Articulus 2

Questio I.

Rimo ostendo quod mundus non purgabitur per igne: quia destrui non est puigari. Sed per illum ignem duo elementa ex toto consumentur secundum glo. super illud. 2. Petri vlt. elementa calore soluentur: ergo cum mundus constet ex elementis per ignemnon purgabitur.

¶ Item si mundus deberet purgari per ignem propter peccata in eo commissa caelum empyreum purgari deberet: cum in eo angeli qui ceciderunt peccauerint: sed ignis nullam purgationem facere poterit in celo empyreo: quia de corporibus celestibus dicitur primo meteurorum quod non recipiunt impressiones peregrinas: ergo mundus per igne non purgabitur.

¶ Item si alia elementa indigerent purgari: pari ratione et ignis: sed non decerquod idem sit purgans et purgatum: ergo aut mundus non purgabitur: aut non purgabitur per ignem.

¶ Item ignis est corpus purgans simul cum purgato: ergo frignis purgaret mundium duo corpora simul essent: quod est contra philosophum. 4. phy.

¶ Item effectus ignis est rarefacere: ergo si orbis elementaris puigaretur per ignem: rarefieret: sed rarefactus maioris esset extensionis: ergo maiorem locum occuparet: et sic aut caelum augeretur: aut duo corpora simul essent in eodem loco: quorum vtrunque inconueniens est.

Contra prime Corin. 7. Preterit figura mundi huius. ibi glo. Pulchritudo huius mundi mundanorum ignium conflagratione peribit: ergo mundus per ignepurgabitur.

¶ Item augu. 20. de ci. c. 16. Illa conflagratione mundana elementorum corruptibilium qualitates que corporibus nostris corruptibilibus congruebant ardendo penitus interibunt: atque ipsa substantia eas qualitates habebit que corporibus immortalibus mirabili mutatione conueniunt: vt scilicet mundus innouatus in melius aperte accommodetur: homibus etiam carne in melius innouatis. Hic aperte Augustinus insinuat quod mundus per ignem purgabitur: et per quem modum.

Respondeo quod ad intelligentiam huius questio nis primo declarandum est quod istius machine mundialis est futura purgatio.

¶ Secundo quod erit per ignem.

¶ Tertio quod ille ignis non purgabit murdum quantum ad illam partem quae est vltra mediu aeris interstitium.

¶ Quarto quod illam partem que est infra: ita purgabit quod eius substantiam non consumet.

¶ Primum declaro sic: mundus factus est propter hominem: vnde dicit philosophus. 2. phyquod nos sumus quodammodo finis: et ideo conueniens est quod cum homo per resurrectionis gloriam innouabitur mundus in nouetur innouatione conueniente pro illo statu: vnde Apoe. 21. Ecce noua facio omnia: et quia praedictam hominis innouationem praecedit purgatio duplex ab impuritatem scilicet corruptibilitatis et culpabilitatis: sic conueniens est vt predictam mundi innouationem praecedat purgatio ab impuritate duplici correspondentibus duabus hominis impuritatibus praedictis.

¶ Una est impuritas elementorum: quia per mutuam actionem et passionem sese alterant in confiniis suis secundum philosophum. 2. meteurorum. Et per confusionem cum re alterius nature. Totus enim aer iste comueniens corruptibili hominis statui admixtus est cum vapo ribus terreis et aqueis secundum doctrinam Phlosophi. 2. lib. meten. Similiter partes terre in quadam sunt confusione cum aqua: ita quod in predicta mundi parte nullum est elementum in puritate sue nature: et hec impuritas correspondet corruptibilitati corporis humani: quia talis elementorum confusio procorruptibili vita conueniens est. Est etiam hic quedam impuritas alia correspondens culpabilitati hominis: et illa est quedam indignitas seu idoneitatis carentia ad susceptionem innouationis predicte: propter peccata in hac parte mundi commissa longo tempore tam ab hominibus quam ab angelis malis: quorum modo communis est habitatio in isto aere caliginoso. Purgatio autem mundi a prima impuritate erit per separationem cuiuscumque nature extranee dispositionis a quolibet elemento. Purgatio autem a secunda impuritate erit quedam mundi reconciliatio ad similitu dinem illius qua reconciliantur ecclesie prophanate.

