Articulus 1

Sed quia solutio prime quaestionis sufficienter potest haberi ex dictis: in libro 2. Di. 19. in illa quaestione. Utrum Adam non peccante corpus eius numquam dissolutum fuisset. Et di. 30. in illa quaestione. Utrum per peccatum primorum parentum natura humana sit in suis naturalibus peiorata. Et in illa quaestione. Utrum aliqua penalitas in natura humana: absque peccato inesse potuisset. ideo illa dimissa: transeo ad secundam.

Quaestio II. Costendo quod in christo non fuit necessitas moriendi: quia necessitas moriendi: cogit hominem mori. Sed christus non coedie noneqeuine non uile n qonte suo. mori vel non mori. Ipse autem dicit Io. 10 de vita sua: nemo tollit eam a me: sed ego pono eam a me ipso: potestatem habeo ponendi causa ergo non fuit in eo necessitas moriendi.

¶ Item Isaie. 33. de christo oblatus est: quia ipse voluit. Sed quod est necessitati subiectum non est voluntarium. ergo in christuso non fuit necessai tas moriendi.

¶ Item philosophus 3 de nima. Ser bonaribilis et agens patiente: sed nulla creatura fuit honorabilior quam natura humana christi. ergo nulla creatura sibi potuit passionem mortis inferre.

¶ Item Ansel 2 libro Cur deus homo. c. 10. Christus non fuit debitor mortis: quia non habumit peccatum: sed ille qui ex natura sua subiectus est necessitati moriendi: est debitor mortis. ergo in natura christi: non fuit necessitas moriendi.

Contra secundum glosam super illud ad heber. 9. Statutum est hominibus semel mori: sic et christus: eadem necessitate: et iure nature oblatus est: non sepe sed semel. ergo in eo fuit necessitas moriendi.

¶ Item secundum philosophum 1 celi et mundi. Omnes res generate corrumpuntur et finiuntur: sed quod conuenit hominibus existenti bus sub eodem genere conuenit eis de necessitate. ergo in omnibus genera tis est necessitas ad corruptionem: sed christus fuit genitus. ergo in sua natura humana fuit necessitas ad corruptionem.

¶ Respondeo quod in deo fuit necessitas moriendi: quantum ad naturam humanam: necessitas dico non contracta: sed voluntarie assumperta. Ad cuius intelligentiam sciendum quod alifuit necessitas moriendi in christo: et aliter in nobis: et quia in nobis est necessitas moriendi: et per comparationem ad naturam et ad personam In nobis enim persona non potest naturam a morte praeseruare: in christo vero cum numquam peccatum habuerit: non fuit necessitas moriendi propter demeritum originalis peccati: sed propter qualitatem naturalis compositionis: nec per comparationem ad personam: quia persona si voluisset naturam assumpoteta a morte praeseruasset: sed per comparationem ad naturam assumpta quia in ea nulla erat naturalis virtus regitiua: nec illi nature desuper infusa: per quam se a morte praeseruare potuisset. Unde quantum erat de lege nature: illud corpus erat resolubile et mortale: et nisi fuisset miraculose conseruatum: senio defecisset ad vltimum: quamuis valde diu durasset propter excellentissimam complexionem.

Ad primum in oppositum dicendum quod in portante christi erat mori vel non mori: inquantum persona poterat humanam naturam permittere mori: et ipsam miraculo se praeseruare a morte.

¶ Ad secundum simili modo dici potest.

¶ Ad tertium cum dicitur quod agens semper est honorabilius patiente etc. Dicendum quod vnumquodque agit: inquantum est in actu: et patitur inquantum est in potentia. Actualitas autem nobilior est quam possibilitas: quamuis autem nulla res creata sit nobilior quam humana natrachristi: tamen actualitas alicuius rei create potuit esse naturaliter nobilior quam naturalis possibilitas in natura humana christi: per quam erat possibilis ad moriendum: et hoc sufficiebat ad hoc quod ab aliis creaturis posset pati. Non enim opertet quod simpliciter sit agens semper honorabilius patiente Aer enim patitur a terra: sed quod illud per quod agens agit sit honorabilius naturaliter eo per quod patienter naturaliter patitur ab illo agente: et sic debet exponi praedictam auctoritas phlosophi.

