Articulus 1

Questio. Rimo ostendo quod vita contemplatiua consisiat in solo intellectu: quia vita contemplatiua consistit in contemplatione: sed exemplatio est in solo intellectu: ergo et vtta contemplatiua.

¶ Item secundum Bernardum. 5 de consi. circa finem. Contemplationis quatuor sunt species. Maiestatis admiratio: iudiciorum inspectio: benefactorum recordatio: promissorum meditatio: sed nullum istorum perti net nisi ad intellectum: ergo vita contemplatiua in solointellectu consistit.

¶ Item ad vitam contemplatiuam non pertinet actio: sed voluntas est principale actionis principium: quia se mouet et omnes potentias alias: ergo nihil de vita contemplatiua est in voluntate.

Contra vita beatorum est contemplatiua: sed eorum vita non tantum consistit in intellectu et in affectu: ergo vita contemplatiua non consistit in solo intellectu¬

¶ Item vita contemplatiua est delectabilis: sed delecta tio pertinet ad affectum: ergo vita contemplatiua simul consistit in intellectu et in affectu.

Respondeo in vita contemplatiua quatuor consideranda sunt scilicet actus spiritualiter viuendi: et actus contemplandi: et motuum ad contemplationem: et delectatio consequens contemplationem et actum viuendi qui est semper per dilectionem. Primum maxime comsistit in charitatiua dilectione. Unde Augu. 13 de tri. cir ca finem. Secundum hoc viuit quisque quod diligit: et hug. in solitu. de arra anime prope principium dicit. Scio anima mea quod vita tua dilectio est: dilectio autem in voluntate consistit.

¶ Secundum consistit in intellectu tantum. Contemplatio enim est actus solius intellectus.

¶ Tertium voluntatem respicit que ex amore mouet intellectum ad contemplandum amatum. Unde secundum Augu. 8. de trinitate. c. penul. Quanto flagrantius deum diligimus tanto certius sereniusque videmus.

¶ Quartum similiter in voluntate consistit. Uoluntas enim est que in contemplatione rei dilecte delectatur et quiescit: sic ergo patet quod vita contemplatiua simul consistit in intellectu et in affectu. Ad duo prima argumenta in oppositum dicendiquod procedunt de contemplatione vita autem contemplatiua plus importat quam contemplatio: quia actum contemplandi importat et actum spiritualiter viuendi

¶ Ad tertium dicendum: quod ad vitam contemplatiuam non pertinet actio exterior: nisi sicut dispositio quedam secundum quem modum etiam posset dici vita actiua pertinere ad vitam contemplatiuam inquantum ab illa est ascensus ad aliam. Actio tamen interior que est charitatiua dei dilectio est de ratione contemplatiue vite: quia illa actione maxime est spiritualis vita.

Questio II. SEcundo queritur vtrum vita contemplatiua consisiat in contemplatione solius prime veritatis. Et videtur quod non. vt enim habetur in auctoritate Bernar. preallegata. 5. de consi. Una species contemplationis est recordatio diuinorum beneficiorum: sed diuina beneficia non sunt prima veritas: ergo vita contemplatiua non consistit in contemplatione solius prime veritatis.

¶ Item philosophus. I. metaphy. Existimamus sapientem omnia maxime scire vt contingit: sed saptentia pertinet ad contemplationem: ergo vita contemplatiua consistit in omnium contemplatione.

¶ Item ideo est veritatis contemplatio: vt in eis contemplatione perficiatur intellectus. Sed in contem platione cuiuscunque veritatis acquirit intellectus aliquam perfectionem: ergo vita contemplatiua consistit in contemplatione cuiuscunque veritatis.

Contra Augu. 4. de tri. c. 18. Mens rationalis purgata contemplationem debet rebus eternis in quo sicut patet per litteram sequentem satis dat intelligere contemplationem consistere in cognitione solius creatoris.

¶ Item vita contemplatiua non consistit: nisi in contemplatione illius veritatis per quam est spiritualis vita: sed illa sola est veritas prima: ergo non consistit nisi in contemplatione prime veritatis.

