Articulus 1

Questio PRimo ostendo quod non omne illud quod pernaturam est supra nos est ex charitate diligendum. Nihil enim diligendum est excharitate ad quod non potest haberi amicitia: quia diligens ex charitate amicus est rei dilecte. Sed secundum philosophum 8. ethi. c. 7. Altero extremo multum diuiso in dignitate ab alio puta deo non manet amicitia: ergo cum deus sit super nos per naturam non omne illud quod per naturam est supra nos ex charitate est diligendum.

¶ Item ad beatitudinem non possumus habere amicitiam: quia readamare non potest: et secundum philosophum. 8. ethi. c. 2. Readamatio est de ratione amicitie: ergo cum per charitatem sit diligens amicus rei dilecte non est diligenda ex charitate: et tamen est supra naturam nostram cum sit finis noster.

¶ Item ad sanctos angelos non habemus amicitiam cum non conuiuamus simul: et secundum philosophum. 8. ethi. c. 5. Nihil sic est amicorum vt conuiuere: ergo cum diligens ex charitate sit amicus rei dilecte non sunt a nobis diligendi ex charitate: et tamen supra nos sunt per naturam: vt ostensum est libro 2. distin. 2. quaestione vel tima.

¶ Item per praeceptum de dilectione charitatis non praecipitur diligi: nisi deus et proximus: sed malus angelus: nec est deus: nec noster proximus: quia non est eiusdem nature nobiscum: ergo non est ex charitate diligendus: sed malus angelus per naturam est supra nos quamuis sit infra per culpam: ergo non omne illud quod per naturam est supra nos est ex charitate diligendum.

Contra secundum Augu. 15 de tri. c. 5 et. 10 de ciuita. c. 2. Solus deus est superior mente nostra. Sed certum est deum esse diligendum ex charitate: ergo omne illud quod per naturam est supra nos diligendum est ex charitate.

¶ Item Augu. i1. libro de doctrina christiana. c. ii. et magister in littera inter quattuor diligenda ex charitate enumerant illud quod est supra nos.

Respondeo quoomne illud quod per naturam est supra nos est ex charitate diligendum: quia supra nos est per naturam nisi deus et angelus tam bonus quam malus: sed certum est deum ex charitate diligendum et etiam angelum bonum. Angelus etiam malus quantum ad sui naturam aliquo modo ex chatitate diligendus est vt patebit in solutione argumentorum.

Ad primum in oppositum dicendum: quod per charitatem est inter deum et hominem amicitia vnde illud verbum philosophi non est intelligendum de deo proprie dictum: sed de homine multum improportionaliter vltra alium in temporali dignitate sublimato: eo quod tales solent non curare de homine in infimo constituto: et pristine amicitie si fuerat obliuisci. Deus autem quamuis sit summe excelsus humiliatum: sicut pslamo. dicit respicit: et ipsum per charitatem diligentibus humiliter et amicabiliter condescendit.

¶ Ad secundum dicendum: quod beatitudo diligenda ex charitate: quia ex charitate diligitur non tantum illud ad quod habetur amicitia: sed etiam bonum quod opta mus amico: vel quod manere volumus illius gratia secundum quemmodum beatitudinem ex charitate diligimus: eam enim nobis et amicis volumus et eam manere volumus ad gloriam dei ad quem summe charitatiuam amicitiam habere debemus: et sic diligentem aliquid ex charitate non oportet amicum esse rei dilecte. Est etiam in argumo defectus alius: quia beatitudo creata non est per naturam supra nos cum sit accidens: et natura substantie sit nobilior quam natura accidentis: nec est finis noster in quo quiescimus: sed quo quiescimus in ipso deo qui est supremus finis noster: quamuis autem finis in quo quiescimus super nos sit per naturam: non tamen sequitur quod finis quo formaliter quiescimus vel qui est ipsa quies super nos sit per naturam.

¶ Ad tertium dicendum: quod sancti angeli diligendi sunt ex chartate cum sint participes beatitudinis eterne in qua communicant homines cum angelis: vnde per charitatem diligendi sunt amoreamicitie. Et si enim non conuiuamus cum eis in exteriori conuersatione que est in nobis secundum sensitiuam naturam conuiuemus tamen cum eis secundum mentem: imperfecte tamen in via: sed persecte cum eis conuiuemus in patria.