¶ Ad 4m dicendum quod non plus concludit nisi quod in christo non fuit necessitas moriendi contracta: nec propter peccatum debita: et hoc est verum: sed fuit voluntarie assumpta. Uoluntarie enim filius dei talem assumpsit naturam humanam: quam nisi miraculose conseruaretur: necessarium esset ad vltimum dissolui.

¶ Argumenta ad partem aliam concludunt quod in christo fuit necessitas moriendi ratione nature assumpte relicte suo regimini naturali: et hoc est verum: quamuis non fuerit necessarium ipsum mori: illa morte qua mortuus est: nisi per comparationem ad diuinam praeordinationem.

Quaestio III. TErtio queritur: vtrum necitas moriendi in christo subiecta fuerit eius voluntati humane: et videtur quod sic secundum Ansel 2 libro cur deus homoprope principium. Sapientie et iustitie dei repugnat cogere mortem pati sine culpa illum quem iustum ad eternam fecit beatitudinem. Sed homo christus numquam habuit culpam: et fuit actus iustus ad eternam beatitudinem. ergo repugnasset sapientie et iustitie dei quod christus mortem sustinuisset si voluisset. Christi autem pressio: dei sapientie et iustitie repugnare non potuit. ergo nec contra suam voluntatem mori potuisset.

¶ Item semper fuit potentior anima christi per naturam suam: et habitum et actum glutie quam anima Ade per naturam suam et habitum originalis iustitie: sed anima Ade cum adiutorio originalis iustitie: ita dominabatur corpori quod numquam fuisset mortuum si voluisset. ergo multo fortius anima christi: ita dominabatur suo corpori quod non potuisset mori si non voluisset.

¶ Item in eo appetitus sensitituus erat plenarie subiectus voluntati. ergo a simili et virtutes naturales totius corporis.

Contra necese mori ex conditione nature et posse numquam mori: aliqua creata virtute repugnare videntur: sed in christio fuit necessitas moriendi ex conditione nature. ergo cum voluntas humana sit creata non potuit illa voluntate fieri immortalis.

Ad istam quaestionem dicunt aliqui quod necitas moriendi in christo: subiecta fuit voluntati humane. Dicunt enim quod per comparationem ad necessitatem moriendi christus inquantum homo tenuit medium inter statum innocentie et nature lapse. In primo enim statu: nec natura: nec voluntas suberat necessitati moriendi: sed in nobis tam natura quam voluntas: subsunt necessitati moriendi non sic intelligendo quod necessarium sit voluntatem mori: sed quia corpus morte praeseruare non potest. In natura autem humana christi: natura suberat necessitati moriendi: sed voluntas praeerat ita quod mori non potu isset nisi voluisset. Cui opinioni videtur concordare Damas. libro 3. c. 19. dicens. Quod non praecedebant in domino voluntatem naturalia. Nihilenim coactum in ipso consideratur: sed omnia voluntaria. Alii autem dicunt contrarium: quia ille solus potest mutare cursum: et legem nature qui naturam instituit et ordinauit. Hic autem est solus deus. Unde nulla creatura istum cursum immutare potest nisi per medium intercessionis et orationis. Unde alii sancti miracula faciebant orando: christus autem imperando: inquantum deus est: vt autem in praecedenti quaestione hitum est: in natura humana christi fuit necessitas moriendi: ex conditione nature. ergo per aliquam voluntatem creatam tamquam per causam efficientem non potuit praeseruari a morte: si tamen ex deliberatione mori voluisset: diuina voluntas eum a morte praeseruasset. Qui vult tenere opionem secundam potest dicere ad primum in opppsitum quod non plus concludit: nisi quod sichristus voluisset mori voluntas diuina ipsum pseruasset a morte: et hoc concessum est. Sed ex hoc non sequitur quod voluntas humana sibi relicta hoc facere potuisset.