Respondeo quod vita contemplatiua quantum ad ipsam contemplationem consistit principaliter in contemplatione prime veritatis: quia ab illa principaliter dependet intellectus perfectio propter quam homo contemplationi intendit: quia tamen per creaturas manuducimur ad cognitionem prime veritatis secundum illud apostoli ad Ro. 1. Inuisibilia dei per ea quae facta sunt a creatura mundi intellecta conspiciuntur: et per eam tanquam per primam causam de istis inferioribus iudicare debemus ex consequenti contemplatio que est pars vite contemplatiue: vt superius visum est: est respectu veritatis create inaliqua tamen relatione ad primam veritatem. Argumenta ad partem primam procedunt de contemplatione extendendo ea non tantum ad illud respectu cuius est principaliter: sed etiam ad illud respectu cuius est non principaliter. Unde et Ber nardus recordationem diuinorum beneficiorum non posuit contemplationem principalem: sed admirationem maiestatis. Unde circa finem quinti de consi. ad Euge. dicit quod prima maxima contemplatio est admiratio maiestatis.

¶ Argumenta ad partem aliam procedunt de contemplatione principaliter dicta.

Questio. III. Ertio queritur vtrum opera omnium virtutum cardinalium pertineant ad vitam actiuam. Et videtur quod non: vita actiua consistit in actione: actus prudentie consistit in cognitione: ergo actus virtutis prudentie non pertinet ad vitam actiuam.

¶ Item actiones que sunt ad alterum non pertinent: nisi ad iustitiam. Sed in solis operationibus que sunt ad alterum consistit vita actiua. Unde etiam saluator exprimens Matth. 25. Redargutiones quas audient impii in iudicio pro defectu actiue vite non enumerat nisi actiones ad alterum: ergo sola operatio iustitie perti net ad vitam actiuam.

¶ Item vita actiua propter fecunditatem comparatur lye que fuit fecunda sed secunditas est in fructu respiciente alterum: ergo consistit tantum in operationibus que sunt ad alterum. Sed ille non pertinent: nisi ad iustitiam: ergo sola iustitia inter virtutes cardinales: spectat ad vitam actiuam.

Contra Aug. 12 de tri. c. 14. Quicquid prudenter: fortiter: temperanter: et iuste agimus ad eam pertinet scientiam siue disciplinam: qua in vitandis malis: bonisque appetendis actio nostra versatur: ergo opera omni um virtutum cardinalium pertinent ad vitam actiuam.

¶ Item philosophus 10 ethi. c. 9. dicit quod coniugata est prudentia moris virtuti: et haec prudentie: sed secundum ipsum ibidem secundum virtutes humanas consistit actiua felicitas: ergo omnes morales virtutes: et ipsa prudentia pertinent ad vitam actiuam.

Respondeo quod opera omnium virtutum cardinalium pertinent ad vitam actiuam. Uita enim actiua in hoc distinguitur a contemplatiua: quia vita contemplatiua primo et principaliter intendit contemplationem veritatis et dilectionem summi boni. Uita autem actiua. primo intendit actionem sicut proximum finem non dico sicut vltimum propter hoc: quod vita actiua ordinatur ad contemplatiuam. sicut enim dicit Grego. super Ee. parte id est homelis 5. Ab actiua vita ad contemplatiuam surgimus: opera autem omnium virtutum cardinalium ordinantur ad actionem rectam: sicut ad proximum sinem: quia obiectum cardinali um virtutum est verum vel bonum agibile per nos. Quapropter dicit philosophus. 2. ethi. c. 4 quod ad ipsas virtutes morales scire autem nihil prodest. Unde patet opera omnium virtutum cardinalium: ita ad vitam actiuam pertinere: quod sine aliqua illarum non posset homo sufficienter: nec recte se habere in vita actiua.

