Articulus 2

Questio. I. Rimo ostendo quod non est concedendum christum bis natum esse: quia cum natiuitas terminetur ad esse: qui bis natus est bis habuit esse: sed nullus potest habere bis esse sine interruptione ipsius esse: cum ergo esse christi numquam fuerit interruptum cum sit eternum: sequitur quod nec bis habuit esse: et ex consequeti quod nec bis natus est.

¶ Item propter duas actiones simul existentes: non dicitur aliquis bis agere: vnde si aliquie simul ambulet: et loquatur: non propter hoc bis agere dicitur: sed natiuitas christi temporalis et eterna simul fuerunt: quia eterna natiuitate semper nascitur: vt in primo libro ostensum est: ergo propter illas duas natiuitates non potest dici natus esse.

¶ Item ista aduerbia semel: et bis important vicissitudinem: sed secundum beatum Iaco. in sua canonica 1. ca. Apud deum non est vicissitudinis obumbratio: ergo cum christus sit deus non potest dici: neque semel: neque bis natus.

¶ Item ratione eius quod aduenit alicui post esse completum non potest dici aliquis natus. Unde homo natus non iterum dicitur nasci. Si capillus ei nascatur: sed humana natura aduenit filio dei post esse completum: ergo propter illam non debet dici natus: et si sic non est bis natus: sed semel tantum.

Contra. Aug. de fide ad Petrum non multum post principium: et recitat Magister in littera. Unigenitus deus secundo natus est: semel ex patre: semel ex matre: sed bis importat duplicationem huius quod est semel: ergo vnigenitus deus id est christus bis natus est.

¶ Item secundum Damas. libro 3. cap. 2. In christo duas natiuitates veneramur vnam ex patreeternam: aliam ex muliere temporalem: sed propter duas natiuitates in diuersis mensuris potest vere dici quis natus bis esse: ergo concedendum est christum esse bis natum.

Respondeo quod concedendum est christum esse bis natum. Secundum enim philosophum 5 phy. Ad hoc quod actus sit vnus numero requiritur quod subiectum sit vnum et terminus vnus et mensura vna. Ex quo patet quod actus nu¬ meratur: aut propter numerationem subiecti: aut propter diuersitatem termini: aut propter numerationem mensure: hoc autem aduerbium bis: quamuis importet numerum actus: non tamen quocumque modor non enim importat numerum actus: qugo est per numerationem subiecti: quia si duo homines simul comederent: non propter hoc dicitur quod bis comestum est: nec numerum actus qui est propter diuersitatem termini: quia si aliquis simul calefactus est et nigrefactus non propter hoc dicitur quod bis alteratus: sed quia est adiectiuum verbi quod significat cum tempore: vt dicit donatus extendendo nomen temporis ad omnem mensuram actus. Importat numerum actus qui est propter diuersitatem mensure: et quia vna christi natiuitas est eterna: et alia fuit temporalis et tempus et eternitas: sunt diuerse mensure conuenienter propter illas duas natiuitates potest dici christus bis natus.

Ad primum in oppositum dicendum: quod secundum illos qui dicunt quod in christo est tantum vnum esse actualis esse: non est concedendum quod qui bis natus est: bis habuit esse: sed sufficit quod habeat vnum esse habens duplicem respectum scilicet ad duas naturas: ita quod isti respectus sint in diuersis mensuris: et sic est in christo: suum enim esse respectum babet ab eterno ad diuinam naturam qui respectus est secundum rationem: et respectum ad humanam naturam ex tempore: qui etiam ex parte suppositi est secundum rationem. Uel potest dici secundum alios: quod christus statim cum natus est de muliere dici potuit habere bis esse: propter eternum et temporale: quia eternitas et tempus sunt diuerse mensure. Sed loquendo de numero essendi penes numerum mensure que est tempus cum actus existens in tempore non possit numerari per numerationem temporis nisi per sui interruptionem non posset dici aliquis bis esse nisi ipsum esse interrumperetur.

¶ Ad secundum cum dicitur: quod propter duas actiones simul existentes non dicitur aliquis bis agere etc. Dico quod verum est si non sint in ea diuerse mensure: sicut sunt actiones de quibus exemplifcatum est in arguendo: sed natiuitas christi temporalis et eterna diuersas respiciunt mensuras.

¶ Ad tertium dicendum: quod ista aduerbia semel et bis non important vicissitudinem: nisi re spectu temporalis actus: vnde cum dicitur filius dei semel natus est ab eterno nulla vicissitudo illius natiuitatis importatur: sed eius completio significatur. Quod autem bis importet vicissitudinem respectu temporalis actus: et etiam interruptionem: hoc non est ex sua significatione generali: siequia res temporalis vicissitudinem habet: et quia actus penes tepus numerari non potest nisi interrumpatur.

¶ Ad quartum dicendum: quod quamuis natura humana aduenerit filio dei post esse completum: tamen quia filius dei est totus in natura diuinaet humana eo modo quo suppositum est in natura: ideo ratione qua est suppositum vtriusque nature dicitur natus: quamuis concedi non debeat quod diuina na sit nata: non sic autem se habet homo ad capillum qui nascitur in eo.