¶ Ad quartum dicendum: quod quia diabolus est nomen nature malitia obstinate: ideo concedinon debet quod diabolus sit ex charitate diligendus nisi cum hac determinationem scilicet ratione sue nature que naturaliter bona est et a deo est: non est tamen eius natura diligenda ex charitate amore amicitie quo rei dilecte optamus vitam eternam: immo ex charitate in eius eterna punitione debemus diligere dei iustitiam iuxta illud pslamum. Letabitur iustus cum viderit vindictam: sed illam naturam debemus ex charitate diligere volendo eam conseruari ad dei gloriam.

¶ Argumenta ad partem aliam gratia conclusionis concedenda sunt tamen ille auctoritates que concludere videntur nihil esse super nos i naturam nisi deum intelligende sunt quantum ad collationem gratie et glorie: quia anima rationalis recipit gratiam et gloriam a deo immediate tantum.

Questio I SEcundo queritur vtrum ex charitate diligendum sit illud quod sumus nos. Et videtur quod non. Greg. in quadam homilia super illud Luc. x. Designauit dominus alios. lexx. duos diem minus quam inter duos charitas haberi non potest. Nemo enim proprie ad seipsum charitatem habere dicitur: ergo non possumus nos diligere ex charitate.

¶ Item secundum philosophum. 8. ethi. c. 2. redamatio est de amore amicitie: sed amatio et readamatio non potest esse eiusdem ad se ipsum: ergo homo non potest habere charitatiuam amicitiam ad se ipsum.

¶ Item homo per naturam diligit seipsum: sed ad ea que nobis conueniunt per naturam non indigemus superaddito habitum: ergo non indigemus charitate ad nos diligendoo.

Contra Math. xxi. Diliges proximum tuum sicut te ipsum: sed ex charitate debet homo diligere proximum: ergo et seipsum.

¶ Item secundum philosophum. ix. ethi. ca. 4. Amicabilia que ad amicos: vt quibus amicitie determinam tur videntur ex his que ad seipsum venisse: ergo magis de bet quilibet diligere se quam alium: ergo si alium debet diligere ex tharitate: multo fortius et seipsum.

Respondeo quod illud quod sumus nos id est nos ipsos debeamus ex charitate diligere: vnde inter quatuor que diligenda sunt ex charitate angu. 1 de doctrina christiana. c. 7. et magister in littera enum merant illud quod nos sumus: et hoc est rationabile: quia diligere aliquid est velle illi bonum vel optare illud sibi et solet dici primus amor amicitie: et secundus amor concupiscentie: si est respectu rei habende vel complacentie si est respectu rei iam habite. Quilibet autem nostrum debet velle vel optare sibi bonum: ergo quilibet debet ex charitate diligere seipsum.

Ad primum in oppositum dicendum: quod ibi Grego. loquitur de charitate secundum communem amicitie rationem: que amicitia proprie loquendo non est hominis ad seipsum: sed quedam specialis amicitia maior. Prima enim consistit in quadam vnione amati cum amante. hoc autem in vnitate: vnitas autem fortior est vnione: et ideo sicut vnitas est principium vnionis: sic amicitia quam homo habet ad seipsum: radix est amicitie ipsius ad proximum.

¶ Ad secundum dicendum: quod amicitia tripliciter potest accipi: vno modo prorelatione que est inter amicos: alio modo pro illis duobus mutuis amoribus que sunt in amicis super quibus fundatur relatio amicitie: tertio modo pro vno amore firmato et habituato respectu illius qui readamare potest: et si eti am non readamet. Secundo modo loquendo de amicitia in telligi debet: quod readamatio est de ratione amoris amicitie. Talis autem amicitia non est hominis ad seipsum: sed fortior que radix est alterius: vt dictu est in solutione argumentiprimi.

¶ Ad tertium dicendum: quod praeter illam dilectionem qua homo se diligit per naturam: necessaria est dilectio qua se diligit per dilectionem in ordinem ad deum: vt est beatitudinis obiectum: que dilectio non est perfecta neque sufficiens nisi eliciatur per charitatem.

Questio. III TErtio queritur vtrum ex charitate diligendum sit omne illud quod est iuxta nos quo ad naturam. Et videtur quod non: quia homo impius iuxta nos est quo ad naturam. Sed talis non est ex charitate diligendus cum deus eum odiat. Secundum illud sapientie. xiii. Similiter odio sunt deo impius et impietas eius: ergo non omne quod est iuxta nos quo ad naturam est ex charitate diligendum.