¶ Ad secundum dicendum quod quamuis simpliciter potentior fuerit anima christi per hitum et actum gliequam anima Ade cum virtute originalis iustitie non tamen in praeseruando effectiue corpus a morte nec mirum. Uidemus enim quod simpliciter potentior est homo per gratiam gratum facientem quam per gratiam gratis datam: quia per primam potest frui deo non par aliam: et tamen aliqua potest per aliquam gratiam gratis datam que non posset per aliquam gratiam gratum facientem. Si tamen gluria anime non fuisset dispensatiue prohibitaredundare in corpus. Statim corpus per illam fecm fuisset immortale.

¶ Ad tertium dicendum quod non est simile de appetitu sensitiuo: et naturalibus virtutibus ipsius corporis: quia virtutes corporis naturales non sunt nate obedire rationi: sed appetitus sensitiuus ex natura sua natus rationi obedire. Unde quod in nobis perfecte non obedit: hoc est: quia in nobis corruptus est. et est propter debilitatem anime nostre. In christo autem non fuit corruptus: et virtus anime sue semper fuit fortissima: et ideo quamuis motus sensualitatis totaliter esset in eo sub voluntatis est humane potestate non tamen ita potest dici de naturali corporis virtute.

Quaestio IIII Uarto queritur: vtrum christus per voluntatem separauerit miraculose animam suam a corpore: an fuerit separata vi afflictionum illatarum: et videtur quod eam separauerit miraculose per voluntatem. Dienim Io 10 Ego pono animam meam a me ipso.

¶ Item glo. sut illud verbum dicit non iudei tollunt.

¶ Item Aug. 4. de trinitate. c. 13. dicit de spiritu christi quod non deseruit carnem inuitus: sed quia voluit quando voluit quomo voluit.

¶ Item infra eodem. c. dicit. Longamorte cruciabantur ligno suspensi. vnde latronibus vt iam morerentur: et de ligno iam ante sabbatum deponerentur crura confracta sunt. Christus autem quia mortuus inuentus est miraculo fuit: sed non fuisset mortuus miraculose: si mortuus fuisset per violentiam afflictionum illatarum.

¶ Item magi 21I. Di. 4. c. et hebetu in glo. Io 10. Caro animam posuit: sed potestate in se manentis deitatis potentia. ergo deitatis anima diuisa est a carne.

Contra vt habetur actuum. 2. Petrus dixit iudeis de christo. Hunc per manus iniquorum affligentes interemistis.

¶ Item eodem libro c. 3. dicit Petrus iudeis. Auctorem vite interfecistis.

Ad istam quaestionem dicunt quidam: quod quamuis christus per violentiam illatarum afflictionum fuisset mortuus ad vltimum: non tamen ita cito: sicut fuit: nisi diuina potentia illam mortem miraculose accelerasset: quod dicunt factum fuisse: ne sibi crura frangerentur: que sibi fuissent fracta: si viuens inuentus fuisset ab illis: qui crura fregerunt crucifixorum cum eo. Unde Io. 19. dicitur: Ad Iesum: cum venissent vt viderent eum: iam mortuum non fregerunt eius crura: et parum post subiungitur facta sunt hec: vt scriptura impleretur: os non comminuetis ex eo: quod in figura prophetatum fuit. Exo. 12. vbi dicitur de agnopaschali. Nec os illius confringentis. Sed contra hanc opinionem sic potest argui Mors conesistit in separatione anime a corpore: ergo christus si suam animam a suo corpore separasset: semetipsum interfecisset: quod falsum est. Uidetur ergo mihi dicendum: quod christus mortuus fuit per violentiam illatarum afflictionum: concurrente vehementia doloris compassionis: que mortem accelera uit: quod videtur post probabiliter persuaderi per illud: quod dicitur Matt. 27. Iesus clamans voce magna emisit spirntum: et tamen aliquo modo mors illa miraculosa fuit: quia nisi dispensatiue diuina potentia prohibuisset beatitudiuem anime christi in suum corpus redundare: corpus christi nulla interueniente morte glorificatum fuisset: quod si fuisset sacntum: nulla virtute creata: potu isset illa anima a suo corpore separari. Ad duo prima argumenta in oppositum dicendum: quod ille auctoritates sic exponende sunt quod iudei christum non potuissent interfecisse: nisi ipse voluisset: quia per diuinam potentiam se potuisset preseruare ab omni morte: si mili modo dicendum est ad tertium.