Questio. II. SEcundo quaeritur vtrum in christo sint filia tiones due. Et videtur quod non. a filiatione dicitur filius: ergo si in christo essent due filiationes christus esset duo filii: quod falsum est.

¶ Item si in christo esset alia filiatio respectu matris ab illa que est respectu patris: tunc in quolibet homine esset: etiam alia filiatio respectu matris et alia respectu patris: quod tamen communiter non dicitur.

¶ Item manente identitate subiecti: propter plurificationem terminorum non videntur numerari relationes: vnde in homine plures seruos habente non videntur esse pluradiuina: ergo similiter in ipso christo: propter respectum ad patrem: et matrem non videntur esse plures filiationes.

¶ Item quamuis in creatura sit relatio ad deum: tamen in deo nulla est relatio realis ad creaturam: sed si in christo esset alia siliatio respectu matris ab ipsa quae est respectu patris in deo esset aliqua relatio realis ad creaturam: ergo in christo non est aliqua filiatio temporalis. o christus fuit filius virginis ex tempore: ergo in¬

Contra christo est aliqua filiatio temporalis: et constat quod in christo est aliqua siliatio eterna scilicet respectu patris: sed filia tio eterna et temporalis sunt due filiationes.

¶ Item si pater fuisset natus de virgine in ipso fuisset ad virginem aliqua filiatio temporalis: ergo cum filius natus sit de virgine in ipso est filia tio temporalis: et consiat quod in ipso est filiatio eterna: ergo due.

Ad istam questionem dicunt quidam quod in christo non est nisi vna filiatio. quia filiatio christi ad patrem et matrem est eadem secundum remdifferens secundum respectum.

¶ Sed contra realitas relationis: aut confideratur secundum fundamentum: aut secundum respectum: sed fundamentum est aliud et aliud secundum rem: quia christi natiuitas temporalis realiter diuersa est ab eterna: respectus est est alius et alius: vt ipsimet concedunt: ergo filiatio christi respectu patris est alia relatio a filiatione eius respectu matris.

¶ Preterea cum relatio inquantum relatio sit ipse respectus: ita quod ipse respectus respondet relationi pro quidi tate: qui concedunt plures respectus concedunt plures relationes.

¶ Uidetur ergo mihi dicendum: sine praeiudicio quod in christo sunt due filiationes: vna respectu patris que non refertur ad matrem: et alia temporalis respectu matris que refertur ad matrem que sibi conuenit ratione humane nature: quam assumpsit in virgine de qua natus est: sed vtrum ista filiatio temporalis ponat in filio dei aliquam relationem realem reus matris: aut sit tantummodo relatio secundum rationem: de hoc sunt opiniones diuerse qui tanguntur in solutione cuiusdam argumenti quaestionis praesentis.

Ad primum in oppositum dicendum: quod non sequit si inchristo sint due filiationes quod christus sit duofilii: sicut non sequitur in isto plures relationes: ergo iste est plures relati: quia cum deo plures relationes vel plures filiationes non est numeratio nisi relationum. Sed cum dico plures filii est numeratio suppositorum et relationum simul

¶ Ad 2m dicendum: quod forte alia filiatioest in prole respectu matris: et alia respectu pris: sicut econuerso. Alia est relatio matris ad filium que potest vocari maternitas ab illa quae est patris ad filium que vocatur patrnitas. Uel potest dici quod non sic oportet plurificari filiationes in prole respectu matris et patris carnalis: sicut in christo respectu patris et respectum matris: quia pater et mater carnales sunt vnum principium prolis: sed beata virgo et pater et terminus sub ratione qua pater non sic possunt dici vnum princium christi: quia christus inquantum deus: ita principatus est a patre quod non a matre: ipse autem inquantum homo: quamuis principatus sit a matre: non tamen sic principatus a patre sub ratione qua pater est: sed sub ratione qua deus: quia inquantum homo principatus est a tota trinitate

¶ Ad 3m cum dicitur: quod manente identitate subiecti propter plurificationem terminorum non videntur numerari relationes etc. Dico quod falsum est: quia cum relatio dependat ex duobus: secet ex subiecto et termino ad vnitatem relationis requiritur vnitas non tantum subiecti: sed est termini: maxime cum relatio sub ratione qua relatio est magis videatur respicere terminum quae subiectum. Unde dicit philosophus in praentis quod relatiuorum esse est ad aliud se habere: et ideo plurificato termino plurificari possunt relationes secundum numerum quamuis subiectum sit numero vnum: vnde quamuis in vno homine habente plures seruos non sint pluradiuina secundum quod diuinum nomen est potestatis: sunt tum pluradominia secundum quod dominium est nomen relationis ad seruum. Potest etiam aliter dici ad argumentum scilicet quod filiatio temporalis et eterna plus differunt quam secundum numerum: et plus quam secundum speciem: quia vna est in christo per natiuitatem eternam: et alia per temporalem: et tales plures relationes possunt esse in eodem subiecto vno: per pluralitatem suarum rationum: sicut videmus quod in eodem homine est paternitas et dominium: que sunt plures relationes.