¶ Secundum articulum declaro sic. Sicut dicit philosophus. lib. ii. de generatione. natura ignis est congregare homogenea et segregare heterogenea: sed prima mundi impuritas est propter confusionem rerum nature diuerse: et eius purgatio erit per talem confusionis separationem: ergo ad illam purgationem conueniens erit ignis natura cuius virtus est partes eiusdem nature congregare: et partes et dispositio nes extraneas segregare ab eis: vt docet experientia in purgatione auri et argenti.

¶ Ad purgandum etiam mundum ab alia impuritate magis congruus est ignis quam aliud elementum: quia peccata committuntur ex inordinato amorequi est ignis spiritualis immundus: et ideo ad reconciliandum mundum contra illam indigntionem que est in eo propter habitationem peccatorum conueniens erit ignis sicut instrumentum: quia inter elementa ignis magis representat qualitates corporum gloriosorum: propter eius luminositatem et subtilitatem et actualitatem maiorem et virtutem et sui impermixtionem cum vaporibus terreis et aqueis: quamuis hic ignis inferior cum materia aliena sit admixtus. Unde nec purus est sicut ignis in spera sua.

¶ Tertium articulum declaro sic: vltra medium interstitium non est locus deputatus habitationi hominum pro corruptibili statu. ille enim aer propter nimiam sui subtilitatem non est bene corruptibili vite hominis proportionatus: vnde et philosophi quandoque ascendentes in cacumine alicuius montis transcendentis locum illum portabant spongias plenas aqua ad aerem incrassandum: et vt refert glo. super illud. Gen. 7. Operti sunt montes excelsi. Sunt qui putant altitudinem montium non fuisse tantam ante diluutum quanta est hodie: et hoc habent necesse comcedere tenentes ignem conflagrationis non transcensurum supremam partem medii interstitii aeris: quia vt dicitur Gen. 7. in diluuio. 15 cubitis altior fuit aqua super modontes quos cooperuerat: sed certum est quod ille ignis tantum ascendet quamtum ascenderunt aque diluuii. quibus concordat glo. super illud secunde Petri. 3. Mundus aqua inundatus periit: que dicit quod aqua. diluuii occupant totam istam capacitatem aeris vbi aues volitant: sed non volitant: vltra supermam partem medii in terstitii. Si tamen aqua diluuii vltra locum illum ascende rit concedo quod et iguis conflagrationis vltra ascendet: mali etiam angeli diuina virtute locum illum imhabitare probibentur: et ideo igne purgari non indiget tota pars mundi: medium interstitium aeris transcendens: propter aliquam indignitatem causatam ex imhabitatione peccatorum, quanuis enim angeli peccauerint in celo empyreo: et homo in terre stri paradiso: qui medium aeris interstitium transcendit. non tamen propter hoc igne purgabuntur: quia loca predicta purgata fuerut: cum peccato commisso statim peccatores de locis illis depulsi fuerunt: et hoc pro purgatione suffecit. In corporibus etiam celestibus non est impuritas per admixtione nature extranee: neque per aliquam tramsmutationem ab alio corpore: quia non sunt receptiua paregrinarum impressionum: quamuis etiam aer et ignis in suis confiniis quodammodo sint confusa: et quamuis in suprema aeris parte generentur quedam impressiones calide et sicce scilicet a sub ascendens: et ignis perpendicularis lancea canadela rotunda: vt patet per Phi. i. meteororum, quarum impressionum vapor siccus est materia. Ex hoc tamen in illis partibus non contrahitur talis im puritas que sit igne conflagrationis purganda: vnde ille ignis non plus ascendet quam ascenderunt aque diluuii secundum sentem tiam Augu. 20. de ci. c. 18 et secundum magistrum huius distin. c. 4. et secundum glo. super illud. 2. ad Thes. 1. In flammam ignis: et secundum glo. super illud. 2. Petri. 3. In quo celi. Incipiet autem predictus ignis purgare aerem in superiori parte que purganda est: et veniet successiue descendendo inferius. Et ad hoc potest assignari duplex ratio congruitatis.

¶ Una est: quia quasi in medio interstitio aeris est communis habitatio demonum vsque ad iudicium: et prius peccauit malus angelus quam malus homo: et homini suasit facere contra dei mandatum.