¶ Ad quartum dicendum: quod ibi Augu. accipit miraculum pro mirabili: quia mirabantur pila tus: et sui: quo ita cito fuit mortuus:eo quod causam accelerationis mortis eius non considerabant: cuius accelerationis causa fuit vehementia doloris compassionis: vt dictum est: et tenerrima complexio: quam habebat: nobilissima enim complexio: et subtilis tenerrima est: et in corpore sic complexionato: est dolor plagarum: et verberum acutissimus. Et preterea per totam noctem fuerat afflictus: et in crucifigendo eum: crucifigentes grauius extenderunt membra eius: quam illorum: qui cruci fixi fuerunt cum eo: quia plus eum odiebant.

¶ Ad quantum dicendum: quod ideo dicitur illa anima diuisa fuisse a carne potentia deitatis: quia illa potentia hoc permisit: et poterat prohsbere: et quia prohibebat redundantiam beatitudinis anime in eorpus: quod dispensatiue factum est: vt mori posset: eo quod deus per illam mortem praeordinauerat humanum genus redimere.

Questio I. QUinto queritur: vtrum illi: qui christum occiderunt: grauius peccauerunt: quam si ipsum non occidissent: extimantes quod ipet occidere tenerentur: et videtur quod non: quia grauius est peccare scienter: quam ignoranter. Sed ipsemt occidendo: peccauerunt ex ignorantia. vnde vt habetur actus 3 dicit petrus pptluloiudeorum Faternes scito: quod per ignorantiam fecistis: sicut principes vestri: sed si ipsum non occidissent peccassent scienter: quia per rationem erroneam extimabant eum esse interficiendum per preceptum diuine legis: ergo minus peccauerunt ipsum interficiendo: quam si non interfecissent.

¶ Item grauius est peccare ex electione: quam ex passione: sed iuder interfecerunt christum ex passione: quia inuidia est passio tristitie de bono alieno: et sicut dicitur Matth. 27. de pilato. Sciebat quod per inuidiam tradidissent eum. Si autem non inter fecissent eum peccassent ex electione. ergo minus grauiter peccauerunt ipsum occidendo: quam non occidendo.

Contra grauius est committere contra fortiorem legem: oquam contra debiliorem: sed fortior est lex diuina: quam lex conscientie. ergo cum interficiendo christum: fecerunt contra di¬ uinam legem: et ipsum dimittendo non fecissent: nisi contra legem conscientie sue erronee: qua ipsum extimabant occidendum: grauius pecccauerunt ipsum occidendo: quam si ipsum non occidissent.

¶ Item grauius est peccare contra legem: que ligat simpliciter quam contra illam: que non ligat: nisi secundum quid. Sed lex diuina ligat simpliciter. Lex autem conscientie erronee non ligat: nisi secundum quid: quia non ligat: nisi secundum opinionem. Cum ergo occidendo christum: fecerint contra diuinam legem. et ipsum permittendo abire: non fecissent: nisi contra suam conscientiam erroneam: grauius peccauerunt ipsum occidendo quam si non occidissent.

Respondeo quod multo graulus peccauerunt ipsum occidendo: quam si ipsum non occidissent: non obstante: quod per conscientiam erroneam extime rent: quod ipsum interficere tenerentur per preceptum legis diuine: quod sic declarari potest.

