Articulus 1

Quaestio I.

PRimo ostendendo quod corpus christi on est sub specie quantum ad eius veram substantiam: de consecra. di. 2. Non hoc: et magister in litte ra huius dis. c. primo. Non hoc corpus quod videtis manducaturi estis et bibituri illum sanguinem quemeffusuri suntqui me crucifigent. Sed si vere ibi esset substantia corporis christi manducaretur a manducante speciem: ergo non est ibi.

¶ Item eadem di. prima: et magister in littera huius di. c. I. Donec seculum finiatur sursum est dominus: sed si esset sub specie esset inferius: ergo non est ibi.

¶ Item Mat. 26. Pauperes semper habebitis vobiscum. me autem non semper habebitis: sed si substantia eius vere esset sub specie: semper posse mus eam habare: ergo non est ibi.

¶ Item quod est alicu bi vbi prius non fuit mutatum est: sed per verba que dicit sacerdos substantia corporis christi non mutetur: ergo sub illa speci non est.

Contra de consecr. di. 2. Panis est in altari. vbi accesserit consecratio: de pane sit christi caro.

¶ Item eadem di. Hoc est. et recitat magister in littera huius di. c. 2. Omnis res illarum rerum naturam et veritatem in se continet: ex quibus conficitur. conficitur autem sacrificium ecclesie duobus: sacramento et re sacramenti. idest corpore christi. est igitur ibi. sacramentum et res sacramenti. idest corpus christi.

Ad istam questionem respondeo: quod in sacramento altaris substantia corporis christi vere et realiter continetur sub specie panis: diuina enim virtus que de nihilo mundum creauit hoc instituere potuit: et in stituere voluit: et quia voluit fecit: et hoc facere congruum fuit quia in hoc manifestatur sue potentie immensitas. hoc enim est tam admirabile quod trascendit omnem facultatem nature: et sue humilitatis profunditas in hoc quod voluit quod posse mus suum corpus sacratissimum nostris manibus contractare: et eius inestimabilis charitas quod in hoc a nobis visibiliter recedens nobiscum voluit verum corpus suum inuisi biliter remanere: et per hoc in volendo credere in humilita te exercitamur: et in virtute spei roboramur: et charitate amplius inflammamur. Summe ergo debent omnes catholici detestari: et persequi illum pessimum errorem impiorum qui dixerunt corpus christi non contineri realiter in sacramento altaris: sed tantummodo ibi esse sicut in signo: quem errorem retracta uit Berengarius rome coram centum. 14 episcopis: vt habetur de consecr. di. 2. Ego Berengarius.

Ad primum in oppositum dicendum quod soluit per litteram sequentem. sequitur enim immediate. Ipsum quidem et non ipsum. ipsum inuisibiliter: non ipsum visibiliter: supple manducabitis. Sed inuisi biliter sub specie panis: et sanguinem inuisibiliter bibetis sub specie vini.

¶ Ad secundum dicendum quod soluitur etiam per litteram sequentem: immediate enim sequitur. Sed tamen hic etiam nobiscum est veritas domini. glo. ibidem id est ipsum verum corpus in forma panis in altari. Sursum est ergo visibi liter: hic autem nobiscum est in sacramento inuisibiliter: et cum hoc realiter.

¶ Ad tertium dicendum quod ibi voluit. dominus dicere quod non semper ipsum haberent secundum corporalem presentiam visibiliter sicut erat conuersatus cum eis.

¶ Ad quar tum dicendum quod non opetet maiorem esse veram: quando aliqud est vbi prius non fuit per transubstantiationem alterius rei in ipsum: per hoc autem est corpus christi realiter in sacramento altaris: vt inferius declarabitur. Uel potest dici quod non opetet quod illud quod est alicubi vbi prius non fuit: mutatum sit nisi desinat esse vbi prius erat: corpus autem christi cum incipit esse sub specie sub qua prius non erat non propter hoc desinit esse vbi prius erat.

Quaestio II.

SEcundo queritur vtrum corpus christi sit sub specie quantum ad eius veram quantitatem. Et videtur quod non. vnam quantitatem esse maiorem alia: est ipsum continere et excedere: ergo cum quantitas corporis christi maior sit quam quantitas hostie ponere eam sub quantitate hostie videtur contradictionem includere.