¶ Item antichristus non: erit iustus nec poterit esse iustus: quia erit obstinatus in malicia: sed secundum Augu. 8. de trini. c. 6. Qui amat homines: aut quia iustisunt: aut vt iusti sint amare debet: sed antichristus erit homo: ergo non omne quod est iuxta nos quo ad naturam est ex charitate diligendum.

¶ Item philosophus ii.: topi. c. ii. dicit quod eligendum est facere inimicis male: et spernendum est facere inimicis bene: sed homines inimici sunt iuxta nos quo ad naturam: ergo non omne quod est iuxta nos quo ad naturam est diligendum ex charitate.

¶ Item charitas non tollit naturam: sed quelibet res naturaliter odit suum contrarium: ergo ex charitate non debemus diligere homines nobis inimicos cum sint nobis contrarii quamuis sint nobis similes quo ad naturam.

Contra Augu. I. libro de doctrina christiana. c. 9. Omnis homo inquantum homo est diligendus propter deum: sed omne quod est iuxta nos quo ad naturam est homo: ergo omne quod est iuxta nos quo ad naturam est diligendum propter deum: et ita ex charitate.

¶ Item saluator Matth. 5. Diligite inimicos vestros: Amicos aut esse diligendum non est dubium: cum ergo omne illud quod est iuxta nos quo ad naturam sit nobis amicum aut inimicum omne illud quod iuxta nos est quo ad naturam est ex charitate diligendum.

Respondeo quod aliqui esse iuxta nos quo ad naturam dupliciter potest intelligi vno modo pro omni eo quod habet naturam que creata fuit apta nata ad participationem beatitudinis eterne per cognitionem et amorem et sic iuxta nos sunt angeli boni. De quibus ostensum est quaestione prima huius dist. quod sunt diligibiles ex charitate. Et etiam angeli mali: de quibus in eadem quaestione quon sunt diligibiles ex charitate et quon non. Et anime damnate: de quibus potest videri pro ea que dicta sunt de angelis malis: quomo do sunt diligibiles ex charitate: et quomodo non

¶ Alio modo dicitur aliquid esse iuxta nos: quia est eiusdem speciei nobiscum complete existens in specie: et sic omnis homo est iuxta nos et nihil aliud: et sic loquendo de eo quod est iuxta nos: dicendum quod omne illud quod iuxta nos est: est charitate diligendum quia omnis homo siue sit amicus siue inimicus ex charitate diligendus est inquantum homo est dilectione amicitie optando sibi beatitudinem eternam nisi sit in malitia obstinatus: quod dico propter christum qui hoc modo non erit diligendus.

Ad primum in oppositum dicendum: quod homo impius inquantum homo non oditur a deo: sed sua impietas per se et ipsemet per accidens ratione sue impieta tis.

¶ Ad secundum potest videri quid dicendum est per illud quod dictum est in corpore quaestionis: et per hoc quod ostensum est quomodo angeli mali aliquo modo diligibiles sunt ex charitate et quon non

¶ Ad tertium dicendum quod homines inimici nostri inquantum sunt nobis inimici non sunt ex charitate diligendi: quia inquantum inimici sunt mali. Malus autem inquantum malus non est ex charitate diligendus. Et sic intelligendum est verbum philosophi scilicet quod spernendum est inimicis bene facere. Sed quia homines nobis inimici quantum sunt homines facti sunt aptinati ad participandum nobiscum eternam beatitudinem: ideo inquantum homines ex charitate diligendi sunt dilectione amicitie optando eis participationem beatitudinis eterne: et ea que ad illam perducunt et disponunt

¶ Ad quartum dicendum quod homines nobis inimici quamuis inquantum inimici sint nobis contrarii: tamen non inquantum homines: et ideo inquantum homines ex charitate diligendi sunt: ita quod eorum iniquitas est odienda.

Questio. IIII. QUarto queritur vtrum ex charitate sit diligendum omne illud quod infra nos est quo ad naturam. Et videtur quod non: quia infranos quo ad naturam est creatura irrationalis: sed ipsa non est diligibilis ex charitate cum ad ipsam proprie loquendo amicitia haberi non possit: ergo non est illud quod est infra nos quo ad naturam est diligendum ex charitate.

¶ Item non est diligendum ex charitate quod non est beatitudinis capax: quia amicitia charitatiua fundatur super communicationem beatitudinis eterne: sed corpus nostrum est huiusmodi: sicut enim dicit Augu. in epistola ad dioscorum parum ante medium beatitudo fruentis et intelligentis est propria: ergo cum corpus nostrum sit infra nos non omne quod est infranos quo ad naturam est diligibile ex charitate.