Ad primum in oppositum dicendum quod actiuum oportet speculari agenda: pro pter actionem: sic autem prudens speculatur: quia non tantum speculatur que sunt agenda: sed etiam suam speculationem precipit applicari: seu applicat ad operationem

¶ Ad secundum dicendum: quod quamuis vita actiua in operibus iustitie principaliter consistat: tamen quia per opera prudentie et temperantie disponitur homo: vt bene se habeat ad alterum: sicut per inordinationes intemperantie et timiditatis proueniunt multe inordinationes ad alterum: ideo non tantum ad actiuam vitam pertinene opera iustitiae: sed est fortitudinis et temperantie. Dominus autem ibi enumerauit opera misericordie tantum: vt magis ea imprimeret in cordibus audienti um ad magis eos prouocandos ad pauperum subuentio nem.

¶ Ad tertium dicendum: quod secunditas accipitur ibi large: siue sit respectu operum iustitie: siue respectu operum procedentium ex passionum modificatione.

Quaestio IIII QUarto queritur vtrum vita actiua magis sit meritoria quam contemplatiua. Et videtur quod sic. Maioris meriti est bene operari sibi et alii quam sibi soli: sed per vitam contemplatiuam sibi soli operatur homo per actiuam autem operatur sibi et alii: ergo magis meritoria est actiua quam contemplatiua.

¶ Item a vita magis meritoria non debet homo reuocari propter vitam minus meritoriam: sed a minus meritoria ad magis meritoriam. Sed aliquando homines vitam contemplatiuam ducentes iuste transferuntur ad prelationem: que in actiua vita consistit: ergo magis meritoria est actiua quam contemplatiua.

¶ Item magis meritoria est illa: que est bonis operibus fecunda magis: sed actiue est huiusmodi. Unde Gen. 29 glosa eam comparat lye que fuit fecunda: ergo est magis meritoria quam contemplatiua.

¶ Item Grego. super Ee. parte id est homelis 12 Nullum omnipotenti deo tale est sacrificium: quale est 3elus animarum: sed 3elare pro animabus proximorum docendo: predicando: exhortando: corrigendo: pertinet ad vitam actiuam: ergo acceptior est deo actiua quam contemplatiua: et ex consequenti magis meritoria.

¶ Item Augu. in libro de opere monachorum reprehendit illos qui sub praetextu orationis et deuotionis se excusabant ab opere corporali. Sed si non esset magis meritoria actiua quam contemplatiua non debuissent reprehendi: quia actiua vita contemplatiuam impedit: cum actiua consistat in solicitudine: vt habetur Luc. 10 et contemplatiuain quiete: secundum illud psal. Uacate et videte: ergo actiua magis est meritoria quam contemplatiua.

Contra Luc. x. dicitur de Maria que vitam contemplatiuam elegerat quod optimam partem elegit.

¶ Item Grego. super Eze. parte prima homelis 3 dicit quod contemplatiua maior est merito quam actiua: quia hec in vsu presentis operis laborat: illa vero sapore intimo venturam iam re quiem degustat.

¶ Item Grego. ibidem quamuis actiua bona sit melior est contemplatiua.

¶ Item illa vita viatoris magis est deo accepta que similio: est vite beatorum in nobilioribus conditionibus: sed vita contemplatiua viatoris similior est vite beatorum in nobilioribus conditionibus que sunt contemplari de deum et eius suauitatem frui quam vita actiua: ergo magis deo est accepta: sed in statum merendi: vita que est de oacceptior est magis meritoria: ergo magis est meritoria contemplatiua quam actiua.

¶ Item illa vita que conuenit homini secundum illud quod optimum est in homine scilicet secundum intellectum: et respectu optimorum cognoscibilium: et magis potest esse continua: et magis delectabilis delectatione pura: et paucioribus indigens: et propter se dilecta: et in quiete consistens et diuine vite similior et homini inquantum homo est magis propria melior est quam illa cui non conueniunt conditiones perdicte: sed secundum philosophum. x. ethi. ca. 8. Predicte conditiones contemplatiue vite conueniunt non actiue: ergo contemplatiua melior est quam actiua: sed quanto vita viatoris est melior tanto est magis meritoria. ergo contemplatiua magis est meritoria quam actiua.