¶ Alia ratio est ad significandum quod ille ignis non agit tantum in naturali vir ute: sed vt instrumentum diuine virtutis. Ignis enim per naturam tendit sursum et non deorsum.

¶ Quartum articulum declaro sic. secundum Augu. xx. de ci. c. 16 et auctorem de ecclesiasticis dog. propositione 36 Elementa in suis essentiis remanebunt: et hoc rationabile esti. mundus enim qui seruit homini remunerato homine secundum modum suum debet remunerari: quod non fieret si destruere tur: neque est vt intelligendum vt essentiis elementorum remanentibus saluis eorum naturales qualitates destruantur: cum sint proprie passiones eorum: sed eis remanentibus saluis elementa per eas non agent nec patientur ab inuicem: quia talis actio et passio est in elementis propter corruptibilem hominis statum. causa autem quare tunc non erit inter ea mutua actio et passio in sequenti di. ponetur.

Ad primum in oppositum dicendum quod illa glo. quantum ad illud quod dicit de tota li consumptione duorum elementorum loquitur secundum opinionem quorundam: que non tenetur.

¶ Ad secundum patet solutio ex dictis in questione.

¶ Ad tertium dicendum quod ignis in spera sua: quamuis aliquo modo innouabitur vt pate bit in questione sequenti: tamen per ignem non purgabitur: quia non habet puritates purgandas per ignem: sicut patet ex dictis in questione. ignis autem impurus qui hic inferius est nostro vsui commodatus non remanebit. post iudicium enim non erit ignis nisi in spera ignis vbi est purus: et in inferno vbi est turbidus: et fumosus.

¶ Ad quartum dicendum quod sicut ventus qui est vapor terreus collateraliter motus secundum Philosophum. ii. metheo. mouetur per aerem: nec tamen duo corpora simul sunt: quia nulla pars aeris simul est cum aliqua parte illius vaporis: sed est confusio paruarum partium inter se: sic potest dici de illo igne.

¶ Uel potest dici quod sicut ille ignis aget vt instrumentum virtutis diuine: ita non per suam naturam: sed per virtutem diuinam erit supernaturaliter simul cum alio corpore.

¶ Ad quintum dicendum quod sicut ille ignis nullius elementi destruet essentiam: sic nullam rarefactionem faciet in aere: nisi illam quae competit nature aeris in sui puritate: et quia natura ignis est segregare heterogenea: partes terre reducet ad terram. partes aque ad aquam: et condensabitur aqua secundum quod competit nature aque in sui puritate. Et dico quod concauitas orbis lune est sufficiens capacitas pro quatuor elementis quolibet existente in illa raritate vel densitate qui competit puritati sue nature.

Questio. II.

SEcundo queritur vtrum ignis conflagrationis erit eiusdem speciei cum igne elementari. Et videtur quod non: natura ignis elementaris est conuertere illud in quod agit in sui naturam: sed ignis conflagrationis agit in alia elementa: nec tamen ea conuertet in sui naturam: quia essentie remanebunt vt dictum est: ergo non erit eiusdem speciei cum igne esementari.

¶ Item ea que sunt eiusdem speciei habent similem motum: sed motus ignis elementaris si est extra locum suum est rectus et ad circunferentiam: quamuis in spera sua non moueatur nisi motu circulari per reuelationem orbis. ignis autem conflagrationis non mouebitur ad circunserentiam: sed ad medium: nec tantum motu recto: sed etiam collaterali: ergo non est eiusdem speciei cum igne elementari.

Contra quod non est ignis nisi equiuoce non habet ignis virtutem: sicut qui non est homo nisi equiuoce non habet virtutem hominis: sed si ille ignis non esset eiusdem speciei cum igne elementari non esset ignis nisi equiuoce: ergo non esset habiturus virtutem ignis: quod falsum est.

Respondeo quod ignis conflagrationis erit eiusdem speciei cum igne elementari. Quod dupliciter potest probabiliter persuaderi.

¶ Purgatio mundi que suit per aquam: fuit per aquam eiusdem speciei cum ista: ergo a simili et purgatio futura per ignem erit per ignem eiusdem speciei cum igne elementari.