¶ Item qua ratione corpus nostrum esset diligibile ex charitate ea dem ratione corpus proximi: cum ergo corpus proximi non enumeretur inter diligibilia ex charitate: videtur quod nec corpus nostrum diligibile sit ex charitate.

Contra Augu. I libro de doctrina christiana. c. 7. inter diligibilia ex charitate enumerat illud quod infra nos est scilicet corpus nostrum: sed si corpus nostrum est diligibile ex charitate quod seruit anime cum omnia creata anime seruiant inquantum per ea potest in cognitionem dei reduci secundum apituolium dicentem ad Ro. 1. Inuisibilia dei a creatura mundi per ea que facta sunt intellecta conspiciuntur omnes alie creature quae sunt infra nos diligibiles sunt ex charitate.

¶ Item omne quod infra nos est ex quo aliquid est bonum est: et a deo est: sed omne tale debemus velle ex charitate: factum esse ad gloram dei quod est illud ex charitate diligere: ergo omne il¬ lud quod infra nos est: est diligibile ex charitate.

Respondeo illud quod infra nos est dupliciter potest intelligi. Uno modo pro corpore nostro quod infra nos dicitur non tanquam creatura nobis inferior ad nostram essentiam non pertinens: sed quia est inferior pars essentie nostre que est ex anima et corpore constituta.

¶ Alio modo pro omnibus creaturis intellectu carentibus ad nostram essentiam. non pertinentibus.

¶ Primo modo illud quod est infra nos est ex charitate diligendum. Corpori enim nostro debemus velle ex charitate non beatitudinem que fruentis et intelligentis est propria: sed illius redundantiam per quam secundum Augu. in epistola ad Dioscorum. Parum ante medium erit in ipso sanitatis et incorruptionis vigor. Secundo modo loquendo de eo quod est infra nos: sic non concedunt aliqui omne quod est infranos esse diligendum ex charitate elicitiue: quia tale quid non est diligibile amore amicitie: nec etiam proprie amore concupiscentie quam respicit charitas que est in concupiscendo sibi vel amico suo eternam beatitudinem: et ea que ad ipsam perducunt et disponunt. Dicunt ergo quod illud quod predicto modo est infra nos imperatur diligi a charitate: et eius dilectio elicitur a naturali voluntate. Sed hoc multis non placet. Ad hoc enim vt naturalis voluntas exeat in motum naturalis amoris non videtur indigere imperio nisi dei qui talem eius instituit naturam. Unde videtur dicendum quod illud quod est infra nos modo sup:adicto diligendum est ex charitate elicitiue non dilectione amicitie proprie loquendo: sed inquantum ex charitate volumus illud conseruare ad honorem dei et vtilitatem hominum quos ex charitate disigimus dilectione amicitie: et sic etiam deus ex charitate praedictas creaturas diligit iuxta illud quod dicit sapiens ad deum. Sap. ix. Diligis omnia quae sunt.

Ad primum in oppositum: et secundum patet solutio ex iam dictis.

¶ Ad tertium dicendum: quod corpus proximi diligibile est ex charitate: et secundum quosda comprehenditur sub illo diligibili ex charitate quod est iuxta nos: quia homo diligit proximum secundum animam et secundum corpus ratione cuiusdam consociationis in beatitudine: ideo ex parte proximi: vna est tantum ratio diligibilitatis: et ideo corpus proximinon ponitur speciale diligibile. Secundum autem alios comprehendere sub diligibili quod est infra nos: eo quod videtur similis ratio vel similis modus diligendi corpus proprium et corpus proximi quamuis plus sit diligendum proprium. Argumenta ad partem aliam quamuis ratione principalis conclusionis possent concedi.

¶ Primum tamen argumentum non multum cogit: quia non sic creature intellectu carentes: et ad nostram essentiam non pertinentes seruiunt anime sicut corpus proprium: nec sic sunt capa ces redundantie beatitudinis: quapropter nec inter diligibilia ex charitate enumerantur: sicut corpus proprium: quia non fuit intentio Augu. enumerare inter diligibilia ex charitate nisi illud quod est beatum per essentiam: quod est deus: vel beatitudinem directe quod participans: quod est homo et angelus vel propter redundantia quod est humanum corpus.