Ad istam questionem dicunt aliqui quod vita actiua potest considerari quantum ad actiones ordinatas ad agentis corporalem vtilitatem cuiusmodi sunt operationes mechanice. Aut quantum ad actiones ordinatas ad agentis vtilitatem spiritualem cuiusmodi sunt ieiunium: disciplina: et alia per que agens suas modificat passiones: quarum modificatioagentem melius reddit dispositum ad actus contemplatiue. Aut quantum ad actiones ordinatas ad proximorum vtilitatem maxime spiritualem et ex consequenti corporalem cuiusmodi sunt actiones prelatorum: que eis conueniunt inquantum sunt prelati et ad subditorum procreandam vtilitatem instituti sicut predicare confabulationes audire: delinquentes corrigere sacramenta ministrare indigentibus subuenire: et sic de aliis. Loquendo de vita actiua quantum ad actiones primo modo dictas vita contemplatiua prefertur actiue vite sicut bona anime bonis corporis. Loquendo etiam de ea quantum ad actio nes secundo modo dictas contemplatiua prefertur actiue sicut sinis his que sunt ad finem. Loquendo autem de ea quantum ad actiones tertio modo dictas sic actiua vita: et contemplatiua possunt comparari in bonitate quantum ad eorum essentias vel quantum ad earum vsum.

¶ Primo modo contemplatiua simpliciter prefertur actiue: vnde si actiua et contemplatiua vite praesentis non ordinarentur ad vitamaliam: ita quod non eligerentur nisi propter earum bonitatem absolutam quilibet plus deberet eligere contemplatiuam quam actiuam propter rationes tactas in argumento vltimo ad partem secundam: et sic dicunt intelligi debere auctoritates que dicunt vitam contemplatiuam esse meliorem quam actiuam.

¶ Secundo autem modo vita actiua prefertur contemplatiue non tantum quia proximis vtilior: sed etiam quia vtilior ipsi agenti: si ad exercendas operationes vite actiue tertio modo dictas sit idoneus et ad hoc vrgeatur superioris auctoritate aute feruida charitate. Sicut enim propter vtilitatem communem ordinatum est vt plus valeat vsus aliquarum rerum minus nobilium in essentia quam aliquarum magis in essentia nobilium: sicut quantum ad vsum plus valet magnum pondus argenti quam vnus passer: sic deus propter spiritualem vtilitatem communitatis ordidinauit vt praedicte actiones vite actiue: quamuis sint minus nobiles in essentia quam actiones vite contemplatiue plus valeant quantum ad vsum illi qui eas facit sub conditionibus supradictis.

¶ Pro predicta opinione videtur facere quod dicit Grego. vii. libr. morel. quasi inter principium et medi¬ um. Charitas que nos ad vim compassionis humiliat altius in culmine contemplationis leuat: et multiplicata iam melioribus desideriis estuat iam peruenire ad vitam spiritus per cruciatus corporis anhelat: et illud quod dicitur extra de renunciatione. Nisi cum pridem: licet contemplatiua vita sit magis secura: actiua tamen magis est fructifera: et licet illa sit magis suauis: ista tamen magis vtilis cum in fecunditate sobolis: lippitudo Lve Rachelis pulchritudini sit praelata.