¶ Preterea illud verbum Gense. primo. et requieuit deus die septimo ab omni opere quod patrarat. exponitur sic quod celsauit a creando nouas species rerum: sed si ignis conflagrationis non foret eiusdem speciei cum igne elementari: produceret deus speciem que non fuit producta ine ope ribus sex dierum: nec in se: nec in suis naturalibus causis: nec intendo hoc argumento concludere quod deus non posset nouam speciem substantie producere: quia scio quod posset: sed multa proosset facere que facturus non est.

Ad primum in oppositum dicendum quod maior intelligenda est quando pure agit naturaliter: ille autem ignis agit vt instrumentum virtutis diuine: et preterea vt superius ostensum est: potest esse ignis in tali materia: cui incorporata est talis proportio celestis in fluentie: vt ignis sic per eam reguletur in operatione sua: vt ca lefaciat et non consumat: sicut ostensum fuit in igne fulguris.

¶ Ad secundum dicendum quod maior intelligenda est de motu naturali. Ignis autem ille et partim habebit motum naturalem: et principalius supernaturalem: sicut ad suam operationem disponet sua naturalis virtus: sed principaliter operabitur per virtutem supernaturalem: quia operabitur vt in strumentum diuine virtutis.

Questio. III.

TErtio queritur vtrum ignis conflagrationis supernaturaliter producetur in esse. Et videtur quod non. res supernaturalis nullam habet naturalem operationem: sed res in esse producta supernaturaliter est supernaturalis: ergo si ille ignis supernaturaliter produceretur in esse nullam haberet naturalem operationem: quod falsum est.

Contra si ille ignis producetur in esse: possibile est quod naturaliter fiat ignis diluuium vniuersale: sed hoc excommunicatum est a domino Stephano episco po Parisi. ergo ille ignis non producetur naturaliter in esse.

Ad istam questionem dixerit aliqui quod illius ignis generatio erit naturalis: quia virtute ignis elementi: et corporum celestium generabitur in materia terrestri et aquea et aerea. Sed contra si eius generatio esset naturalis virtute alicuius constellationis naturali inuestigatione posset sciri consumatio seculi: quod falsum est: et est contra illud act. primo. Non est vestrum nosce tempora vel momenta que pater posuit in sua potestate. In quo satis datur intelligi quod consumatio seculi non est in actiua potestate nature.

¶ Preterea secundum illam opimonem alia elementa per ignem illum non purgarentur: sed corrumperentur: si intelligant quod fieret de tota materia aliorum elementorum: natura enim non potest educere formam ignis de materia alterius elementi: quin illius elementi corrumpat formam

¶ Preterea. si illa opinio esset vera: per rationem posset dici quod illa purgatio que fuit per aquam diluuii suit naturalis per virtutem alicuius constellationis celestis conuertentis aerem in aquam: sed hoc est falsum. immo supernaturalis fuit ad purgandum mundum de hominibus malis: secundum quod manifeste innuit textus sacre scripture.

¶ Uidetur ergo mihi dicendum quod illius ignis productio supernaturalis erit: sicut tamen eius actio principaliter erit supernaturalis: et cum hoc erit in eo aliqua naturalis aptitudo ad illam operationem ad quam applicabitur a diuina virtute principaliter mouente: quia ille ignis erit virtutis diuine instrumentum: sic non nego quin productionem huius ignis precedat vehemens siccitas naturaliter generata ilius ignis productioni naturaliter concordans: non tamen sicut dispositio necessaria: sed congrua. Ad argumentum in oppositum dicendum quod ista non contradicunt quod res sit supernaturaliter producta et naturalem virtutem hebeat et operationem. Adam enim supernaturaliter fuit productus: et tamen naturales habuit operationes: sic est mundus: res ergo non dicitur supernaturalis: quia supernaturaliter producta: sed quia naturam eleuans vltra suam naturalem facultatem: sicut est gratia in anima. Nec per ista intendo negare illius ignis operationem principaliter fore supernaturalem. immo hoc concedo.

Questio IIII.

QUarto queritur vtrum ille ignis precedet iudicium. Et videtur quod non. Aug. xx. de ci. c. 16. Iudicatis his qui scripti non sunt io nte deduinedine one diuine mu¬ di mundanorum ignium conflagratione peribit.