¶ Ad quartum cum dicitur: quod in deo nulla est relatio ad creaturam etc. potest dici quod verum est de relatione reali: et ratione diuine nature: tamen ratione humane nature si est in ipso aliqua realis relatio ad creaturam: vnde in ipso inquantum homo est: est realis similitu do ad alios homines. Unde Apostolus ad Heb 2 dicit de christo quod per omnia debuit fratribus similari: et secundum hunc modum in christo: est realis filiatio respectu matris: nec ex hoc sequitur quod humana natura dicatur filia: quia non opetet quod si aliquid conuenit alicui supposito ratione alicuius nature vel proprietatis quod vere possit predicari de illa natura vel proprietate homo enim per fortitudinem frangit lapidem: nec tamen proprie dicitur quod fortitudo frangit lapidem: sic dico quod non semper oportet quod relatio denominet fundamentum perquod conuenit supposito.

¶ Alii dicunt quod ex quo natura humana non potest vere dici filia quod per ipsam non est in filio dei filiatio aliqua que sit realis relatio. Unde dicunt quod in filio dei filiatio respectu matris est relatio non realis: sed secundum rationem: et tamen realiter est filius virginis: sed prima opinioest rationabilior et intelligibilior mihi.

Questio. III Ertio queritur vtrum christus sit filius naturalis ratione natiuitatis vtriusque. Et videtur quod non. quia omnis filius naturalis naturaliter producitur: sed christus natus est de virgine non naturaliter: sed miraculose: ergo ratione natiuitatis illius non potest dici naturalis filius.

¶ Item ex hoc non est aliquis alterius naturalis filius: quia est ab eo similis in natura: quia tunc spiritus sanctus esset filius patris et filii: sed requiritur quod producatur per modum nature. Cum ergo christus non sit de virgine productus per modum nature: sed miraculose non obstante quod sit similis matriin natura: et natus de ea: non est tamen eius filius naturalis.

Contra christus est filius virginis: vt superius habitum est: non per creationem: nec per adoptionem: ergo restat quod sit eius filius naturalis.

¶ Item quamuis Adam non fuerit naturaliter productus: tamen fuit homo naturalis. Similiter quamuis caelum non fuerit naturaliter productum: tamen est corpus naturale: ergo similiter dato quod christus sit filius virginis non naturaliter productus adhunc potest vere dici eius filius naturalis propter similitudinem in natura.

Respondeo quod christus ratione natiuitatis eternesimpliciter est naturalis filius patris: ratione etiam natiuitatis temporalis vere potest dici filius naturalis matris non obstante quod formatio corporis eius simpliciter fuerit miraculosa: vt superius dist. 3. ostensum est: quia virtus generatiua virginis naturaliter materiam corporis christi preparauit et decidit et ad debitum locum conceptionis transmisit ipsum: etiam conceptum natura virginis in vtero naturaliter aluit et fouit.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod omnis filius naturalis naturaliter producitur etc. Dicendum quod verum est per comparationem ad naturam illius cuius est filius naturalis: christus autem inquantum homo non est filius naturalis alicuius patris: et ideo non oportuit quod per comparationem ad suum principium actiuum: quod in formatione corporis christi excellenter sup pleuit illud quod per virtutem patris fit in formatione prolis generate ex patre et matre fuerit naturalis eius productio. Sed quia est filius naturalis matris: dico quod per comparationem ad naturam matris fuit naturalis eius productio in vtero: quia virgo per virtutem generatiuam materiam dispositam ministrauit proportionatam ad formationem corporis humani: ita quod si affuisset semen virile: potuisset. de illa materia corpus humanum naturaliter formasse. Poductio tamen eius ex vtero non fuit naturalis nec per comparationem ad matrem: quia exiuit per portam clausam.

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis christus: inquantum homo non fuit naturaliter productus simpliciter: quia eius productio per comparationem ad principium actiuum fuit miraculosa: tamen eius corporis productio naturalis fuit per comparationem ad principium passiuum: quod est mater: et hoc suffecit ad hoc vt esset naturalis filius matris.

¶ Argumenta ad partem aliam gratia conclusionis possunt concedi: forma tamen argumenti secundi: non multum naturale videtur: homo enim non dicitur homo naturalis: quia sic vel sic productus: sed quia habt ea que pertinent ad hominis naturam. Similiter corpus non dicitur naturale corpus: quia sic vel sic productum: sed quia habet naturam per quam aptum natum est habere corporales ope rationes naturales: sed quia filius importat relationem que est in eo per generari: ideo non esset filius naturalis virginis nisi ad eius productionem in vtero quo ad humanam naturam virgo fecisset naturaliter: quod debet facere mater ad filii productionem in vtero.