¶ Item omne quantum contentum ab alio quantoest in eo sicut in loco: et circuncscribitur ab eodem: sed corpus christi non est sub specie localiter: quia vt dicitur de consecr. di. 2. Prima. Corpus in quo resurrexit dominus in vno loco optet esse: nec circuscribitur a specie: quia quantitas ab alia circumscripta commensuratur eidem: ergo in sacramento altaris non est substantia corporis christi cum sua vera quantitate.

¶ Item facilius est substantiam separare ab accidentibus quam econuerso: quia accidentia dependent a substantia: cum ergo in hoc sacramento sint accidentia panis sine substantia: vt inferius declarabitur. multo fortius ibi debet esse substantia corporis christi sine accidente. quantitas autem accidens est.

Contra corpus christi in sacramento altaris est corpus orgunicum viuens: sed tale corpus non potest esse sine quantitate. ergo corpus christi est sub specie panis cum sua naturali quantitate. Item quamuis esse substantie non dependeat ex accidente: tamen per accidens est suum bene esse: sed corpus christi nusquam debet esse sine bene esse: ergo corpus christi non est sub specie panis sine quantitate: cum inter alia accidentia sit immediatior substantie.

Respondeo quod corpus christi cum sua quantitate rea liter concinetur sub specie panis in sacramento altaris: nec tamen quantitas corporis christi circunscribitur ab illa specie. Primum probatur per conclusionem questionis precedentis. cum enim realiter ibi sit substantia corporis christi: que a sua quantitate naturali non separatur: sequitur ipsam quantitatem ibi esse: et quia etiam corpus anime coniunctum est: ibi etiam est anima. Unde si aliquis consecrasset in triduo mortis christi sub sacramento fuisset corpus sine anima: et quia ista non separantur a diuinitate ibi etiam est diuinitas. Sed substantia corporis est ibi primo et per se et immediate: quia substantia panis non transubstantiatur nisi in substantiam corporis: quantitas autem et anima et diuinitas ibi sunt per concomitantiam: quamuis si diuinitas non esset ibi per concomitantiam: tamen esset ibi tota propter simplicitatem et immensitatem suam: per que vbique tota est sub specie: ergo sub specie panis totus est christus cum sua quantitate. similiter sub specie vini: quia quamuis substantia vininon transubstantietur nisi in sanguinem: tamen quia sanguis vnitus est corpori: et corpus sue quantitati et anime: et corpus et anima diuinitati. ideo corpus: quantitas eius: anima diuinitat sunt sub specie vini per concomitantiam: et ita sub specie vi¬ ni totus est christus. Quod autem quantitas corporis christi non circunscribatur a quantitate speciei: declaratur sic. quantum circunscriptiue contentum ab aliquo quanto ei commensuratur: ita quod pars respondet parti: sed quantitas corporis christi non commensuratur quantitati speciei: neque pars respondet parti: imo vt inferius ostendetur: est sub qualibet parte hostie tota: quantum enim quod commensuratur aliiquanto applicatur ei primo et per se et immediate per suam quamtitatem. hic autem est econuerso: quia quantitas corporis christi est sub specie per suam substantiam que per se primo et immediate sub illa specie continetur.

Ad primum in oppositum dicendum quo paoceditde continentia circunscriptiua: sic enim ponere maiorem quantitatem contineri a minori contradictionem includit: vt autem ostensum est in corpore quaestionis: corpus christi non circunscribitur a specie.

¶ Ad secundum dicendum quod maior non est vera de quanto: quod continetur sub alio quanto ratione substantie primo et per seet immediate: et non ratione sue quantitatis nisi per concomitantiam: sicut est in proposito.

¶ Ad tertium dicendum quod quamuis deus posset substantiam corporis christi ab accidentibus separare tamen non decebat quod fieret: sicut decet arcidentia panis separari a substantia sua: non enim posset corpus christi separari ab omni accidente remanente vita: quia anima non potest anima re corpus nisi organicum: organizatio autem substantiae corporis christi sine quantitate esse non potest.