¶ Item Aug. eo. li.o c. vlti. in fine. circa illud iudicium has res didicimus esse futuras. Helram Thesbitem fidem iudeorum. Antichristum persecuturum. Christum iudicaturum. resurrectionem mortuorum. bonorum et malorum direptionem. mundi conflagrationem. eiusdemque renouationem: et infra. existimo eo quo a me commemorata sunt ordine esse ventura.

Contra psatlu. Ignis ante ipsum praecedet et mflammabit in circuitu inimicos eius.

Respondeo quod ignis ille quantum ad sui initium precedet iudicium: et concomitabitur quantum ad suum progressum: sequetur vero quam tum ad sue operationis complementum. Ut enim aliqui dicunt igne illo incipiente mundum purgare in superio ri parte que purganda est. Christus incipiet venire ad locum iudicii: et statim ad eius preceptum motus celi cessabit et resurgent illi qui tunc inuenientur mortui: et illi qui tunc inuenientur viuentes valde cito morientur propter cessationem motus celi: et etiam vt volunt quidam propter quandam distemperantiam caloris que extunc erit in loco habitationis hominum: quamuis adhuc vsque illuc subslantia ignis predicti non peruenerit: et quasi post statim predictus ignis descendet et incinerabit corpora eo rum et purgabit illud quod inueniet purgandum in electis quo facto statim resurgent: et tunc illi et alii electi qui parum resurgent ante eos rapientur simul obuiam Christo in aera. et hec omnia sient ante quam Christus perueniat ad locum iudicii. Et sic patet quod christus ad locum iudicii veniet successiue: sicut successiue in caelum ascendit. vn de act. primo dicitur. Sic veniet quemadmodum vidistis eum euntem in caelum. Quid autem agat predictus ignis in principio. quid in medio. quid post iudicium in sequentibus questionibus dicetur.

¶ Ex dictis patet concordia auctoritatum ad vtranque partem: secundum tamen glo. illud verbum psalms intelligitur de igne ire in quo inflammabuntur impii pro predicatione prophetarum: vel et de igne charitatis quo impii inflammabuntur conuer¬ t si ad penitentiam. hic tamen non videtur esse sensus litteralis.

Questio V

QUinto queritur vtrum ignis ille purgabit aliquos electos. Et videtur quod non.

¶ Augu. 20. de ciui. c. 18 dicit quod eat possumus dicere electos futuros esse in superioribus partibus quo ita non ascendet flamma illius in cendii: quemadmodum nec vnda diluuii: ergo ille ignis non tanget electos: et ex consequenti nec purgabit.

¶ Item tempus purgationis debet precedere tempus retributio nis: sed ille ignis erit in tempore retributionis: ergo per illum nullus homo purgabitur.

Contra magister supra di. 45. c. pe. dicit de illo qui suffragiis indigens in articulo consumationis seculi cum reliquis migrauit: quod existimat eum quasiper ignem transeuntem saluari: ergo aliqui per illum tunc purgabuntur.

Respondeo quod electorum quidam inuenientur in aduentu iudicis qui numquam soluerunt mortis tributum: et istorum illi qui indigebunt purgatione per illum ignem purgabuntur.

¶ Aliis vero electis nullam ingcret molestiam. secundum quod expresse dicit magister huius di. c. 4. Ut tamen dicunt aliqui in terficiet eos sine vllo dolore: quia aget in eos vt instrumen tum diuine iustitie non secundum propriam virtutem.

¶ Mihi autem non videtur dicendum quod ille ignis in terficiat electos qui in aduentu iudicis inuenientur viui nihil habentes purgabile: sed morientur propter ces¬ e sationem motus celi: quamuis enim celum per sui cessatio sunnem a motu non sit omissurum omnem sui influentiam. tamen postquam cessabit motus eius non habebit influentiam proportionatam ad continuationem animalis vite. vnde rabi Moyses. c. 57. dicit quod si quiesceret cor a motu suo quae si in ictu oculi moreretur homo et destruerentur motus eius et virtutes: sic si celi motus quiesceret per punctum horeperiret mudus in vniuerso suo et destruerentur omnia. scilicet corporalia que sunt in ipso. Sed nimis dicit: quia propter cessationem motus eius non destruentur ipsa corpora celestia nec elementa.