¶ Aliis videtur dicendum quod contemplatiua simpliciter est magis meritoria quam actiua. Radix enim merendi in charitatiua dei dilectione consistit patet per Grego. dicentem in quandam Homelis super illud Ioan. 15 Hoc est preceptum meum vt diligatis vos inuicem. Non habet aliquid viriditatis ramus boni operis si non manet in radice charitatis. Precepta ergo dominica multa sunt et vnum: multa per diuersitatem operis in radice: vnum dilectionis. Illa ergo vita in qua perfectius potest vigere actus diligendi deum ex charitate est magis meritoria simpliciter et absolute: sed contemplatiua magis est huiusmodi quam actiua. In ea enim magis potest predictus actus intendi: et continuari: quia iugis contemplatio rei dilecte et pure delectari in re dilecta vehementer intendunt et incendunt diligendi actum. Distractio autem intellectus ad alia cogitanda et parum delectari in re dilecta tempidiorem reddunt diligendi actum et frequenter discontinuant. In vita autem contemplatiua homo vacat iugi dei contemplationi et delectatur in eodem. Per actiuam autem illa contemplatio: aut minuitur: aut interrumpitur: et etiam illa delectatio ad quod sequitur quod actus diligendi deum ex charitate perfectius viget quam ad intensionem: et continuationem in vita contemplatiua quomd actiua: et ex consequenti quod est magis meritoria simpliciter. Unde Grego. super Ee. parte prima. Homelis 3 Quia actiua minor est merito quam contemplatiua. recte nuc dicitur. Manus hominis sub pennis eorum. Nam et si per actiuam aliquid agimus ad celeste tamen desiderium per contemplatiuam volamus in casu tamen aliquo magis meretur homo in agendo: quam faceret tunc temporis contemplando: quando scilicet coactus superioris auctoritate aliquam actionem vtilem ad quam est idoneus agit vel quando ad illam ex charitate inclinatur: vt imples voluntatem dilecti ad perfectiorem gradum contemplationis et dilectionis postea subleuetur. Ipsa enim obedientia et in clinatio ex predictis causis facta contemplatione que intermedio tempore fuisset cum super excrescentia recompensant: et sic debent intelligi auctoritates pro prima opinione inducte: sicut patet intuenti: nec ex hoc sequitur comtemplatiuam vitam non esse maioris meriti quam actiuam. Nihil enim prohibet aliquas actiones simpliciter et exsuo genere magis esse meritorias quam alias: que tamen in casu et ratione circumstantiarum aliquarum eis quantum ad vim merendi preferunt.

Ad primum in oppositum cum dicitur quod maioris meriti est bene operari sibi et alii quam sibi soli etc. dico quod verum est ceteris paribus aliter non oportet: potest etiam dici quod in operibus vite contemplatiue homo non tantum proficit sibi sed et alii: vnde de aliquibus sanctis inuenitur quod plus contra aduersarios fidei proficiebant orando quam alii maiores clerici disputando. Magis etiam victoriam contra Amalech fecit oratio Moysi quam Iosue pugna corporalis. Oratio autem saltem mentalis ad vitam pertinet contemplatiuam.

¶ Ad secundum dicendum quod illi qui transferuntur ad statum prelationis non abstra buntur a contemplatiua vita: quia ipsi deberent esse perfecti in actiua vita: et contemplatiua: et nunc ascendere ad contemplationem nunc ad subditorum necessitatem descendere. Unde extra de renunciatio. nisi cum pridem. Dicit dominus Papa cuidam archiepiscopo petenti licentiam renunciandi: simul in vnum contemplatiuus est se vales et actiuus legislatoris exemplo qui nunc ascendebat in montem: vt ibi gloriam domini cum maiori cerneret. libertate: nunc vero descendebat in eastra: vt cum vtilita te maiori necess. tatibus populi prouideret: quapropter facilius indulgeretur: vt ascendat monachus ad presulatum quam presul ad monachatum descendat.

¶ Ad tertium dicendum quod maior vera esset si opera essent paria. Pauca enim opera magne perfectionis prepoderant fecunditati multorum ope rum minoris perfectionis. Plus enim fuit Ioseph filius Rachelis dilectus a patre quam plures alii de filiis suis simul.

¶ Ad quartum dicendum quod per illud verbum non inten dit preferre Grego. meritum vite actiue merito contemplatiue: sed intendit dicere magis esse meritorium si quis deo offerat animam suam quam quecunque alia exteriora dona.

¶ Ad quintum dicendum quod ibi Augu. reprehendit quosdam qui in seculo fuerunt laboriosi et in religione sub pretextu orationis et psalmodie volebant esse ociosi: cum tamen contemplationi nisi valde debiliter non vacarent: contra quos dicit in libro predicto quod nullo modo decet: vt in ea vita vbi senatores sunt laboriosi ibi siant opifices ociosi.