¶ Triplex est ignorantia scilicet ignorantia simplex: inuincibilis: et ignorantiam affecta ta: et ignorantia causata: ex hoc quod homo negligit facere: quod in se est ad habendam scientiam contrariam ignorantie sue. Prima totaliter a peccato excusat: siue sit ignorantia facti: siue ignorantia iuris. Unde vt habetur Io. 15 dicit saluator de iudeis. Si non venissem: et locutus eis non fuissem: peccatum non haberent scilicet de hoc quod non credunt in me. Unde glo. ibidem dicit. Peccatum illud non haberent: quo tenentur cetera id est non credere in christum. Et alia glo. illi quibus non venit: nec locutus est habent excusationem: non de omni peccato: sed de hoc: quod non crediderunt in christum. Hi vero qui bus in apostolis venit: et locutus est: non excusantur.

¶ Secunda ignorantia magis aggrauat peccatum: quam alleuiet et si alleuiet inquantum ignorantia: magis tamen aggrauat inquantum affectata: et talis fust ignorantiam iudeorum: qui procurauerunt mortem christi. Unde vt habetur Ioannis 15 dicit saluator de iudeis: odio habuerunt me gratis: et Ioan. 5 dixit eis. Quomdo vos potestis credere: qui gloriam abinuicenrecepistis: et gloriam que a solo deo est: non queritis. Ex quibus patet expresse quod eorum ignorantia fuit affectata: et casata ex eorum malitia. Unde sapien. 2. Excecauit illos malitia eorum. Cum ergo conscientia est erronea per talem ignorantiam: grauius est facere contra legem diuinam: quam contra talem conscientiam erroneam: grauius ergo peccauerunt occidendo: quam si non occidissent. Ignorantiam autem tertia: quamuis in aliquo peccatum alleuset: tamen illud: quod ex tali ignorantia committitur: potest esse ita graue secundum se: et aliud quod committitur scienter: ita parum graue: quod maius peccatum esset illud conmittere ex ignorantia crassa: quam aliud committere scienter.

¶ Unde grauius peccaret iudex suspendendo hominem innocentem: quem ex crassa ignorantia nocentem crederet: quamsi vnum latrunculum: qui modicum quid esset furatus: scienter permitteret abire. Occidere autem deum: et non occidere hominem: qui extimatur blassemus: quamuis vtrumque esset graue secundum legem: tamen longe grauius erat secundum se: deumoccidere: quam non occidere illum: qui extimabatur blasphemus. et ideo illi etiam iudei: si qui fuerunt: qui consenserunt in occisionem christi: non per ignorantiam affectatam: sed crassam: grauius peccauerunt quam si in mortem eius non consensissent quamuis per ignorantiam crassam: ipsum extimarent esse blasphemum

Ex dictis patet solutio ad primum argumentum in oppositum.

¶ Ad secundum dicendum quod tale potest esse factum: quod homo committit incitatus ex passione et tale illud: quod committit ex electione quod grauius peccaret homo ex passione quam faciendo aliud factum ex electione. grauius enim peccat interficiens hominem quamuis ex ira incitatus quam aliquod leue mendacium proferens ex electione: et quia intantum fuit grauius secundum se interficere deum quam parce re illi: qui extimabatur committere in legem: vt quasi sint in proportionabilia. ideo dico quod grauius peccauerunt interficiendo est si ipsum interfecissent: incitati passione quam si ipsum permisissent abire ex electione: quamuis per conscientiam erroneam existimarent se peccare: si ipsum permisissent abire.

¶ Potest etiam dici: quod illa inuidia de qua ibi loquitur euangelium: non fuit inuidia: que est passio: sed inuidia malitiosa: que est filia superbie. Quamuis autem argumenta ad partem secundam gratia principalis conclusionis sit concedenda: tamen quia videtur apparenter concludere: quod nunquam est ita graue facere contra conscientiam erroneam: sicut contra legem diuinam: ideo soluenda sunt.

Ad primum cum dicitur: quod grauius est committere contra fortiorem legem: quam contra debiliorem dico: quod verum est scienter: sed faciens secundum conscientiam erroneam: quam estimat esse secundum legem diuinam non facit contra fortiorem legem scienter: faciens autem contra conscientiam erroneam: facit contra legem diuinam scienter: quia eo ipso: quod credit facere secundum diuinum preceptum: obligatur per illam conscientiam: in virtute legis diuine.

