter concipi et nasci ex humana natura nisi secundum susceptionem veritatis humane etc. ergo videtur quod vere et proprie natura diuina dicatur de virgine nata.
¶ Item Damas. lib. 3. ca. xi. Diuina natura est incarnata: sed quod incarnatum fuit in virgine natum est de virgine: ergo natura diuina est de virgine nata.
¶ Item quicquid predicatur in recto de aliquo singulari homine pertinens ad eius naturam natum est cum ipso nato: nascente enim hoc homine nascitur homo et animal et substantia: sed diuina natura predicatur de christo in recto: filius enim dei est diuina natura: ergo quando christus fuit de virgine natus: nata fuit de virgine diuina natura.
Contra diuina natura non est nata propter filii natiui tatem de patre: ergo multo minus propter silii temporalem natiuitatem de matre.
Respondeo quod diuina natura non est nata de virgine: quamuis enim non esse productum sit natum: eo quod natiuitas proprie loquendo in solis viuentibus reperitur: tamen omne natum productum est: vt autem in primo libro ostensum est: diuina natura eterna productione non producitur: ergo multo minus dici potest quod temporali pro. ductione sit producta: secundum se: ergo non potest vere dici producta de virgine: nec etiam ratione humane nature: quia quamuis simul sit cum natura humana in eadem persona que suppositum est vtriusque nature: non tamen est ipsa suppositum ipsius nature humane: et ideo ratione nature humane non dici potest producta de virgine: sicut ipse filius: qui nature humane suppositum est. Restat ergo quod natura diuina: nec ratione sui: nec ratione humane nature: vere potest dici de virgine nata.
Ad primum in oppositum dicendum: quod ibi Aug. accipit naturam eternam pro supposito habente causam sub hoc sensu: natura eterna atque diuina: idest suppositum quod est natura eterna atque diuina: et huic expositioni consentit Magister in littera.
¶ Ad secundum dicendum: quod incarnari potest accipi. Uno modo pro hoc quod est vniri carni in eodem supposito. Alio modo pro hoc quod est fieri suppositum carnis.
¶ Secundo modo persona filii dei. De eo autem quod secundo modo incarnatum est debet intelligi minor argumenti: ad hoc quod habeat veritatem
¶ Ad tertium dicendum: quod maior argumenti vera est de natiuitate suppositi creati: sed non est vera de natiuitate suppositi increati: quia quamuis natura predicetur de supposito: propter diuinam simplicitatem: tamen quia natura se habet absolute: et suppositum in relatione aliquid potest vere dici de supposito: quod non vere diceretur de natura. Suppositum enim generatur natura non generatur: ita diuinum suppositum natum est de virgine Maria ratione nature assumpte: nec propter hoc sequitur quod natura diuina sit de virgine nata.
Quaestio 2
¶ Questio II. SEcundo queritur vtrum humana natura sit de virgine nata. Et videtur quod non: quia secundum Damas. lib. 3. cap. 35 nasci est tantu hypostasis: ergo non nature.
¶ Item secundum philosophum. 7. metaphy. Forma non generatur: sed compositum: ergo a simili natura non generatur: sed compositum: sed quod non generatur non nascitur: ergo videtur quod humana natura christi non est nata.
¶ Item humana natura composita est ex corpore et anima: et est anima nobilior eius pars quam corpus Si ergo natura humana propter creationem anime: non dicitur creata: multo minus propter natiuitatem corporis potest dici nata.
Contra. christus natus est de virgine non ratione suppositi: sed ratione humane nature: ergo multo fortius humana natura debet dici de virgine nata.
Respondeo quod esse natum de virgine et vere conuenit christo et humane nature christi magis proprie tamen: et principalius conuenit christo quam humane nature ipsius.
¶ Ad cuius intelligentiam sciendum quod terminus productionis est ens actu: et quia magis est ens actu ipsum ens quam essentia vel esse creatum que dicutur entia in actu: inquantum sunt de ratione entis in actu: ideo esse productum magis proprie et principalius conuenit enti creato quam essentie vel esse illius. Similiter quia compositum ex materia et forma corruptibili: magis est ens in actu quam materia vel forma illius que dicuntur esse in actu: quia sunt partes entis in actu: ideo esse productum: magis proprie et principalius conuenit composito exmaeria et forma quam materie vel forme illius. Nasci autem est quoddam produci: terminus ergo nascendi est ens in actu: cum ergo ipse christus sit magis ens in actu quam humana natura ipsius: que non est ens in actu nisi per hoc quod est materia suppositi existentis in actu: sequitur quod christo magis proprie et principalius conuenit esse natum de virgine quam humane nature ipsius non obstante quod sibi conuenit esse natum de virgine ratione humane nature: quia tamen humana natura eius incepit esse et actu est in supposito diuine nature. Ideo etiam vere sibi conuenit esse de virgine natum.