¶ Alii autem dicunt quod antequam cesset motus celi omnes homines erunt mortui: quia ante cessationem motus eius erit quedam distemperantia in aere per caloris excessum per quem omnes homines qui tunc inuenientur viuimorientur: et secundum hoc pro tanto dicitur quod aliqui inuenientur viui in aduentu iudicis: quia aliqui adhuc erunt viuentes ante iudicis aduentum valde purum et etiam ante ignem conflagrationis: qui tamen morientur parum ante quam christus veniat ad iudicium: et etiam ante quam veniat ignis predictus. corpora tamen illorum predictorum electorum qui inueniuntur in aduentu iudicis vel parum ante per illum ignem incinerabuntur vt more aliorum a cineribus sit resurrectio eorum: et sic patet quod erit actio ignis predicti ante iudicium: quia predictorum electorum purgatio et incineratio precedent iudicium.

Ad primum in oppositum dicendum quod Augu. ibi loquitur de sanctis postquam resurrexerint: quod patet quia parum post verba predicta subdit quod nec ignem conflagrationis illius pertimescent immortales atque incorruptibiles facti.

¶ Ad secundum dicendum quod parum ante iudicium quando incipiet ignis ille mundum purgare adhuc erit tempus purgationis: quia incipiet mundum purgare ante iudicium: et tunc ad huc inuenientur aliqui purgandi.

Quaestio VI

Exto queritur vtrum ille ignis reprobos cruciabit. Et videtur quod non: quia non decet eos igne duplici corporali cruciari: sed ipsi cruciantur igne infernali: ergo non cruciabutur igne conflagrationis: quia erit alius ab igne infernali.

¶ Item Augusti. 20. de ciui. c. 16. dicit quod impiis in eternum ignem missis tunc figura huius mundi mundano rum ignium conflagratione peribit: ergo impiis existentibus in inferno ignis conflagrationis erit super terram: ergo non cruciabit eos.

Contra magister huius distin. c. 4. dicit quod ille ignis malis qui reperti fuerint viui erit consumptio: ergo cruciabit eos.

Respondeo quod ille ignis cruciabit reprobos etiam ante iudicium: quia statim cruciabit eos cum resurrexerint: sedente etiam iudicio illo igne cruciabuntur: et forte tunc igne infernali non cruciabuntur: quia ille ignis non exibit de inferno: sed tunc ignis conflagrationis vicem eius supplebit reprobos cruciando. cruciabit etiam eos post iudicium: quia omnes reprobos cum omnibus mundi sordibus inuoluet et precipitabit in infernum. Quod etiam in illo igne erit impurum: virtute diuina segregabitur a puro: et descendet in infernum ad augendum in perpetuum reproborum cruciatum non autem illud quod in eo est lucidum et subtile: et de hac ignis intercisione exponunt quidam illud verbum psalmiste. Uox domini intercidentis flammam ignis.

Ad primum in oppositum dicendum quod non est inconueniens quod igne duplicicrucientur: rationabile enim est vt eorum cruciatus augeatur.

¶ Ad secundum dicendum quod illud verbum sic est intelligendum: aut quod illud quod remanet purum de illo igne. quod descendet in infernum consumabit electorum purgationem: aut opinando loquitur sicut etiam cum alibi dicit conflagrationem sequi bonorum et malorum direptionem,. quod tamen non asserit.

SEptimo queritur vtrum ille ignis de sinet esse.

Respondeo quod ad hoc dicunt quidam quod illud purum quod de illo igne non descendet in infernum reseruabitu in superioribus ad accidentalem gloriam electorum: sed illud non intelligo: quia si remaneret: aut remaneret inferius: aut igniconiunctus in spera sua: non primo modo: quia esse infertus derogaret nature ignis puri: nec secundo modo: quia alia tria elementa remanerent minorata: quia de parte materie cuiuslibet illorum ignis ille supernaturaliter producetur. Unde probabilius mihi videtur dicendum quod complete per acto purgationis officio in preiacentem materiam resoluetur: et transmutabitur pars in terram puram: pars in aquam puram: pars in aerem purum: et sic ista tria efementa non remanebunt in suis essentiis minorata: et fiet ista resolutio: et transmutatio supernaturali virtute sicut per eam ignis ille de predicta materia producetur.