¶ Ad secundum dicendum: quod hec conscientie erro nee simpliciter ligatur: quamdiu durat: ita quod contra eam faciens deumcontemnit scienter: in cuius precepti virtute illa obligat: si autem facit secundum causam: deum contemnit ignoranter: nec est tenendum: quod aliqui dicunt: quod conscientia erronea non obligat ad faciendum illud: quod dictat: sed tantum obligat ad deponendum se: quia si non obligaret ad faciendum illud: quod dictat habens eam: non esset perplexus: quia contra eam faciens non peccaret.

Quaestio III. TErtio queritur vtrum cum illa mortalitate assumpta fuerit aliqua de dotibus corporis gloriosi: et videtur quod sic. glo. super illud verbum Matth. 17. Resplenduit: dicit: non sub stantiam carnis amisit: sed gloriam future resurrectionis ostendit: que gloria dos est.

¶ Item excellens claritas non gloriosa: offendit vsum: vnde quia claritas moysi: non fuit per dotem glorie: cum non sit rationabile: corpus prius glorificari: quam animam: non poterant filii israel intendere in faciem eius: vt habetur secunda cor. 3. sed claritas: quamchristus habuit in transfiguratione: non offendebat visum in tuentium: sed delectabat. Unde vt habetur Matth. 17. Petrus dixit ad Iesum. Domine bonum est nos hic esse: er go illa claritas fuit per dotem glorie.

¶ Item glosa super illud ad philip. 3. Configuratum corpori claritatis sue id est assimilatum corpori illius in claritate: quam habuit in transfiguratione: sed cum corpus humilitatis nostre: reformabitur in resurrectione: erit in eo claritas per dotem glorie. ergo similiter claritas: quam Christus habuit in transfi guratione: fuit per dotem glorie.

Contra glosa super illud Matp. 17 Transsingura tus est ante eos dicit: in corpore mortali: ostendit eis non immortalitatem: sed claritatem similem futu re imortalitati. ergo illa claritas non fuit dos: sed similis doti.

Respondeo quod cum illa mortalitate: assumpta non fuit aliqua de dotibus corporis gloriosi. Dos enim gloriosa: non est nisi in corpore glorioso. Corpus autem christi pro statu mortalitatis non fuit glorio sum: quia corpus gloriosum non potest esse penalitati subiectum. Preterea dotes corporio gloriose: redundant in corpus: ex gloria anime. Unde Augu. in eplura ad Dioscorum: tam potentem fecit dicitur animam: vt ex eius plenissima beatitudine: que in fine sanctis promittitur redundet in inferiorem naturam que est corpus: non beatitudo: que fruentis: et intelligentis est propria. Sed plenitudo sanitatis: et incorruptionis vigor: sed in christo pro statu mortalitatis: gloria anime non redundabat in corpus: ex quo sequitur: quod per illo statu non fuit in eo aliqua de dotibus corporis gloriosi: fuerunt tamen aliquando in eo actus similes actibus dotium: non eliciti a corpore per dotis formam: sed miraculose per diuinam potentiam vt patuit in sua egressione per portam clausam in nascendo temporaliter de virgine: qui actus fuit similis actui dotis subtilitatis: et in claritate quam ostendit in transfiguratione: qui actus fuit similis actui dotis claritatis: et in deambulatione super oquam qui actus fuit similis actui potis agi¬ litatis: nec tamsen tantem perfectionis fuerunt: sicut sunt post resurrectionem in christo actus claritatis: et agilitatis: et sub tilitatis: que vtrum in christo habeant rationem dotium: vel non: in. 4 li. declarabitur. Argumenta ad partem primam non plus concludunt: nisi quod in christo pro statu mortalitatis fuerunt aliqui actus similes actibus dotium: per diuinam potentiam miraculose eliciti: in quibus exemplum future gloriose resurrectionis ostendit.