Ad primum dicendum quod illud verbum Damas. intelligendum est de nasci respectu illius cui magis proprie conuenit et principalius.
¶ Ad secundum dicendum: quod philosophus ibi loqutur de generari vel produci rcspectu illius: cui magis proprie conuenit et principalius: quamuis non per prius: quia prius ordine nature generatur forma quam compositum.
¶ Ad tertium dicendum: quod quamuis anima exeat in esse per creationem: tamen non tantum caro dicitur nasci: sed etiam ipse homo: et magis proprie: quia natura non producit carnem humanam: propter ipsum hominem: non tamen ita potest dici homo creatus propter animam: quia generatio hominis non excludit creationem anime preambulam. Sed creatio cum sit productio de nihilo videretur excludere aliam productionem: et ita si diceretur homo creatus includeretur quod per nullum alium modum esset productus. Ad argumentum ad partem aliam dicendum quod quamuis esse natum de virgine conueniat christo ratione humane nature: ex hoc tamen non sequitur: quod ita proprie et principaliter conueniat humane nature: sicut christo. Christus enim est homo ratione humane nature: nec propter hoc sequitur quod humana natura christi sit homo. Similiter fortis per fortitudinem frangit: lapidem: et tamen frangere lapidem: non ita proprie et principaliter conmuenit fortitudini: sicut forti et multa alia exempla possunt adduci.
Quaestio 3
Questio. III. TErtio queritur vtrum esse hominem conuenienter predicetur de diuina natura. Et videtur quod sic. homo est diuina natura: quia christus qui est homo: est diuina natura: ergo diuina natura est homo: quia si vna propositio est vera: illa in quam conuertitur est vera.
¶ Item quicquid vere predicatur de vno conuertibilium vere predicatur de reliquo: sed deus et diuina natura conuertuntur: immo quod plus est realiter idem sunt: ergo cum homo vere predicetur de deo vere predicatur de diuina natura.
¶ Item Damas. lib. 3. cap. 7. Naturam dei verbi incarnatam confitemur. sed quod est incarnatum factum est homo: et est homo: ergo diuina natura facta est homo: et est homo.
Contra. secundum Damas. lib. 3. cap. xi. Deitas humanata est nequaquam audiuimus: sed si esset homoesse humanata: ergo deitas non est homo: sed deitas est ipsa natura diuina: ergo diuina natura non est homo.
¶ Item sicut se habet humana natura ad esse deum: ita diuina natura ad esse hominem: sed hec est falsa: humana natura est deus: ergo et hec est falsa: diuina natura est homo.
Respondeo quod hominem praedicari de diuina natura: aut potest intelligi de pre¬ dicatione que est per identitatem: aut de predicatione que est per denominationem. Primo modo est sensus quod diuina natura est homo id est quod diuina natura est ille qui est homo: et hoc est verum: quia diuina natura est filius dei qui est homo. Secundo modo sensus est quod diuina natura est homo id est diuina natura est diuina natura in humanitate eo modo quo suppositum est in natura: et hoc est falsum. Natura enim humana non est in diuina natura: vt in supposito: nec ipsa diuina natura est in natura humana eo modo quo suppositum est in natura.
Ad primum dicendum: quod eo modo quo hec est vera homo est diuina natura: hec etiam veraest: diuina natura est homo: quia sicut ille qui est homo est diuina natura: ita diuina natura est ille qui est homo.
¶ Ad secundum dicendum quod maior non est viverslaiter vera: homo enim et risibile conuertuntur: et tamen proprium predicatur de risibili. Hec enim vera est: risibile est proprium: et risibile est propria passiohominis: hec tamen non est vera: homo est propria passio hominis. Aliter tamen potest solui ad argumentum: et magis proprie dicendo: quod quamuis idem sit deus quod diuina natura: tamen quia per hoc nomen deus signatur in concretione addi suppositum: et per hoc quod dicitur diuina natura signatur in abstractione: ideo hoc nomen deus supponit pro persona: non autem diuinanatura: et ideo hec est vera: deus est homo: hoc aut diuinanatura est homo distinguenda est modo superius dicto.